ၵေႃႉတွင်း၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းၵေႃႉတွင်း (မၢၼ်ႈ: ကော့သောင်းမြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Kawthaung) ၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ တီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းၵေႃႉတွင်း၊ ၸႄႈတွၼ်ႈၵေႃႉတွင်း၊ ၸႄႈတိူင်းတၼိၼ်းတႃႇယီႇ၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၼၼ်ႉသေ မီးဝႆႉတီႈ ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ၵုၼ်ပႅၼ်ဝိတူဝ်ႇရိယ ဢၼ်မီးၽၢႆႇၸၢၼ်းသုတ်း မိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် ၼမ်ႉပၢတ်ႉၶျၢၼ်ႇ ဢၼ်လႆၶဝ်ႈတီႈၼႂ်း ဢၢဝ်ႇပၢင်ႇလၢႆႇပင်းၵလႃး ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဝႆႉၼင်ႇသၢပ်ႇလႅၼ်လိၼ်သၽႃႇဝ ဢၼ်မီးတီႈၽၢႆႇၸၢၼ်းသုတ်း တီႈမိူင်းမျၢၼ်ႈ ဢၼ်ၶၼ်ႈၶႅၼ်ႈၵၼ်ဝႆႉတင်း မိူင်းထႆးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝဵင်းၵေႃႉတွင်း
ဝဵင်းၸိူဝ်းမီးၼႂ်း မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ
ဝဵင်းၵေႃႉတွင်း ႁၢင်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ် ၼႄဢွင်ႈတီႈ ဝဵင်းၵေႃႉတွင်း
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 9°58′N 98°33′E
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈတိူင်း	တၼိၼ်းတႃႇယီႇ
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈၵေႃႉတွင်း
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းၵေႃႉတွင်း
ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းၸႄႈဝဵင်း	ဝဵင်းၵေႃႉတွင်း
ႁူဝ်ၼမ်ၵူၼ်း
• ႁုပ်ႈ	57,949
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	MST (UTC+6:30)

တီႈၶဝ်ႈဝဵင်း

လုၵ်ႉဢဝ် ဝဵင်းပူႇတႂ်း ဢၼ်တူၵ်းၽၢႆႇႁွင်ႇသုတ်း မိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉသေ တေႃႇထိုင်ဝဵင်းၵေႃႉတွင်းၼႆႉ ၵႆယၢၼ် 2000 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ (1242 လၵ်း)သေ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ တေႃႇထိုင် ၵေႃႉတွင်းၼႆႉ ၵႆႇယၢၼ် 800 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ (497) လၵ်းယဝ်ႉ။ ဝဵင်းၵေႃႉတွင်းၼႆႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်းၼမ်ႉ ပဵၼ်ပိူင်လူင်သေ ဢွၼ်ၵၼ်သိမ်းပႅင်း ၾိင်ႈထုင်းဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ၵေႃႉတင်း ဢၼ်ဢိူမ်ႈၸပ်းၵၼ်တင်း ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇလႄႈ တင်း ဝဵင်းယၼွင်း မိူင်းထႆး ၼႆႉ မီးဝႆႉ တေႃႇၼႃႈၵၼ်ယဝ်ႉ။ ပေႃးလုၵ်ႉၽၢႆႇယၼွင်းသေ မူင်ႈတူၺ်း ၵေႃႉတွင်းၼႆႉ တေလႆႈႁၼ် လင်ႁိူၼ်း ၸိူဝ်းမီးယူႇၸွမ်း ဢၢဝ်ႇပၢင်ႇလၢႆႇၼၼ်ႉသေ တေလႆႈႁၼ် ၵွင်းလွႆဢၼ်ပႃႇထိူၼ်ႇႁူမ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉယူႇ။ ပေႃးၽႅဝ်ဝဵင်းၵေႃႉတွင်းၼႆႉ တေလႆႈႁၼ် ၵုၼ်ပႅၼ်ပယိၼ်ႉၼွင်ႇ (Cape Bayin Naung) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တူင်ႇဝဵင်းမူၼ်း

ၸိုဝ်ႈငဝ်ႈငႃႇ

ဢိင်လူၺ်ႈ ၵုၼ်ဝွင်းၼိၼ်း လႄႈ ၵုၼ်ဝွင်းဝႃး ဢၼ်မီးတီႈႁိမ်း ဝဵင်းၵေႃႉတွင်းၼၼ်ႉသေ ၽႃႇသႃႇထႆးဝႃႈ 'ၵေႃႉသွင်' ၼႆသေ မၢၼ်ႈၶဝ်ၸမ်ႉဝႃႈ ၵေႃႉတွင်း ၼႆယဝ်ႉ။ ၵေႃႉၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈ ၵုၼ်ၼႆလႄႈ မီးတွင်ႈပွင်ႇဝႃႈ 'ၵုၼ်သွင်ၵုၼ်' ၼႆယဝ်ႉ။

ႁိမ်းႁွမ်း

ၵေႃႉတွင်းၼႆႉ ပဵၼ်တႃႈၼမ်ႉတိၺွပ်းပႃ တီႈၵိုၼ်းဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ပႃၸိူဝ်းတိၺွပ်းလႆႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢဝ်ၵႂႃႇၶၢႆတီႈ ယၼွင်း ဢၼ်လႆႈၵႃႈၶၼ်လီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းဝဵင်းၵေႃႉတွင်းၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်း မၢၼ်ႈ၊ ယၢင်း၊ မွၼ်း၊ ရၶႅင်ႇ၊ ၶႄႇ၊ မလေး၊ ဢိၼ်းတီးယႃး၊ သလူင်ႇ လႄႈ ၵူၼ်းၶိူဝ်းထႆးၶဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇသဝ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ မီးဝႆႉ ၵျွင်းၽြႃး၊ ၵွင်းမူး ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ လႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵျွင်းၽြႃးၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ လႄႈ ဝတ်ႉပလီႇၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးဝႆႉယဝ်ႉ။ လွၵ်းလၢႆး လွင်ႈတေႃႉသူင်ႇ ဢၼ်ဢဝ် လူတ်ႉၶိူင်ႈသေ ၸႂ်ႉပဵၼ် လူတ်ႉၶၢတ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးဝႆႉသေ ၸိူဝ်းပဵꧣ် လူတ်ႉၵႃးၵေႃႈ မီးဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ တီႈ ဝဵင်းၵေႃႉတွင်းၼၼ်ႉ လင်ႁိူၼ်းၵူၼ်း ဢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈဝႆႉၼင်ႇ သိၵ်ႈၶူဝ်ႇလႆၼၼ်ႉသေ ႁိမ်းႁွမ်းၼႆႉ ပႃႇမႆႉၶဵဝ် လွမ်ႉႁွပ်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။ လင်ႁိူၼ်းၵူၼ်းၼႆႉ ၸွတ်ႈတူဝ်ႈထိုင် ၼွၵ်ႈဝဵင်းသေဢမ်ႇၵႃး ႁွတ်ႈထိုင်ပႃး တိၼ်လွႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၼိူဝ် ၵွင်းလွႆသုင်ၼႆႉ မီးဝႆႉ ၵွင်းမူးၽြႃးသေ တီႈတိၼ်လွႆ ဢၼ်ၵႆတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၽြႃးၵိင်းသူႇၼိုင်ႈယဝ်ႉ။

ၶဵင်ႇယၢမ်းမူင်း

ၵုၼ်ပႅၼ်ပယိၼ်ႉၼွင်ႇ (ဢွၼ်တၢင်းပဵၼ် ဝိတူဝ်ႇရိယပႂၢႆႉ)

ၽွင်းမိူဝ်ႈ ဢင်းၵိတ်ႉၶဝ်ဢုပ်ႉပိူင်ႇၼၼ်ႉ ၸူႈႁွင်ႉၵိုၵ်းတင်း ၼၢင်းႁေႃၶမ်းလူင်ဝိတူဝ်ႇရိယ (QUEEN VICTORIA)သေ မီးတႃႈၼိုင်ႈတီႈၼိုင်ႈ ဢၼ်ပၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၵေႃႉတွင်းဝိတူဝ်ႇရိယပႂၢႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢွင်ႈတီႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ငႃးၵုၼ်ဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ပႅၼ်ဢွၵ်ႇတီႈၼႂ်းၼမ်ႉ ၽွင်းလႅတ်ႇမႆႈ သီမၢပ်ႈႁိူဝ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ်ၵုၼ်ပႅၼ်ဝိတူဝ်ႇရိယၼၼ်ႉ ယၢမ်းလဵဝ် လႆႈပၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၵုၼ်ပႅတ်ပယိၼ်ႉၼွင်ႇၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈၵုၼ်ပႅၼ်ပယိၼ်ႉၼွင်ႉၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ လင်ႁိူၼ်းၵူၼ်းဢၼ်ၶႃသုင်၊ ၵိၵ်ႉၵူတ်ႇထတ်းသၢပ်ႇလႅၼ်လိၼ် လႄႈ လုမ်းထတ်းသၢင်ႈၵူၼ်းၶဝ်ႈၵူၼ်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵုၼ်ဢၼ်ဢိူမ်ႈၸပ်းသေ တေႃႇၼႃႈတေႃႇ ၵွင်းလိၼ်ၵေႃႉတွင်းၼႆႉ ပဵၼ် ၵုၼ်ဢၼ်တူၵ်းၽၢႆႇၸၢၼ်းသုတ်း တီႈ မျဵၵ်ႉၵျုၼ်းၸုၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵုၼ်ဢၼ်ၼၼ်ႉ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်ပဵၼ် ၵုၼ်မူၺ်ႇတေႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ၵုၼ်ဢၼ်မီး ၵွင်းမူးသွင်သူႇ ဢၼ်ၸဝ် မူၺ်ႇတေႃႇထၢတ်ႈတေႃႇၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ သႂ်ႇဝႆႉၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ပေႃးလုၵ်ႉတင်းၵေႃႉတွင်းၵႂႃႇ တင်း ၵုၼ်မူၺ်ႇတေႃႇၼၼ်ႉ လႆႈၶီႇႁိူဝ်း ၶၢဝ်းတၢင်းႁႃႈမဵတ်ႉသေ လႆႈႁၼ် ၵူၼ်းၵႂႃႇဝႆႈၽြႃး မီးယူႇတႃႇသေႇယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈ ၵေႃႉတွင်းသေ ပေႃးၵႂႃႇၸူးတီႈ ၵုၼ်သထေး ဢၼ်မီး ႁူင်းလႅမ်းဢၼ်ႇတမၢၼ်ႇၶလၢပ်ႉရီႇသွတ်ႉ (Andaman Club Resort) ၼႆ ပေႃးၶီႇတင်း ႁိူဝ်းသၢင်းၽေႃးတေႃႉသူင်ႇၼႆ ၶၢဝ်းတၢင်းႁိုင် 10 မဵတ်ႉၼၼ်ႉသေ ပေႃးၶီႇ သပိပူၵ်ႉ (Speed Boat) ၼႆတႄႉ ႁိုဝ်မွၵ်ႈ သၢမ်မဵတ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵူၼ်ပႅၼ်ပယိၼ်ႉၼွင်ႇ

ၵုၼ်သထေႈလႄႈ ဝၢၼ်ႈတမ်ႇငႃႈၵေႃႉတွင်း

ပေႃးလုၵ်ႉဢွင်ႈတီႈ ဢၼ်မီႈႁူၼ်ႁၢင်ႈပယိၼ်ႉၼွင်ႇသေ တူၺ်းၶၢမ်ႈပၢင်လၢႆႇဢၼ်ႇတမၢၼ်ႇၼႆ တေလႆႈႁၼ် ၵုၼ်သထေး ၸႅင်ႈၸႅင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ႁူင်းလႅမ်းဢၼ်ႇတမၢၼ်ႇၶလၢပ်ႉရီႇသွတ်ႉ ဢၼ်မီးတီႈ ၵုၼ်သထေးၼၼ်ႉ ပဵၼ်ႁူင်းလႅမ်းလိုဝ်ႈသဝ်း ဢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈဝႆႉၶိုၵ်ႉတွၼ်းလီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မီးဝႆႉပၢင်ႇၵွပ်ႉၾ် ဢၼ်မီးလုၵ်း 18 လၵ်း၊ မီးၼွင်လုၺ်းၼမ်ႉတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႄႈ ၼွင်လုၺ်းၼမ်ႉ တႃႇၵူၼ်းလူင် ဢၼ်ၼိုင်ႈ၊ ပၼ်ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈတင်း ပၢႆးပႆႇၺႃႇမေႃမိပ်ႇၾိင်ႈငႄႈသေဢမ်ႇၵႃး မီးပႃး ဢွင်ႈတီႈလဵၼ်ႈႁႅင်း ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃး ၶိူင်ႈၶူဝ်းလဵၼ်ႈၸေးၸုင်ႇ၊ မီးဢွင်ႈႁွင်ႉၽဵင်းၶႃႇရႃႇဢူဝ်ႇၶေႇ လႄႈ ၶပ်ႉၶိုင်ဝႆႉပၼ် ဢွင်ႈတီႈၵိၼ်ၵူႈမိူင်းမိူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁူင်းလႅမ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ႁူင်းလႅမ်းၸၼ်ႉလၢဝ်ႁႃႈလူင်ႇသေ မီးဝႆႉငဝ်းႁၢင်ႈသဵင်၊ ႁူင်းငဝ်းတူင်ႉၼႂ်းႁူင်းလႅမ်း၊ လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇလၢဝ်ထိမ်း လႄႈ သႂ်ႇဝႆႉပၼ် တႄႇလီႇၽူင်း IDD ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

သဵၼ်ႈတၢင်းၵေႃႉတွင်း-ပူၵ်ႉပျိၼ်း

ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ ဝဵင်းၵေႃႉတွင်း ယၢၼ်ႁႃႈၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ဝၢၼ်ႈတမ်ႇငႃႈ ဢၼ်လႆႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ပွၵ်ႉသီႇရိမျႅင်ႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၼိူဝ်ၸိၵ်းၵွင်းလွႆ ဢၼ်မီးႁိမ်းဝၢၼ်ႈတမ်ႇငႃႈၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၽြႃးသၢမ်လၵ်းယဝ်ႉ။ တီႈၵွင်းမူးပိူင်လူင်ၼၼ်ႉတႄႉ တဵၵ်းၶမ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ တီႈတိၼ်ၵွင်းမူးၼၼ်ႉ ပဵၼ်တိၼ်ဢုတ်ႇ ဢၼ်မီးပႅတ်ႇၸဵင်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈထႃႇပၼႃႇ ၸဵင်ႇပႅတ်ႇၸဵင်ႇၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ႁူၼ်ႁၢင်ႈၽြႃး ဢၼ်ၼင်ႈဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈဢၼ်သုင်သုတ်းတီႈ ၵွင်းလွႆၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ႁူၼ်ႁၢင်ႈၽြႃး ဢၼ်ၼင်ႇဝႆႉတီႈၼိူဝ် မွၵ်ႇမူဝ်သေ တီႈၼိူဝ်ႁူဝ်ၽြႃးၼၼ်ႉ မီးၼၵႃးမုင်းဝႆႉယဝ်ႉ။ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈၼိူဝ် ၵွင်းလွႆၼၼ်ႉ မုင်ႈတူၺ်းၼႆ တေလႆႈႁၼ် ပႃႇတူၼ်ႈသီႇႁူဝ်ႇ သေ တေလႆႈႁၼ် ပၢင်ႇလၢႆႇဢၼ်ႇမၢၼ်ႇ ဢၼ်သွမ်ႇသွမ်ႇလႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵုၼ်သထေး၊ ၵုၼ်သလူင်ႇ လႄႈ ၵုၼ်ၸႃႇတတ်ႉၵျီး ဢၼ်မီးတီးၵႆၵႆၼၼ်ႉၵေႃႈ တေၸၢင်ႈမုင်ႈႁၼ်လႆႈယူႇယဝ်ႉ။

ႁူးၶဝ်ႈၵွၵ်ႉၾ်ၵလၢပ်ႉၵေႃႉတွင်း

မျဵၵ်ႉၵျုၼ်းၸု

လိၵ်ႈႁွမ်တွမ် ဢၼ်ပိုတ်ႇၼႄဝႆႉတီႈၵႂၢင်ႈ - မျဵၵ်ႉၵျုၼ်းၸု

တီႈၵုၼ်တုမ် မျဵၵ်ႉၵျုၼ်းၸုၼၼ်ႉ ၵုၼ်တင်းသဵင်ႈ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ 804 ၵုၼ်ၼႆသေတႃႉ မၢင်ၸိူဝ်းလၢမ်းတူၺ်းတႄႉ ၸၢင်ႈၶဝ်ႈပႃး ၵုၼ် 1000 ပၢႆၼႆယဝ်ႉ။ ၵုၼ်ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈတႄႉ ပဵၼ် ၵုၼ်ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း (KING ISLAND) ၼႆသေ မီး 44000 ႁႅတ်ႇတႃႇယဝ်ႉ။ ၵုၼ်ၵမ်ႉၼမ်တႄႉ ပဵၼ်ၵုၼ်မၢၵ်ႇႁိၼ် ဢၼ်ပႅၼ်ဢွၵ်ႇတီႈၼႃႈပၢင်ႇလၢႆႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵုၼ်မၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵုၼ်ႁိၼ်ထုၼ်သေ မီးတၢင်းယၢဝ်း မီႇတႃႇဢၢၼ်ႇပၢၵ်ႇမၼ်းယဝ်ႉ။ တီႈၼိူဝ်ၵုၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ် ႁၢင်းၼူၵ်ႉၸီႇဝၸူဝ်းယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၶဝ် ဢဝ်ၽေႃႇၸၢပ်ႈႁဵတ်းပဵၼ်ယႃႈယႃသေ ပဵၼ်တၢင်းၵိၼ် ဢၼ်ၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ၵုၼ်တႃႇဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်းၵႄႈ ၵုၼ်ၵိတ်ႉၸႃႇရၢႆး လႄႈ ၵုၼ်တူဝ်ႇမႄးလ် ၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၵုၼ်ႁိၼ်ၶၢဝ်ႇ (ၵျွၵ်ႉၽျူႇ) ၼႆယဝ်ႉ။ ဢွၵ်ႇႁိၼ်ၶၢဝ်ႇ ဢၼ်ၼမ်ႉၸႂ်ႉလီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸွမ်းသၢပ်ႇ ၵုၼ်ၵိတ်ႉၸရၢႆး လႄႈ ၵုၼ်သႄးလ်လူဝ်ႇ လိူဝ်သေ ၵုၼ်ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း၊ ၵူၼ်ထဝႄႇ လႄႈ တင်း ဝၢၼ်ႈတမ်ႇငႃႈ ၸိူဝ်းၵိုတ်ႈလိူဝ် တီႈမျဵၵ်ႉၵျုၼ်းၸုၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် သလူင် ဢမ်ႇၼၼ်ႉ ၵျိပ်ႉပၸီႇပၢင်ႇလၢႆႇၶဝ် ယူႇသဝ်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။

တီႈယူႇသလူင်ႇ

မိူဝ်ႈၽွင်းယၢမ်းဢၼ်ၼိုင်ႈၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းသလူင်ႇ ဢၼ်မီးသႃႇၼိူဝ်ႉလမ်ၵမ်ႇ၊ ဢၼ်မီးၶူၼ်ႁူၼ်ယုင်ႈ ဢၼ်လႅင်ႁႅင်ႈ ဢၼ်ၺႃးတၢမ်ႇလႅတ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းမလေး ဢၼ်ယူႇသဝ်းမႃးတီႈ ငႃးၵုၼ်မလေး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းၶဝ်ၼႆႉ လႆႈႁၼ်ငၢႆးမိူၼ်ၵၼ်တင်း ၵႂၢမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶျိၼ်း ဢၼ်မီးတီႈၵမ်ႇပေႃးတီးယႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၵုၼ်သလူင်ႇ ဢၼ်မူၼ်ႈၸွမ်းပၢင်ႇလၢႆႇၼၼ်ႉ မီးၼမ်ႉၵမတ်ႉ လမ်ၼမ်ႉလုၺ်းၼမ်ႉၵတ်ႉၶႅၼ်ႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 2004 လိူၼ်ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ ၼၼ်ႉ လႆႈၸတ်းႁဵတ်းပွႆးသလူင်ႇ တီႈ ၵုၼ်လၢၼ်ႇပီႇသေ ပွႆးၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်လီၶဝ်ႈၸႂ် တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းထွင်ႈတဵဝ်းၶဝ်ယဝ်ႉ။ဢၼ်ပဵၼ် လွင်ႈၽိုၵ်းလွင်ႈလဵင်ႉလူ ပႃငၢဝ်း တီႈၵုၼ်သလူင်ႇ ႁိမ်းၵေႃႉတွင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်ဢွင်ႇမၢၼ်ႇဝႆႉသေ ၵၢၼ်ငၢၼ်းထွင်ႈတဵဝ်းလုမ်ႈၾႃႉ တီႈၸႄႈတိူင်းတၼိၼ်းတႃႇယီႇၼႆႉ ပိုၼ်ႉထၢၼ်မၼ်းၶႅမ်ႉလီဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းသလူင်ႇၶဝ်ၼႆ့ တိၺွပ်းပႃသေ ႁဵတ်းႁႃလဵင်ႉတွင်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းသလူင်ႇမူၼ်ႈၼမ်ႉၼႆႉ တိၺွပ်းပႃသေ ၶၢႆႇၸူးၵူၼ်းသိုဝ်ႉပႃ တီႈယၼွင်းယဝ်ႉ။

ဝဵင်းၵေႃႉတွင်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းသၢပ်ႇလႅၼ်လိၼ် ဝဵင်းၼိုင်ႈသေ ၵၢၼ်ငၢၼ်းယၢင်ရေႃႇပႃႇၵေႃႈ ႁုၼ်ႈမုၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇသေ ပဵၼ်တႃႈၼမ်ႉ ဢၼ်ၸၢင်ႈဢဝ် ၶူဝ်းၵုၼ်ႇၼမ်ႉ တၢင်ႇၶၢႆႇလႆႈ မိူင်းၼွၵ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၽၢႆႇတူၵ်း တၢင်းၽင်ႇၼမ်ႉ (ၵၢၼ်းၼႃးလၢၼ်း)ၼၼ်ႉ မီးလၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် ဢၼ်ၶၢႆတၢင်းၵိၼ်ပၢင်ႇလၢႆႇ တင်းၼမ်ယဝ်ႉ။