သႃႇယႃႇဝတီႇ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈ
ၸႄႈတွၼ်ႈသႃႇယႃႇဝတီႇ (မၢၼ်ႈ: သာယာဝတီခရိုင် ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Tharrawaddy District) ၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ တီႈၼႂ်း ၸႄႈတိူင်းပႃႇၵိူဝ် ပွတ်းတႂ်ႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ သေ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင် မီး 2782 လွၵ်းလၵ်းယဝ်ႉ။ လႅၼ်လိၼ်ၸႄႈတွၼ်ႈၼႆ့ ၽၢႆႇႁွင်ႇ မီး ၸႄႈတွၼ်ႈပျီႇ၊ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇမီး သၼ်လွႆပႃႇၵိူဝ်၊ ၽၢႆႇၸၢၼ်းမီး ၸႄႈတွၼ်ႈမေႃႇပီႇ၊ ၽၢႆႇတူၵ်းမီး ၼမ်ႉၵဵဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၸွမ်းလူၺ်ႈသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ပီ 2014 သေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ မီးယူႇ 1,061,467 ၵေႃႉ[1]သေ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ၸႄႈတွၼ်ႈ ဢၼ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းသတ်ႉတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇယဝ်ႉ။ ၼႃႈလိၼ်ၸႄႈတွၼ်ႈ ၵမ်ႉၼမ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၼႃႈလိၼ်ပဵင်းယဝ်ႉ။
ၸႄႈတွၼ်ႈသႃႇယႃႇဝတီႇ | |
|---|---|
  ၸႄႈတွၼ်ႈသႃႇယႃႇဝတီႇ | |
| Coordinates: 18°42′N 95°22′E / 18.700°N 95.367°E | |
| မိူင်း |  မိူင်းမၢၼ်ႈ |
| ၸႄႈတိူင်း |  ၸႄႈတိူင်းပႃႇၵိူဝ် |
| ၸႄႈဝဵင်း | 8 |
| ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ | ဝဵင်းသႃႇယႃႇဝတီႇ |
| ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမိူင်း (2014) | 1,061,467 |
| ပွတ်းတွၼ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်း | UTC+6:30 (MST) |
ၸႄႈဝဵင်း လႄႈ ဝဵင်း
မႄးထတ်းၸႄႈဝဵင်း လႄႈ ဝဵင်း ၸိူဝ်းမီးၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈသႃႇယႃႇဝတီႇၼႆႉ မီးၼင်ႇၽၢႆႇတႂ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။[2]
ပထဝီႇ
မႄးထတ်းတီႈႁိမ်းလႅၼ်လိၼ်ၽၢႆႇတူၵ်း ဢၼ်ပဵၼ် ပွတ်းတွၼ်ႈ ဢၼ်ၸမ် ၼမ်ႉၵဵဝ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပၢင်ႇလိၼ်ဢုင်ယဝ်ႉ။ တီႈ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇၸႄႈတွၼ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ် သၼ်လွႆပႃႇၵိူဝ် ဢၼ်ၶႅၼ်ႈပၼ် ၸႄႈတွၼ်ႈပႃႇၵိူဝ် လႄႈ ၸႄႈတွၼ်ႈသႃႇယႃႇဝတီႇၼၼ်ႉ တီႈၼၼ်ႈၼႆႉ တၢင်းသုင်မီးမွၵ်ႈ 2000 ထတ်းၼႆႉၵူၺ်း။ သၼ်လင်လွႆၼႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇတတ်းၶႅင်ႈ ထုင်ႉဝူဝ်ၼမ်ႉၵဵဝ် လႄႈ ထုင်ႉဝူဝ်ၸိတ်ႉတွင်းသေ တီႈတိၼ်လွႆၵိူင်းၼၼ်ႉ မီးပႃႇထိူၼ်ႇႁူမ်ႇဝႆႉယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉၵဵဝ်ၼႆႉ လႆလူင်းမႃး ၽၢႆႇၸၢၼ်းလႄႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇသေ လႆႈလူင်းၼင်ႇပဵၼ် လႅၼ်လိၼ်ၸႄႈတွၼ်ႈသေ တၢင်းယၢဝ်းမၼ်းမီးမွၵ်ႈ 64 လၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပွတ်းတွၼ်ႈၼၼ်ႉ ၸူးၶႅၼ်ႈဝႆႉပၼ် ၸႄႈတွၼ်ႈသႃႇယႃႇဝတီႇလႄႈ ၸႄႈတွၼ်ႈႁိၼ်းတတႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈတႃႇ တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ် ၼမ်ႉမျိတ်ႉမၶယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉဢၼ်ၼၼ်ႉ တႄႇႁူဝ်တီႈ ဢိၼ်းမ ဢၼ်မီးတီႈ ပွတ်းၸၢၼ်း ၸႄႈတွၼ်ႈပျီႇၼၼ်ႉသေ လႆလူင်းမွၵ်ႈတၢင်းယၢဝ်း 53 လၵ်းယဝ်ႉ ၸူးလႆၶဝ်ႈၸူး တီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈမေႃႇပီႇ တီႈႁိမ်းဝၢၼ်ႈမျိတ်ႉၵျူဝ်းၼၼ်ႉသေ တႄႇဢဝ် တီႈၼၼ်ႈယဝ်ႉ ႁွင်ႉ ၼမ်ႉလႅင်ႇ (မၢၼ်ႈ: လှိုင်မြစ်)ၼႆယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႈ ၶိုၼ်းသိုပ်ႇ လႆလူင်းၸူး ၽၢႆႇၸၢၼ်းသေ ၶိုၼ်းႁွင်ႉဝႃႈ ၼမ်ႉတႃႈၵုင်ႈ (မၢၼ်ႈ: ရန်ကုန်မြစ်) ၼႆယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉမျိတ်ႉမၶၼႆ့ ပဵၼ်ၼမ်ႉဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ တွၼ်ႈတႃႇ ဢဝ် မႆႉလွင်ႈလူင်း တီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈသႃႇယႃႇဝတီႇယဝ်ႉ။ တီႈဢွင်ႈတင်းၼမ် တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼႆ့ လႆႈႁၼ်ဢွၵ်ႇ ႁိၼ်ၵဝုၼ်ႇသေ ဢမ်ႇႁၼ်ဢွၵ်ႇ ၶူဝ်းႁေႈဢွၵ်ႇၼႂ်းလိၼ် ဢၼ်ၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇသင်။
တီႈၸႄႈတွၼ်ႈသႃႇယႃႇဝတီႇၼႆႉ ႁူမ်ႈဝႃႈယၢမ်ႈပဵၼ်မႃႈ တီႈဢၼ်ပႃႇမႆႉၼႃလီသေတႃႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈလင်ႁိူၼ်းၵူၼ်း ၶႂၢၵ်ႈယူႇမႃးတိၵ်းတိၵ်းလႄႈသင်၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၶႂၢၵ်ႈၼႃႈၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈမႃးလႄႈသင် ဢေႇရိယႃႇတၢင်းၵႂၢင်ႈပႃႇထိူၼ်ႇၼႆႉ ယွၼ်ႇယွမ်းမႃးယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ ဢေႇရိယႃႇပႃႇထိူၼ်ႇၼႂ်းၸိူၵ်ႈၼႆႉမီး 736 လွၵ်းလၵ်းသေ ပႃႇမႆႉၽၢႆႇၼွၵ်ႈၼႆႉ မီး 613 လွၵ်းလၵ်းယဝ်ႉ။ တီႈၵွင်းလွႆဢၼ်မီးၽၢႆႇတူၵ်း သၼ်လွႆပႃႇၵိူဝ်ၼၼ်ႉ မီးပႃႇမႆႉသၵ်းလူင်သေ လုၵ်ႉတီႈပႃႇမႆႉသၵ်းၼၼ်ႉသေ ဢွၵ်ႇမႆႉသၵ်းဢၼ်မဵဝ်းမၼ်းၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉလီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁူမ်ႈဝႃႈႁွင်ႉပႃႇမႆႉသၵ်းၼႆသေတႃႉ မႆႉပဝ်း လႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်မႆႉၵႅၼ်ႇတၢင်ႇၸိူဝ်းၵေႃႈ ဢွၵ်ႇယဝ်ႉ။
ၾိင်ႈၾႃႉ
မႄးထတ်းၾိင်ႈၾႃႉၼႆႉ ပေႃးဝႃႈ ထိုင် လိူၼ်ဢေႇပရႄႇ လႄႈ လိူၼ်မေႇ ဢၼ်ပဵၼ် ၶၢဝ်းမႆႈသုတ်းၼႆႉ တၢင်ႉလူမ်းမႆႉ ၶိုၼ်ႈထိုင် 107 တီႇၵရီႇၽႃႇရိၼ်ႇႁၢႆႉသေ ပေႃးဝႃႈ ၶၢဝ်းၵတ်းမႃး တၢင်ႉလူမ်းမႆႈ ယွမ်းလူင်းထိုင် 50 တီႇၵရီႇၽႃႇရိၼ်ႇႁၢႆႉၼႆႉသေတႃႉ တၢင်ႉၼမ်ႉၽူၼ်ၽတ်ႉၽဵင်ႇၵူႈပီၼႆႉ မီး 88 ၼိဝ်ႉလႄႈ ၸႄႈတွၼ်ႈသႃႇယႃႇဝတီႇၼႆႉ တေဢမ်ႇလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ၾိင်ႈၾႃႉမႆႈႁွၼ်ႉႁႅင်ႈႁွင်။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ပေႃးၽႅဝ်ပွတ်းႁွင်ႈၸႄႈတွၼ်ႈမႃးတိၵ်းတိၵ်း ၽူၼ်ၵေႃႈဢေႇမႃးတိၵ်းတိၵ်းယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ လႆႈၼမ်ႉၽူၼ်တၢၼ်ႇတၢၼ်ႇမၼ်းလႄႈ တီႈပွတ်းလိၼ်ပဵင်းၼၼ်ႉ လိၼ်ဢုင်ၼမ်လႄႈ ၸႄႈတွၼ်ႈသႃႇယႃႇဝတီႇၼႆႉ ပဵၼ်ၸႄႈတွၼ်ႈ ဢၼ်ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈလီယဝ်ႉ။ လွင်ႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈၶဝ်ႈ ပဵၼ်ပိူင်လူင်မၼ်းယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ မၢၵ်ႇမၢၵ်ႇတႅင်တႅင်ၸိူဝ်းၽုၵ်ႇသွမ်ႈထႅင်ႈတႄႉ ပဵၼ် ထူဝ်ႇလူင်၊ ထူဝ်ႇလၢႆး၊ ထူဝ်ႇလိူင်ၸၵႂႃႇ ထူဝ်ႇၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်း၊ ငႃး၊ ထူဝ်ႇလိၼ်၊ မႆယႃႈ၊ မၢၵ်ႇၽိတ်ႉ၊ ၽၵ်းမီႇ၊ ဢွႆႈ၊ ၵူၺ်ႈ လႄႈ ၽၵ်းယိူဝ်ႈၼၢင်းၶဵဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ထူဝ်ႇၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်းလႄႈ မၢၵ်ႇၽိတ်ႉ ၽၵ်းမီႇ မႆယႃႈၸိူဝ်းၼႆႉ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈတီႈ ပၢင်ႇႁိမ်းၽင်ႇၼမ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽၵ်းယိူဝ်ႈၼၢင်းၶဵဝ်၊ မၢၵ်ႇမႆႉမၢၵ်ႇတွၵ်ႇ လႄႈ ဢွႆႈၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈတီႈ ၼႃႈလိၼ်သုင်သေၼႆႉယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး ၸိူဝ်းယူႇသဝ်းတီႈ တိၼ်လွႆ သၼ်လွႆပႃႇၵိူဝ်ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႆႈသေ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ၵုၺ်၊ ၶဝ်ႈၵၢပ်ႇ၊ ႁူဝ်မၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈပွတ်းၸၢၼ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမီးၼင်ႇလိၼ် ဢၼ်မိူၼ်သၢႆသေ တေလႆႈႁၼ်မီး ပႃႇထူဝ်ႇလိၼ်ယဝ်ႉ။
လွင်ႈၵူၼ်းလႄႈ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး
မႄးထတ်းၼႂ်းၵႃႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၼ်း ၸိူဝ်းယူႇသဝ်းတီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈသႃႇယႃႇဝတီႇၼၼ်ႉ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ ၼမ်သေပိူၼ်ႈသေ ၵူၼ်းၶိူဝ်းယၢင်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးမီးၼမ်တၢၼ်ႇတၢၼ်ႇယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးၵေႃႈ မီးဝႆႉယူႇၵမ်ႈၽွင်ႈ။ ႁူမ်ႈဝႃႈၸမ်ၵၼ်တင်း ၸႄႈတွၼ်ႈမေႃႇပီႇသေတႃႉ ဢမ်ႇလႆႈႁၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်းမွၼ်း။ ၵေႃႈမိူၼ်ၼင်ႇ ၸႄႈတွၼ်ႈတၢင်ႇၸိူဝ်း ဢၼ်ပဵၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်းမိူင်းၼွၵ်ႈ ၶႄႇ၊ ဢိၼ်းတီးယႃးၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ႁၼ်မီးဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၸႄႈတွၼ်ႈ မွၵ်ႈ 76% ၼႆႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈသေ ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်တၢင်ႇၸိူဝ်း လိူဝ်သေၵၢၼ်မႆႉယဝ်ႉ ၵၢၼ်တေႃးႁုၵ်ႇ (ပိူင်လူင်တီႈၸႄႈဝဵင်းၸီးၵူင်းၼၼ်ႉ) သၢၼ်သၢတ်ႇ၊ သၢၼ်ၽႃလၢႆး ႁဵတ်းၵၢၼ် ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵၢၼ်ၼႂ်းႁိူၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈသႃႇယႃႇဝတီႇ ၸိူဝ်းပဵၼ်တီႈထုင်ႉဝူဝ် ၼမ်ႉၵဵဝ် လႄႈ ၼမ်ႉမျိတ်ႉမၶ ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးဝႆႉၼွင်ယဝ်ႉ။ တီႈၸိူဝ်းတူၵ်းၽၢႆႇၼႂ်းၵွင်းၵေႃႈ မီးၼွင်သေ ၵၢၼ်ငၢၼ်းၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၼွင်ၼၼ်ႉၵေႃး ပဵၼ်ၵၢၼ်ငၢၼ်းပိူင်လူင်ဢၼ်ၼိုင်ႈ တႃႇၸႄႈတွၼ်ႈသႃႇယႃႇဝတီႇယဝ်ႉ။ ၼွင်လူင်သွင်ဢၼ် ဢၼ်ငိုၼ်းၶဝ်ႈၼမ်ၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ် ၼွင် တပိၼ်ႇၶျွင်းလႄႈ ၼွင်ၵျႃႇၽႅတ်ႉယဝ်ႉ။
ၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇ
မႄးထတ်းတွၼ်ႈတႃႇၵၢၼ်တေႃႉသူင် တႃႇၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ လႆႈၸႂ်ႉ သၢႆတၢင်းလိၼ် သၢႆတၢင်းၼမ်ႉ တင်းသွင်မဵဝ်းယဝ်ႉ။ တီႈသၢႆတၢင်းၼမ်ႉၼႆႉ ၼမ်ႉမျိတ်ႉမၶၼႆ့ ပဵၼ်ဢၼ်ၶဝ်ႈတင်းတိုဝ်းသေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပႆႇပိုတ်ႇ သၢႆတၢင်းရူတ်ႉရဵၼ်းၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈ တေဢဝ်ၶူဝ်းၵုၼ်ႇၸိူဝ်းဢွၵ်ႇတီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈ သူင်ႇလူင်းၸူး တႃႈၵုင်ႈၼႆ လႆႈၸႂ်ႉသၢႆၼမ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ ပိုတ်ႇတၢင်းရူတ်ႉရဵၼ်းယဝ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇ လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇတႃႈၵုင်ႈၼႆ့ ႁူမ်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇပေႃးၸႂ်ႉသၢႆတၢင်းၼမ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉသေတႃႉ တွၼ်ႈတႃႇဢဝ် ၽၵ်းယိူဝ်ႈၼၢင်းၶဵဝ် ၼိူဝ်ႉပႃ သူင်ၸူးၵၢတ်ႇ ဝဵင်းလႅတ်ႉပၢၼ်ႇတၢၼ်းတႄႉ တိုၵ်ႉၸႂ်ႉသၢႆတၢင်းၼမ်ႉၼၼ်ႉယူႇ။ တီႈႁွင်ႈ တွင်ႇၺူဝ်ႇ၊ ပီးလီး၊ ၵတိၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ၸႂ်ႉတွၼ်ႈတႃႇ ဢဝ်မႆႉလွင်ႈလူင်းယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉၵဵဝ်ၼႆ့ ပဵၼ်လႅၼ်လိၼ်ပွတ်းတူၵ်းၸႄႈတွၼ်ႈလႄႈ တီႈၼႂ်းသၢႆတၢင်းၼမ်ႉၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ႁိူဝ်း ၸုမ်းႁိူဝ်းလဵၼ်ႈၼႂ်းမိူင်းၶဝ် ၵႂႃႇမႃးဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။
တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ တွၼ်ႈတႃႇသၢႆတၢင်းလိၼ်ၼႆႉ ၸဵမ် တၢင်းလူတ်ႉၵႃး တၢင်းရူတ်ႉရဵၼ်း လႆႈၸႂ်ႉဝႆ့တင်းသွင်ဢၼ်ယဝ်ႉ။ တီႈပွတ်းတူၵ်းၸႄႈတွၼ်ႈ တီႈပၢင်ႇၵုၼ် ၼမ်ႉမျိတ်ႉမၶၼၼ်ႉ ပေႃးၶၢဝ်းၽူၼ်မႃး ၼမ်ႉထူမ်ႈမွၵ်ႈတၢင်းၵႂၢင်ႈ 9 လၵ်းၼၼ်ႉလႄႈ တီႈပွတ်းတွၼ်ႈၼၼ်ႉ သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်းလိၼ် ပဵၼ်ဢၼ် ႁၢမ်ႈၵႄႇဝႆႉယဝ်ႉ။ တၢင်းရူတ်ႉရဵၼ်း တႃႈၵုင်ႈ-ပျီႇၼႆႉ လတ်းၵႂႃႇတီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈတင်းဢၼ်ယဝ်ႉ။ တၢင်းရူတ်ႉရဵၼ်း ဢၼ်ပိုတ်ႇမႃး မိူဝ်ႈပီ 1877 ၼၼ်ႉ ၶၢင်းၵၼ်ဝႆႉတင်း တၢင်းလူတ်ႉၵႃး တႃႈၵုင်ႈ-ပျီႇ ဢၼ်ပိုတ်ႇၸဝ်ႉသေမၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႃႈၶၢဝ်းတၢင်း ဢၼ်လတ်းၵႂႃႇ ၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈ မွၵ်ႈ 61 လၵ်းၼၼ်ႉ တႃႈရူတ်ႉရဵၼ်း မီးယူႇ 13 တႃႈယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းပဵၼ် ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းၸႄႈဝဵင်း ဢၼ်ပဵၼ် ၸီးၵူင်း၊ ၵျူဝ်ႉပိၼ်ႇၵွၵ်ႉ၊ မိၼ်းလႃႉ၊ လႅတ်ႉပၢၼ်ႇတၢၼ်း၊ တူင်းသႄႇၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ဝဵင်းၵႃႉၶၢႆၵိုၼ်းသေ ပဵၼ်ဝဵင်းတၢင်းရူတ်ႉရဵၼ်းၵိုတ်းယဝ်ႉ။
သၢႆတၢင်းလိၼ် ဢၼ်ပဵၼ် ဢၼ်လဵဝ် ဢၼ်မီး ပွတ်းတူၵ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼႆ့ ပဵၼ် သဵၼ်ႈတၢင်းၽႄရူတ်ႉရဵၼ်း ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ လႅတ်ႉပၢၼ်ႇတၢၼ်း ၽႄဢွၵ်ႇၸူး သႃႇရဝေႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ သႃႇရဝေႃး ဢဝ်ပေးၶၢမ်ႈၵႂႃႇၽင်ႇၽၢႆႇပုၼ်ႉၼႆ ၽႅဝ်ထိုင် ႁိၼ်းတတႃႉသေ ၸၢင်ႈသိုပ်ႇၸူး တၢင်းရူတ်ႉရဵၼ်း ႁိၼ်းတတႃႉ-ပတဵင်ႇယဝ်ႉ။ သဵၼ်ႈတၢင်းလူင်လူတ်ႉၵႃး တႃႈၵုင်ႈ-ပျီႇ ဢၼ်လတ်းၵႂႃႇတီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈၼၼ်ႉ မီးဝႆႉတၢင်းၽႄယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ လုၵ်ႉဢဝ် တူင်းသႄႇ ၵႂႃႇၸူး ၸၢၼ်ႇယူၺ်း 5 လၵ်း၊ လုၵ်ႉဢဝ် ၵျုၼ်းၵလေး ၵႂႃႇၸူး မျႃးၶျွင်း 9 လၵ်း၊ လုၵ်ႉဢဝ် ၵျုၼ်းၵလေး ၵႂႃႇၸူး လႅတ်ႉပၢၼ်ႇတၢၼ်း 2 လၵ်း၊ လုၵ်ႉဢဝ် ၵျုၼ်းၵလေး ၵႂႃႇၸူး ပွၵ်ႉတေႃး 12 လၵ်းလႄႈ ၸူးမိၼ်းလႃႉ 19 လၵ်း၊ လုၵ်ႉဢဝ် သျၢၼ်းတေႃး ၵႂႃႇၸူး ပွၵ်ႉတေႃး 9 လၵ်း၊ လုၵ်ႉဢဝ် ၵူင်ႇၺိၼ်းတၢၼ်း တေႃႇ ဢူဝ်းတႄႇၵူင်း 2 လၵ်း၊ လုၵ်ႉဢဝ် ဢူၵ်ႉၽူဝ်ႇ ၵႂႃႇၸူး တဵင်ႇမျူၵ်ႉ 6 လၵ်း၊ လုၵ်ႉဢဝ် ၵျူဝ်ႉပိၼ်ႇၵွၵ်ႉ တေႃႇထိုင် ၼႂ်းဝဵင်း 7 လၵ်းလႄႈ တေႃႇထိုင် ၸီးၵူင်း 14 လၵ်း၊ လုၵ်ႉဢဝ် ၸီးၵူင်း တေႃႇထိုင် တႃႇပုၼ်ႇ 12 လၵ်း လႄႈ တေႃႇထိုင် ၵၢၼ်ႇၵျီး 7 လၵ်း၊ လုၵ်ႉဢဝ် ၼတ်ႉတလိၼ်း တေႃႇထိုင် ၵုင်းသႃႇ 7 လၵ်း ၸိူဝ်းၼႆယဝ်ႉ။
တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈသႃႇယႃႇဝတီႇၼႆႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵွင်းမူးၽြႃးဢၼ်လိုဝ်းလင်၊ ၵွင်းမူးၽြႃး ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈ လွင်ႈပိုၼ်း၊ ယူင်ႉသၢင်ႈမိူဝ်ႈၵွၼ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇမီးသင်တႄႉတႄႉ။ မိူဝ်ႈပီ 1930 တဵမ် လိူၼ်တီႇသႅမ်ႇပႃႇၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉလူၺ်ႈ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးယၢပ်ႇၽိုၼ်ႇၵိၼ်းၸႂ်သေ တိူဝ်ႉၶိူၵ်ႈတင်းမိူင်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃး တီႈၸႄႈတွၼ်ႈသႃႇယႃႇဝတီႇ ဢၼ် သြႃႇၸၢမ်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ် လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢင်းၵိတ်ႉမႃးယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် လွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃးၶဝ်ၼၼ်ႉ သိုပ်ႇလၢမ်းမႃးထိုင် ၸႄႈဝဵင်းတေးတယႄး ၸႄႈတွၼ်ႈၽျႃႇပူင်၊ ၸႄႈဝဵင်းထၢၼ်းတပိၼ်ႇ ၸႄႈတွၼ်ႈဢိၼ်းၸဵင်ႇၸိူဝ်းၼႆႉသေ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢင်းၵိတ်ႉၶဝ် လႆႈၵႄႈလိတ်ႈမွၵ်ႈ သွင်ပီၼႆႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉလူၺ်ႈ ပဵၼ်လွင်ႈတၢင်းၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃးသေလႄႈ ၸႄႈတွၼ်ႈသႃႇယႃႇဝတီႇၼႆႉ ၸိုဝ်ႈသဵင်လိုဝ်းလင်မႃးယဝ်ႉ။[3]
ၽိုၼ်ဢိင်
မႄးထတ်း- ↑ Provisional Results Census 26 August 2014 FINAL, ႁွင်ႈၵၢၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်းၵူၼ်းမိူင်း, 26 August 2014, p. ၂၇, archived from the original on 12 September 2014, retrieved February 25, 2015
- ↑ ႁွင်ႈၸတ်းၵၢၼ် ၶေႃႈမုၼ်းလွၼ်ႉၶၢဝ်ႇမျၢၼ်ႇမႃႇ. Archived from the original on 2014-07-01။ Retrieved on 2019-06-18။ Archive copy. Archived from the original on 2014-07-01။ Retrieved on 2019-06-18။
- ↑ ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇမၢၼ်ႈ၊ သွႆႉ (13)
  | ဢၼ်ပဵၼ် ပွင်ႈလိၵ်ႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ဢွင်ႈတီႈပထဝီႇ ၸႄႈတိူင်းပႃႇၵိူဝ် ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ် လိၵ်ႈႁွမ်တွမ်ပွတ်း ႁူဝ်ၼိုင်ႈဢေႃႈ။ သိုပ်ႇၽိူမ်ႉထႅမ်သႂ်ႇထႅင်ႈသေ ၶႅၼ်းတေႃႈၸွႆႈထႅမ်ပၼ် ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃးတႆးၽွင်ႈၶႃႈ။ |