ပွၵ်ႉ၊ ဝဵင်း
ဝဵင်းပွၵ်ႉ (မၢၼ်ႈ: ပေါက်မြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Pauk) ၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ တီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈပၶူၵ်ႉၵူႇ၊ ၸႄႈတိူင်းမၵူၺ်း၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ သေ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ႁင်း ၸႄႈဝဵင်းပွၵ်ႉယဝ်ႉ။
| ဝဵင်းပွၵ်ႉ | |
|---|---|
| ဝဵင်းၸိူဝ်းမီးၼႂ်း မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ | |
  ဝဵင်းပွၵ်ႉ | |
| ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 21°27′N 94°28′E / 21.450°N 94.467°Eၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 21°27′N 94°28′E / 21.450°N 94.467°E | |
| မိူင်း |
 မျၢၼ်ႇမႃႇ |
| ၸႄႈတိူင်း |
 မၵူၺ်း |
| ၸႄႈတွၼ်ႈ | ၸႄႈတွၼ်ႈပၶူၵ်ႉၵူႇ |
| ၸႄႈဝဵင်း | ၸႄႈဝဵင်းပွၵ်ႉ |
| လတ်ႉတီႇၵျု | (21)တီႇၵရီႇ၊ (27)မိတ်ႉၼိတ်ႉ |
| လွင်ႇၵျီႇၵျု | (94)တီႇၵရီႇ၊ (28)မိတ်ႉၼိတ်ႉ |
| ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းၸႄႈဝဵင်း | ဝဵင်းပွၵ်ႉ |
| ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ် | လၵ်းၸဵင်ၶၢဝ်းယၢမ်းမျၢၼ်ႇမႃႇ (UTC+6:30) |
ဢွင်ႈတီႈ လႄႈ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင်
မႄးထတ်းၸႄႈဝဵင်းပွၵ်ႉၼႆႉ မီးဝႆႉ တီႈပွတ်းၵၢင် ၸႄႈတွၼ်ႈပၶူၵ်ႉၵူႇသေ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင် မီး (910) လွၵ်းလၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ဢၼ်ယူႇတီႈၼိူဝ်ဝဵင်းပွၵ်ႉ ၸွမ်းၼင်ႇ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ပီ 2014 ၼၼ်ႉ မီးယူႇ 7286 ၵေႃႉ[1] ယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇၶၢင်ႈၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ မီးၵွင်းလွႆသၼ်လွႆသေ ၼႃႈလိၼ် ၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၼႃႈလိၼ်ပဵင်း။ ဢၼ်ပဵၼ် ႁွင်ႈယေႃး လႄႈ ႁွင်ႈၵျေႃးၼႆႉ လႆလတ်းလူင်း ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းယဝ်ႉ။ ဝဵင်းပွၵ်ႉၼႆႉ မီးဝႆႉ တီႈႁိမ်း ႁွင်ႈယေႃး လႄႈ ႁွင်ႈၵျေႃး ႁူမ်ႈၵၼ် တီႈ ဢၼ်ဢမ်ႇပေႃးၸမ် ဢမ်ႇပေႃးၵႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ ဝဵင်းပၶူၵ်ႉၵူႇ မီး ၽၢႆတူၵ်းသေ ယၢၼ်ၵႆ (47) လၵ်းယဝ်ႉ။ တီႈၽၢႆႇႁွင်ႇဝဵင်းၼၼ်ႉ ႁွင်ႈပွၵ်ႉဢွၼ်ႇ လႆႇလတ်းလူင်းသေ ၶိုၼ်းလႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈၵၼ်တင်း ႁွင်ႈၵျေႃး ဢၼ်မီးၽၢႆႇႁွင်ႇမၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၽၢႆႇတူၵ်းဝဵင်းၼၼ်ႉ မီး လွႆယၢၼ်ႇၵိၼ်းယဝ်ႉ။ လွႆဢၼ်ၼၼ်ႉၼႆႉ ဢဝ်ဝဵင်းပဵၼ်ပိုၼ်ႉလင်မၼ်းသေ ဝၢႆႇၼႃႈၸူး ၽၢႆႇတူၵ်းယဝ်ႉ။ တီႈၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ဝဵင်းၼၼ်ႉ မီး ႁွင်ႈသိၼ်ႇၸႃႇသေ ဢၼ်ပဵၼ် သဵၼ်ႈတၢင်းလူတ်ႉၵႃး ဢၼ်ၵႂႃႇ ပၶူၵ်ႉၵူႇၼၼ်ႉ လႆႈၶၢမ်ႈ ႁွင်ႈသိၼ်ႇၸႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ႁွင်ႈၵျႃးတႅၵ်ႉဢွၼ်ႇသေ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇမၼ်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ပၢင်ႇႁိူဝ်းမိၼ်ယဝ်ႉ။ တီႈၽၢႆႇၸၢၼ်း သဵၼ်ႈတၢင်းလူတ်ႉၵႃး ဢၼ်လုၵ်ႉပွၵ်ႉ ၵႂႃႇၸူး ပၶူၵ်ႉၵူႇၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ လွႆလေႇတႃႇယဝ်ႉ။ ဝဵင်းပွၵ်ႉၼႆႉ လွၵ်းဝဵင်းၶႅမ်ႉသေ ၵႂၢင်ႈၶႂၢင်လီယဝ်ႉ။ ႁူဝ်ႁိူၼ်းၵူၼ်းယူႇ မီးယူႇ မွၵ်ႈႁဵင်ပၢႆသေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၼႆႉ မီးမွၵ်ႈ 1055 ၵေႃႉၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းယူႇသဝ်းတီႈဝဵင်း ၵမ်ႉၼမ်ၼႆပဵၼ် ၵူၼ်း ၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ၊ ၸၢဝ်းပုတ်ႉထယဝ်ႉ။
ဢွင်ႈတီႈၼိူဝ်ဝဵင်း
မႄးထတ်းဝဵင်းပွၵ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းၸႄႈဝဵင်း လႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် လုမ်းယုင်ႉသၢင်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လုမ်းၸႄႈဝဵင်း၊ လုမ်းတတ်းသိၼ်၊ လုမ်းၵၢၼ်ပႃႇမႆႉ၊ ႁွင်ႈၵၢၼ်ပလိၵ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးဝႆႉသေ လုမ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ပွတ်းတူၵ်းဝဵင်းယဝ်ႉ။ ပွတ်းၸၢၼ်းဝဵင်းၼႆႉ မီးဝႆႉ သၼ်လွႆ ဢၼ်လုၵ်ႉၽၢႆႇတူၵ်းၵၢႆႇၸူး ၽၢႆႇဢွၵ်ႇဢၼ်မိူၼ်ၼင်ႇ ႁူဝ်ႉဝဵင်းၼၼ်ႉသေ တီႈၽၢႆႇတူၵ်းသုတ်းသုတ်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ႁူင်းယႃ ယႃႈယႃၼႂ်းမိူင်းယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ၸိူဝ်းပဵၼ် ႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉငဝ်ႈ၊ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉၵၢင်၊ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင်၊ တိူၵ်ႈသူင်ႇလိၵ်ႈ၊ ၵၢတ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးဝႆ့ယူႇယဝ်ႉ။
သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်း
မႄးထတ်းဝဵင်းပွၵ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်ၵိူၼ်ႇတူ တွၼ်ႈတႃႇ ၵႂႃႇၸူး ထုင်ႉယေႃးယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇၵႂႃႇၸူး ထုင်ႉယေႃး ဢၼ်မီး ၽၢႆႇၼိူဝ် ထီးလိၼ်း၊ ၵၢၼ်ႉၵေႃး ၼၼ်ႉ လႆႈလုၵ်ႉဢဝ် ဝဵင်းပွၵ်ႉသေ ၵႂႃႇၸွမ်း သဵၼ်ႈတၢင်းလူတ်ႉၵႃးယဝ်ႉ။ လွင်ႈၵႃႉၶၢႆ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ တႃးၵုင်ႈ၊ ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လုၵ်ႉဢဝ် တီႈ ပၶူၵ်ႉၵူႇ၊ ဝဵင်းပွၵ်ႉသေၵေႃႈ လႆႈၵႃႉၶၢႆယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ ဝဵင်းပၶူၵ်ႉၵူႇသေ မီးသၢႆႁိူဝ်းမိၼ် တင်း ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈယဝ်ႉ။
ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး
မႄးထတ်းၸႄႈဝဵင်းပွၵ်ႉၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပဵၼ်ထုင်ႉဢၼ် ၼမ်ႉဢမ်ႇပေႃးလိူင်ႇလႄႈ ၶူဝ်းၵုၼ်ႇဢၼ်ဢွၵ်ႇတီႈ ထုင်ႉၼၼ်ႉၼႆႉ ပဵၼ် ထူဝ်ႇၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်း၊ ၶဝ်ႈၵၢပ်ႇ(ထုင်ႉယေႃး)၊ မၢၵ်ႇၽိတ်ႉ၊ မၢၵ်ႇၵႅင်း၊ ငႃး လႄႈ မၢၵ်ႇၶေႃ ၸၸိူဝ်းပဵၼ် ၶူဝ်းၵုၼ်ႇဢွၵ်ႇတီႈပွတ်းမႆႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
သၢႆပိုၼ်း
မႄးထတ်းဢၼ်ပဵၼ် ဢွင်ႈတီႈဝဵင်းၵဝ်ႇ ဝဵင်းတွင်းထုတ်ႉ ဢၼ်လိုဝ်းလင်မႃး မိူဝ်ႈ ပၢၼ်ပူးၵမ်ႇၼၼ်ႉ မီးဝႆ့ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇ ဝၢၼ်ႈလူင်ၵျွၵ်ႉၵႃႇ ဢၼ်မီးၽၢႆႇၸၢၼ်း ဝဵင်းပွၵ်ႉ ယၢၼ် (6) လၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ဢွင်ႈတီႈၸိူဝ်းလိုဝ်းလင်
မႄးထတ်းၸိူဝ်းပဵၼ် ယူင်ႉသၢင်ႈသႃႇသၼႃႇ ဢၼ်ပဵၼ် ၵွင်းမူး ၽြႃး ၸိူဝ်းၼႆႉ တီႈၼိူဝ်ၸိၵ်းလွႆ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းတူၵ်းဝဵင်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၽြႃးသူၺ်ႇပွၵ်ႉပိၼ်ႇယဝ်ႉ။ တီႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇဝဵင်း တီႈလွႆလေႇတႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးဝႆႉ ၽြႃးလွႆလေႇတႃႇယဝ်ႉ။ တီႈၽင်ႇၽၢႆႇႁွင်ႇ ႁွင်ႈပွၵ်ႉ ၼၼ်ႉ မၼ်းသၼ်လွႆဢၼ်ၼိုင်ႈသေ တီႈငႃးလွႆ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇသၼ်လွႆၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၽြႃးလေႃးၵတီႇပယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး တီႈႁိမ်းႁွမ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးဝႆႉ ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈ လႄႈ ၵွင်းမူးယူႇယဝ်ႉ။ တီႈၽၢႆႇဢွၵ်ႇ ၽြႃးလေႃးၵတီႇပၼၼ်ႉ မီးတၢင်းလူတ်ႉၵႃး ဢၼ်လုၵ်ႉ ပွၵ်ႉ ထိုင် ၵၢၼ်ႉၵေႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၵွင်းမူး ၸိူဝ်းလိုဝ်းလင် တီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ တီႈ ဝၢၼ်ႈလွႆၽြႃး လႄႈ ဝၢၼ်ႈၵဵဝ်ႇတေႃး ဢၼ်ယၢၼ်ၵႆတင်း ဝဵင်းပွၵ်ႉ မွၵ်ႈ (8) လၵ်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၵွင်းမူးသူၺ်ႇပွၵ်ႉလွင်ႇ လႄႈ ၵွင်းမူးသူၺ်ႇမုၼေႃး သွင်သူႇယဝ်ႉ။ ပွႆးဢၼ်ၵိုၼ်းသေပိူၼ်ႈ တီႈၼႂ်းဝဵင်းၼႆ့ ပဵၼ် ပွႆးဢွၵ်ႇဝႃႇယဝ်ႉ။ ပေႃးထိုင် လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းလွင်ႈၼိုင်ႈၶမ်ၼႆႉ ၸိဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်း လႄႈ ရႁၢၼ်း တီႈဝၢၼ်ႈတီႈထုင်ႉၼႆႉ မႃးဝႆႈ မႃးၵၼ်တေႃး ၸဝ်ႈသြႃႆလူင် ၸိူဝ်းဝႃႇယႂ်ႇၼၼ်ႉသေ ဝၢၼ်ႈၼိုင်ႈလႄႈ ဝၢၼ်ႈၼိုင်ႈ ႁဵတ်းႁၢင်ႈၵူၼ်း ႁၢင်ႈတူဝ်း ႁၢင်ႈၼူၵ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆ့သေ ၶႄႉၶဵင်ႇ ၵႃႈၼႄလႄႈ ပဵၼ်ဢၼ်ၵိုၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ။[2]
ၽိုၼ်ဢိင်
မႄးထတ်း- ↑ (မေႇ 2015) ၽိုၼ်လိၵ်ႈသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း, ၽိုၼ်လိၵ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း လႄႈ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ပီ 2014 သွႆ့-2. ၼေႇပျီႇတေႃႇ: ထၢၼ်ၽွင်းလူင် ၵၢၼ်ႁႅင်းငၢၼ်း၊ ၵၢၼ်ၵူတ်ႇထတ်း ၵူၼ်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇမိူင်း လႄႈ ၵၢၼ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမိူင်း, 57.
- ↑ ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇမၢၼ်ႈ၊ သွႆႉ (6)၊ ၼႃႈလိၵ်ႈ (414)