မျဵၵ်ႉ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈ

ၸႄႈတွၼ်ႈမျဵၵ်ႉ (မၢၼ်ႈ: မြိတ်ခရိုင် ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Myeik District) ၼႆႉ ပဵၼ်ၸႄႈတွၼ်ႈၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ဢၼ်မီးၽၢႆႇၸၢၼ်းသုတ်း တီႈ ၸႄႈတိူင်းတိၼ်းတႃႇယီႇ၊ ပွတ်းတႂ်ႈ မိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇတၢင်းတူၵ်းၼႆႉ ဢိူမ်ႈၸပ်းၵၼ်တင်း ဢၢဝ်ႇပၢင်ႇလၢႆႇပင်းၵလႃး (ပၢင်ႇလၢႆႇၵပ်ႉပလီႇ)၊ ၽၢႆႇၸၢၼ်း မိူင်းမလေးသျႃး၊ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇ ဢိူမ်ႈၸပ်းၵၼ်တင်း မိူင်းထႆး၊ ၽၢႆႇႁွင်ႇ ဢိူမ်ႈၸပ်းၷၼ်ဝႆႉတင်း ၸႄႈတွၼ်ႈထဝႄႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ၸႄႈတွၼ်ႈမျဵၵ်ႉ
ၸႄႈတွၼ်ႈ
ဝိဝ်း ၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈမျဵၵ်ႉ
ဢွင်ႈတီႈ ၼႂ်း ၸႄႈတိူင်းတၼိၼ်းတႃႇယီႇ
ၸႄႈတွၼ်ႈမျဵၵ်ႉ ဢွင်ႈတီႈ ၼႂ်း ၸႄႈတိူင်းတၼိၼ်းတႃႇယီႇ
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 12°25′N 99°03′E
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈတိူင်း	တၼိၼ်းတႃႇယီႇ
ၸႄႈဝဵင်း	4
ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ	ဝဵင်းမျဵၵ်ႉ
ဢေႇရိယႃႇ
• ႁုပ်ႈ	11,325 လွၵ်းလၵ်း (29,331 လွၵ်းၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ)
ႁူဝ်ၼမ်ၵူၼ်း (2014)	693,087
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	MST (UTC+6:30)

တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈမျဵၵ်ႉ ၸွမ်းသၢႆၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇၼၼ်ႉ မီးၵုၼ်ဢွၼ်ႇ ၸိူဝ်းတုမ်ၵၼ်ဝႆႉလႄႈ ႁွင်ႉဝႃး ၵုၼ်တုမ်မျဵၵ်ႉ ၼႆသေ ၵုၼ်ဢွၼ်ႇၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ 800 ပၢႆယဝ်ႉ။ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင် ၼႃႈလိၼ်ၼႆႉ မီးဝႆႉ 11,325 လွၵ်းလၵ်းယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ မီးဝႆႉသၼ်လွႆသွင်ဢၼ် ဢၼ် လုၵ်ႉၽၢႆႇႁွင်ႇ ၶၢင်းၵၼ်ၸူး ၽၢႆႇၸၢၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉတၼိၼ်းတႃႇယီႇ ၼႆႉ လႆၼႂ်းၵႄႈသၼ်လွင်သွင်ဢၼ်ၼၼ်ႉသေ ပေႃးႁွတ်ႈထိုင် ပွတ်းၸၢၼ်းမႃး လႆလတ်းၶဝ်ႈၼႂ်း ၵႄႈလွႆမၢၵ်ႇႁိၼ်သေၵေႃႈ လႆၶဝ်ႈၼႂ်း ပၢင်ႇလၢႆႇယဝ်ႉ။

ၸႄႈတွၼ်ႈမျဵၵ်ႉ လႆႈဝႃႈတင်းဢၼ်ၼႆႉ ပႃႇထိူၼ်ႇၼႃသေ ၸိူဝ်းပဵၼ် တူၼ်ႈမႆႉသၵ်း လႄႈ တူၼ်ႈဢၼ်မီးၵႃႈၶၼ် ဢွၵ်ႇဝႆႉတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ တီႈၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉမီး ၼမ်ႉၶိုၼ်ႈၼမ်ႉတူၵ်းလႄႈ ႁွင်ႈဢွၼ်ႇမီးဝႆႉတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ပွတ်းၸၢၼ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ မီးဝႆႉလွၵ်းလိၼ် ဢၼ်ၽုၼ်ႇၶႅမ်ႉလႄႈ ၸၢင်ႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈၶဝ်ႈလႆႈယူႇယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇတင်းဢွၵ်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉလွႆသုင်သေ သွမ်ႈၶဝ်ႈလႆႈယူႇၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၼမ်ႉတၼိၼ်းတႃႇယီႇ၊ ၼမ်ႉလေႇၺႃႇ၊ ၼမ်ႉပတ်ႉၶျၢၼ်ႇ]] ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ ၸၢင်ႈဢဝ် ႁိူဝ်းသေၵႂႃႇမႃးလႆႈယူႇတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇယဝ်ႉ။ တီႈမႄႈၼမ်ႉ တၼိၼ်းတႃႇယီႇ လႄႈ ၸွမ်းၽင်ႇၼမ်ႉ ၵိင်ႇမႄႈၼမ်ႉၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈႁၼ်လႆႈ ထၢၼ်ႇႁိၼ်ယဝ်ႉ။ တီႈထၢင်ၶူဝ်းႁေႈၼၼ်ႉ ႁၼ်လႆႈ ၶမ်း၊ တွင်းလႅင် လႄႈ ႁဵၵ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃး ႁႂ်ႈပေႃးဢွၵ်ႇၼမ်လမ်ႇလွင်ႈထၢၼ်ႇ ထၢင်ႈၶူဝ်းႁေႈထဝႄႇတႄႉၵေႃး ဢမ်ႇမီးၼင်ႇၵဝ်ႇ။

မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈၼႆ့ ၸႄႈတွၼ်ႈမျဵၵ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ် မိူင်းထႆး ပိူင်ႇမႃးယဝ်ႉ။ ပၢၼ် ဢလွင်းၽယႃး လႄႈ သိၼ်ႇၽျူႇသျိၼ်ႇ ၼၼ်ႉ လႆႈပဵၼ် ပၢင်သိုၵ်း ထႆး-မၢၼ်ႈသေ မၢၼ်ႈၶဝ် ၸူးသိမ်းဢဝ် တၼိၼ်းတႃႇယီႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ထႆးၶဝ် ဢမ်ႇမၵ်းမၼ်ႈမႃး။ ထိုင် ပီ 1824-25 မႃး ဢင်းၵိတ်ႉၶဝ်ႈ သိမ်းဢဝ် တၼိၼ်းတႃႇယီႇ ပွတ်းတႂ်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ လႄႈ တိူင်းရၶႅင်ႇသေ ၸင်ႇမၵ်းမၼ်ႈ ဢဝ် ၸႄႈတွၼ်ႈမျဵၵ်ႉၼႆႉ သႂ်ႇၶဝ်ႈၼႂ်း လႅၼ်လိၼ်မိူင်းမၢၼ်ႈမႃးယဝ်ႉ။

တီႈၸႄႈတွၼ်ႈမျဵၵ်ႉၼႆ့ ႁဵတ်းၵၼ်တူၼ်ႈယၢင် တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈယဝ်ႉ။ လွင်ႈၶုတ်းမေႃႇႁေႈ၊ ႁဵတ်းၵၢၼ် ပႃႁႅင်ႈ ပႃၼဝ်ႈ၊ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈမၢၵ်ႇမု၊ လွင်ႈၵၢၼ်ႁႃ ႁၢင်းၼူၵ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇ လႄႈ ၶႆႇမူၵ်ႉ(ပလႄး) ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ႁဵတ်းယဝ်ႉ။ တင်းဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ လႄႈ တင်းဝဵင်းတႃႈႁိူဝ်းတၢင်ႇၸိူဝ်းသေ မီးသၢႆတၢင်းၼမ်ႉ ၵပ်းသိုပ်ႇၵႂႃႇမႃးယဝ်ႉ။ ၶူဝ်းၵုၼ်ႇ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈမျဵၵ်ႉသေ တၢင်ႇၶၢႆၼႆႉ ပဵၼ် ၶဝ်ႈသၢၼ်၊ မႆႉသၵ်း၊ ယၢင်၊ ၶူဝ်းႁေႈလိူင်း၊ ဝၢႆ၊ ပႃႁႅင်ႈ၊ ပႃၼဝ်ႈ၊ ႁၢင်းၼူၵ်ႉ၊ မၢၵ်ႇမု ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၽႅၼ်ႇမူင်ႈၵေႃႈ သူင်ႇၶၢႆယူႇသေတႃႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ႁဵတ်းတႄႉႁဵတ်းဝႃႈ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပဵၼ် ထုင်ႉၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇလႄႈ ၽူၼ်ၼမ်သေတႃႉ ပဵၼ်ဢၼ်လီယူႇဝႆႉယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းယူႇသဝ်း တီႈၸႄႈတွၼ်ႈမျဵၵ်ႉၼႆ့ ပဵၼ် မွၼ်း၊ ယၢင်း၊ မၢၼ်ႈ (ၵူၼ်းၶိူဝ်းမျဵၵ်ႉ) လႄႈ ၵူၼ်းၶိူဝ်းသလူင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၵေႃႈ မႃးယူႇသဝ်းဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ တီႈၸေႈတွၼ်ႈမျဵၵ်ႉၼႆ့ ႁူမ်ႈဝႃႈၸႂ်ႉ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈ ပဵၼ်ပိူင်လူင်သေတႃႉ သဵင်ဢွၵ်ႇမၼ်းတႄႉ ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်တင်း မၢၼ်ႈယူဝ်းယူဝ်း ပေႃးဢမ်ႇပွင်ႇလႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တီႈၸႄႈတွၼ်ႈမျဵၵ်ႉၼႆ့ ၸႅၵ်ႇဝႆႉ ၸႄႈဝဵင်းႁႃႈဢၼ်သေ ၽွင်းငမ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ ၸႄႈဝဵင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ် ၸႄႈဝဵင်းမျဵၵ်ႉ၊ ၸႄႈဝဵင်းပုလေႃး၊ ၸႄႈဝဵင်းတၼိၼ်းတႃႇယီႇ၊ ၸႄႈဝဵင်းၵျုၼ်းၸု ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၶုၼ်ၽွင်းၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ် ဝဵင်းမျဵၵ်ႉယဝ်ႉ။ ၸွမ်းလူၺ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ပီ 2014သေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း တီႈၸႄႈတွၼ်ႈမျဵၵ်ႉၼႆႉ မီးယူႇ 693,087 ၵေႃႉယဝ်ႉ။

တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈမျဵၵ်ႉၼႆ့ ဢမ်ႇမီး သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်းသေ ၸၢင်ႈဢဝ် ၵႃးသေ ၵႂႃႇမႃးလႆႈၵူၺ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပဵၼ် ထုင်ႉၽင်ႇဝွင်ႇလႄႈ ၸၢင်ႈဢဝ်တင်းသၢႆတၢင်းၼမ်ႉသေ ၵႂႃႇမႃးၸူးတင်း ဝဵင်းတႃႈႁိူဝ်း တၢင်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တင်း ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈသေ မီးသၢႆတၢင်းႁိူဝ်းမိၼ်ယဝ်ႉ။