ပီးလိၼ်း၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းပီးလိၼ်း (မွၼ်း: ၜဳက္လေၚ် ; မၢၼ်ႈ: ဘီးလင်းမြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Bilin) ၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈသထူင်ႇ၊ ၸႄႈမိူင်းမွၼ်း၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇသေ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈဝဵင်းပီးလိၼ်းယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈ ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉထူဝ်ႇသေ ယၢၼ်ၵႆႇမွၵ်ႈ 22 လၵ်းၼၼ်ႉသေ မီးဝႆႉတီႈၽင်ႇၶၢင်ႈတၢင်းတီႈၵႆႈ တႃႈၵုင်ႈ-မေႃႇလမႅင်ႇယဝ်ႉ။ ၸႄႈဝဵင်းပီးလိၼ်းၼႆႉ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ထုၵ်ႇမၵ်းမၼ်ႈပဵၼ် လႅၼ်လိၼ်သီလမ်သေ ပဵၼ်တီႈၵူၼ်းထိူၼ်ႇၶဝ် ထင်သဝ်းယဝ်ႉ။ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ဝဵင်းပီးလိၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃးယဝ်ႉ။ ဝဵင်းတႄႉ ႁၢမ်ႉလဵၵ်ႉဝႆႉယဝ်ႉ။

ဝဵင်းပီးလိၼ်း ၜဳက္လေၚ်
ဝဵင်း
ဝဵင်းပီးလိၼ်း ဢွင်ႈတီႈဝဵင်းပီးလိၼ်း
Coordinates: 17°14′N 97°15′E
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈမိူင်း	မွၼ်း
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈသထူင်ႇ
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းပီးလိၼ်း
Population  (၂၀၁၄)	18,392
• ၵူၼ်းၶိူဝ်း	မၢၼ်ႈ၊ မွၼ်း၊ တႆး၊ ယၢင်း၊ ပဢူဝ်း
• လွင်ႈၵိူဝ်းယမ်	ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ
Time zone	UTC+6.30 (လၵ်းၸဵင်ၶၢဝ်းယၢမ်းမျၢၼ်ႇမႃႇ)
Area code	057

ဝဵင်းပီးလိၼ်းၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ်ၽင်ႇၽၢႆႇသၢႆႉ တီႈမႄႈၼမ်ႉပီးလိၼ်း ဢၼ်မီးမွၵ်ႉၼႂ်းၵၢင် ၵႄႈ ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉထူဝ်ႇ လႄႈ ဝဵင်းသထူင်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸႄႈဝဵင်းပီးလိၼ်းၼႆႉ ၵႂၢင်ႈ 727 လွၵ်းလၵ်းသေ ဝၼ်ႈဢၼ်ၶဝ်ႈပႃး မီးဝႆႉ 58 ဝၢၼ်ႈယဝ်ႉ။ ၸွမ်းလူၺ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ပီ 2014 သေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းယူႇၼိူဝ်ဝဵင်းၼႆႉ မီးယူႇ 18,392 ၵေႃႉယဝ်ႉ။ တီႈၸႄႈဝဵင်းလႄႈသင်၊ တီႈၼိူဝ်ဝဵင်းလႄႈသင် ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ ပဵၼ်ဢၼ်ၼမ်သေပိူၼ်ႈသေတႃႉ တီႈၼိူဝ်သၼ်လွႆ ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်းယၢင်း လႄႈ တွင်ႇသူႇၶဝ် ယူႇသဝ်းဝႆႉတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး တီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ ဢၼ်ပဵၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်းမွၼ်းၵေႃႈ ယူႇသဝ်းဝႆႉယဝ်ႉ။

မႄႈၼမ်ႉပီးလိၼ်း ဢၼ်လတ်းၸႄႈဝဵင်းပီးလိၼ်းသေ လႆလူင်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်မႄႈၼမ်ႉဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ တွၼ်ႈတႃႇၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇ တႃႇၵႂႃႇမႃး တီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈသထူင်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မႄႈၼမ်ႉဢၼ်ၼၼ်ႉၼႆႉ တႄႇႁူဝ်မႃးတီႈၼႂ်း ၸႄႈမိူင်းယၢင်းသေ လတ်းၶၢမ်ႈ သၼ်လွႆမူၵ်ႉတမ လႄႈ သၼ်လွႆပီးလိၼ်းယဝ်ႉ လႆၶဝ်ႈတီႈၼႂ်း ၵူတ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇမူၵ်ႉတမယဝ်ႉ။ သၼ်လွႆဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် တီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်း ဢၼ်ပဵၼ်လွႆႁိၼ်ထုၼ်ၼႆႉ ပဵၼ် သၼ်လွႆပီးလိၼ်း လႄႈ သၼ်လွႆၵေႇလႃႇသ ယဝ်ႉ။

ၾိင်ႈၾႃႉ

ၸႄႈဝဵင်းပီးလိၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ထုင်ႉ ဢၼ်ၽူၼ်ၼမ်ယဝ်ႉ။ ပေႃးၶၢဝ်းၽူၼ်ၼႆႉ ဝဵင်းပီးလိၼ်းၼႆႉ ၼမ်ႉၵႆႉထူမ်ႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပဵၼ်ၸႄႈဝဵင်း ဢၼ်မ်ၵူတ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇမူၵ်ႉတမလႄႈ လွင်ႈမႆႈ လွင်ႈၵတ်း ဢမ်ႇပေႃးႁၢဝ်ႈႁႅင်းၵႃႈႁိုဝ်။

သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်း

သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်း ၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇတႄႉ ဢၼ်ပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းၵႃး ၵျႅၵ်ႉထူဝ်ႇ-မူၵ်ႉတမ (83 လၵ်း) ၼႆႉ လတ်းၶၢမ်ႈ ဝဵင်းပီးလိၼ်း လႄႈ ဝဵင်းသထူင်ႇယဝ်ႉ။ ဝဵင်းပီးလိၼ်းၼႆႉ တင်း ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉထူဝ်ႇ ယၢၼ်ၵႆႇ 19 လၵ်းသေ သထူင်ႇ လႄႈ ပီးလိၼ်းၼႆႉ ယၢၼ်ၵႆ မွၵ်ႈ 23 လၵ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ လဵပ်ႈပၼ်ဝဵင်းပီးလိၼ်းသေ မီးသဵၼ်ႈတၢင်းၵႃး ဢၼ်ၵႂႃႇဝဵင်းၽႃပွၼ်၊ ၸႄႈမိူင်းယၢင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တၢင်းယၢဝ်းမီး 73 လၵ်းယဝ်ႉ။ တၢင်းရူတ်ႉရဵၼ်း ပႃႇၵိူဝ်-မူၵ်ႉတမ (မေႃႇလမႅင်ႇ) ၼႆႉ လတ်းၶၢမ်ႈ တႃႈရူတ်ႉရဵၼ်းၼိၼ်းပလႄး ဢၼ်ယၢၼ်ၵႆတင်း ပီးလိၼ်း မွၵ်ႈ 4 လၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဢွင်ႈတီႈၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်

တီႈဝဵင်းပီးလိၼ်းၼႆႉ မီးဝႆႉ ယူင်ႉသၢင်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် လုမ်းၽူႈၵွၼ်းဝဵင်း၊ လုမ်းတတ်းသိၼ်ၸႄႈဝဵင်း၊ လုမ်းၽူႈတတ်းသိၼ်ၵၢင်ႈၽိတ်းၽိင်ႈ၊ လုမ်းသမဝႃႇယမၸႄႈဝဵင်း၊ တိူၵ်ႈသူင်ႇလိၵ်ႈ၊ ႁူင်းယႃ၊ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ ၵၢတ်ႇ ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းတႄႉ ပဵၼ်ဝဵင်းၵႃႉၶၢႆဢၼ်ၵူၼ်းၵိုၼ်းမႃးယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ လႆႈၶၢမ်ႇတၢမ်ႇသိုၵ်းလႄႈသင်၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၵူၼ်းထိူၼ်ၼႂ်းမိူင်းလႄႈသင် သၢႆငၢႆဝဵင်းၼႆႉ လႆႈလူႉလႅဝ်မႃးယဝ်ႉ။ ၽြႃးၵွင်းမူး ၸိူဝ်းလိုဝ်းလင်တီႈ ဝဵင်းပီးလိၼ်းၼႆႉ ပဵၼ် ၽြႃးၵုသိၸႃႇရူင်ႇ ဢၼ်ယၢၼ်တင်း ဝဵင်းပီးလိၼ်း မွၵ်ႈ 3 လၵ်းၼၼ်ႉ လႄႈ ၽြႃးတွင်း တီႈၼိူဝ်ဝဵင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပွႆးၽြႃးၼႆႉ ၸတ်းႁဵတ်းၼႂ်းလိူၼ်သီႇယဝ်ႉ။ ၵွင်းမူးဢၼ်မီးတီႈၼိူဝ်လွႆ သူၺ်ႇယွင်ႇပျႃႉ ဢၼ်မီးၽၢႆႇဢွၵ်ႇဝဵင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၵွင်းမူး ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပဵၼ်ဝဵင်း ဢၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ ၸၢဝ်းပုတ်ႉထ ၶဝ်ယူႇသဝ်းလႄႈ တီႈၼိူဝ်ဝဵင်းၼႆႉ မီးဝႆႉၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈ 20 ပၢႆယဝ်ႉ။

ပိုၼ်း

ၸိုဝ်ႈဢၼ်ဝႃႈ ပီးလိၼ်း ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းမွၼ်း ဝီလှီ ( ပီးလမ်း ) ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉလူင်းပဵၼ်မႃးသေ မီးတီႈပွင်ႇဝႃႈ ဝဵင်းဢၼ်မႄႈၼမ်ႉယႃႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ဢွင်ႈတီႈဝဵင်းပီးလိၼ်း ဢၼ်မၢင်ႈၵိုတ်းဝႆႉတီႈ ၽၢင်ႇၽၢႆႇပုၼ်ႉ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ဝၢၼ်ႈပီးလိၼ်းၵျူဝ်း (ပီးလိၼ်းႁၢၵ်း) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လႆႈမီးၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႃးဝႆႉ ဝဵင်းပီးလိၼ်းၼႆႉ လႆႈၵေႃႇတင်ႈပဵၼ်ဝဵင်းတပ်ႉမႃးဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ ၽြႃးဢဝ်ပရိၼိပ်ႉပၢၼ်ႇယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈသေႃၼ လႄႈ ၸဝ်ႈဢူၵ်ႉတရၶဝ် ၽႅဝ်မႃးတီးတိူင်းရႃႇမၺ တွၼ်ႈတႃႇပူၵ်းပွင်သႃႇသၼႃႇၼႆယဝ်ႉ။ တီႈဢၼ်ၸဝ်ႈၶဝ် ၽႅဝ်ႁွတ်ႈမႃး ဢၼ်ပဵၼ်ဝဵင်းၵေႃးမတ်ႉတိၵၼၵရ ၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းတူၵ်း ၵွင်းမူး ၸိၵ်းလွႆၵေလႃႇသ ဢၼ်မီးဝႆႉတီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းပီးလိၼ်းၼၼ်ႉသေ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇပွတ်းၼိုင်ႈ ပဵၼ်ၸိၵ်းလွႆ ၽၢႆႇတူၵ်းပွတ်းၼိုင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်လိၼ်ပဵင်းၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမီးဝႆႉ ႁိူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်ႁုင် ၼမ်ႉဢွႆႈတိၼ်ႇလႄးၼမ်လႄႈၸင်ႇဝႃႈ ႁွင်ႉ ၵေႃမတ်ႉတိၵ ၼႆသေ ဝၢႆးၼႆႉမႃး ၸူးႁွင်ႉဝႃႈ ဝဵင်းတႅၵ်ႉၵလႃး ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် တိုၵ်ႉလႆႈႁၼ် ဢွင်ႈ ဝဵင်းၵဝ်ႇတႅၵ်ႉၵလႃး ဢမ်ႇၼၼ် တီႈဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ တွင်ႇၸုၼ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်တီႈဝဵင်းၵဝ်ႇ ဢၼ်လူႉႁၢမ်းဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈႁိမ်းဝၢၼ်ႈၸူၵ်ႉတူၵ်ႉ ဢၼ်မီးဝႆႉတီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းပီးလိၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈၶုတ်းႁၼ်ၺႃး ယူင်ႉသၢင်ႈဝဵင်းၵဝ်ႇသေ တီႈၵွင်းမူးၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁိၼ်ၶႅပ်းလိၵ်ႈႁိၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ်ၽြႃးၵုသိၸႃႇရူင်ႇ ဢၼ်လၢတ်ႈမႃးၽၢႆႇၼိူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢိင်လူၺ်ႈ ၸဝ်ႈသေႃးၼ လႄႈ ၸဝ်ႈဢူၵ်ႉတရၶဝ်သေ ပဵၼ်ၽြႃးၸိုဝ်ႈလင်းလင် ဢၼ်ဢဝ် ထၢတ်ႈၶုၼ်ႁူဝ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ထႃႇပၼႃႇဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပၢႆးပႆႇၺႃႇ

တီႈၸႄႈဝဵင်းပီးလိၼ်းၼႆႉ မီးဝႆႉ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုငၼ် 2 ႁူင်းႁဵၼ်းယဝ်ႉ။ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉငဝ်ႈတႄႉ မီးဝႆႉတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ၸိူဝ်းပဵၼ်ႁူင်းႁဵၼ်းၸဝ်ႈမုၼ်သွၼ်ၵေႃႈ မီးဝႆႉတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။

ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ်

ၵူၼ်းၵမ်ႉၼမ်တႄႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၼပ်ႉယမ် ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇယဝ်ႉ။ တီႈၽၢႆႇႁွင်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉ လွႆၵုသိၼႃရူင်ႇ၊ လွႆတေးၶိၼ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈပွတ်းၵၢင် ဝဵင်းပီးလိၼ်းၼႆႉ မီးဝႆႉႁွင်ႈပီးလိၼ်းသေ ပေႃးၶၢဝ်းၽူၼ်မႃး ၼမ်ႉၵႆႉထူမ်ႈယဝ်ႉ။ တီႈၽၢႆႇႁွင်ႇဝဵင်းၼႆႉ မီးတၢင်း ဢၼ်ၵႂႃႇၸူး ဝဵင်းၽႃဢၢင်ႇ၊ ၸႄႈမိူင်းယၢင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး လႄႈ ၵူၼ်းၶိူဝ်း

တီႈၼႃႈလိၼ်တဵမ်ႇထုင်ႉပဵင်းၼၼ်ႉ ၽုၼ်ႇလိၼ်လီသေ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၶဝ်ႈ ပဵၼ်လီယဝ်ႉ။ တီႈထုင်ႉၵွင်းလွႆၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် [[ၵူၼ်းၶိူဝ်းယၢင်း[]]၊ ၵူၼ်းၶိူဝ်းတွင်ႇသူႇၶဝ် ယူႇသဝ်း ႁဵတ်းၵၢၼ်ႁႆႈယဝ်ႉ။ တီႈထုင်ႉပီးလိၼ်းၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈဢွႆႈ တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ၊ ၵူၼ်းၶိူဝ်းယၢင်းၶဝ် ယူႇသဝ်းၵမ်ႉၼမ်ယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၶိူဝ်းဝႃႉ၊ ၵူၼ်းၶိူဝ်းပဢူဝ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ယူႇသဝ်းယဝ်ႉ။ ၵမ်ႉၼမ်တႄႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်သူၼ်သေ ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈယၢင်ရႃႇပႃႇၵေႃႈ ပဵၼ်လီယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇတၢင်းတူၵ်းၼႆႉ မီးဝႆႉ ႁူင်းၸၢၵ်ႈၵိူဝ်ဝၢၼ်၊ ႁူင်းၸၢၵ်ႈတႃႇယႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵုၼ်ႇသိၼ်ဢၼ်ဢွၵ်ႇပိူင်လူင်တႄႉ ပဵၼ် ရႃႇပႃႇ၊ ထၢၼ်လွႆ၊ မႆႉ၊ မၼ်းမၢၵ်ႇဢုၼ်၊ တႃႇယႃႇ၊ ဢွႆႈ၊ ၵိူဝ်ဝၢၼ် လႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၶိူင်ႈၶူဝ်းၸႂ်ႉသွႆၵူၼ်းတၢင်ႇၸိူဝ်းယဝ်ႉ။