မုတူင်ႇ၊ ဝဵင်း
ဝဵင်းမုတူင်ႇ (မၢၼ်ႈ: မုဒုံမြို့) ; (ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Mudon) ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈဝဵင်းမုတူင်ႇ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈမေႃႇလမႅင်ႇ၊ ၸႄႈမိူင်းမွၼ်း ယဝ်ႉ။ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် တၢင်းလူတ်ႉၵႃး တႃႈၵုင်ႈ၊ မေႃႇလမႅင်ႇ၊ တၢၼ်ႇၽျူႇၸယႅတ်ႉ၊ ရေး၊ ထဝႄႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ဝဵင်းမုတူင်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းလူတ်ႉၵႃး မေႃႇလမႅင်ႇ ၵျႅၵ်ႉၶမီႇ ဢၼ်ယၢၼ်ၵႆ 18 လၵ်း ဢၼ်မီးၽၢႆႇၸၢၼ်း ဝဵင်းမေႃႇလမႅင်ႇၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်းရူတ်ႉရဵၼ်း မေႃႇလမႅင်ႇ လႄႈ ရေး ဢၼ်ယၢၼ် ၵႆ 15 လၵ်းၼၼ်ႉလႄႈ သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်း ပဵၼ်ဢၼ်ၵႂႃႇငၢႆႈမႃးငၢႆႈလႄႈ ပဵၼ်ဝဵင်းၵႃႉၶၢႆ တီႈဢၼ်ၵူၼ်းၵိုၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တၢင်းရူတ်ႉၵႃးၼႆႉ မီးဝႆႉ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇဝဵင်းသေ တၢင်းရူတ်ႉရဵၼ်းၼႆႉ မီးဝႆႉ ၽၢႆႇတူၵ်းဝဵင်း သုတ်းသုတ်းယဝ်ႉ။
| ဝဵင်းမုတူင်ႇ | |
|---|---|
| ဝဵင်းၸိူဝ်းမီးၼႂ်း မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ | |
 လွႆႁိၼ်ထုၼ် ဢၼ်မီးတီႈႁိမ်းဝဵင်းမုတူင်ႇ | |
  ဝဵင်းမုတူင်ႇ | |
| ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 16°15′N 97°43′E / 16.250°N 97.717°Eၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 16°15′N 97°43′E / 16.250°N 97.717°E | |
| မိူင်း |
 မျၢၼ်ႇမႃႇ |
| ၸႄႈမိူင်း |
 မွၼ်း |
| ၸႄႈတွၼ်ႈ | ၸႄႈတွၼ်ႈမေႃႇလမႅင်ႇ |
| ၸႄႈဝဵင်း | ၸႄႈဝဵင်းမုတူင်ႇ |
| ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ် | လၵ်းၸဵင်ၶၢဝ်းယၢမ်းမျၢၼ်ႇမႃႇ (UTC+6:30) |
ငဝ်ႈငႃႇၸိုဝ်ႈ
မႄးထတ်းဝဵင်းမုတူင်ႇၼႆႉ ယွၼ်ႉပဵၼ်ဝဵင်းမွၼ်းလႄႈ ပေႃးဢဝ် ၽႃႇသႃႇမွၼ်း ဝႃႈၼႆ (မုဟ်ဍုင်) သဵင်ဢွၵ်ႇဝႃႈ မုတူင်ၼႆႉ မုဟ် ၼႆႉ ပဵၼ်ၽင်ႇ၊ ဍုင် ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်း လႄႈ မီးတီႈပွင်ႇဝႃႈ ဝဵင်းဢၼ်မီးတီႈၽင်ႇ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။
ပထဝီႇလွင်ႈၵူၼ်း
မႄးထတ်းၸွမ်းလူၺ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ပီ 2014 သေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ဢၼ်မီးတီႈၼိူဝ် ဝဵင်းမုတူင်ႇၼႆႉ မီး 52,514 ၵေႃႉ[1]သေ ၵူၼ်းၶိူဝ်း မွၼ်း၊ မၢၼ်ႈ၊ ယၢင်း၊ ၶႄႇ၊ ၵူၼ်းၶိူဝ်းၵလႃး ၸိူဝ်းၼႆႉ ယူႇသဝ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၶိူဝ်းမွၼ်းယူႇသဝ်းၼမ်သေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။
တီႈၼိူဝ်ဝဵင်းၼႆႉ မီးႁွင်ႈၸုမ်းပလိၵ်ႈ၊ တိူၵ်ႈသူင်ႇလိၵ်ႈ၊ လုမ်းၽူႈၵွၼ်းဝဵင်း၊ တိူၵ်ႈငိုၼ်း၊ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ လုမ်းသဵၼ်ႈမၢႆလိုၼ်၊ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽၢႆႇပႃႇမႆႉ လႄႈ ႁူင်းယႃၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈၸႄႈဝဵင်းမုတူင်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉ သူၼ်ၵႃႇၽီတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၶဝ်ႈသၢၼ်ယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းယူႇတီႈသဝဵင်းၼႆႉ ႁဵၼ်းၵၢၼ်ႁႆႈၼႃး၊ ၵၢၼ်တေႃးႁုၵ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉသေ ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉယဝ်ႉ။ ၶူဝ်းၵုၼ်ႇၸိူဝ်းဢွၵ်ႇတႄႉ ပဵၼ် ၶဝ်ႈသၢၼ်၊ ၶႅပ်းယၢင် လႄႈ ၶူဝ်းတေႃးႁုၵ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
ဢွင်ႈတီႈၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်
မႄးထတ်းတီႈဝဵင်းမုတူင်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉ ဢွင်ႈတီႈၸိုဝ်လိုဝ်းလင်သၢမ်တီႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ် ၵၢၼ်ႇတေႃႇၵျီး၊ ၽြႃးၵၢၼ်ႇၵျီး လႄႈ ၵျွင်းတေႃးယၵျူင်းၵျူင်းၵျႃႉ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်ႇတေႃႇၵျီး ဢမ်ႇၼၼ် ၵၢၼ်ႇၵျီးၼႆႉ မီးဝႆႉ တၢင်းၵႂၢင်ႈ 3 လၵ်းပၼ်ႇမူၼ်းသေ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်မႃးဝႃႈ ပဵၼ်တီႈၼၵႃးၶဝ်ႈ မူၼ်ႈသိူဝ်းဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၵေႃးတမ လႆႈထူၼ်ႈ 8 ဝႃႇၼၼ်ႉ ပႃးၸဝ်း ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းတႃႇၶဝ်သေ ၽႅဝ်ႁွတ်ႈမႃးထိုင်တီႈၼွင်ၼႆႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ လႆႈႁၼ်ရသေးလူင်သေ ယွၼ်ႉတူၺ်းမုင်ႈႁၼ်ထိုင်ၽၢႆႇၼႃးလႄႈ ၸင်ႇလႆႈၸုၼ်ႉထၢၼ်ႈၶူၼ်ႁူဝ်သဵၼ်ႈၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ၶုၼ်ဢိၼ်းလႆႈႁူႉလွင်ႈတၢင်းၼၼ်ႉသေ ၸင်ႇလဝ်ႈလၢတ်ႈ ႁႂ်ႈဢဝ်ထၢတ်ႈသဵၼ်ႈၶူၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ ထႃႇပၼႃႇသေ တႄႇတင်ႈၵွင်းမူးၼႆလႄႈ ၸင်ႇလႆႈတႄႇၵွင်းမူး ၶုၼ်ဢိၼ်းၸၼ်ႉၼိုင်ႈ၊ ၼၵႃးၸၼ်ႉၼိုင်ႈ၊ ၵူၼ်းၸၼ်ႉၼိုင်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ်ၵွင်းမူးထၢတ်ႈတေႃႇၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ႁွင်ႉဝႃႈ ၵွင်းမူးၼၵႃး ၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼႆႉမႃး ယွၼ်ႉတႄႇဝႆႉ တီႈႁိမ်းၵၢၼ်ႇတေႃႇၵျီးလႄႈ ၸင်ႇႁွင်ႉဝႃႈ ၽြႃးၵၢၼ်ႇၵျီးၼႆယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်ႇၵျီးၼႆႉ တိုၼ်းပဵၼ် ၼွင်လူင် ဢၼ်မီးမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈပႆႇတင်ႈဝဵင်းမုတူင်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
တီႈတေႃးရၵျူင်းၵျူင်းၵျႃႉၼၼ်ႉ ၼမ်ႉၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈသုင် လႆလူင်းတီႈတႅမ်ႇဢမ်ႇၶၢတ်ႈလႄႈ မီးဝႆႉႁွင်ႈၼမ်ႉ ၼမ်ႉတူၵ်းၵျူင်းၵျူင်းၵျႃႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉဢိင်လူၺ်ႈႁွင်ႈၼမ်ႉၼၼ်ႉသေ ၵေႃႇသၢင်ႈၵျွင်းတေႃးရဝႆႉလႄႈ ၸူးႁွင်ႉ ၵျွင်းတေႃးရၵျူင်းၵျူင်းၵျႃႉၼႆယဝ်ႉ။ တီႈၵျွင်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇပႃးၼိုင်ႈ ယၢမ်ႈယူႇသဝ်းမႃးယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉမီးသိၼ်သီႇလတဵမ်ထူၼ်ႈသေ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်ဝႃႈ ပဵၼ်ၸဝ်ႈႁူႉႁၼ်တြႃး ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ ၽိူဝ်ႇလွၼ်ႇၵႂႃၼႆ တူဝ်ၶိင်ႈ ႁၢႆလၢႆၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ်လႄႈ သၢင်ႇၵၢၼ်းၸိူဝ်းမႆဝႆႉၼၼ်ႉၵိုတ်းဝႆႉ ဢမ်ႇပႅၵ်ႇႁွႆးၼင်ႇၵိင်းဝႆႉၼၼ်ႉ လႆႁၼ်တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။
ယွၼ်ႉၸဝ်ႈသြႃႇၼႆႉလႄႈၵေႃႈ ဝဵင်းမုတူင်ႇၼႆႉ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်ယဝ်ႉ။ ဝဵင်းမုတူင်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ ၶုၼ်မွၼ်းမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၶဝ် ပၵ်းႁၢင်ႈႁေႃမႃးၼႆ ပေႃးတူၺ်းၽႃဝဵင်းဢၼ်မီးတီႈ ထုင်ႉၵွၼ်တူင်ႇ ဢၼ်မီးတေႃႇထိုင် ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁူႉလႆႈယူႇယဝ်ႉ။[2]
ၽိုၼ်ဢိင်
မႄးထတ်း- ↑ (မေႇ 2015) ၽိုၼ်လိၵ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း, ၽိုၼ်လိၵ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆႁႁူဝ်ႁိူၼ်း လႄႈ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ပီ 2014 သွႆႉ-2. ၼေႇပျီႇတေႃႇ: ထၢၼ်ၽွင်းလူင် ၵၢၼ်ႁႅင်းငၢၼ်း၊ ၵၢၼ်ၵူတ်ႇထတ်း ၵူၼ်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇမိူင်း လႄႈ ၵၢၼ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမိူင်း, 59.
- ↑ ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇမၢၼ်ႈ၊ သွႆႉ (9)