မျၢၼ်ႇဢွင်ႇ၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းမျၢၼ်ႇဢွင်ႇ (မၢၼ်ႈ: မြန်အောင်မြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Myanaung) ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈဝဵင်းမျၢၼ်ႇဢွင်ႇ ဢၼ်မီးတီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈႁိၼ်းတတႃႉ၊ ၸႄႈတိူင်းဢေႇယႃႇဝတီႇ၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မီးဝႆႉ ပွတ်းတူၵ်း ၼမ်ႉၵဵဝ်၊ မီးဝႆႉတီႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ဝဵင်းၵျၢၼ်ႇၶိၼ်း ယၢၼ်ပႅတ်ႇလၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်ႁိူဝ်းသၢင်းၽေႃး ဢၼ်ၵႂႃႇမႃး ပွတ်းတႂ်ႈပွတ်းၼိူဝ် မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉ ၵိုတ်းဝႄႉသေ ပဵၼ်ဝဵင်းတႃႈလူတ်ႉလဵၼ်း ဢၼ်မီးႁိမ်းၽင်ႇတၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်း ႁိၼ်းတတႃႉ-ၵျၢၼ်ႇၶိၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝဵင်းမျၢၼ်ႇဢွင်ႇ
ဝဵင်း
ဝဵင်းမျၢၼ်ႇဢွင်ႇ ဢွင်ႈတီႈ ဝဵင်းမျၢၼ်ႇဢွင်ႇ
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 18°15′53″N 95°17′28″E
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈမိူင်း	ဢေႇယႃႇဝတီႇ
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈႁိၼ်းတတႃႉ
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းမျၢၼ်ႇဢွင်ႇ
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	MST (UTC+6.30)

ဝဵင်းမျၢၼ်ႇဢွင်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်ၵိုၼ်းသေပိူၼ်ႈထူၼ်ႈသွင် တီႈၸႄႈတွၼ်ႈႁိၼ်းတတႃႉသေ ၸိူဝ်းပဵၼ် ႁူင်းယႃ၊ လုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ တပ်ႉၸုမ်းပလိၵ်ႈ၊ လႄႈ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးဝႆႉယဝ်ႉ။ တႄႇမိူဝ်ႈပီ 1886 သေ လႆႈၽွတ်ႈႁႅၼ်းၸုမ်းမျူႇၼီႇၸီႇပႄႇသေၵေႃႈ လႆႈႁဵတ်းၵၢၼ် ဝဵင်းမူၼ်းၵူၼ်းၵိုၼ်း တႃႇဝဵင်းမႃးယဝ်ႉ။

ဝဵင်းမျၢၼ်ႇဢွင်ႇၼႆႉ ၵူၼ်းၶိူဝ်းမွၼ်းၶဝ် လႆႈတႄႇတင်ႈမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီၶရိတ်ႉ 1250 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၵူႇထုတ်ႉၼႆသေ ထိုင်ပၢၼ်ဢလွင်းၽယႃး (ပီၶရိတ်ႉ 1754) မႃး ၸင်ႇမႄးပၼ်ၸိုဝ်ႈမႂ်ႇဝႃႈ မျၢၼ်ႇဢွင်ႇ ၼႆယဝ်ႉ။ ဝဵင်းမျၢၼ်ႇဢွင်ႇၼႆႉ မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉပဵၼ်ၸိုဝ်ႈ ၵူႇထုတ်ႉၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဝဵင်း ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်မႃးၼႂ်းပိုၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽွင်း မၢၼ်ႈ လႄႈမွၼ်း ပဵၼ်သိုၵ်းၵၼ်ၼၼ်ႉ တီႈဝဵင်းၵူႇထုတ်ႉၼႆႉ လႆႈပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်ႉၸွမ်းသၢႆတၢင်းၼမ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉၼႆႉ ယၢမ်ႈပဵၼ်ဝဵင်းတပ်ႉၵင်ႈ တႃႇမွၼ်းၶဝ်ယဝ်ႉ။

တီႈၼႂ်းထုင်ႉမျၢၼ်ႇဢွင်ႇၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃး ၸႄႈဝဵင်းမျၢၼ်ႇဢွင်ႇ၊ ၸႄႈဝဵင်းၵျၢၼ်ႇၶိၼ်း လႄႈ ၸႄႈဝဵင်းဢိင်ႇၵပူႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၶူဝ်းၵုၼ်ႇပိူင်လူင် ဢၼ်ဢွၵ်ႇတီႈ ဝဵင်းမျၢၼ်ႇဢွင်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ၶဝ်ႈသၢၼ်ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 1964 ၼၼ်ႉ လႆႈၶုတ်းႁၼ် ၼမ်ႉမၼ်းမဵၼ်တီႈ ဝဵင်းမျၢၼ်ႇဢွင်ႇသေ လႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းတႃႇႁဵတ်းဢွၵ်ႇ တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈယဝ်ႉ။ ၸွမ်းလူၺ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ပီ 1963 သေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းတီႈဝဵင်းမျၢၼ်ႇဢွင်ႇၼႆႉ မီး 12126 ၵေႃႉယဝ်ႉ။