ပႃႇၵိူဝ်၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းပႃႇၵိူဝ် (မၢၼ်ႈ: ပဲခူးမြို့), (ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Bago), (သဵင်ဢွၵ်ႇ [Paakoe]) ၼႆႉ ပဵၼ်ၸႄႈလူင် ၸႄႈတိူင်းပႃႇၵိူဝ်ႇယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းတွၼ်ႈတႃႇ ၸႄႈတွၼ်ႈပႃႇၵိူဝ်လႄႈ ၸႄႈဝဵင်းပႃႇၵိူဝ်ႇယဝ်ႉ။ မီးဝႆႉတီႈ ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈသေ ပေႃးဢဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းဝႆးလူင် တႃႈၵုင်ႈ-တႃႈလိူဝ်ႇဝႃႈ ၵႆယၢၼ် 91 ၶီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ (56.5) လၵ်းယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဝဵင်းႁၢင်ႈႁေႃ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းမွၼ်းၶဝ် ဢၼ်လႉႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ႁၢၼ်ႇတႃႇဝတီႇ ၼႆသေ ယၢမ်ႈပဵၼ်ဝဵင်းႁၢင်ႈႁေႃ တပိၼ်ႇသူၺ်ႇထီး၊ ပယိၼ်ႉၼွင်ႇ လႄႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၼၼ်ႇတ မႃးလႄႈ ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်မႃးတႄႉတႄႉယဝ်ႉ။

ဝဵင်းပႃႇၵိူဝ်
ဝဵင်း
ဝဵင်းပႃႇၵိူဝ် ဢွင်ႈတီႈ ၼႂ်းမိူင်းမျႅၼ်ႇမႃႇ
Coordinates: 17°19′18″N 96°27′58″E
မိူင်း	မျႅၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈတိူင်း	ၸႄႈတိူင်းပႃႇၵိူဝ်
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈပႃႇၵိူဝ်
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းပႃႇၵိူဝ်
တၢင်းသုင်	64 ထတ်း (20 မီႇတႃႇ)
ပွတ်းတွၼ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်း	UTC+6.30 (MST)

ဢွင်ႈတီႈ လႄႈ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင်

ဝဵင်းပႃႇၵိူဝ်ၼႆႉ မီးဝႆႉ ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ ဝဵင်းလူင်တႃႈၵုင်သေ ပေႃးလုၵ်ႉဢဝ် တႃႈၵုင်း ၸွမ်းတၢင်းလူတ်ႉၵႃးမႃး ၵႆယၢၼ် 50 လၵ်း ပေႃးဢဝ်တၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်းဝႃႈ ၵႆယၢၼ် 48 လၵ်း၊ မီးဝႆႉတီႈၼႂ်းၵႄႈၵၢင် လွင်ႇၵျီႇၵျုတ်ႉ 96 တီႇၵရီႇ 29 မိတ်ႉၼိတ်ႉလႄႈ လတ်ႉတီႇတုတ်ႉႁွင်ႇ 17 တီႇၵရီႇ 19 မိတ်ႉၼိတ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းဢေႇရိယႃႇဝဵင်းပႃႇၵိူဝ်ၼႆႉ မီးဝႆႉ ဝဵင်းၵဝ်ႇသွင်တီႈယဝ်ႉ။ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင် ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ တိုၵ်ႉလႆႈႁၼ် ႁူဝ်ႉဝဵင်းၵဝ်ႇ ယူႇၸႅင်ႈၸႅင်ႈယဝ်ႉ။

သၢႆပိုၼ်း

ပၢၼ်ပူးၵမ်ႇ

ပေႃးဢဝ်သၢႆပိုၼ်းဝႃႈ ဢၼ်ပဵၼ် ႁၢၼ်ႇတႃႇဝတီႇ-ပၵူဝ်း (ပႃႇၵိူဝ်) ၼႆႉ တေလႆႈႁၼ်မီးတႂ်ႈ ၽွင်းငမ်းဢုပ်ႉပိူင်ႇမွၼ်းၶဝ်မႃး ဢွၼ်တၢင်းယူႇယဝ်ႉ။ ပၢၼ် ၶုၼ်ဢၼေႃႇယထႃႇ ပူးၵမ်ႇ (ပၵၢၼ်ႇ) မႃး လႆႈႁၼ်ဝႃႈ ဢူၵ်ႉတႃႇပၵူဝ်းၼႆသေ ယွၼ်ႉ ၶုၼ်ပႃႇၵိူဝ် (ပၵူဝ်း) ၶဝ် ယွၼ်းတၢင်းၸွႆႈထႅမ်မႃးလႄႈ ၸင်ႇပွႆႇၽူႈႁၼ်းငၢၼ်သီႇၵေႃႉ ၵျၢၼ်ႇၸိတ်ႉတႃး၊ ငထူၺ်းယူး၊ ငလူင်းလၽႄႇ လႄႈ ၺွင်ႇဢူးၽီး ၸိူဝ်းၼႆႉၵႂႃႇသေ ၸွႆႈတိုၵ်းဢွၵ်ႇပႅတ်ႈ သိုၵ်းၵျွၼ်းၶဝ်လႄႈသင်၊ ဝၢႆးၼႆႉ တူဝ်ဢၼေႃႇယထႃႇ ၶိုၼ်ႈသိုၵ်းသေသိမ်းဢဝ် တထူဝ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈလုၵ်ႉတီႈ ပႃႇၵိူဝ်သေ ၶိုၼ်ႈၼႃႈသိုၵ်းၵႂႃႇလႄႈသင်၊ ဝၢႆးသေ ဢၼေႃႇယထႃႇယဝ်ႉ ပၢၼ် ၶုၼ်ၸေႃးလူး ၼၼ်ႉ ၽူႈလႆႈၵိၼ်ပႃႇၵိူဝ် ငယမၢၼ်ႇၵၢၼ်း မီးလွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ တႄႇဢဝ်ၸၼႆႉၵႂႃႇလႄႈ ပႃႇၵိူဝ် (ပၵူဝ်း) ၼႆႉ တႄႇဢဝ်ၸဵမ်ပၢၼ်ပူးၵမ်ႇၼၼ်ႉမႃး ဢဝ်တီႈယူႇဝႆႉတီႈၼိူဝ် ၼႃႈလိၵ်ႈပိုၼ်းမၢၼ်ႊ မႃးယူႇမၼ်ႈမၼ်ႈယဝ်ႉ။

ပၢၼ်သိုပ်ႇၶုၼ်မၵတူး လႄႈ သိုၵ်းႁိုင်သီႇသိပ်းပီ ဢႃႇဝ - ႁၢၼ်ႇတႃႇဝတီႇ

ဝၢႆးသေ မိူင်းပူးၵမ်ႇႁဵင်းဢူၼ်ႈမႃးယဝ်ႉ မွၼ်းၶဝ်ၼႆႉ ဢဝ် မူၵ်ႉတမႁဵတ်းငဝ်ႈမၼ်းသေ ၶိုၼ်းဢွၼ်ၵၼ်ပူၵ်းတင်ႈ သၢႆသိုပ်ႇၶုၼ် မၵတူး ယဝ်ႉ။ တီႈပႃႇၵိူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢၶမမၢၼ်းၼႆႉ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉပူးၵမ်ႇသေ ၶိုၼ်ႈႁဵတ်းၶုၼ်ယူႇႁင်းမၼ်းသေ ထိုင်ပၢၼ် တရၽျႃးမႃး ဝႃႇရီႇရူး ၵေႃႉဢၼ်တႄႇတင်ႈ သၢႆသိုပ်ႇမၵတူးၼႆႉ ဢဝ်ဢွင်ႇပႄႉမၼ်းသေ ပႃႇၵိူဝ်ၼႆႉၵေႃႈ လႆႈတူၵ်းၽၢႆႇတႂ်ႈ မူၵ်ႉတမၵႂႃႇထႅင်ႈယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေသၢႆသိုပ်ႇၶုၼ် မၵတူး ထူၼ်ႈ ႘ သိုပ်ႇ ပၢၼ် ၸဝ်ႈၸၢင်ႉၽိူၵ်ႇ ပၺႃးဢူးၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉမီးလွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉလႄႈ လႆႈၶၢႆႉလုၵ်ႉဢဝ် မူၵ်ႉတမသေ လႆႈၶၢႆႉပၵ်းႁၢင်ႈႁေႃ ၵႃႈတီႈ ပႃႇၵိူဝ်ယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ ပၺႃးဢူး ၶိုၼ်ႈႁၢင်ႈႁေႃယဝ်ႉ ထိုင်ပၢၼ် ပၺႃးၼွႆႉမႃး ပွတ်းၽၢႆၼိူဝ် ပၢၼ်ပူးၵမ်ႇၵေႃႈ သုတ်းသဵင်ႈယဝ်ႉသေ ထိုင်မႃးပၢၼ်ဢႃႇဝႃႉလႄႈ တီႈဢႃႇဝႃႉၼၼ်ႉ သိုပ်ႇပုတ်ႈႁၢင်ႈႁေႃမႃး ပၢင်သိုပ်ႇပၢၼ်ယူႇယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းပဵၼ်လုၵ်ႈမိၼ်းၵျီးၸႂႃႇ ဢၼ်ပဵၼ် ၸဝ်ႈၸၢင်ႉၽိူၵ်ႇ၊ မိၼ်းၶွင်ႇ ၶဝ် ၶဵင်ႉတႃႉသိုၵ်းပၼ်သေ ၸင်ႇလႆႈတႄႇပၢင်သိုၵ်း ဢႃႇဝႃႉ-ႁၢၼ်ႇတႃႇဝတီႇ ဢၼ်ႁိုင်သီႇသိပ်းပီ ဢၼ်ၵိုၵ်းပိုၼ်းမႃးၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ပၢၼ်ႁၢၼ်ႇတႃႇဝတီႇ-တွင်ႇငူႇ

ထိုင်ပၢၼ်သၢႆသိုပ်ႇၶုၼ်မၵတူး ထူၼ်ႈ ႑႘ ဢၼ်ပဵၼ် ပၢၼ် တုသျိၼ်ႇတၵႃႇယုတ်ႉပိ ၼၼ်ႉ တွင်ႇငူႇ ၼႆႉ ဢမ်ႇၶၢမ်ႇလႆႈၽေးသိုၵ်း တပိၼ်ႇသူၺ်ႇထီး ဢၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇမႃးၼၼ်ႉလႄႈ ႁၢၼ်ႇတႃႇဝတီႇ-ပႃႇၵိူဝ်ၼႆႉ လႆႈပဵၼ်ဢၼ်မၢၼ်ႊၶဝ်ပိူင်ႇမႃးထႅင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ တပိၼ်ႇသူၺ်ႇထီး ထုၵ်ႇငွႆးဢဝ်တၢႆယဝ်ႉ ၽွင်းမၢၼ်ႊၶဝ် ဢမ်ႇၼိမ်ဢမ်ႇသဝ်းၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၶုၼ်မွၼ်း တမဵင်ႇၸႅၵ်ႈၵဝေႃး လႄႈ တမဵင်ႇထေႃးယႃႇမ ၶဝ်သွင်ၵေႃႉၼႆႉ ၶိုၼ်းဢုပ်ႉပိူင်ႇမႃးၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉသေတႃႉ ယွၼ်ႉပယိၼ်ႉၼွင်ႇတိုၵ်းလႄႈ တမဵင်ႇထေႃးလႆႈပၢႆႈသေ မၢၼ်ႈၸိူဝ်းဢၼ် ပယိၼ်ႉၼွင်ႇဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းဢဝ် ႁၢၼ်ႇတႃႇဝတီႇ ႁဵတ်းငဝ်ႈမၼ်းသေ ၶိုၼ်းတႄႇတင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျၢၼ်ႇမႃႇ ပွၵ်ႈၵမ်းသွင်ယူႇယဝ်ႉ။ ၶိုၼ်းမႄးတႄႇတင်ႈႁေႃၶမ်းၵမ်ႇပေႃးၸတႃႇတီႇ မႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ဝၢႆးပယိၼ်ႉၼွင်ႇ ပၢၼ် လုၵ်ႈၸၢၼ်း ၶုၼ်ၼၼ်ႇတ (ငႃးသူႇတယၵႃႇ) ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉၵူၼ်းတႂ်ႈမိုဝ်း လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉလႄႈ ႁၢၼ်ႇတႃႇဝတီႇ လႆႈတူၵ်းသုမ်းၵႂႃႇထႅင်ႈယဝ်ႉ။

ပၢၼ်ၺွင်ႇယၢၼ်း၊ ပၢၼ်ၵူင်းပွင်ႇ လႄႈ ပၢၼ်ၶူဝ်းလၼီႇ

ႁဵတ်းၼၼ်သေ တႃႇယႃႇဝတီႇၼႆႉ လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ ပိုၼ်ႉတီႈပၵ်းႁၢင်ႈႁေႃ ယဝ်ႉ ထိုင်ပၢၼ်ၺွင်ႇယၢၼ်းမႃး လႆႈယွၼ်ႇလူင်းပဵၼ် ၶုၼ်ပိုၼ်ႉတီႈမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် တႃႇလုၼ်ႇမိၼ်းတယႃးၵျီး ၼႆႉ ၽွင်းမၼ်းမႃးတိုၵ်းပႅတ်ႈ ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်း ငၸိၼ်ႇၵႃႇ ၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈယၢမ်ႈမႃး ၸၢမ်ႇႁၢင်ႈႁေႃႈ တီႈမိူင်းတႂ်ႈၼႆႉ ၸူဝ်ႈၵႅပ်ႈယဝ်ႉ။ ထိုင်ပၢၼ်လိုၼ်းသုတ်း ပၢၼ်ၺွင်ႇယၢၼ်း မႃး ၵူၼ်းၵဵင်းမႂ်ႇ ၽွင်းၸၢင်ႉဢူးဢွင်ႇလႃႉ ၼႆႉ ႁပ်ႉဢဝ်တူဝ်ဝႃႈ ပဵၼ်ပၺႃးတလသေ ၶႄႉသိုၵ်းၵၼ်တင်း ဢႃႇဝႃႉယဝ်ႉ။ ႁူမ်ႈဝႃႈဢွင်ႇပႄႉသေတႃႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်မၢၼ်ႈ ဢၼ်ဢလွင်းၽယႃး ဢူးဢွင်ႇၸေႇယႃႇ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းတိုၵ်းဢဝ်လႄႈ လႆႈတူၵ်းသုမ်းၵႂႃႇထႅင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ဝဵင်းပႃႇၵိူဝ်ၼႆႉ ၶုၼ်ၽွင်းဝဵင်း ႁၢၼ်ႇတႃႇဝတီႇ 32 (ႁွင်ႉ) ၶုၼ်ပွင်ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ ၵေႃႉဢုပ်ႉပိူင်ႇမႃးယဝ်ႉ။ ႁဵတ်းၼၼ်သေ ဝဵင်းပႃႇၵိူဝ်-ႁၢၼ်ႇတႃႇဝတီႇၼႆႉ ယွၼ်ႉၸွမ်းမွၼ်းၶဝ်သေ ဢမ်ႇၶိုၼ်းပဵၼ်မႃးႁၢင်ႈႁေႃထႅင်ႈသေပွၵ်ႈယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ဝၢႆးသေ ပဵၼ်ပၢင်သိုၵ်း ဢင်းၵိတ်ႉ-မၢၼ်ႊ ပွၵ်ႈၵမ်းသွင်ယဝ်ႉ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇပွတ်းတႂ်ႈၼႆႉ ဢင်းၵိတ်ႉၶဝ်လႆႈႁိမ်ဢဝ် ဢုပ်ႉပိူင်ႇလႄႈ လႆႈမၵ်းမၼ်ႈ ပႃႇၵိူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ငဝ်ႈၸိုင်ႈၽၢႆႇဢုပ်ႉပိူင်ႇသေ ၽူႈဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၽၢႆႇဢုပ်ႉပိူင်ႇ ၵေႃႇမသျိၼ်ႇၼႃႇ သႃႇဢႃႇတႃႇၽႄႇ ၼႆႉၵေႃႈ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်မႃးယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ ၽႅဝ်တႂ်ႈမိုဝ်းဢင်းၵိတ်ႉၵႂႃႇယဝ်ႉ ၶိုၼ်းမၵ်းမၼ်ႈ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ ပဵၼ်ငဝ်ႈၸိုင်ႈ ၽၢႆႇဢုပ်ႉပိူင်ႇလႄႈ ဝဵင်းပႃႇၵိူဝ်ၼႆႉ ၶိုၼ်းထုၵ်ႇမၵ်းမၼ်ႈပဵၼ်ဝဵင်းလူင်ၸႄႈတိူင်း မႃးယူႇယဝ်ႉ။

ထိုင်ပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢင်းၵိတ်ႉ ပီ 1878 ၼၼ်ႉ တႄႇၶုၵ်းႁွင်ႈ ပႃႇၵိူဝ်-ၸိတ်ႉတွင်း ဢၼ်ဢဝ် မႄႈၼမ်ႉပႃႇၵိူဝ် လႄႈ မႄႈၼမ်ႉၸိတ်ႉတွင်းၼၼ်ႉ သိုပ်ႇၵၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး ပီ 1883၊ လိူၼ်တီႇသႅမ်ႇပႃႇ (1) ဝၼ်းမႃး တႄႇၽွတ်ႈ ၸုမ်းမျူႇၼီႇၸီႇပႄႇ ဝဵင်းပႃႇၵိူဝ်ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီၼၼ်ႉ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းယူႇၼိူဝ်ဝဵင်းၼႆႉ မီးဝႆႉ မိုၼ်ႇပၢႆၵူၺ်း။ ထိုင်ပီ 1884 လိူၼ်ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 27 မႃး ႁဵတ်းၶူၼ်တၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်း တႃႈၵုင်ႈ-ပႃႇၵိူဝ် ယဝ်ႉတူဝ်လီငၢမ်းယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 1885 ၼၼ်ႉ ဢဝ်ၽၢႆႇတူၵ်းဝဵင်းသႂ်ႇၶဝ်ႈၼႂ်ႈၼႃႈလိၼ် မျူႇၼီႇၸီႇပႄႇမႃးယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး ပီ 1911 မႃး ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ဝဵင်းပႃႇၵိူဝ်ၼႆႉ ၶိုၼ်ႈမႃးထိုင် 17104 ၵေႃႉယူႇယဝ်ႉ။

ၶူဝ်လဵၵ်းဢၼ်ႁဵတ်းၶၢမ်ႈဝႆႉ တီႈၵၢင်မႄႈၼမ်ႉပႃႇၵိူဝ် တီႈၼႂ်းၵၢင်ဝဵင်းပႃႇၵိူဝ် ၼၼ်ႉ တႄႇႁဵတ်းမႃး မိူဝ်ႈပီ 1886-1889 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶူဝ်လူင်ၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈသင်ႇဢဝ်တီႈ ဢိင်ႇၵလၢၼ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်တွၼ်ႈတႃႇႁဵတ်းၶူဝ် တီႈၼိူဝ် မႄႈၼမ်ႉၵလတၢၼ်ႇ ဢၼ်မီးတီႈ ဝဵင်းၸိတ်ႉတူၺ်ႇ၊ ၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇ ၼႆႉသေတႃႉ ယွၼ်ႉၶူဝ်ၼႆႉ ပွတ်းၼႃႇဢႃးလႃးလႄႈ လႆႈသူင်ႇၸူး ဝဵင်းပႃႇၵိူဝ်သေ ဢဝ်ႁဵတ်းၵၢႆႇၶူဝ်လဵၵ်းလူင် တႃႇၶၢမ်ႈမႄႈၼမ်ႉပႃႇၵိူဝ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ငိုၼ်းၵႃႈတေႃႉသူင်ႇ လုၵ်ႉဢဝ်ရၶႅင်ႇမႃးၼၼ်ႉ တင်းမူတ်းသဵင်ႈၵႂႃႇ ငိုၼ်း 55718 ၵျၢပ်ႈယဝ်ႉ။ ၶူဝ်ၼၼ်ႉ လႆႈလူႉလႅဝ်ၵႂႃႇ မိူဝ်ႈၽွင်းပဵၼ်သိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇပွၵ်ႈသွင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉလႄႈ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ။

ဢွင်ႈတီႈထၢင်ႇႁၢင်ႈ

• ၽြႃးသူၺ်ႇတႃႇလျွင်း (ရွှေသာလျောင်းဘုရား)
• ၵွင်းမူးသူၺ်ႇမေႃႇတေႃး (ရွှေမော်ဓောစေတီ)
• ႁၢင်ႈႁေႃၵမ်ႇပေႃးၸတႃႇတီႇ (ကမ္ဘောဇသာဒီ နန်းတော်)
• သိမ်ႇလူင်ၵလျႃႇၼီႇ (ကလျာဏီသိမ်တော်ကြီး)
• မႁႃႇၵွင်းမူး (မဟာစေတီ)

ၽူႈၸိူဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ

1. ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်မျူဝ်ႉမ သျိၼ်ႇဢိတ်ႉတႃႇၸႃႇရ (ဝၢၼ်ႈဝၼ်းပႄးဢိၼ်း) (မြို့မဆရာတော်ကြီး ရှင်ဣန္ဒာစာရ (ဝမ်းဘဲအင်းရွာ))
2. ဢၢႆၸီႇဢႅတ်ႉ ဢူးတိၼ်ႇထုတ်ႉ (အိုင်စီအက်စ် ဦးတင်ထွဋ်)
3. တိၼ်ႇဢွင်ႇ မၢၼ်ႈမေႃႇ (ဗန်းမော် တင်အောင်)
4. ၼၢင်းငၢမ်းငဝ်းတူင်ႉ၊ ၽူႈႁွင်ႉၵႂၢမ်းပၢၼ်ၵဝ်ႇ ၶိၼ်ႇၶိၼ်ႇယီႇ (ၺွင်ႉဝၢႆးယႅတ်ႉ) (ခေတ်ဟောင်းအဆိုတော် ရုပ်ရှင်မင်းသမီး ခင်ခင်ရီ (ညောင်ဝိုင်းရပ်))
5. ထႅၼ်ႈၽူႈထတ်းသိၼ် ဢူးဢွင်ႇတူဝ်း (တရားသူကြီးချုပ် ဦးအောင်တိုး)
6. လိၼ်းယူင်ႇၼီႇ (လဵၵ်ႉပျႃႇၵၢၼ်ႇ) (လင်းယုန်နီ (လိပ်ပြာကန်ရပ်))
7. တွၵ်ႉတႃႇၸူဝ်းယိၼ်ႇ (ဒေါက်တာစိုးရင်)
8. ၽူႈၸတ်းၸိူဝ်း၊ ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ တႃႇတု (စာရေးဆရာ ဒါရိုက်တာ သာဓု)
9. မွင်ႇၵူဝ်ႇယု (ၸၢႆးၵၼၢႆး ပွတ်းၸၢၼ်း) (မောင်ကိုယု (ဇိုင်းဂနိုင်းတောင်ပိုင်း))
10. တွၵ်ႉတႃႇၵျေႃႇၸဵင်ႇ (ဒေါက်တာကျော်စိန်)
11. ၶူးဢုပ်ႉႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဢူးတၢၼ်း (အမျိုးသားကျောင်းအုပ်ကြီး ဦးသန်း)ref name=":0" />

တႃႇသိုပ်ႇလဵပ်ႈႁဵၼ်း

• ႁၢၼ်ႇတႃႇဝတီႇ
• တပိၼ်ႇသူၺ်ႇထီး
• ပယိၼ်ႉၼွင်ႇ
• သၢႆသိုပ်ႇၶုၼ်တွင်ႇငူႇ

ၶႅပ်းႁၢင်ႇ

• 
  မႁႃႇၵွင်းမူး
• 
  မႁႃႇၵွင်းမူး
• 
  ၽြႃးသူၺ်ႇတႃႇလျွင်း
• 
  ၽြႃးသူၺ်ႇတႃႇလျွင်း