ၼွၵ်ႈမိူင်း၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းၼွၵ်ႈမိူင်း (မၢၼ်ႈ: နောင်မွန်းမြို့, ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Nogmung) ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်း ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ တီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းၼွၵ်ႈမိူင်း၊ ၸႄႈတွၼ်ႈပူႇတႂ်း၊ ၸႄႈမိူင်းၶၢင်၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ တီႈပၢႆ မႄႈၼမ်ႉမလိၶၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝဵင်းၼွၵ်ႈမိူင်း
ဝဵင်းၼွၵ်ႈမိူင်း ဢွင်ႈတီႈ ၼႂ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 27°30′0″N 97°49′0″E
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈမိူင်း	ၶၢင်
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈပူႇတႂ်း
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းၼွၵ်ႈမိူင်း
ႁူဝ်ၼမ်ၵူၼ်း (2014)	၂,၁၁၁
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	လၵ်းၸဵင်ၶၢဝ်းယၢမ်းမျၢၼ်ႇမႃႇ (UTC+6.30)

လွင်ႈတႄႇပဵၼ်မႃး

ၸိုဝ်ႈဢၼ်ဝႃႈ ၼွၵ်ႈမိူင်း ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပေႃးၵႂၢမ်းၽႃႇသႃႇရဝၢၼ်ႇဝႃႈ လူင်မၢၼ်ႇ ၼႆလႄႈသင် ပေႃးဢဝ်ၵႂၢမ်းၶမ်းတီႈဝႃႈ ၼွၵ်ႈမိူင်း ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ ၵႂၢမ်းရဝၢၼ်ႇဝႃႈ လူင် = မၢၵ်ႇႁိၼ်၊ မၢၼ်ႇ = ၶၢဝ် တေလႆႈဝႃႈ ဢွင်ႈတီႈဢၼ်မီးႁိၼ်ၶၢဝ် ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ ပေႃးဢဝ်ၵႂၢမ်းၶမ်းတီႈဝႃႈ ၼွၵ်ႈမိူင်းၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈ ပဵၼ်ၽၢႆႇၼွၵ်ႈ မိူင်းၸဝ်ႈၾႃႉၼႆယဝ်ႉ။

ပီ 1911 ဝၢႆးသေ ဢင်းၵိတ်ႉၶဝ် ၽႅဝ်မႃးပူႇတႂ်းယဝ်ႉ လႆႈတႄႇလွင်ႈဢုပ်ႉပိူင်ႇၽွင်းငမ်းယဝ်ႉ။ ပီ 1913 ၼႆႉ ဢဝ်ၽူႈၵွၼ်းပႃႇထိူၼ်ႇ ဝႆႉသေ ဢုပ်ႉပိူင်ႇၼွၵ်ႈမိူင်းယဝ်ႉ။ ပီ 1958 ၼၼ်ႉ လႆႈမၵ်းမၼ်ႈၼွၵ်ႈမိူင်းပဵၼ် ၸႄႈဝဵင်းသေ တႄႇပိုတ်ႇ လုမ်းၽွင်းလႅၼ်လိၼ် လႄႈ လုမ်းၶုၼ်ၽွင်းဝဵင်းယဝ်ႉ။ ပီ 1965၊ လိူၼ်သႅပ်ႇထႅမ်ႇပႃႇ (3) ဝၼ်းမႃး လႆႈႁုပ်ႈသိမ်း လွင်ႈဢုပ်ႉပိူင်ႇလႅၼ်လိၼ်ယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းယူႇသဝ်း

မိူဝ်ႈပီ ၶရိတ်ႉ 600 ၼၼ်ႉ ၸၢဝ်း တိပႅတ်ႉပႃးမႃး ၶဝ် လႆႈလူင်းမႃးယူႇတီႈ မၶွၼ်ႇတမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၢင်းၸိူဝ်ႉၸမ်ႉ ၸွမ်းသၢႆႉၼမ်ႉမႄႈၶွင်သေ သိုပ်ႇလူင်းမႃး ၽႅဝ် ႁိမ်းႁွမ်းဝဵင်းၼွၵ်ႈမိူင်းယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်မႃး ရဝၢၼ်ႇသေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းတိူဝ်းမႃးလႄႈ ႁိုင်မွၵ်ႈ 900 ပီမႃးၼႆႉ တႄႇၶုတ်းလႆႈ လဵၵ်း ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈထုင်ႉပဵင်း ၼွၵ်ႈမိူင်းၼႆႉ ၵူၼ်းယူႇသဝ်းၼမ်သေ ၽေးသၽႃႇဝႃႉလိူင်ႇၼမ်လႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၶၢႆႉၶိုၼ်ႈယူႇၼိူဝ် လွႆႁၢၼ်ႇတေႃႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။

ဢွင်ႈတီး ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်

ဢၼ်ပဵၼ်ၸိၵ်းလွႆ ၶႃႇၵႃႇပူဝ်ႇရႃႇၸီႇ (၁၉၂၉၆ ထတ်း) လႄႈ ၵၼ်လၼ်ရႃႇၸီႇ တၢင်းသုင် (၁၉၁၄၂ ထတ်း) ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းၼွၵ်ႈမိူင်းၼႆႉ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်ဝႆႉယဝ်ႉ။