ဢဵင်ႇမႄး၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းဢဵင်ႇမႄး (မၢၼ်ႈ: အိမ်မဲမြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Einme) ၼႆႉ ပဵၼ် ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈဝဵင်းဢဵင်ႇမႄး ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈမျွင်းမျႃႉ၊ ၸႄႈတိူင်းဢေႇယႃႇဝတီႇ၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မီးဝႆႉၽၢႆႇဢွၵ်ႇ ႁွင်ႈဢဵင်ႇမႄး ဢၼ်ၵၢႆဝႆႉပၼ် ၼမ်ႉတႃႇၵ လႄႈ ၼမ်ႉမျွင်းမျႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝဵင်းဢဵင်ႇမႄး
ဝဵင်း
ဝဵင်းဢဵင်ႇမႄး ဢွင်ႈတီႈ ဝဵင်းဢဵင်ႇမႄး
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 16°53′19″N 95°08′34″E
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈမိူင်း	ဢေႇယႃႇဝတီႇ
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈမျွင်းမျႃႉ
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းဢဵင်ႇမႄး
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	MST (UTC+6.30)

ဝဵင်းၼၼ်ႉၼႆႉ တၢင်းဢွၵ်ႇ တၢင်းတူၵ်း မီး သွင်ၽႃႇလူင်ႇၶိုင်ႈလႄႈ တၢင်းႁွင်ႇတၢင်းၸၢၼ်း မီးမွၵ်ႈ ၼိုင်ႈလၵ်းႁႃႈၽႃႇလူင်ၼႆႉသေ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ဝဵင်းၼႆႉ မီး 525 လွၵ်းလၵ်း ဢမ်ႇၼၼ် 335 ဢေႇၵယဝ်ႉ။ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း တီႈၼိူဝ်ဝဵင်းၼႆႉ မီး 7,465 ၵေႃႉသေ ၵမ်ႉၼမ် ပဵၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်း မၢၼ်ႈ လႄႈ ယၢင်း ယဝ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်းမိူင်းၼွၵ်ႈၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၶႄႇ လႄႈ ဢိၼ်ႇတိယ ၵမ်ႈၽွင်ႈယဝ်ႉ။

တီႈၼိူဝ်ဝဵင်းၼႆႉ မီးၸိူဝ်းပဵၼ်ယူင်ႉသၢင်ႈလူင်ပွင်ႈၸိုင်ႈ လုမ်းၼၢမ်းၼႃႈ ၽၢႆႇၵၢၼ်ၽွင်းငမ်း၊ လုမ်းၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈတတ်းသိၼ်၊ တိူၵ်ႈလိၵ်ႈ လႄႈ ႁွင်ႈၵၢၼ်သၢႆလူမ်း၊ တပ်ႉပလိၵ်ႈၵူၼ်းမိူင်း၊ ႁူင်းယႃ ၼၼ်ႉသေ ႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸၼ်ႉသုင် ၼိုင်ႈႁူင်း၊ ၸၼ်ႉငဝ်ႈ မီးႁႃႈႁူင်းယဝ်ႉ။ ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈမီးဝႆ့ 16 ၵျွင်းယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇ ၵၢၼ်ဝဵင်းမူၼ်းၵူၼ်းၵိုၼ်းဝဵင်းၼႆႉ ဢၼ်ပဵၼ်ၸုမ်း ဝဵင်းမူၼ်းၵူၼ်းၵိုၼ်းၵေႃႉ ႁဵတ်းသၢင်ႈယဝ်ႉ။

လႅၼ်လိၼ်

ၸႄႈဝဵင်းဢဵင်ႇမႄးၼႆႉ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ပဵၼ်ၸႄႈဝဵင်း ဢၼ်တူၵ်းၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်းသုတ်းသုတ်း တီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈမျွင်းမျႃႉယဝ်ႉ။ တီႈၽၢႆႇႁွင်ႇၸႄႈဝဵင်းၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ပဵၼ်ပွတ်းတွၼ်ႈ ၸႄႈဝဵင်းၵျွင်းၵူင်း ႁင်း ၸႄႈတွၼ်ႈပတဵင်ႇ လႄႈ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ပဵၼ်ပွတ်းတွတ်ႈ ၸႄႈဝဵင်းပၢၼ်းတၼေႃႇ ႁင်း ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇ၊ ၽၢႆႇတၢင်းဢွၵ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ပွတ်းတွၼ်ႈ ႁင်း ၸႄႈဝဵင်းပၢၼ်းတၼေႃႇ လႄႈ တီႈ ၽၢႆႇတၢင်းၸၢၼ်း လႄႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းတူၵ်း ၸႄႈဝဵင်းဝႃးၶႄႇမ ႁင်း ၸႄႈတွၼ်ႈမျွင်းမျႃႉၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပွတ်းတွၼ်ႈ ၸႄႈဝဵင်းဝႃးၶႄႇမ၊ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၸႄႈဝဵင်းမျွင်းမျႃႉ၊ ၽၢႆႇတၢင်းတူၵ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် ၸႄႈဝဵင်းပွတ်းဢွၵ်ႇပတဵင်ႇ လႄႈ ၸႄႈဝဵင်းၵျွင်းၵူင်း ဢၼ်ပဵၼ် ႁင်းၸႄႈတွၼ်ႈပတဵင်ႇၵူႈပွၵ်ႈၼၼ်ႉ လွမ်ႉႁွပ်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ဝဵင်းၼႆႉ မီးမွၵ်ႈ 18 လွၵ်းလၵ်းၼၼ်ႉသေ ၼႃႈလိၼ်ဢိူင်ႇပူႇၵႄႇ ၶဝ်ႈပႃး 111 တီႈယဝ်ႉ။ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း တင်းၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ မီး 118,328 ၵေႃႉသေ ပဵၼ်ၸႄႈဝဵင်း ဢၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်းယၢဝ်း ၸၢဝ်းၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇၼမ်သေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။

ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး

ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၶဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ငၢၼ်းပိူင်လူင်တီႈ ၸႄႈဝဵင်းယဝ်ႉ။ တီႈဝဵင်းဢဵင်ႇမႄးၼႆႉ ၶူၵ်ႉၸၢၵ်ႈၶဝ်ႈ မီး 11 လင်ယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇၵႃးၶဝ်ႈသၢၼ်ၵူၺ်း ၸိူဝ်းပဵၼ် ပေႃ၊ ထူဝ်ႇလိၼ်၊ ထူဝ်ႇၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်း၊ မွၵ်ႇ၊ ၽၵ်းယိူဝ်ႈၼၢင်းၶဵဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပဵၼ်ၼႃႈလိၼ်တႅမ် တီႈၼိူဝ်ၵုၼ်လႄႈ ၽုၼ်ႇလိၼ်ၶႅမ်ႉလီသေ မၢင်တီႈၼႆႉ ပၢႆၽုၵ်ႇလၢႆၶၢဝ်းယဝ်ႉ။ မၢၵ်ႇဢုၼ်၊ မၢၵ်ႇမု၊ ဢွႆ၊ ၵူၺ်ႈ၊ မၢၵ်ႈမူင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ဢွၵ်ႇယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်ၼွင်ၵေႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈတွၼ်ႈတႃႇ ၸႄႈဝဵင်းဢဵင်ႇမႄးယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်ငၢၼ်းဢုမ် ဢၼ်လိုဝ်းလင်မႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ တိုၵ်ႉသိုပ်ႇႁဵတ်းယူႇတေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇ

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမီးဝႆႉတီႈၼိူဝ်ၵုၼ်ပၢၵ်ႇၼမ်ႉ ဢၼ်ႁွင်ႈၼမ်ႉ မႄႈၼမ်ႉလိူင်ႇလႄႈ တွၼ်ႈတႃႇၵၢၼ်တေၢႉသူင်ႇ၊ သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်းၵႂႃႇမႃးၼႆႉ လႆႈၸႂ်ႉ ၶၢဝ်းတၢင်းၼမ်ႉ ၼမ်လိူဝ်ယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇၵႃးတီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်း ၸိူဝ်းပဵၼ် တႃႇၸူးၼွၵ်ႈၸႄႈဝဵင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸႂ်ႉသၢႆတၢင်းၼမ်ႉၼမ်သေ တွၼ်ႈတႃႇၸူး ပတဵင်ႇ၊ ၵျွင်းၵူင်း၊ ၵျူင်ႇပျေႃႇ၊ ဝႃးၶႄႇမ၊ မျွင်းမျႃႉၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈသင် တွၼ်ႈတႃႇၸူး ၵုၼ်မေႃႇလမႅင်ႇ (မေႃႇလမႅင်ႇၵျုၼ်း)၊ ၺွင်ႇတူင်း၊ မဢူႇပိၼ်ႇ၊ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈသင် မီးႁိူဝ်းသၢင်းၽေႃး ဢၼ် ရသၽပိူင်ႇလႄႈသင်၊ ႁိူဝ်းသၢင်းၽေႃး သုၼ်တူဝ်လဵဝ်လႄႈသင် ၸၢင်ႈၵႂႃႇမႃးတေႃႉသူင်ႇလႆႈယူႇယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇ တၢင်းလိၼ်ၼႆႉ လႆႈႁဵတ်း သဵၼ်ႈတၢင်းလူင် ဢဵင်ႇမႄး-ၵျွင်းၵူင်းဝႆႉလႄႈ တႃႇၵႂႃႇတႃႇမႃး ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈဝႆႉယူႇ။ လုၵ်ႉဢဝ်ဝဵင်းဢဵင်ႇမႄး တေႃႇ ဝၢၼ်ႈၵၢၼ်ႇၵျီးထွင်ႉ လႄႈ ဝၢၼ်ႈထၢၼ်းတပိၼ်ႇၼၼ်ႉ လႆႈႁဵတ်းတၢင်းသိူဝ်ႇမၢၵ်ႇႁိၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။

သၢႆပိုၼ်း

ၸႄႈဝဵင်းဢဵင်ႇမႄးၼႆႉ ပဵၼ်တႂ်ႈမိုဝ်း မျူဝ်ႉၸႃးမျွင်းမျႃႉ လွၵ်ႉၽျႃး မိူဝ်ႈပၢၼ် ၶုၼ်ႁၢၼ်ႇတႃႇဝတီႇ ရႃႇၸႃႇတရိတ်ႉ ၼၼ်ႉသေ ႁွင်ႉဝႃႈ ဢိူင်ႇၵျူင်ႇပတီႇၼႆယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈလွၵ်ႉၽျႃး လုၵ်ႉၽိုၼ်ႇ ရႃႇၸႃႇတရိတ်ႉၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၵျူင်ႇပတီႇၼႆႉ ဢမ်ႇလႆႈၶဝ်ႈပႃး။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ဢိူင်ႇၵျူင်ႇပတီႇၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈလွင်ႈသိုၵ်းသေ ဝၢၼ်ႈလႆႈလူႉႁၢမ်းမႃးသေ တႅၵ်ႇပဵၼ်ဝၢၼ်ႈဢွၼ်ႇဝၢၼ်ႈဢိတ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။ လွင်ႈဝႃႈ လႆႈႁွင်ႉဝႃႈ ဝဵင်းဢဵင်ႇမႄးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၼႂ်းၵႃႈ ၽြႃးလူင်သျိၼ်ႇပိၼ်ႇၶျၢၼ်းတႃႇၵျီး သွင်သူႇၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ၽြႃးၸဝ်ႈပီႈသျိၼ်ႇပိၼ်ႇၶျၢၼ်းတႃႇၵျီး (ယၢမ်းလဵဝ်မီးတီႈတွၼ်ႈၶျွင်းဝဝဵင်းဢဵင်ႇမႄးယဝ်ႉ။ ၽြႃးၸဝ်ႈၼွင်ႉ ၼႆႉ ယၢမ်းလဵဝ်မီးဝႆႉတီႈ ဝဵင်းၵျူင်ႇပျေႃႇယဝ်ႉ။) မႃးပၼ်ၾၼ်တီႈ ၵူၼ်းယူႇသဝ်းၼႂ်း ယွမ်ႇလႄႇပေႃႇၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပၢင်းၵိူဝ်းယမ် ဝႃႈၼႆ ပၼ်ၾၼ်တႃႇၸဵတ်းဝၼ်းလႄႈ ယွမ်ႇၼၼ်ႉ ၸင်ႇႁွင်ႉဝႃႈ ဢဵင်ႇမႅတ်ႉၵျီး (ၾၼ်လူင်)ၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼႆႉ ၽိူဝ်ႇတင်ႇဝဵင်းမႃး ယွမ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်မႃး ပွၵ်ႉဢၼ်ၼိုင်ႈသေ ၸိုဝ်ႈဝဵင်းၵေႃႈ ၸူးႁွင်ႉဝႃႈ ဝဵင်းဢဵင်ႇမႅတ်ႉၵျီး ၼႆသေ ပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုဝ်မႃး ၸူးလႆႈၸိုဝ်ႈဝႃး ဝဵင်းဢဵင်ႇမႄး ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ၽြႃးၵွင်းမူး တီႈၼိူဝ်ဝဵင်း

ၽြႃးၵွင်းမူး ၸိူဝ်းမီးတီႈၼိူဝ်ဝဵင်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၽြႃးသျိၼ်ႇပိၼ်ႇၶျၢၼ်းတႃႇၵျီး ဢၼ်ဢဝ် ႁူၼ်ႁၢင်ႈၽြႃးၶျၢၼ်းတႃႇၵျီး သႂ်ႇထႃႇပၼႃႇဝႆႉၼၼ်ႉ၊ ၽြႃးသူၺ်ႇၽုင်ႇသႃႇ ဢၼ်မီးတီႈ ၽၢႆႇၵၢတ်ႇ၊ ၽြႃးၶျၢၼ်းတႃႇ ဢၼ်မီးတီႈ ၽၢႆႇဢဵင်ႇမႄးၵျီး၊ ၽြႃးသီႇသူႇ ဢၼ်မီးၽၢႆႇၸႃႇၶျုၼ်ႇၶၢၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈႁိမ်းသူပ်းႁွင်ႈၶုတ်း တီႈၶဝ်ႈဝဵင်းဢဵင်ႇမႄးၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၵွင်းမူးၵျႅၵ်ႉဝၢႆးသေ ၵွင်းမူးၼၼ်ႉ လၢတ်ႈဝႃႈ ဢဝ်ငိုၼ်းၶမ်းႁင်း ႁၢင်ႈႁေႃၸဝ်ႈၼၢင်း ဢၼ်လႆႈၸၢမ်ႇၵိၼ်ၼႃႈလိၼ်ၵျူင်ႇပတီႇ ဢၼ်ၶၢမ်ႇဢဝ်တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတၢႆႇ တင်း ၼွင်ႉၸၢႆးဢွၼ်ႇသွင်ၵေႃႉ ဢၼ်သၢၼ်ၶတ်းတင်း ဢၢမ်းၼၢၵ်ႈလွၵ်ႉၽျႃးသေ ဢၼ်ဢမ်ႇၶဝ်ႈပႃးၼႂ်ႈ လွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ရႃႇၸႃႇတိရတ်ႉၼၼ်ႉသေၵေႃႈ တႄႇတင်ႈမႃးဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။