ဝႅတ်ႉလႅတ်ႉ၊ ဝဵင်း
ဝဵင်းဝႅတ်ႉလႅတ်ႉ (မၢၼ်ႈ: ဝက်လက်မြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Wetlet ; သဵင်ဢွၵ်ႇ [ⱳɛ᷇t lɛ᷇t]) ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်း ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃး တီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းဝႅတ်ႉ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈသူၺ်ႇပူဝ်ႇ၊ ၸႄႈတိူင်းၸႄႈၵႅင်း၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ဝဵင်းဢွၼ်ႇ ဝဵင်းၼိုင်ႈသေ ၵူၼ်းယူႇသဝ်းဝႆႉ မီးမွၵ်ႈ ႁႃႈသႅၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၸႄႈဝဵင်းဝႅတ်ႉလႅတ်ႉၼႆႉ ဢဝ်တင်း ဝၢၼ်ႈ 70 ပၢႆသေ ၽွတ်ႈႁႅၼ်းဝႆႉသေ မီးဝႆႉ တီႈ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇၼမ်ႉၵဵဝ်၊ ၽၢႆႇတူၵ်းၼမ်ႉမူး၊ ၽၢႆႇၸၢၼ်း ၸႄႈဝဵင်းၸႄႈၵႅင်း လႄႈ ၽၢႆႇႁွင်ႇ ၸႄႈဝဵင်းသူၺ်ႇပူဝ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ဝဵင်းဝႅတ်ႉလႅတ်ႉၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် တၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်း တႃႈလိူဝ်ႇ-ၸႄႈၼႃးသေ ဝၢၼ်ႈလႃႉတေႃး ဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်လိုဝ်းလင်ၸွမ်း လွင်ႈလၢတ်ႈတၢင်းၸႃ ပေႃးၵိုၵ်းၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၵႂၢမ်းၵူၼ်းလႃႉတေႃးၼႆၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ်တၢင်း ရူတ်ႉၵႃး တႃႈလိူဝ်ႇ-ၸႄႈတၼႃး ဢၼ်မီးယၢၼ်ၵႆ 8 လၵ်းတင်း ဝဵင်းဝႅတ်ႉလႅတ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝဵင်းဝႅတ်ႉလႅတ်ႉၼႆႉ မီးဝႆႉ ၽၢႆႇၸၢၼ်း ဝဵင်းသူၺ်ႇပူဝ်ႇ ယၢၼ် 17 လၵ်းသေ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ်တၢင်း ရူတ်ႉလဵၼ်းယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈဝဵင်းဝႅတ်ႉလႅတ်ႉ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈသူၺ်ႇပူဝ်ႇယဝ်ႉ။
| ဝဵင်းဝႅတ်ႉလႅတ်ႉ | |
|---|---|
| ဝဵင်း | |
 | |
  ဝဵင်းဝႅတ်ႉလႅတ်ႉ | |
| ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 22°22′18″N 95°45′27″E / 22.3715972°N 95.7574587°Eၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 22°22′18″N 95°45′27″E / 22.3715972°N 95.7574587°E | |
| မိူင်း |
 မျၢၼ်ႇမႃႇ |
| ၸႄႈတိူင်း |
 ၸႄႈၵႅင်း |
| ၸႄႈတွၼ်ႈ | ၸႄႈတွၼ်ႈသူၺ်ႇပူဝ်ႇ |
| ၸႄႈဝဵင်း | ၸႄႈဝဵင်းဝႅတ်ႉလႅတ်ႉ |
| ႁူဝ်ၼမ်ၵူၼ်း (2014)[1] | 10,814 |
| ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ် | MST (UTC+6.30) |
မိူဝ်ႈဢင်းၵိတ်ႉၶဝ် တႄႇသိမ်းမိူင်းမၢၼ်ႈပွတ်းၼိူဝ်ၼၼ်ႉ ဢွင်ႈတီႈ ဝဵင်းဝႅတ်ႉလႅတ်ႉယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ဝႆႉ ဝၢၼ်ႈဝႅတ်ႉလႅတ်ႉဢွၼ်ႇၵူၺ်းသေ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉတီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းသျဵင်းမၵႃးယဝ်ႉ။ မွၵ်ႈမိူဝ်ႈပီ 1898-99 ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းယဝ်ႉ တၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်း ၸႄႈၵႅင်း-ၸႄႈၼႃးသေ ၵူၼ်းတီႈ သျဵင်းမၵႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၶၢႆႉမႃးၸူး ဝၢၼ်ႈဝႅတ်ႉလႅတ်ႉ ဢၼ်မီးတီႈႁိမ်းၽင်ႇတၢင်း ရူတ်ႉလဵၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁဵတ်းၼၼ်သေ လုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ လႆႈလုၵ်ႉဢဝ် သျဵင်းမၵႃးသေ ၶၢႆႉမႃးၸူး ဝႅတ်ႉလႅတ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ ထိုင်ပီ 1906 မႃး ၽိူဝ်ႇလႆႈႁဵတ်း ႁွင်ႈၶုတ်းသူၺ်ႇပူဝ်ႇယဝ်ႉၼႆ ဝဵင်းဝႅတ်ႉလႅတ်ႉၼႆႉ တိူဝ်းၵိုၼ်းမႃးယဝ်ႉ။
တၢင်းၵႂၢင်ႈ ၸႄႈဝဵင်းဝႅတ်ႉလႅတ်ႉ တင်းဢၼ်ၼႆႉ မီး 512 လွၵ်းလၵ်းသေ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ ဝၢၼ်ႈ မွၵ်ႈ 90 ဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တၢင်းလီႁွင်ႈၶုတ်းသူၺ်ႇပူဝ်ႇၼၼ်ႉသေ တိူဝ်းၽုၵ်ႇသွမ်ႈၶဝ်ႈလႆႈ တင်းၼမ်လႄႈ တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈသူၺ်ႇပူဝ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၸႄႈဝဵင်းဢၼ်ၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၼမ်သေပိူၼ်ႈ ယဝ်ႉ။ ငႃး၊ ထူဝ်ႇလိၼ်၊ ၵုၺ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ဢွၵ်ႇတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းဝႅတ်ႉလႅတ်ႉၼႆႉ ၵၢၼ်ငၢၼ်းၵေႃႈႁဵတ်းဝႆႉလႄႈ ဝၢၼ်ႈႁၢၼ်ႇလိၼ်းၵျီးၼႆႉ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်ၸွမ်းၵၢၼ်ၵိူဝ်ယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ မီးဝႆႉ တီႈဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် သွင်ဢၼ်သေ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ် ႁၢၼ်ႇလိၼ်း လႄႈ ၼွင်လူင်ၵတူး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[2]
ၽူႈၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် မႄးထတ်း
- ၸဝ်ႈသြႃႇမႁႃႇၵၼ်ႇထႃႇရူင်ႇ ဢသျိၼ်ႇၸၼၵႃႇၽိဝမ်ႇသ (ဝၢၼ်ႈသရၢႆႇ)
- ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ သပျေႇၺူဝ်ႇမွင်ႇဢူး (ယိၼ်းတေႃး)
ၽိုၼ်ဢိင် မႄးထတ်း
- ↑ (မေႇ 2015) ၽိုၼ်လိၵ်ႈသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း, ၽိုၼ်လိၵ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း လႄႈ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ပီ 2014 သွႆ့-2. ၼေႇပျီႇတေႃႇ: ထၢၼ်ၽွင်းလူင် ၵၢၼ်ႁႅင်းငၢၼ်း၊ ၵၢၼ်ၵူတ်ႇထတ်း ၵူၼ်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇမိူင်း လႄႈ ၵၢၼ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမိူင်း, 52.
- ↑ ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇမၢၼ်ႈ၊ သွႆႉ (12)