ၸလုၼ်ႇ၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းၸလုၼ်ႇ (မၢၼ်ႈ: ဇလွန်မြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Zalun) ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈဝဵင်းၸလုၼ်ႇ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈႁိၼ်းတတႃႉ၊ ၸႄႈတိူင်းဢေႇယႃႇဝတီႇ၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ၸႄႈဝဵင်းဢၼ်မီးတီႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၸႄႈတွၼ်ႈသေ မီးဝႆႉ တီႈၽင်ႇၽၢႆႇတူၵ်း ၼမ်ႉၵဵဝ်ယဝ်ႉ။ မီးဝႆႉ တီႈၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ဝဵင်းႁိၼ်းတတႃႉ ယၢၼ် မွၵ်ႈ 16 လၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇ ဝဵင်းမူၼ်းၵူၼ်းၵိုၼ်း ဝဵင်းၸလုၼ်ႇၼၼ်ႉ လႆႈၽွတ်ႈႁႅၼ်း ၸုမ်းမျူႇၼီႇၸီႇပႄႇ မႃး မိူဝ်ႈပီ 1886 ၼၼ်ႉသေ ဝၢၼ်းမႃး ၶိုၼ်းသႂ်ႇၶဝ်ႈၼႂ်း ၽၢႆႇဢုပ်ႉပိူင်ႇယူႇယဝ်ႉ။

ဝဵင်းၸလုၼ်ႇ
ဝဵင်း
ဝဵင်းၸလုၼ်ႇ ဢွင်ႈတီႈ ဝဵင်းၸလုၼ်ႇ
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 17°28′30″N 95°32′07″E
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈမိူင်း	ဢေႇယႃႇဝတီႇ
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈႁိၼ်းတတႃႉ
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းၸလုၼ်ႇ
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	MST (UTC+6.30)

မိူဝ်ႈပၢၼ်ၵုင်းပွင်ႇ၊ လၢၵ်ႈထၢၵ်ႈၶုၼ်သႃႇယႃႇဝတီႇၼၼ်ႉ ဝဵင်းၸလုၼ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်း ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းသဵၼ်ႈမၢႆၸႄႈဝဵင်း (32) ၸႄႈဝဵင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၽွင်းၼၼ်ႉ ၼႄဝႆႉဝႃႈ ၵျႅၵ်ႉတေႃႇ သမ်ႇမၢၼ်ႇတပူႇရ ၸရုၼ်ႇ၊ ၸလုၼ်ႇၼႆယဝ်ႉ။ ထိုင်ပၢၼ်ၵူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇမႃး ယွၼ်ႉၼမ်ႉၵဵဝ် သေးၵိၼ်လႄႈ ၶိုင်ႈဝဵင်းၼႆႉ လႆႈပႃးၵႂႃႇၼႂ်းၼမ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ လႆႈၵေႃႇသၢင်ႈ ၽၢႆၼမ်ႉသေ လႆႈၶၢႆႉဢဝ်ဝဵင်းယူႇၽၢႆႇၼႂ်း ၽၢႆႇၼမ်ႉယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉၵဵဝ်ၼႆႉ ယွၼ်ႉလႆလူင်ၼႂ်းၵၢင်ဝဵင်းလႄႈ ၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝႆႉသွင်ၽၢၵ်ႇယူႇယဝ်ႉ။ တီႈပွတ်းတူၵ်းၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ငၢၼ်း ၼႃးပိူင်လူင်ယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇပွတ်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉတႄႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႃး ၵၢၼ်သူၼ်သေဢမ်ႇၵႃး ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမီးၼွင်သေလႄႈ ၵၢၼ်ငၢၼ်းၼွင်ၵေႃႈ ႁဵတ်းပႃးယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၸိူဝ်းယူႇသဝ်းၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ ပဵၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ ၵမ်ႉၼမ်သေ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းယၢင်းၵေႃႈ ယူႇသဝ်းဝႆႉတင်းၼမ်ယူႇ။

တီႈဝဵင်းၸလုၼ်ႇၼႆ့ ဢၼ်ပဵၼ် ၽြႃးမၢၼ်ႇဢွင်ႇမျိၼ်ႇ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၽြႃးလူင်ပွၵ်ႈမိူင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်လိုဝ်းလင်ဝႆႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 1838 ၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ ဢူးသူၺ်ႇပႂိၼ်ႉသေ တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်း ပေႃးတေလႆႈ ဝႆႈသႃၵိူဝ်းယမ်ၼႆသေ လႆႈလေႃႇလွင်း ၽြႃးတွင်းသူႇၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ထိုင် ပီ 1852 ၽွင်းသိုၵ်း ဢင်းၵိတ်ႉမၢၼ်ႈ ပွၵ်ႈၵမ်းသွင်ႈ ယဝ်ႉတူဝ်ႈၵႂႃႇ တပ်ႉၽၢႆႇဢင်းၵိတ်ႉၶဝ်ၼႆႉ ဢဝ်ႁိူဝ်းသၢင်းၽေႃးသေ တၢင်ႇဢဝ် ၽြႃးတွင်းလူင်ၼၼ်ႉၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ထိုင် 1893 မႃး ၶိုၼ်းဢဝ် ၽြႃးတွင်းလူင်ၼၼ်ႉ သူင်ႇၶိုၼ်းထိုင် ဝဵင်းၸလုၼ်ႇယဝ်ႉ။ တႄႇဢဝ် ၶၢဝ်းယၢမ်းၼၼ်ႉမႃးသေ ၸူးလိုဝ်းလင် ဝႃႈ ၽြႃးလူင်ပွၵ်ႈမိူင်းၼႆယဝ်ႉ။ ၽြႃးဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းထႅင်ႈၼႆႉတႄႉ ပဵၼ် ၵွင်းမူးသူၺ်ႇယိၼ်ႇဢေးယဝ်ႉ။

ဝဵင်းၸလုၼ်ႇၼႆႉ ယွၼ်ႉပဵၼ် ဝဵင်းတႃႈႁိူဝ်းလႄႈ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ ဢၼ်ႁိူဝ်း ၸိူဝ်းလုၵ်ႉ ႁိၼ်းတတႃႉမႃး လႄႈ ၸိူဝ်းလုၵ်ႉတီႈ တႃႈၵုင်ႈမႃးၼၼ်ႉ မႃးၵိုတ်းယဝ်ႉ။ ၶူဝ်းၵုၼ်ႇ ဢၼ်ဢွၵ်ႇပိူင်လူင်မၼ်းၼႆႉ ပဵၼ် ၶဝ်ႈသၢၼ်ယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လႆႈၶၢမ်ႇၺႃးတၢမ်ႇ ၼမ်ႉထွင်း ၽင်ႇႁိုၵ်းၵူၼ်ႇသေ ဝဵင်းၸလုၼ်ႇၼႆႉ လႆႈၶၢႆႉၶဝ်ႈၼႂ်း ၽၢႆႇၵွင်း လၢႆပွၵ်ႈလၢႆၶႃႇယဝ်ႉ။ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင် ၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ မီး 276 လွၵ်းလၵ်းသေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ၸွမ်းၼင်ႇ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ပီ 1953 ၼၼ်ႉ မီး 898 ၵေႃႉယဝ်ႉ။

ပိူင်ၽွတ်ႈႁႅၼ်းၸႄႈဝဵင်း

မီးဝႆ့ ပွၵ်ႉ (5) ပွၵ်ႉယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ

1. ပွၵ်ႉလၢၼ်းမတေႃႇၸၢၼ်း
2. ပွၵ်ႉလၢၼ်းမတေႃႇႁွင်ႇ
3. ပွၵ်ႉၵၢၼ်းၼႃး
4. ပွၵ်ႉသၢၼ်ႇတၢၼ်း
5. ပွၵ်ႉၺွင်ႇပိၼ်ႇၸေး ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ဢွင်ႈတီႈ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်

တီႈဝဵင်းၸလုၼ်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉ ဢွင်ႈတီႈၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် တင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႃႈတီႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်တီႈၼင်ႇၽၢႆႇတႂ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်တီႈ ဢၼ်လီလႄႇလၢဝ်းသေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။

1. ၽြႃးလူင်ပွၵ်ႈမိူင်း မၢၼ်ႇဢွင်ႇမျိၼ်ႇ
2. ၶဵဝ်ႈငႃးၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ
3. ၵွင်းမူးဢူးသီႇလ
4. ၽြႃးသူၺ်ႇၺဵင်းဢေး

တၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉ

တၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် တီးၼႃႈလိၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ -

1. ထူဝ်ႇၶူဝ်ႈမပေႇတႃႇ
2. ၶိင်ၵူဝ်ႈၸိၼ်ႇမိၼ်း
3. ၵူၺ်ႈၶူဝ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ၶူဝ်းၵုၼ်ႇဢၼ်ဢွၵ်ႇပိုၼ်ႉတီႈ

1. ၶဝ်ႈသၢၼ်
2. ထူဝ်ႇၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်း
3. ၶဝ်ႈၵၢပ်ႇ
4. မၢၵ်ႇၽိတ်ႉ
5. သၢၼ်ႇၽိဝ်