တီႈၶင်ႉ၊ ဝဵင်း
ဝဵင်းတီႈၶင်ႉ (မၢၼ်ႈ: ထီးချိုင့်မြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Htigyaing ; Shan pronunciation: [Tikang]) ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈဝဵင်းတီႈၶင်ႉ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈၵၢတ်ႇသႃ၊ ၸႄႈတိူင်းၸႄႈၵႅင်း၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မီးဝႆႉ တီႈၼိူဝ်ၵွင်းသုင်ဢွၼ်ႇ ဢၼ်မီးတီႈ ၽင်ႇၽၢႆႇၶႂႃ ၼမ်ႉၵဵဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈဢင်းၵိတ်ႉၶဝ် တႄႇသိမ်းဢဝ် မိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ယၢမ်ႈပဵၼ် ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈတွၼ်ႈၵၢတ်ႇသႃႇမႃးယဝ်ႉ။
ဝဵင်းတီႈၶင်ႉ | |
|---|---|
  ဝဵင်းတီႈၶင်ႉ ဢွင်ႈတီႈဝဵင်းတီႈၶင်ႉ | |
| Coordinates: 23°46′0″N 96°8′0″E / 23.76667°N 96.13333°Eၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 23°46′0″N 96°8′0″E / 23.76667°N 96.13333°E | |
| မိူင်း |  မျၢၼ်ႇမႃႇ |
| ၸႄႈတိူင်း |  ၸႄႈၵႅင်း |
| ၸႄႈတွၼ်ႈ | ၸႄႈတွၼ်ႈၵၢတ်ႇသႃ |
| ၸႄႈဝဵင်း | ၸႄႈဝဵင်းတီႈၶင်ႉ |
| Time zone | UTC+6.30 (MST) |
မိူဝ်ႈပၢၼ်ၶုၼ်မၢၼ်ႈၶဝ်ၼၼ်ႉ ဝဵင်းတီႈၶင်ႉၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းမျႃႉတွင်ႇ ဢၼ် ၶုၼ်ၽွင်းမျႃႉတွင်ႇၽွင်းငမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ တေႃႇထိုင် ပီၶရိတ်ႉ 1892 ၼၼ်ႉ ၸႄႈဝဵင်းတီႈၶင်ႉၼႆႉ တိုၵ်ႉၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ တီႈၼႂ်းၼႃႈလိၼ်မျႃႉတွင်ႇ ၸႄႈတွၼ်ႈၵၢတ်ႇသႃၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၼႂ်းပီၼၼ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ ဢဝ် ၸႄႈဝဵင်းၼၼ်ႉ ၸႅၵ်ႇဢွၵ်ႇတီႈ ၼႃႈလိၼ်မျႃႉတွင်ႇသေ ဢဝ်ႁူမ်ႈၵၼ်တင်း ၼႃႈလိၼ်ၵၢတ်ႇသႃလႄႈ ၸင်ႇဝႆႉပဵၼ် ၸႄႈဝဵင်းတီႈၶင်ႉ ဢၼ်မီးတႂ်ႈ ၼႃႈလိၼ်ၵၢတ်ႇသႃၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၸွမ်းလူၺ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ပီ 1956 သေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း တီႈၸႄႈဝဵင်းတီးၶင်ႉပတ်ႉပိုၼ်ႉၼၼ်ႉ လႅပ်ႈတေမီး 34500 ၵေႃႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ်သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း (ၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉ) ပီ 1941 ဝႃႈတႄႉ မီး 29595 ၵေႃႉၼႆယဝ်ႉ။ တီႈၸႄႈဝဵင်းတီႈၶင်ႉၼႆႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်း တႆး၊ မၢၼ်ႈ လႄႈ ၶႄႇ ဢွၼ်ၵၼ်ယူႇသဝ်းၸွမ်းၵၼ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် လွႆပႅၼ်ၵၢၼ်ႉၵေႃးၼႆႉ လတ်းၵႂႃႇ ပွတ်းႁွင်ႇ ၸႄႈဝဵင်းတီႈၶင်ႉသေ မီးတေႃႇထိုင် ဝဵင်းတီႈၶင်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ တီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ မီးဝႆႉႁွင်ႈ၊ တိုင်း၊ ၼွင်တင်းၼမ်လႄႈ ၸၢင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ် တိၺွပ်းပႃယူႇတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇ။ ယွၼ်ႉၼၼ် ၵုၼ်ႇသိၼ်ဢၼ်ဢွၵ်ႇပိူင်လူင် တီႈ ၸႄႈဝဵင်းတီႈၶင်ႉၼႆႉ ပဵၼ် ပႃၼဝ်ႈ၊ ပႃႁႅင်ႈယဝ်ႉ။ တီႈၼႃႈလိၼ်ပဵင်းၼၼ်ႉတႄႉ ဢွၼ်ၵၼ် ႁဵတ်းၼႃးယဝ်ႉ။[1]
ဝဵင်းၵဝ်ႇ
မႄးထတ်းတီႈၼႂ်းထုင်ႉတီႈၶင်ႉၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ဝဵင်းၵဝ်ႇ 4 ဝဵင်း တူင်ႇငႄႇ၊ ၵႂၼ်းပွင်ႇ၊ မျႃႉတွင်ႇ၊ ၶျုၼ်းတွင်ႇ ၸိူဝ်းဢၼ်ယၢမ်ႈပဵၼ် တပ်ႉၵင်ႈမႃး မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၵၢပ်ႈပၢၼ်ၵုင်းပွင်ႇၼၼ်ႉ မျႃႉတွင်ႇ လႄႈ ဝဵင်းၶျုၼ်းတွင်ႇၼႆႉ လိုဝ်းလင်မႃးယဝ်ႉ။ မျႃႉတွင်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်း ဢၼ်ၶုၼ်သီႇပေႃႉလႄႈ ၸဝ်ႈၼၢင်းၸုၽယႃးလၢတ်ႉၶဝ် လႆႈၵိၼ်ယဝ်ႉ။ ၶျုၼ်းတွင်ႇၼႆႉ လႆႈလူႉႁၢမ်းၵႂႃႇ မိူဝ်ႈပီ 1878 မိူဝ်ႈ ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇ ပႆႇလူႉၼၼ်ႉသေ ၵိုတ်းပဵၼ်ဝႆႉၼင်ႇ ဝၢၼ်ႈဢွၼ်ႇၵူၺ်းယဝ်ႉ။[2]
ၽိုၼ်ဢိင်
မႄးထတ်းႁဵင်းၵွင်ႉၽၢႆႇၼွၵ်ႈ
မႄးထတ်း- Satellite map: Tigyaing GeoNames
- "Tigyaing, Burma" Falling Rain Genomics, Inc.
- "Tigyaing Map — Satellite Images of Tigyaing" Maplandia.com