မၢၼ်ႇဢွင်ႇ၊ ဝဵင်း
ဝဵင်းမၢၼ်ႇဢွင်ႇ (မၢၼ်ႈ: မာန်အောင်မြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Manaung) ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်း ဢၼ်မီးဝႆႉ တီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းမၢၼ်ႇဢွင်ႇ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇ၊ ၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇ ဢၼ်မီးပွတ်းတူၵ်း မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မီးဝႆႉ တီႈၼိူဝ် ၵုၼ်မၢၼ်ႇဢွင်ႇသေ ၸႄႈဝဵင်းမၢၼ်ႇဢွင်ႇၼႆႉ ပဵၼ် ၵုၼ်မၢၼ်ႇဢွင်ႇ တင်းဢၼ်ယဝ်ႉ။ ဝဵင်းမၢၼ်ႇဢွင်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈ ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်းသုတ်းသုတ်း တီႈ ၵုၼ်မၢၼ်ႇဢွင်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ ဝဵင်းၵျွၵ်ႉၽျူႇၼႆႉ ပေႃးဢဝ်သၢႆတၢင်းၼမ်ႉဝႃႈ ၵႆယၢၼ် 87 လၵ်းယဝ်ႉ။ ၸႄႈဝဵင်းမၢၼ်ႇဢွင်ႇၼႆႉ ပေႃးဢဝ်တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ဝႃႈ မီး 220 လွၵ်းလၵ်း၊ ၼႃႈလိၼ်ပူႇၵႄႇ မီး 34 လႄႈ ၸွမ်းလူၺ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆ ပီ 1956 သေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း မီး 34969 ယဝ်ႉ။ ၸွမ်းလူၺ်ႈသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ပီ 1953 ၼၼ်ႉ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း တီႈဝဵင်းမၢၼ်ႇဢွင်ႇၼႆႉ မီး 2635 ၵေႃႉယဝ်ႉ။
| ဝဵင်းမၢၼ်ႇဢွင်ႇ | |
|---|---|
| ဝဵင်းၸိူဝ်းမီးၼႂ်း မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ | |
 | |
  ဝဵင်းမၢၼ်ႇဢွင်ႇ | |
| ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 18°51′N 93°44′E / 18.850°N 93.733°Eၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 18°51′N 93°44′E / 18.850°N 93.733°E | |
| မိူင်း |
 မျၢၼ်ႇမႃႇ |
| ၸႄႈမိူင်း |
 ရၶႅင်ႇ |
| ၸႄႈတွၼ်ႈ | ၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇ |
| ၸႄႈဝဵင်း | ၸႄႈဝဵင်းမၢၼ်ႇဢွင်ႇ |
| လတ်ႉတီႇၵျု | (18)တီႇၵရီႇ၊ (51) မိတ်ႉၼိတ်ႉ |
| လွင်ႇၵျီႇၵျု | (93) တီႇၵရီႇ၊ (44) မိတ်ႉၼိတ်ႉ |
| ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းၸႄႈဝဵင်း | ဝဵင်းမၢၼ်ႇဢွင်ႇ |
| ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ် | လၵ်းၸဵင်ၶၢဝ်းယၢမ်းမျၢၼ်ႇမႃႇ (UTC+6:30) |
တီႈၼိူဝ်ဝဵင်းၼႆႉ မီး လုမ်းၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၸႄႈဝဵင်း၊ ႁွင်ႈၵၢၼ်ပလိၵ်ႈ၊ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လႄႈ ၵၢတ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵုၼ်မၢၼ်ႇဢွင်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ဢၼ်မီးတီႇၽင်ႇသုတ်း ဢၼ်တူၵ်းၽႅဝ်ဝႆႉတီႈၼႂ်း ဢၢဝ်ႈပၢင်ႇလၢႆႇပင်းၵလႃး ဢၼ်မီး ၽၢႆႉပုၼ်ႉၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇရၶႅင်ႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢွင်ႇမၢၼ်ၽေးၶေးတင်းသဵင်ႈလႄႈ တိုၼ်းပၼ်ၸိုဝ်ႈမႃးဝႃႈ (မၢၼ်ႇဢွင်ႇ) ၼႆ ၸဵမ်မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၵွၼ်ႇယဝ်ႉဝႃႈၼႆယဝ်ႈ။ ၽၢင်ႁၢင်ႈၵုၼ်မၢၼ်ႇဢွင်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ဝႆႉ ႁၢင်ႈသၢမ်ၸဵင်ႇယဝ်ႉ။ ဢဝ်တင်း လၢႆႇၵႄးဢၢဝ်ႇမၢၼ်ႇဢွင်ႇသေၵေႃႈ ၶႅၼ်ႈၵၼ်ဝႆႉတင်း ၵုၼ်ယၢၼ်းပျႄးယဝ်ႉ။ ဝဵင်းမၢၼ်ႇဢွင်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈ တီႈပႅၼ်ဢွၵ်ႇ ဢၼ်ၸမ်သုတ်းတင်း ၵုၼ်ယၢၼ်းပျႄးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႃႈလိၼ်ၵုၼ်မၢၼ်ႇဢွင်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ပိူမ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ လွႆမၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈၼႃႈပၢင်ႇလၢႆသေ မီးတၢင်းသုင် 1000 ထတ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တူၼ်ႈမႆႉပႃႇထိူၼ်ႇၵေႃႈၼႃသေ မီးလွႆၽႆးဢုင်ယဝ်ႉ။ လွႆလိၼ်လႅင် ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ လွႆလႅင် (တွင်ႇၼီႇတွင်ႇ) ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ တူၼ်ႈယိူဝ်ႈသီလႅင် ဢၼ်မီးဢၢႆႁွမ်လႄႈ လႆႈဝႃႈ လၢၵ်ႇလၢႆးဝႆႉယဝ်ႉ။ တီႈ ၵုၼ်မၢၼ်ႇဢွင်ႇၼႆႉ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈဝႆႉ ၶဝ်ႈသေဢမ်ႇၵႃး ၸိူဝ်းပဵၼ် မႆယႃႈ၊ ထူဝ်ႇလိၼ်၊ ဢွႆႈ၊ တေႃႇယေႃႇသူဝ်၊ တူၼ်ႈဢုၼ် လႄႈ တူၼ်ႈမၢၵ်ႈမု ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈယဝ်ႉ။ ၵူၼ်ႇသိၼ် ဢၼ်ဢွၵ်ႇတီး မၢၼ်ႇဢွင်ႇ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းတႄႉ ပဵၼ် ယႃႈမၢၼ်ႇဢွင်ႇယဝ်ႉ။[1]
လွႆလႅင် (တွင်ႇၼီႇတွင်ႇ)
မႄးထတ်းတီႈၵုၼ်မၢၼ်ႇဢွင်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉ လွႆလႅင်ယဝ်ႉ။ လိၼ်တီႈ လွႆတင်းလုၵ်ႈၼႆႉ ယွၼ်ႉပဵၼ်သီလႅင်ဝႆႉလႄႈ ၸူးႁွင်ႉ လွႆလႅင်ၼႆယဝ်ႉ။ ၶၢဝ်းတၢင်းၵေႃႈၵႆ တၢင်းၵေႃႈယၢပ်ႇသေတႃႉ ၵူၼ်းၵႂႃႇဝႆႈၽြႃးၶဝ်တႄႉ ပေႃးဝႃႈ ၽူၼ်ႈသဵင်ႈယဝ်ႉၼႆ ၵႂႃႇယူႇတိၵ်းတိၵ်ႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ပေႃးၶၢဝ်းၽူၼ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၵႂႃႇ၊ ယွၼ်ႉလႆႈၶၢမ်ႈၼမ်ႉတူၵ်းလွႆလႄႈ ၵူၼ်းၸၢင်ႈလႆပႃးၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ ၸိၵ်းလွႆလႅင်သေ တူၺ်းၼႆ လႆႈႁၼ်ၵုၼ်မၢၼ်ႇဢွင်ႇ ဢၼ်ၼမ်ႉႁွပ်ႈဝႆႉသေ ပဵၼ်ဢၼ်လီ မူၼ်ႈသိူဝ်းၸႂ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဢဝ်ၶူၼ်ႁူဝ်လူႇတၢၼ်းပၼ် ၸဝ်ႈၼၢင်းလွႆလႅင်ၼႆႉ လႆႈႁၼ်ၽွၼ်းလီမၼ်းၼႆၵေႃႈ ဝႃႈယဝ်ႉ။ တေလႆႈႁၼ် ပူႇၸေႃႇဝႆႉ ၸၢၵ်ႈတေႃႇၽႃႇတိၼ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ သူႇၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ တီႈႁိမ်းႁွမ်း လွႆလႅင်ၼႆႉ မွၵ်ႈၶမ်းပၼ်ႈၵေႃႈ လိူင်ႇၼမ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ တူၼ်ႈယိူဝ်ႈ ဢၼ်ဢွၵ်ႇတီႈလွႆလႅင်ၼႆႉ ၸွမ်းလူၺ်ႈၽိင်ႈတိုၼ်းမၼ်းသေ မီးဢၢႆႁွမ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၵႂႃႇဝႆႈၽြႃးၶဝ်တႄႉ ၵႆႉဢဝ် ယိူဝ်ႈႁွမ်ၼၼ်ႉ မႃးသေ တၢင်ႇလူႇတီႈၽြႃးယဝ်ႉ။ ယိူဝ်ႈႁွမ်ၼၼ်ႉ ႁွမ်ဝႆႉႁိုင်မွၵ်ႈၼိုင်ႈလိူၼ်ၼႆယဝ်ႉ။
ဢပုမ်ႇသိူၵ်ႈပိုၼ်း
မႄးထတ်းၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ လွႆလႅင်သေ မီးဝႆႉ ဢပုမ်ႇသိူၵ်ႈပိုၼ်းဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ၶုၼ်လိၼ်းႁႃၼုမၢၼ်ႇ ဢၼ်တီႈၼႂ်း ၸၢတ်ႈတေႃႇၶုၼ်ရႃႇမၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၺႃးၵွင်ႉပိုၼ်ၵၢင် ၶုၼ်ရႃႇမသေ မဝ်းလိင်းၸမ်တၢႆၼၼ်ႉ ၵႂႃႇႁႃႁၢၵ်ႈယႃႈယႃ တီႈ တွင်ႇလူင်းၵျေႃႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ႁႃတီႈတွင်ႇလူင်းၵျေႃႇဢမ်ႇႁၼ်လႄႈ ၶုၼ်လိင်းႁႃၼုမၢၼ်ႇၼႆႉ ၸူးမိတ်းဢဝ်လွႆမႃးတႃႇ ၽၢၵ်ႇၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ လွႆဢၼ်မိတ်းဢဝ်ၵႂႃႇၽၢၵ်ႇၼိုင်ႈၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ဝႃႈတႄႉ မိတ်းဢဝ်ၵႂႃႇတီႈ လွႆလႅင်ၼႆႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ ႁူၺ်ႈလူင် ဢၼ်မီးၽၢႆႇဢၼ်မိတ်းဢဝ်ၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၸူးႁွင်ႉဝႃႈ ႁူၺ်ႈႁႃႇၼုမၢၼ်ႇ ၼႆယဝ်ႉ။ တီႈႁိမ်းဝၢၼ်ႈဢွၼ်ဝၢၼ်ႈၼိုင်ႈ တီႈဢၼ်ပႆႇၽႅဝ်တွင်ႇၼီႇၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ လွႆလႅတ်ႉၵျႃးယူဝ်ႇ ၼႆယဝ်ႉ။ လွႆဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းသၢႆးဢၼ်လူၼ်ႉဢွၵ်ႇတီႈၼႂ်း ၵႄႈမိုဝ်းႁႃႇၼုမၢၼ်ႇသေ မီးဝႆႉထၢၼ်ႇ လွႆဢွၼ်ႇဢိတ်းၼႆယဝ်ႉ။ တီႈႁိမ်းႁွမ်းလွႆလႅင်ၼႆႉ တူၼ်ႈယႃႈယႃလိူင်ႇၼမ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ တူၼ်ႈၽၵ်းယိူဝ်ႈၼၢင်းၶဵဝ်ၵေႃႈ လိူင်ႇၼမ်ဝႆႉယဝ်ႉ။
ၽြႃးပႅတ်ႇမုၼ်ႇ
မႄးထတ်းၽြႃးပႅတ်ႇမိုၼ်ႇ ၼႆႉ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းရၶႅင်ႇ မိၼ်းပႃႇၵျီး ၵေႃႇတႄႇမႃးယဝ်ႉ။ မီးဝႆႉႁၢင်ႈပၢၼ်းသီႇတီႈၽႃ လႄႈ ႁၢင်ႈၶႅၵ်းတီႈၽႃယဝ်ႉ။ ၽီးလူးလူင်သွင်တူဝ် ဢၼ်မီးဝႆႉတီႈ တၢင်းၶဝ်ႈၽြႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ မိူၼ်မီးၸႂ်လီလီယဝ်ႉ။ ၽြႃးပႅတ်ႇမိုၼ်ႇဢမ်ႇၵႃး ၽြႃးၵဝ်ႈမိုၼ်ႇၵေႃႈ မီးဝႆႉယဝ်ႉ။
ၾိင်ႈၾႃႉ
မႄးထတ်း| မၢၼ်ႇဢွင်ႇ (1981–2010) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| လိူၼ် | ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ | ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ | မၢၶျ်ႉ | ဢေႇပရႄႇ | မေႇ | ၵျႃၼ်ႇ | ၵျူႇလၢႆႇ | ဢေႃးၵၢသ်ႉ | သႅပ်ႇထႅမ်ႇပႃႇ | ဢွၵ်ႇထူဝ်ႇပႃႇ | ၼူဝ်ႇဝႅမ်ႇပႃႇ | တီႇသႅမ်ႇပႃႇ | ပီ |
| တၢင်ႉမႆႈ ဢၼ်သုင်သုတ်း °C (°F) | 28.9 (84) |
29.5 (85.1) |
31.5 (88.7) |
33.6 (92.5) |
33.1 (91.6) |
30.1 (86.2) |
29.5 (85.1) |
29.4 (84.9) |
30.5 (86.9) |
31.6 (88.9) |
30.8 (87.4) |
29.5 (85.1) |
30.7 (87.3) |
| တၢင်ႉမႆႈ ဢၼ်တႅမ်ႇသုတ်း °C (°F) | 12.1 (53.8) |
13.1 (55.6) |
16.8 (62.2) |
19.1 (66.4) |
21.1 (70) |
21.1 (70) |
20.6 (69.1) |
20.8 (69.4) |
20.5 (68.9) |
19.7 (67.5) |
17.8 (64) |
14.1 (57.4) |
18.1 (64.6) |
| Average rainfall mm (inches) | 1.4 (0.055) |
4.1 (0.161) |
2.9 (0.114) |
20.7 (0.815) |
313.4 (12.339) |
1,070.1 (42.13) |
1,300 (51.181) |
1,086.9 (42.791) |
635.7 (25.028) |
275.3 (10.839) |
106.7 (4.201) |
11.4 (0.449) |
4,828.6 (190.102) |
| Source: Norwegian Meteorological Institute[2] | |||||||||||||
ႁဵင်းၵွင်ႉၽၢႆႇၼွၵ်ႈ
မႄးထတ်း
ၽိုၼ်ဢိင်
မႄးထတ်း- ↑ ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇမၢၼ်ႈ၊ သွႆႉ (9)
- ↑ Myanmar Climate Report 23-36. Norwegian Meteorological Institute. Archived from the original on 8 October 2018။ Retrieved on 30 November 2018။ Archived 8 October 2018 at the Wayback Machine.