ငတၢႆးၶျွင်း၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်း (မၢၼ်ႈ: ငသိုင်းချောင်းမြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Ngathaingchaung) ၼႆႉ ပဵၼ်ၸႄႈဝဵင်းၽႄဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ တီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းယေႇၵျီႇ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈပတဵင်ႇ၊ ၸႄႈတိူင်းဢေႇယႃႇဝတီႇ၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မီးဝႆႉတီႈၽင်ႇၽၢႆႇဢွၵ်ႇ ၼမ်ႉငဝုၼ်ႇ ဢၼ်မီး ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ တီႈၵႆယၢၼ်တင်း ဝဵင်းပတဵင်ႇ 48 လၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင် ၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ မီး 345 လွၵ်းလၵ်းယဝ်ႉ။

ဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်း
ဝဵင်း
ဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်း ဢွင်ႈတီႈ ဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်း
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 17°24′00″N 95°05′00″E
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈမိူင်း	ဢေႇယႃႇဝတီႇ
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈပတဵင်ႇ
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းယေႇၵျီႇ
ႁူဝ်ၼမ်ၵူၼ်း (2014 census)	89,030
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	MST (UTC+6.30)

ၸွမ်းလူၺ်ႈသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်းပီ 2014 သေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း မီး 89,030 ၵေႃႉသေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းယူႇၼိူဝ်ဝဵင်းၼႆႉ မီး 18,743 ၵေႃႉယဝ်ႉ။ ၵမ်ႉၼမ်တႄႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈၸၢဝ်းပုတ်ႉထယဝ်ႉ။ ဢွင်ႈတီႈ ဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်းၼၼ်ႉ ပဵၼ် ပွတ်းလိၼ်တႅမ်ႇသေ ပေႃးၶၢဝ်းၽူၼ်မႃး ၼင်ႇႁိုဝ်ၼမ်ႉတေဢမ်ႇထူမ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈႁဵတ်းတေးဢၼ်သုင်သေ ႁႄႉဝႆႉယဝ်ႉ။ တေးမႃးၸိူဝ်းၼႆႉ ပေႃးလတ်းၵႂႃႇတီႈၼႂ်းဝဵင်းလႄႈ ပေႃးမီးပွၵ်ႉဢၼ်ႁွင်ႉၸိုဝ်ႈဝႃႈ တႃႇတၢၼ်းၵျီး (တႅဝ်းတေးလူင်) ၼႆယဝ်ႉ။ တႅဝ်းတေးၼၼ်ႉ တႄႇဢဝ်ၽင်ႇၼမ်ႉငဝုၼ်ႇသေ လွမ်ႉႁွပ်ႈဝဵင်းလႄႈ ယၢဝ်းတေႃႇပေႃးထိုင် ႁိၼ်းတတႃႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 1923 ၼၼ်ႉ တေးဢၼ်မီး ၽၢႆႇၼိူဝ် ဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်း ယၢၼ်သၢမ်လၵ်းၼၼ်ႉ ယၢမ်ႈၵူၼ်ႇသေ ဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်း လႆႈထူပ်းၽေးၼမ်ႉမႃးယဝ်ႉ။

ဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်းၼႆႉ တင်း ဝဵင်းယေႇၵျီႇ ဢၼ်မီးတီႈၼိူဝ် တၢင်းလူတ်ႉရဵၼ်း ႁိၼ်းတတႃႉ - ပတဵင်ႇၼၼ်ႉသေ ၵႆယၢၼ်ၵၼ် 6 လၵ်းယဝ်ႉ။ မီးတၢင်းလူတ်ႉၵႃး ၽႅဝ်ထိုင် ဝဵင်းၵျူင်ႇပျေႃႇ၊ ဝဵင်းၵျွင်းၵူင်း၊ ဝဵင်းထၼုၽျူႇ ၸိူဝ်းၼႆႉသေ မီးသၢႆတၢင်းၼမ်ႉၸူႈထိုင် တင်း ဝဵင်းႁိၼ်းတတႃႉ၊ ဝဵင်းလေးမျႅတ်ႉၼႃႇ၊ ဝဵင်းတႃႇပွင်း၊ ဝဵင်းပတဵင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈ ၼမ်ႉငဝုၼ်ႇ တီးၽၢႆႇၼိူဝ် ဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်းၼၼ်ႉသေ တီႈၼိူဝ်ႁွင်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်ၽႄဢွၵ်ႇၵႂႃႇၽၢႆႇတူၵ်းၼၼ်ႉ မီးဝၢၼ်ႈၵျွၵ်ႉၶျွင်းယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉသေ ပေႃးလတ်းၶၢမ်ႈသၼ်လွႆၽၢႆႇတူၵ်းၼၼ်ႉသေ ၸၢင်ႈႁွတ်ႈၽႅဝ်ထိုင် ဝဵင်းၵႂႃႉ ဢၼ်မီးတီႈ သၢပ်ႇၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇရၶႅင်ႇယဝ်ႉ။ ၶဝ်ႈသၢၼ်၊ ထူဝ်ႇၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်း၊ မႆယႃႈလူင်၊ ၶဝ်ႈၵၢပ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ် ၶူဝ်းၵုၼ်ႇဢွၵ်ႇတီႈ ၸႄႈဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်းယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈ ၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇသေ ဢၼ်ပဵၼ် ၼိူဝ်ႉႁႅင်ႈ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၶူဝ်းႁႅင်ႈၽၢႆႇတူၵ်းၼၼ်ႉ တၢင်ႇၸွမ်းတၢင်းလိၼ်သေၵေႃႈ တၢင်ႇၶၢႆႇၸူးထိုင် ဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်းယဝ်ႉ။ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈၽင်ႇဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်းသေ မုင်ႈတူၺ်းၽၢႆႇတူၵ်းၼႆၸိုင် တေလႆႈႁၼ် သၼ်လွႆရၶႅင်ႇ ဢၼ်ငိုမ်ႉဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈပီႈ 1923 မွၵ်ႈၼၼ်ႈၼႆႉ လႆႈၶၢႆႉဢဝ် လုမ်းတတ်းသိၼ်ႇ တီႈ ဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်း ၵႂႃႇၸူး ဝဵင်းယေႇၵျီႇယဝ်ႉ။ ႁူမ်ႈဝႃႈ တီႈဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်းၼႆႉ ဢမ်ႇမီးလုမ်းတတ်းသိၼ်ႇသေတႃႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ႁွင်ႈပလိၵ်ႈ၊ ႁူင်းယႃ၊ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင်၊ လုမ်းမျူႇၼီႇၸီႇပႄႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးဝႆႉသေ ပဵၼ်ဢၼ်ၵူၼ်းၵိုၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ တီႈၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇဝဵင်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၵွင်းမူးလူင် လေႃးၵမႃႇရၸဵင်ႇသေ တီႈႁိမ်းႁွမ်းၵွင်းမူးၼၼ်ႉ မီး ၵျွင်းမၢၼ်ႇၵဵဝ်ႈ၊ ၵျွင်းသူၺ်ႇယေးသွင်ႇ ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉပဵၼ် ယူင်ႉႁၢင်ႈၽၢင်ငဝ်း ပုတ်ႉထသႃႇသၼႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပွႆးဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် တီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပွႆးၽြႃးသီႇတႃႆ ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းတီႈ ဝၢၼ်ႈလူင်ၵူင်းပျိၼ်ႇ ဢၼ်မီး ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်း ဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸူးဢိင်လူၺ်ႈ ၽြႃးသီႇတႃႇ၊ ၵွင်းမူးပၵ်းလိၼ် ဢၼ်မီးတၢင်းသုင် 50 ထတ်း လႄႈ ၶဵင်ႇၽီႇ သီႇတႃႇ သွင်ပီၼွင်ႉၼၼ်ႉသေ ၵူႈပီၵူႈပီ တႄႇ မွၵ်ႈလိူၼ်သိပ်းမႂ်ႇ 14 ၶမ်ႈသေ ၸတ်းႁဵတ်းပွႆးၽြႃးတႃႇ သၢမ်ဝၼ်းလႄႈ ၵူၼ်းတီး ဝဵင်းငတၢႆးၶျွင်း လႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်တီႈ ဝၢၼ်ႈဝဵင်းႁိမ်းႁွမ်းၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ်ဢဝ် ႁိူဝ်းဢွၼ်ႇသေ ႁွတ်ႈၽႅဝ်မႃးယဝ်ႉ။