မဢူႇပိၼ်ႇ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈ
ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇ (မၢၼ်ႈ: မအူပင်ခရိုင် ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Ma-ubin District) ၼႆႉ ပဵၼ်ၸႄႈတွၼ်ႈ ဢၼ်ၼိုင်ႈ ၼႂ်းၵႃႈ ၸႄႈတွၼ်ႈ 6 ဢၼ် ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ၸႄႈတိူင်းဢေႇယႃႇဝတီႇ ပွတ်းတႂ်ႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉသေ ပဵၼ် ၼႃႈလိၼ်ၼိူဝ်ၵုၼ်ပၢၵ်ႇၼမ်ႉၵဵဝ် ဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ ၽၢႆႇႁွင်ႇ မီး ၸႄႈတွၼ်ႈႁိၼ်းတတႃႉ၊ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇမီး ဢိၼ်းၸဵင်ႇ လႄႈ ၸႄႈတွၼ်ႈႁၢၼ်ႇတႃႇဝတီႇ၊ ၽၢႆႇၸၢၼ်း မီး ၸႄႈတွၼ်ႈၽျႃႇပူင်ႇ၊ ၽၢႆႇတူၵ်းမီး ၸႄႈတွၼ်ႈမျွင်းမျႃႉ လႄႈ ၸႄႈတွၼ်ႈပတဵင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ မၵ်းမၼ်ႈပဵၼ် လႅၼ်လိၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃး ၼႃႈလိၼ်မဢူႇပိၼ်ႇ လႄႈ ၼႃႈလိၼ်ၺွင်ႇတူင်း ၸိူဝ်းၼႆႉသေ တီႈၼႂ်းၼႃႈလိၼ်မဢူႇပိၼ်ႇၼႆ့ ၶဝ်ႈပႃး ၸႄႈဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇ လႄႈ ၸႄႈဝဵင်းပၢၼ်းတၼေႃႇ လႄႈသင်၊ တီႈၼႂ်း ၼႃႈလိၼ်ႇၺွင်ႇတူင်းၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃး ၸႄႈဝဵင်းၺွင်ႇတူင်း လႄႈ ၸႄႈဝဵင်းထၼုၽျူႇ ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ တီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉ ၼႃႈလိၼ်သွင်ဢၼ် ၸႄႈဝဵင်း 4 ၸႄႈဝဵင်းယဝ်ႉ။ ၼႃႈလိၼ်ပူႇၵႄႇဢုပ်ႉ မီး 268 တီႈယဝ်ႉ။ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင် ၸွမ်းၼင်ႇ သဵၼ်ႈမၢႆတႅၵ်ႈလိၼ် မိူဝ်ႈပီ 1931 ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ 1,642 လွၵ်းလၵ်းယဝ်ႉ။ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ မီး 1,651 လွၵ်းလၵ်းယဝ်ႉ။ ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ် ဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇယဝ်ႉ။
| ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇ | |
|---|---|
| ၸႄႈတွၼ်ႈ | |
  ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇ | |
| ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 16°58′N 95°33′E / 16.967°N 95.550°Eၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 16°58′N 95°33′E / 16.967°N 95.550°E | |
| မိူင်း |
 မျၢၼ်ႇမႃႇ |
| ၸႄႈတိူင်း |
 ဢေႇယႃႇဝတီႇ |
| ၸႄႈဝဵင်း | 4 |
| ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ | ဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇ |
| ႁူဝ်ၼမ်ၵူၼ်း (2014) | 973,038 |
| ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ် | MST (UTC+6:30) |
ပထဝီႇၼႃႈလိၼ်
မႄးထတ်းၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ လႆႈဝႆႉမီးမွၵ်ႈ ၼႂ်းၵၢင်ၵႅၼ် ၼႃႈလိၼ်ၼိူဝ်ၵုၼ်သူပ်းၼမ်ႉၵဵဝ်သေ လႆႈဝႃႈပဵၼ်ပၢင်ႇလိၼ်ဢုင် ဢၼ်ပဵၼ်မႃးယွၼ်ႉ ၼမ်ႉၵဵဝ် လႄႈ ၼမ်ႉတူဝ်း ဢၼ်လႆၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ ၼႃႈယၢဝ်းမီး 54 လၵ်းသေ ၼႃႈပွတ်း မီး 44 လၵ်းယဝ်ႉ။ တီႈလိၼ်ၼုမ်ႇလိၼ်ဢုၼ်ၼၼ်ႉ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၶဝ်ႈပဵၼ်လီယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ ပဵၼ်ၶၢဝ်းသွမ်ႈၶဝ်ႈၼႆ တေလႆႈႁၼ် ပႃႇၶဝ်ႈသုတ်းသၢႆတႃယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပဵၼ် ၼႃႈလိၼ်ၼိူဝ်ၵုၼ်သူပ်းၼမ်ႉလႄႈ ပဵၼ်ၼႃႈလိၼ်တႅမ်ႇသေ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၼမ်ႉၵဵဝ် လႄႈ ၼမ်ႉတူဝ်း သေဢမ်ႇၵႃး ၸိူဝ်းပဵၼ်ႁွင်ႈဢွၼ်ႇၵႄးဢွၼ်ႇၵေႃႈလႆႈလူင်လႄႈ ပေႃးၶၢဝ်းၽူၼ်မႃး ၼမ်ႉၵႆႉယိုင်ႈလူၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇႁႄႉၼမ်ႉ ႁိၼ်းတတႃႉ ဢၼ်မီးတၢင်းယၢဝ်း 75 1/2 လၵ်း ဢၼ်တႄႇဢဝ် တီႈ ၼမ်ႉငဝုၼ်ႇ ၽႄဢွၵ်ႇတီႈၼမ်ႉၵဵဝ် ၽင်ႇပွတ်းတူၵ်းၼမ်ႉၵဵဝ်၊ ဢမ်ႇၼၼ်ႉ ၽင်ႇၽၢႆႇၶႂႃ တေႃႇပေႃးထိုင် ပၢၼ်းတၼေႃႇ၊ ဢၼ်ပဵၼ် ၽၢႆႇႁႄႉၼမ်ႉ ၸၢၼ်ႇၵိၼ်း-သၵႃႇၵျီး ဢၼ်မီးတၢင်းယၢဝ်း 15 လၵ်း ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ဢၾွၵ်ႉ ၽင်ႇၽၢႆႇဢွၵ်ႇၼမ်ႉၵဵဝ် တေႃႇထိုင် ၸၢၼ်ႇၵိၼ်း၊ ဢၼ်ပဵၼ် ၽၢႆႇႁႄႉၼမ်ႉၺွင်ႇတူင်း ဢၼ်မီးတၢင်းယၢဝ်း 54 လၵ်း ဢၼ်မီးၽၢႆႇၸၢၼ်း ၽၢႆႇၸၢၼ်ႇၵိၼ်း-သၵႃႇၵျီး၊ ဢၼ်ပဵၼ်ၽၢႆႇ မဢူႇပိၼ်ႇ ဢၼ်မီးတၢင်းယၢဝ်း 77 လၵ်း ဢၼ်ႁဵတ်းဝႆႉ တွၼ်ႈတႃႇလုၵ်ႉတီႈ မဢူႇပိၼ်ႇသေ ၵၢႆႇၸူး ၽၢႆႇဢွၵ်ႇလႄႈသင်၊ ၽၢႆႇတူၵ်းလႄႈသင်၊ ဢၼ်ပဵၼ် ၽၢႆႇႁႄႉၼမ်ႉ တူင်းၶႂႃႉၵျꧦၼ်း ဢၼ်မီးတၢင်းယၢဝ်း 42 1/2 လၵ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ပေႃးဝႃႈထိုင်ၶၢဝ်း ၼမ်ႉယိုင်ႈၶိုၼ်ႈၼႆ ႁႄႉဝႆႉပၼ် ၽေးၶဵၼ်ၼမ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမီး ၽၢႆႇႁႄႉၼမ်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈ ၸင်ႇၸၢင်ႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈၶဝ်ႈ ပဵၼ်ၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။ တီႈလိၼ်ထူမ်ႇၼၼ်ႉ ႁဵတ်းသူၼ်ယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ ၵၢၼ်ၼွင် မီးတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ၼႂ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇပတ်ႉပိုၼ်ႉၼႆႉ ၶွၼ်ႇၼွင်တီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ လႆႈၼမ်သေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။
ၾိင်ႈၾႃႉ
မႄးထတ်းလိူဝ်သေဝႃႈ ယုင်းလိူင်ႇသေ ၾိင်ႈၾႃႉတီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ၾိင်ႈၾႃႉၶႅမ်ႉလီ တွၼ်ႈတႃႇပၢႆးယူႇလီယဝ်ႉ။ တၢင်ႉလူမ်းမႆႈၽတ်ႉၽဵင်ႇ ဢၼ်သုင်သုတ်းၼႆႉ မီး 100 တီႇၵရီႇၾႃႇရိၼ်ႇႁၢႆႉသေ တၢင်ႉလူမ်းမႆႈ ဢၼ်တႅမ်ႇသုတ်းၼႆႉ မီး 75 တီႇၵရီႇၾႃႇရိၼ်ႇႁၢႆႉလႄႈ ဢမ်ႇသူႈပူၼ်ႉ 100 တီႇၵရီႇ။ တၢင်ႉၼမ်ႉၽူၼ်ၼႆႉ ပေႃးဢဝ်တွၼ်ႈတႃႇၸႄႈတွၼ်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်မီးတီႈၼိူဝ် ၵုၼ်သူပ်းၼမ်ႉဝႃႈတႄႉ ဢမ်ႇဢေႇ ဢမ်ႇၼမ်ယဝ်ႉ။ တၢင်ႉၼမ်ႉၽူၼ် တႃႇၼိုင်ႈပီၼႆႉ ၽတ်ႉၽဵင်ႇ မီး 90 ပၢႆး ၸမ် 100 ယဝ်ႉ။ ပေႃးႁုပ်ႈတူၺ်းၸိုင် ၾိင်ႈၾႃႉ လႄႈ တၢင်ႉၼမ်ႉၽူၼ်တီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ မၼ်းသၢင်ႇထုၵ်ႇ တွၼ်ႈတႃႇ ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း လႄႈ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး
မႄးထတ်းႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း တီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ပီ 2014 သေ မီး 973,038 ၵေႃႉယဝ်ႉ။[1] ၵူၼ်းယူႇသဝ်းၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ ၸၢဝ်းပုတ်ႉထ သေ ၵူၼ်းၶိူဝ်းယၢင်း ပဵၼ်ဢၼ်ၼမ်ထူၼ်ႈသွင်ယဝ်ႉ။ ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 66 ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၼႆႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႃး သေႁႃလဵင်ႉတွင်ႉယဝ်ႉ။ ဢေႇၵၽုၵ်ႇသွမ်ႈ တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ မီး 417,226 ဢေႇၵသေ ပိူင်လူင်မၼ်း သွမ်ႈၶဝ်ႈယဝ်ႉ။ ပိူင်လူင်မၼ်း သွမ်ႈတီႈ ၸႄႈဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇ လႄႈ ၸႄႈဝဵင်းပၢၼ်းတၼေႃႇယဝ်ႉ။ တီႈ ၸႄႈဝဵင်းၺွင်ႇတူင်း လႄႈ ၸႄႈဝဵင်းထၼုၽျူႇၼၼ်ႉ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈမႆယႃႈယဝ်ႉ။ ၵုၼ်ႇသိၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ၸိူဝ်းဢွၵ်ႇတႄႉ ၶဝ်ႈသၢၼ်၊ ထူဝ်ႇၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်း၊ မဵတ်ႉဢွၵ်ႇမၼ်း၊ မႆယႃ၊ ၵူၺ်ႈ၊ မၢၵ်ႇဢုၼ်၊ မၢၵ်ႇမု၊ မၢၵ်ႈမူင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး တီႈ ၸႄႈဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇ ၼႆႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၼွင် တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈသေ ပႃးၸိူဝ်းၼႆႉ ဢဝ်ၸေႈၼမ်ႉၶဵင်သေၵေႃႈ သူင်ႇၶၢႆၸူး ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈယဝ်ႉ။ ပႃႈၼဝ်ႈ ပႃႈႁႅင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ႁဵတ်းယဝ်ႉ။ တီႈဝဵင်းၺွင်ႇတူင်းၼႆႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ပႃၼဝ်ႈ ၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶႂၢင်ယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်သၢၼ်သၢတ်ႇ တီႈ ၼႃႈလိၼ်ပၢၼ်းတၼေႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။
ၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇ
မႄးထတ်းသဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်း တွၼ်ႈတႃႇ ၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇ တီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ လႆႈပိုင်ဢိင်ၼိူဝ် သၢႆတၢင်းၼမ်ႉ ၵမ်ႉၼမ်ယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်း ၼမ်ႉၵဵဝ်လႄႈ ၼမ်ႉတူဝ်း ဢၼ်ပဵၼ်ၼမ်ႉၽႄ တီႈၼမ်ႉၵဵဝ်ၼၼ်ႉ မီးႁိူဝ်းသၢင်းၽေႃး ဢၼ်ပဵၼ် ၶွင် ၸုမ်းၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇသၢႆတၢင်းၼမ်ႉၼႂ်းမိူင်း ပိူင်ႇၼၼ်ႉသေ တွၼ်ႈတႃႇၸူး ဝၢၼ်ႈဝဵင်း တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈလႄႈသင် တွၼ်ႈတႃႇ ၵႂႃႇၸူး ၼိူဝ်ၵုၼ်သူပ်းၼမ်ႉ ၵူႈတီႈတီႈလႄႈသင် မီးသၢႆတၢင်းၼမ်ႉ ပွင်ႇၵၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းလိၼ် ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ မီးဝႆႉ တၢင်းသွင်သဵၼ်ႈယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼိုင်ႈၼႆႉ လုၵ်ႉဢဝ် မဢူႇပိၼ်ႇ ၽႅဝ်ၸူး ဝၢၼ်ႈယေႇလႄးၵလေးယဝ်ႉ။ ယေႇလႄးၵလေးၼႆႉ မီးဝႆႉ ၽၢႆႇတူၵ်းဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇ ယၢၼ် 8 လၵ်းသေ မီးဝႆႉ ၽၢႆႇတူၵ်းသုတ်း တီႈ ၵုၼ်မဢူႇပိၼ်ႇယဝ်ႉ။ ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈတႄႉ လုၵ်ႉဢဝ် ဝဵင်းထၼုၽျူႇ ႁွတ်ႈထိုင် ၵျူင်ႇတၼိ မီး 14 လၵ်းယဝ်ႉ။ တၢင်းသဵၼ်ႈၼၼ်ႉ သိုပ်ႇပွင်ႇထိုင် ၵျူင်ႇပျေႃႇ လႄႈ ဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်း တီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈပတဵင်ႇယဝ်ႉ။
သၢႆပိုၼ်း
မႄးထတ်းဢွင်ႈတီႈ ဢၼ်မီးဝႆႉ ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ မိူဝ်ႈပႆႇထိုင်ပၢၼ်ၵုင်းပွင်ႇၼၼ်ႉ လႅပ်ႈၵူၼ်းပႆႇႁူႉၼမ်။ မိူဝ်ႈၽွင်းၼၼ်ႉ ႁိမ်းႁွမ်းၼၼ်ႉ ထိူၼ်လူင် ဢၼ်မီးဢုင်ၼမ်ၼၼ်ႉ ႁူမ်ႇဝႆႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းယူႇသဝ်းဢေႇမၢင်သေ လႅပ်ႈတေဝူၼ်ႉဝႆႉဝႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈသင်ၼႆယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ၼႂ်းပိုၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈႁၼ် တႅမ်ႈမၢႆသင်ဝႆႉတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။ မိူဝ်ႈၼႂ်း သိုၵ်းဢင်းၵိတ်ႉ-မၢၼ်ႈ ပွၵ်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ ၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် ႁူဝ်သိုၵ်းလူင် မႁႃႇပၼ်ႇထုလ ၼႆႉ လႆႈႁဵတ်းတပ်ႉၵင်ႈလူင် တီႈ ဝဵင်းထၼုၽျူႇ ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉသေ လႆႈတိုၵ်းႁႄႉၵင်ႈ ဢင်းၵိတ်ႉၶဝ်သေ မိူဝ်ႈ ပီၶရိတ်ႉ 1825 လိူၼ်ဢေႇပရႄႇ 1 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉလႆႈၺႃးၸၢၵ်ႇမၢၵ်ႇ ၽူႈၶဵၼ်ၶဝ်သေ လႆႈသဵင်ႈၵၢမ်ႇမႃးယဝ်ႉ။ ၼႂ်း သိုၵ်းဢင်းၵိတ်ႉ-မၢၼ်ႈ ပွၵ်ႈၵမ်းသွင် ၼၼ်ႉ ၽူႇၵႄႇဢူးမျႅတ်ႉထုၼ်း တီႈဝဵင်းထၼုၽျူႇ လႆႈဢွၼ်ႁူဝ်သေ လႆႈတိုၵ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉဢင်းၵိတ်ႉၶဝ်မႃးယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေပၢင်သိုၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ ဢဝ် သၢပ်ႇလႅၼ်လိၼ်ၸႄႈတွၼ်ႈ ၶိုၼ်းၽွတ်ႈႁႅၼ်းလႄႈ မိူဝ်ႈပီ 1875 ၼၼ်ႉ ဢဝ် ၸႄႈဝဵင်းထၼုၽျူႇ တီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈႁိၼ်းတတႃႉ၊ ဢဝ် ၸႄႈဝဵင်းသူၺ်ႇလွင်း လႄႈ ၸႄႈဝဵင်းပၢၼ်းတၼေႃႇ တီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈပတဵင်ႇ၊ ဢဝ် ၸႄႈဝဵင်းတေးတယႄး၊ ၽျႃႇပူင်၊ ၺွင်ႇတူင်း လႄႈ တူင်းၶႂႃႉ ၵႃႈတီႈ ႁၢၼ်ႇတႃႇဝတီႇသေ ႁူမ်ႈၵၼ် ၽွတ်ႈႁႅၼ်း ၸႄႈတွၼ်ႈတူင်းၶႂႃႉမႃးယဝ်ႉ။
ပီ 1876 ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈတူၵ်းၵၢင်မၼ်းလႄႈ ၸင်ႇလႆႈဢဝ် ဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ မၵ်းမၼ်ႈပဵၼ် ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈတွၼ်ႈတူင်းၶႂႃႉမႃးယဝ်ႉ။ ထိုင် ပီ 1881 မႃး ဢဝ် ၸႄႈတွၼ်ႈပတဵင်ႇ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈတူင်းၶႂႃႉ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈႁိၼ်းတတႃႉ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈတယႅတ်ႉ ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်း ၸႄႈတိူင်းပႃႇၵိူဝ်ၼၼ်ႉ ၸႅၵ်ႇဢွၵ်ႇ ၽွတ်ႈႁႅၼ်းပဵၼ်း ၸႄႈတိူင်းဢေႇယႃႇဝတီႇယဝ်ႉ။ ပီ 1893 ၼၼ်ႉ ဢဝ် ၼႃႈလိၼ်ၵမ်ႈၽွင်ႈ ၵႃႈတီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈတူင်းၶႂႃႉ လႄႈ ဢဝ်ၼႃႈလိၼ်ၵမ်ႈၽွင်း တီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈပတဵင်ႇသေ ႁူမ်ႈၵၼ်ၽွတ်ႈႁႅၼ်းပဵၼ် ၸႄႈတွၼ်ႈမျွင်းမျႃႉမႃးယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼႆႉမႃး ထိုင်ပီ 1903 ၼၼ်ႉ ဢဝ် ၼႃႈလိၼ်ၵမ်ႈၽွင်း တီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈတူင်းၶႂႃႉ လႄႈ ၸႄႈတွၼ်ႈမျွင်းမႃႉသေ ႁူမ်ႈၵၼ်သေ ၽွတ်ႈႁႅၼ်းပဵၼ် ၸႄႈတွၼ်ႈၽျႃႇပူင်ႇသေ ၸႄႈတွၼ်ႈတူင်းၶႂႃႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶိုၼ်းပၼ်ၸိုဝ်ႈမႂ်ႇဝႃႈ ပဵၼ် ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇၼႆယဝ်ႉ။ ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ မိူဝ်ႈပီ 1893 ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းလႆႈ ၸႄႈဝဵင်းပၢၼ်းတၼေႃႇ ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးၵႂႃႇ တီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈမျွင်းမျႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ ၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇမီး လွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈလႅၼ်လိၼ်ၵႃႈႁိုဝ်ယဝ်ႉသေ ႁုၼ်ႈမုၼ်းၵူၼ်းၵိုၼ်းမႃးလွႆးလွႆးယူႇယဝ်ႉ။
ၽြႃးဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် တီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ် ၽြႃးသူၺ်ႇမျိၼ်ႇတိၼ်ႇ ဢၼ်မီးတီႈ ဝဵင်းပၢၼ်းတၼေႃႇ၊ ၽြႃးၽႃးၵရိတ်ႉ ဢၼ်မီးတီႈ ဝၢၼ်ႈၶတ်ႉတိယ တီႈ ၸႄႈဝဵင်းၺွင်ႇတူင်း၊ ၵွင်းမူးၵျႅၵ်ႉၵလုၼ်ႇပုၼ်ႇ ဢၼ်မီးတီႈ ဝဵင်းထၼုၽျူႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈဝဵင်းထၼုၽျူႇ ၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ႁူၼ်ႁၢင်ႈတွင်း လႄႈ ပႃႇႁဵဝ်ႈ ႁူဝ်သိုၵ်းလူင်ပၼ်ႇထုလ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[2]
ၸႄႈဝဵင်း လႄႈ ဝဵင်း
မႄးထတ်းၸႄႈဝဵင်း လႄႈ ဝဵင်း ၸိူဝ်းမီးတီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ မီးၼင်ႇ ၽၢႆႇတႂ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။ [3]
ၽိုၼ်ဢိင်
မႄးထတ်း- ↑ Provisional Results Census 26 August 2014 FINAL, ႁွင်ႈၵၢၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်းၵူၼ်းမိူင်း, 26 August 2014, p. 35, archived from the original on 12 September 2014, retrieved February 25, 2015
- ↑ ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇမၢၼ်ႈ၊ သွႆႉ (9)
- ↑ ႁွင်ႈၸတ်းၵၢၼ် လွၼ်ႉၶၢဝ်ႇမျၢၼ်ႇမႃႇ. Archived from the original on 2014-07-01။ Retrieved on 2019-08-13။