သူၺ်ႇပူဝ်ႇ၊ ဝဵင်း
ဝဵင်းသူၺ်ႇပူဝ်ႇ (မၢၼ်ႈ: ရွှေဘိုမြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Shwebo ; သဵင်ဢွၵ်ႇ [sʰòi bò]) ၼႆ့ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈဝဵင်းသူၺ်ႇပူဝ်ႇ လႄႈ ၸႄႈတွၼ်ႈသူၺ်ႇပူဝ်ႇ ဢၼ်မီးတီႈ ၸႄႈတိူင်းၸႄႈၵႅင်း၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸိုဝ်ႈသဵင်လိုဝ်းလင် ပဵၼ်တီႈဢၼ် တႄႇ ၸိူဝ်ႉႁိူၼ်းၶုၼ်ၵုင်းပွင်ႇ ၊ ပၢၼ်ၵုင်းပွင်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
| ဝဵင်းသူၺ်ႇပူဝ်ႇ | |
|---|---|
| ဝဵင်း | |
 | |
  ဝဵင်းသူၺ်ႇပူဝ်ႇ | |
| ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 22°34′0″N 95°42′0″E / 22.56667°N 95.70000°Eၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 22°34′0″N 95°42′0″E / 22.56667°N 95.70000°E | |
| မိူင်း |
 မျၢၼ်ႇမႃႇ |
| ၸႄႈတိူင်း |
 ၸႄႈၵႅင်း |
| ၸႄႈတွၼ်ႈ | ၸႄႈတွၼ်ႈသူၺ်ႇပူဝ်ႇ |
| ၸႄႈဝဵင်း | ၸႄႈဝဵင်းသူၺ်ႇပူဝ်ႇ |
| တႄႇတင်ႈ | 1752 ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 29 |
| ႁူဝ်ၼမ်ၵူၼ်း (2014)[1] | 96,036 |
| ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ် | MST (UTC+6.30) |
သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်း
မႄးထတ်းမီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်းလူင်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တႃးလိူဝ်ႇ-ၸႄႈၼႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇ ၵႆယၢၼ် 79 လၵ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးဢဝ်တင်းရူတ်ႉၵႃးသေၵႂႃႇၼႆႉ လႆႈၵႂႃႇမွၵ်ႈ 4 ၸူဝ်ႈမူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်း တႃႈလိူဝ်ႇ-ၸႄႈၼႃး ၼႆႉ လတ်းၵႂႃႇတီႈဝဵင်းသူၺ်ႇပူဝ်ႇယဝ်ႉ။ တင်း ဝဵင်းၵျွၵ်ႉမျွင်း ဢၼ်မီးဝႆႉ တီႈၼိူဝ်ၽင်ႇၼမ်ႉၵဵဝ်ၼၼ်ႉ ၵႆယၢၼ်ၵၼ် 17 လၵ်းသေ ဢဝ်တၢင်းသိူဝ်ႇႁိၼ် လႄႈသင်၊ တင်းဝဵင်းယေႇဢူး ဢၼ်မီးတီႈၼိူဝ် ၼမ်ႉမူး ဢၼ်ၵႆယၢၼ် 24 လၵ်းၼၼ်ႉ ဢဝ် သဵၼ်ႈတၢင်းသိူဝ်ႇႁိၼ်သေ ၵပ်းသိုပ်ႇဝႆႉယဝ်ႉ။ တႃႇၵႂႃႇ ၽၢႆႇႁွင်ႇ လႄႈ ၽၢႆႇၸၢၼ်းၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈၸႂ်ႉ သဵၼ်ႈတၢင်း ဢၼ်ႁဵတ်းဝႆႉ တီးၼိူဝ်ၽင်ႇ ႁွင်ႈၶုတ်းသူၺ်ႇပူဝ်ႇၼၼ်ႉသေ ၸၢင်ႈၵႂႃႇမႃးယဝ်ႉ။ ၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ သူၺ်ႇပူဝ်ႇမျွၵ်ႉလႅတ်ႉ (မိုဝ်းႁွင်ႇ)၊ သူၺ်ႇပူဝ်ႇတွင်ႇလႅတ်ႉ (မိုဝ်းၸၢၼ်း)ၼႆယဝ်ႉ။ သူၺ်ႇပူဝ်ႇမျွၵ်ႉလႅတ်ႉ ၼႆႉ ၽႅဝ်ထိုင် ၽၢႆၵႃႇပူဝ်းသေ သူၺ်ႇပူဝ်ႇတွင်ႇလႅတ်ႉၼႆႉ ႁွတ်ႈၽႅဝ်ထိုင် ဝဵင်းဝႅတ်ႉလႅတ်ႉယဝ်ႉ။
ဢွင်ႈတီႈၸိူဝ်းလိုဝ်းလင်
မႄးထတ်း
ဝဵင်းသူၺ်ႇပူဝ်ႇၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပဵၼ်ဝဵင်းလူင် ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းမႃး မိူဝ်ႈပၢၼ်ၶုၼ်မၢၼ်ႈၶဝ်လႄႈ မီးဝႆႉၵွင်းမူးတင်းၼမ် ဢၼ်ၶုၼ်မၢၼ်ႈၶဝ်တႄႇမႃးၼၼ်ႉသေ မီးပႃးယူင်ႉသၢင်ႈမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႃႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵွင်းမူးၶမ်း ႁွင်ႉ ၵွင်းမူးၸဵင်ႇဝဵင်း ဢၼ် ဢလွင်းမိၼ်းတယႃးတႄႇမႃး၊ ၵွင်းမူးသူၺ်ႇၶျႅတ်ႉတူဝ်ႇ၊ ၵွင်းမူးသူၺ်ႇတၢၼ်ႇသႃႇ လႄႈ ၶုမ်ႇလုပ်ႇဢလွင်းမိၼ်းတယႃး ၸၸိူဝ်းၼႆႉ လိုဝ်းလင်ယဝ်ႉ။ တီႈၽၢႆႇႁွင်ႇဝဵင်းသူၺ်ႇပူဝ်ႇ မွၵ်ႈၼိုင်ႈလၵ်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၼွင်မႁႃႇၼၼ်ႇတႃႇ ဢၼ်ဢလွင်းမိၼ်းတယႃး ႁဵတ်းၽၢႆႁႄႉမႃးၼၼ်ႉ လီမူၼ်ႈၸႂ်သေ တီႈပၼ်ႇႁွပ်ႇၼွင်ၼၼ်ႉ မီးပႃႇတူၼ်ႈထၢၼ်ယဝ်ႉ။ တီႈ ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ ဝဵင်းၼၼ်ႉ မွၵ်ႈလၵ်းပၢႆၶိုင်ႈၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ တတ်ႉၵူင်း ဢၼ်သိုၵ်းၶဝ်ယူႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈတတ်ႉၵူင်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၼင်ႇဝဵင်းတူဝ်ႇယၢင်ႇဝဵင်းၼိုင်ႈသေ မီးဝႆႉ ယူင်ႉသၢင်ႈ ဢၼ်ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈတႃႇပၢႆးယူႇလီ၊ ပဵၼ်ယူင်ႉသၢင်ႈ တႅဝ်းသိုၵ်း လႄႈ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈသိုၵ်းၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပႆႇပဵၼ် သိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇပွၵ်ႈသွင် တီႈတတ်ႉၵူင်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ႁူင်းႁဵၼ်းပၢႆးမေႃႇၽၢႆႇတႅၵ်ႈလိၵ်ႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇတင်းမိူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ဝဵင်းသူၺ်ႇပူဝ်ႇၼၼ်ႉ ၵေႃႈမိူၼ်ၼင်ႇတင်း တတ်ႉၵူင်းၼၼ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ မီးဝႆႉ ယူင်ႉသၢင်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ မီးဝႆႉ ႁိူၼ်းတီႈ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၶဝ်ယူႇသဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ပူဝ်ႇၵူင်း ၼႆယဝ်ႉ။ တီႈပူဝ်ႇၵူင်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ လုမ်းႁွင်ႈၶုတ်း လႄႈ လုမ်းႁွင်ႈၵၢၼ်ယူင်ႉသၢင်ႈ လႄႈ မီးပူဝ်ႇတႄးၸႅတ်ႉသျိၼ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
ၽြႃးလႄႈၵွင်းမူး
မႄးထတ်း
- ၵွင်းမူးၸဵင်ႇဝဵင်း (ၵွင်းမူးမေႃႇတေႃးမျိၼ်ႇတႃႇ)
- ၵွင်းမူးၶျၢၼ်းတႃႇယ ၶျၢၼ်းတႃႇၵျီး (ၵူၼ်းဝဵင်းၶဝ် ႁွင်ႈဝႃႈ ၽြႃး ၼႆၵူၺ်း)
- ၵွင်းမူးသူၺ်ႇတၢၼ်ႇသႃႇ
- ၵွင်းမူးသူၺ်ႇတူဝ်ႇၶျႅတ်ႉ
- ၵွင်းမူးၼိပ်ႉပၢၼ်ႇသဵၵ်ႉဢူး
- ၽြႃးသူၺ်ႇတဵင်ႇတေႃႇ (ဢမ်ႇၼၼ်) ၽြႃးလိၼ်ဢွင်ႇမၢၼ်သၢင်ႇၶ
ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး
မႄးထတ်းတီႈၽၢႆႇၸၢၼ်းဝဵင်း၊ ၽၢႆႇႁွင်ႇ၊ ၽၢႆႇတူၵ်းၸိူဝ်းၼႆႉ မီးတူင်ႈၼႃးလူင်သေ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၶဝ်ႈ၊ ထူဝ်ႇ၊ ၶဝ်ႈၵၢပ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ႁူမ်ႈဝႃး ၽုၼ်ႇလိၼ် ဢမ်ႇပေႃးၶႅမ်ႉထၢၼ်ႇ ၵုၼ်သူပ်းၼမ်ႉၼႆသေတႃႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ လႆႈၵိၼ်ၼမ်ႉတီႈ ၽၢႆ၊ ႁွင်ႈၶုတ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တဵမ်တဵမ်ထူၼ်ႈထူၼ်ႈလႄႈ မၢၵ်ႇတဝ်ႈၶဝ်ႈၼမ်ႉဢွၵ်ႇလီယဝ်ႉ။
ၽိုၼ်ဢိင်
မႄးထတ်း- ↑ (မေႇ 2015) ၽိုၼ်လိၵ်ႈသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း, ၽိုၼ်လိၵ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း လႄႈ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ပီ 2014 သွႆ့-2. ၼေႇပျီႇတေႃႇ: ထၢၼ်ၽွင်းလူင် ၵၢၼ်ႁႅင်းငၢၼ်း၊ ၵၢၼ်ၵူတ်ႇထတ်း ၵူၼ်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇမိူင်း လႄႈ ၵၢၼ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမိူင်း, 52.
- ↑ ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇမၢၼ်ႈ၊ သွႆႉ (11)