ပွင်းတီႇ၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းပွင်းတီႇ (မၢၼ်ႈ: ပေါင်းတည်မြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Paungde) ၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းပွင်းတီႇ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈပျီႇ၊ ၸႄႈတိူင်းပႃႇၵိူဝ်၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မီးဝႆႉ တီႈၼႂ်းၵႄႈ လတ်ႉတီႇၵျုႁွင်ႇ 18 တီႇၵရီႇ 28 မိတ်ႉၼိတ်ႉတေႃႇ 72 မိတ်ႉၼိတ်ႉ၊ ၼႂ်းၵႄႈ လွင်ႈၵျီႇၵျုဢွၵ်ႇ 95 တီႇၵရီႇ 23 မိတ်ႉၼိတ်ႉ တေႃႇ 12 မိၼ်ႉၼိတ်ႉယဝ်ႉ။

ဝဵင်းပွင်းတီႇ
ဝဵင်းၸိူဝ်းမီးၼႂ်း မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ
ဝဵင်းပွင်းတီႇ ႁၢင်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ် ၼႄဢွင်ႈတီႈ ၼႂ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ
Coordinates: 18°29′40″N 95°28′06″E
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈတိူင်း	ပႃႇၵိူဝ်
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈပျီႇ
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းပွင်းတီႇ
ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းၸႄႈဝဵင်း	ဝဵင်းပွင်းတီႇ
Time zone	UTC+6.30 (MST)

ဝဵင်းပွင်းတီႇၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၸႄႈတွၼ်ႈပျီႇသေ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈဝဵင်းပွင်းတီႇယဝ်ႉ။ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် သၢႆတၢင်းရူတ်ႉရဵၼ်း တႃႈၵုင်ႈ-ပျီႇသေ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ ၼႆ ၵႆယၢၼ် 130 လၵ်းသေ ပေႃးလုၵ်ႉတီး ဝဵင်းပျီႇၼႆ ၵႆယၢၼ် 32 လၵ်းယဝ်ႉ။ တၢင်းလူတ်ႉၵႃး တႃႈၵုင်ႈ-ပျီႇၵေႃႈ လတ်းဝဵင်းပွင်းတီႇသေ ႁဵတ်းဝႆႉယဝ်ႉ။

တီႈထုင်ႉပွင်းတီႇၼႆႉ မီးဝႆႉ ၸႄႈဝဵင်းပွင်းတီႇ လႄႈ ဝဵင်းတႄးၵူင်း ၼႆသေ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ ၸႄႈဝဵင်းသွင်ဢၼ်ယဝ်ႉ။ တီႈၸႄႈဝဵင်းပွင်းတီႇၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ ဝၢၼ်ႈ မွၵ်ႈ 250 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸႄႈဝဵင်းပွင်းတီႇၼႆႉ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင် မီး 379 လွၵ်းလၵ်းယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈပျီႇၼႆႉ ပေႃးဝႃႈဝဵင်းပျီႇယဝ်ႉ ပဵၼ်ဝဵင်း ဢၼ်ၵိုၼ်းသေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း မီး 17286 ၵေႃႉယဝ်ႉ။

ၶွၵ်ႈပွင်းတီႇ ဢၼ်ပဵၼ် ၶွၵ်ႈၵူၼ်းလူင် ဢၼ်လႆႈၸႂ်ႉမႃး မိူဝ်ႈပႆႇပဵၼ်သိုၵ်းၼၼ်ႉ ဝၢႆးသေ ပဵၼ်သိုၵ်းယဝ်ႉ ၶိုၼ်းဢၼ်ၸႂ်ႉပဵၼ် ၶွၵ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇယဝ်ႉ။ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၸိူဝ်းထုၵ်ႇၺႃးတၢမ်ႇၼၼ်ႉ ပွင်သွၼ်ပၼ် ပၢႆးပႆႇၺႃႇၵၢၼ်ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉ လႄႈ သွၼ်ပၼ် ၵၢၼ်ငၢၼ်းမူၼ်ႉမႄးၼမ်ႉၸႂ် တီႈၼႂ်းၶွၵ်ႈယဝ်ႉ။

ဝဵင်းပွင်းတီႇၼႆႉ ယွၼ်ႉပဵၼ် ဝဵင်း ဢၼ်လူတ်ႉၵႃး ရူတ်ႉရဵၼ်းလတ်းၵႂႃႇလႄႈ ၵၢၼ်ၵႃႉၵၢၼ်ၶၢႆ ၶႅမ်ႉဝႆႉယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်ငၢၼ်းပိူင်လူင်တီႈ ၸႄႈဝဵင်းပွင်းတီႇၼႆႉ ပဵၼ် ၵၢၼ်ငၢၼ်း ၶဝ်ႈသၢၼ် လႄႈ ၵၢၼ်ငၢၼ်းၽႃႈၽႅၼ်ႇယဝ်ႉ။

တီႈတၢင်းဢွၵ်ႇဝဵင်းပွင်းတီႇ တီႈၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်းလူင် တႃႈၵုင်ႈ-ပျီႇၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် ၽြႃးလူင်သွင်သူႇ မိၼ်းလႅတ်ႉယႃႇသီႇရိ လႄႈ မိၼ်းလႅတ်ႉဝႄးသီႇရိ ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၼႃႈတႃႈဝဵင်းသေ ပဵၼ်ၽြႃးၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်ယဝ်ႉ။

တီႈၼႂ်းဝၢင်းၽြႃးမိၼ်းလႅတ်ႉယႃႇသီႇရီႇၼၼ်ႉ တီႈ ၵျွင်းၽြႃး ၼၼ်ႉ မီးငဝ်ႈၸဝ်ႈငႃးသႅင်း ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ တႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈ ၽွင်းမိူဝ်ႈၶဵဝ်ႈၸဝ်ႈငႃးသႅင် ႁွတ်ႈ မိူဝ်ႈပီ 1259 ၼီႈ လိူၼ်သိပ်းမႂ်ႇ 13 ၶမ်ႈၼၼ်ႉသေ ၵူႈပီၵူႈပီ ပေႃးထိုင် လိူၼ်သိပ်းမႃး ၸတ်းႁဵတ်းပွႆး လဵပ်ႈ ၶဵဝ်ႈၸဝ်ႈငႃးသႅင်သေယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပွႆးၵိုၼ်းၼႃႇလႄႈ ပေႃးလႆႈၶိုင်ပွင်ပၼ် ရူတ်ႉရဵၼ်းၶိုၵ်ႉတွၼ်းယဝ်ႉ။ ပွႆးဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်း တီႈဝဵင်းပွင်းတီႇ ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈတႄႉ ပဵၼ်ပွႆးလဵပ်ႈမွၵ်ႈ ပႅတ်ႇမိုၼ်ႇသီႇႁဵင် ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းၼႂ်း လိူၼ်ၵဝ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။