ၵျွၵ်ႉၽျူႇ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈ

ၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇ (မၢၼ်ႈ: ၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Kyaukphyu District) ၼႆႉ ပဵၼ်ၸႄႈတွၼ်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ တီႈၼႂ်း ၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇ၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ သၢပ်ႇၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇရၶႅင်ႇ ဢၼ်လုၵ်ႉ ဢၢဝ်ႇပၢင်ႇလၢႆႇႁၢၼ်းတႃး တေႃႇထိုင် ႁွင်ႈမဢီႇၼၼ်ႉသေဢမ်ႇၵႃး၊ ၽၢႆႇတူၵ်းသၢပ်ႇၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၵုၼ်ယၢၼ်းပျႄး၊ ၵုၼ်မၢၼ်ႇဢွင်ႇ လႄႈ ဢိၵ်ႇပႃးၵုၼ်ဢွၼ်ၵုၼ်ဢိတ်းတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။

ၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇ
ၸႄႈတွၼ်ႈ ၼႂ်းမိူင်းရၶႅင်ႇ
ၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇ
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 20°00′N 94°00′E
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈမိူင်း	ရၶႅင်ႇ
ၸႄႈဝဵင်း	4
ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ	ဝဵင်းၵျွၵ်ႉၽျူႇ
ႁူဝ်ၼမ်ၵူၼ်း (2014)	439,674
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	လၵ်းၸဵင်ၶၢဝ်းယၢမ်းမျၢၼ်ႇမႃႇ (UTC+6:30)

ၼႃႈလိၼ်

ပေႃးဢဝ်လႅၼ်လိၼ်ဝႃႈ ၽၢႆႇႁွင်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉ ၸႄႈတွၼ်ႈၸိတ်ႉတူၺ်ႇ၊ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇ မီးဝႆႉ သွၼ်လွႆရၶႅင်ႇ၊ ၽၢႆႇၸၢၼ်း မီးဝႆႉ ၸႄႈတွၼ်ႈတၢၼ်ႇတွႆး၊ ၽၢႆႇတူၵ်းမီးဝႆႉ ဢၢဝ်ႇပၢင်ႇလၢႆႇပင်းၵလႃးယဝ်ႉ။ ပွတ်းႁွင်ႇလႄႈ ပွတ်းဢွၵ်ႇ ၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇၼႆႉ ထိူၼ်ႇလွႆၼမ်သေ ၽၢႆႇၸၢၼ်းတႄႉၵေႃႈ ႁွင်ႈၼမ်ႉၵေးၼမ်ႉ တင်းၼမ်ၼႆႉ ဢၼ်ၼိုင်ႈလႄႈ ဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢိူမ်ႈၸမ်ၵၼ်သေ လႆလူင်းယူႇယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၵႄႈ ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ လႄႈ ၵုၼ်ယၢၼ်းပျႄးၼၼ်ႉ မီးဝႆႉၵုၼ်ဢွၼ်ႇတင်းၼမ်လႄႈ တႃႈတႃႇ တႃႈႁိူဝ်းၵျွၵ်ႉၽျူႇ ဢၼ်မီးဝႆႉ ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ် ဢၼ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈလီဝႆႉယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇၼႆႉ ႁူမ်ႈဝႃႈ ဢိူမ်ႈၸပ်းၵၼ်ဝႆႉတင်း ၸႄႈတွၼ်ႈမိၼ်းပူးသေတႃႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ သၼ်လွႆလူင်ရၶႅင်ႇ ၶၼ်ႈဝႆႉလႄႈ သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်းၵပ်းသိုပ်ႇ ပဵၼ်ဢၼ်ယၢပ်ႇယဵၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ သဵၼ်တၢင်းၵႄႈလွႆ ဢၼ်လတ်းသၼ်လွႆၼႆႉ မီးယူႇ 2 သဵၼ်ႈၵူၺ်းသေ ၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းၵႄႈလွႆ တလႅတ်ႉ လႄႈ သဵၼ်ႈတၢင်းၵႄႈလွႆဢၢမ်းယဝ်ႉ။ သဵၼ်ႈတၢင်းၵႄႈလွႆ တလႅတ်ႉလႄႈ ဢၢမ်းၼႆႉ တွၼ်ႈတႃႇ လတ်းၶၢမ်ႈၵေႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်ယၢပ်ႇယဵၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ သဵၼ်ႈတၢင်းၵႄႈလွႆဢၢမ်းၼႆႉ သုင်ထိုင်တီႈၼႃႈပၢင်ႇလၢႆႇ 4664 ထတ်းသေတႃႉ တေႃႈလေႃႉဝူဝ်းၵေႃႈ ၶၢမ်ႈလႆႈယဝ်ႉ။ တီႈၼမ်ႉတလႅတ်ႉၼၼ်ႉ တေႃႇထိုင် ဝၢၼ်ႈတလႅတ်ႉ၊ တီႈၼမ်ႉဢၢမ်းၼၼ်ႉ တေႃႇထိုင် ဝဵင်းဢၢမ်းၼၼ်ႉ ဢဝ်ႁိူဝ်းသေၵႂႃႇမႃးလႆႈယဝ်ႉ။ တီႈၵုၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉမီး ႁွင်ႈဢွၼ်ႇလႄႈ ဢဝ်ႁိူဝ်းဢွၼ်ႇသေ ၵႂႃႇမႃးလႆႈယဝ်ႉ။ သၢႆတၢင်းၵုင်းတႄႉၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးဝႆႉလီလီ။ တီႈၼိူဝ်ၵွင်းလွႆ ၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼၼ်ႉ မီးဝႆႉပႃႇထိူၼ်ႇလူင်သေ မႆႉ၊ မႆႉမွင်၊ ဝၢႆၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးဝႆႉယဝ်ႉ။

ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး

မိူဝ်ႈတႄႇပိုတ်ႇပဵၼ် ၸႄႈတွၼ်ႈမႂ်ႇၼၼ်ႉ တီႈၸႄႈတွၼ်ႈတင်းဢၼ်ၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ထိူၼ်ႇလွႆၼႃၼႃႇလႄႈ ဢွင်ႈတီႈတႃႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ဢမ်ႇပေႃးမီးၼမ်။ ၸိူဝ်းၽူႈမီးဝိရယႁႅင်းယႂ်ႇတႄႉၵေႃႈ ၽၼ်းၽဵဝ်ႈပႃႇထိူၼ်ႇသေ ႁဵတ်းၵုၼ်ႁဵတ်းၽၢႆယဝ်ႉ ၽုၵ်ႈသွမ်ႈတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇယဝ်ႉ။ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ တီႈၸႄႈတွၼ်ႈတင်းဢၼ်ၼႆႉ ၽၼ်းၽဵဝ်ႈသေၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ် မႄးႁဵတ်းၼႃးသေ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈမႃးလႄႈ တီႈၼႃႈလိၼ်ပဵင်းၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းၼႃးမႃးတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ပေႃးၸႃႇဢဝ် တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင် လႅၼ်လိၼ်ၸႄႈတွၼ်ႈသေၼႆ ၼႃးတိုၵ်ႉဢေႇဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ တီႈၵုၼ်မၢၼ်ႇဢွင်ႇ ဢၼ်ပဵၼ် ၼႃႈလိၼ်ပဵင်းၼၼ်ႉတႄႉ ၶဝ်ႈဢွၵ်ႇလီသေ ပေႃးဢဝ်ၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇဝႃႈ ပဵၼ်တီႈဢၼ်ၶဝ်ႈဢွၵ်ႇလီသေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉ တီႈမႄႈၼမ်ႉၼႆႉ ၽႅဝ်ႁွတ်ႈထိုင်တီႈ ၸႄႈဝဵင်းမျေႇပူင်ႇလႄႈ ၽၼ်းၽဵဝ်ႈၸွမ်း သၢပ်ႇၼမ်ႉသေ ႁဵတ်းၽၢႆယဝ်ႉၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်သွမ်ႈၶဝ်ႈယဝ်ႉ။ ၸွမ်းၼင်ႇ ၽႅၼ်ၵၢၼ်ပျီႇတေႃႇသႃႇသေ တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇၼႆႉ လႆႈႁဵတ်းၽၢႆသေၵေႃႈ ၶတ်းၸႂ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၶဝ်ႈသေ ၶဝ်ႈၵေႃႈ တေတိူဝ်းဢွၵ်ႇမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်ငၢၼ်း မေႃႈလိၼ်ဢၢင်ႇလိၼ်၊ ၵၢၼ်ငၢၼ်းၺွပ်းပႃ လႄႈ ၵၢၼ်ၸွင်ႈၸေႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးဝႆႉတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်ငၢၼ်း ၸိူဝ်းလိုဝ်းလင်ဝႆႉၼၼ်ႉ ပဵၼ်တေႃးမၼ်ႈ၊ ၵၢၼ်ႁုင်ၼမ်ႉဢွႆႈ၊ ၵၢၼ်ႁုင်ၵိူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ မၢၵ်ႇၼမ်ႉၶဝ်ႈတႅင် ၸိူဝ်းဢွၵ်ႇတီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ ၶဝ်ႈ၊ ဢွႆႈ၊ ၵုၺ်၊ တူၼ်ႈသူဝ်၊ ယႃႈ၊ မၢၵ်ႇမု၊ မၢၵ်ႇၽိတ်ႉ၊ ငႃး၊ ထူဝ်ႇလိၼ်၊ ၽၵ်းမီႇ လႄႈ မၢၵ်ႇဢုၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ယႃႈမၢၼ်ႇဢွင်ႇ၊ ၵိူဝ်ၵၢၼ်ႉၵႃႇ လႄႈ ၽၵ်းမီႇယႄးၵျုၼ်း ဢၼ်ဢွၵ်ႇတီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇၼႆႉ ပဵၼ်ၶူဝ်းၵုၼ်ႇဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်သေ လႆႈတၢင်ႇၶၢႆႇတီႈ မိူင်းရၶႅင်ႇပတ်ႉပိုၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၵုၼ်မၢၼ်ႇဢွင်ႇ ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉတီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ တွင်ႇၼီႇ (လွႆလႅင်) ဢမ်ႇၼၼ် လွႆလိၼ်လႅၼ် လွႆၼၵႃးၽူတ်ႉ လုၵ်ႈၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ တီႈလွႆၼၼ်ႉ ဢမ်ႇဢွၵ်ႇ ၼမ်ႉပုၼ်းမႆႈသေ ဢွၵ်ႇဢူၼ်လိၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ တီႈၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇၼႆႉ ၼမ်ႉမၼ်းမဵၼ် ဢွၵ်ႇဢိတ်းဢွတ်းယဝ်ႉ။

ပွႆး

တီႈၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇၼႆႉ ၸွမ်းလူၺ်ႈၽိင်ႈထုင်းရၶႅင်ႇ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇသေ မီးဝႆႉပွႆးရထႃး ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပွႆးရထႃးၼႆႉ မၼ်းမိူၼ်ၵၼ်တင်း ပွႆးၸၼ်ၸိူၵ်ႈ ဢၼ်ႁဵတ်းတီႈမိူင်းလူင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈတၢင်းဢၼ်လႆႈႁဵတ်းပွႆးရထႃးၼႆႉ တွၼ်ႈတႃႇ ၽူၼ်လီ လႄႈ တွၼ်ႈတႃႇ ၶဝ်ႈၼမ်ႉမၢၵ်ႇတႅင် ဢွၵ်ႇလီၼႆယဝ်ႉ။ လၢႆးႁဵတ်းပွႆးၼၼ်ႉတႄႉ မီးဝႆႉ ရထႃးဢွၼ်ႇလမ်းၼိုင်ႈ ဢၼ်သႂ်ႇဝႆႉ မၢၵ်ႇသီႇလုၵ်ႈသေ ၽၢႆတၢင်းဢွၵ်ႇ တၢင်းတူၵ်းရထႃးၼၼ်ႉ ဢဝ်ၸိူၵ်ႈမတ်ႉဝႆႉ ၼိုင်ႈၽၢႆႇၼိုင်ႈသဵၼ်ႈယဝ်ႉ။ မိူၼ်ၼင်ႇ ပွႆးလေႃႉ ပွႆးၸၼ်ၸိူၵ်ႈၼၼ်ႉ ၽၢႆႇၼိုင်ႈလႄႈ ၽၢႆႇၼိုင်ႈ ဢွၼ်ၵၼ် တိုတ်ႉၸၼ်လၢၵ်ႈ ႁႂ်ႈပႄႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ ၸၼ်လၢၵ်ႈရထႃးၼၼ်ႉၼႆ ၶဝ်ႈပႃး လွင်ႈႁႆႇလွင်ႈတိုင်ႈ လွင်ႈလဵင်ႉလွင်ႈလူသေ ပဵၼ်ဢၼ်ၵိုၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ ပွႆးရထႃးၼႆႉ ၵႆႉၸတ်းႁဵတ်း လိူၼ်သၢမ်မႂ်ႇ 14 ၶမ်ႈ တဵင်ႈၶိုၼ်း တေႃႇ လိူၼ်လွင်ႈၼိုင်ႈၶမ်ႈတဵင်ႈၶိုၼ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးထိုင် တဵင်ႈၶိုၼ်းထူၼ်ႈသၢမ် ဝၼ်းလိုၼ်းသုတ်းၼၼ်ႉ ဢဝ်ၽႆးၸုတ်ႇရထႃးၼၼ်ႉသေၵေႃႈ သိမ်းပၢင်ပွႆးယဝ်ႉ။ တီႈၼိူဝ်ဝဵင်းၵျွၵ်ႉၽျူႇတႄႉ ႁူမ်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇႁဵတ်းပွႆးရထႃးၼႆႉယဝ်ႉသေတႃႉ တီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇတၢင်ႇတီႈတၢင်ႇၸိူဝ်းတႄႉ တိုၵ်ႉဢွၼ်ၵၼ်ၸတ်းႁဵတ်းဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။

ၸႄႈဝဵင်း

တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ ၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉၽျူႇ၊ ၸႄႈဝဵင်းယၢၼ်းပျႄး၊ ၸႄႈဝဵင်းဢၢမ်း လႄႈ ၸႄႈဝဵင်းမၢၼ်ႇဢွင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ဢိင်လူၺ်ႈၽႅၼ်ၵၢၼ်ပျီႇတေႃႇသႃႇသေ တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇၼႆႉ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ပႃႇမၢၵ်ႇဢုၼ်ပျီႇတေႃႇသႃႇ၊ ႁဵတ်းၽၢႆ၊ ၶုတ်းသၢႆးတီႈၼမ်ႉၵႅပ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉၽျူႇၼႆႉ တၢင်းၵႂၢင်ႈမီး 4793 လွၵ်းလၵ်းသေ ဢိင်လူၺ်ႈသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ပီ 2014 သေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း မီးယူႇ 439,674 ၵေႃႉယဝ်ႉ။