ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈယႂ်ႇ ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇသေ ပဵၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် ၸုမ်းလိူၵ်ႈတၢင်ႇၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ ၼၼ်ႉ ၵေႃႉ လိူၵ်ႈတၢင်ႇ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈ ၵေႃႇမတီႇသၢမ်ဢၼ် တီႈ ၸုမ်းလိူၵ်ႈတင်ႈၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼၼ်ႉ သေၵေႃႈ လိူၵ်ႈဢဝ် ၼေႃႇၸွမ်ၸိုင်ႈယဝ်ႉ။ [1]
| ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မျၢၼ်ႇမႃႇ | |
|---|---|
 | |
| ၽူႈသႂ်ႇၸိုဝ်ႈပၼ် | သၽႃးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် |
| ၽူႈလိူၵ်ႈတၢင်ႇ | ၸုမ်းလိူၵ်ႈတၢင်ႇၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ |
| တၢင်းႁိုင် | ႁႃႈပီ၊ ၸၢင်ႈႁပ်ႉၵၢၼ်လႆႈထႅင်ႈ တႃႇဢႃႇယု သိုပ်ႇၼိုင်ႈ |
| လၵ်းမိူင်း | လၵ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ |
| ၽူႈတႄႇႁၢပ်ႇၵၢၼ် | ၸဝ်ႈၶမ်းသိူၵ်ႈ |
| ၽွတ်ႈႁႅၼ်း | ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 4, 1948 |
| ဝႅပ်ႉသၢႆႉ |
www |
လုၵ်ႉတီႈ သၽႃးၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း၊ သၽႃးၵူၼ်းမိူင်း လႄႈ တႅၼ်းၽွင်းတပ်ႉမတေႃႇ ၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ် လဝ်ႈတၢင်ႇ ၼေႃႇၸွမ်ၸိုင်ႈ ၽၢႆႇၵေႃႉၵေႃႉယဝ်ႉ။ [1] ၸုမ်းလိူၵ်ႈတၢင်ႇၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ ၼႆႉ ႁႂ်ႈတႅၼ်းၽွၼ်းသၽႃးၶဝ် ပၼ်ၶႅပ်းၵၢင်ၸႂ်တီႈ သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သေ ၼေႃႇၸွမ်ၸိုင်ႈ ၵေႃႉဢၼ်လႆႈၶႅပ်းၵၢင်ၸႂ် ၼမ်သေပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇထုၵ်ႇလိူၵ်ႈတၢင်ႇပဵၼ် ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းသေ ဢၼ်ၵိုတ်းသွင်ၵေႃႉၼၼ်ႉ ပဵၼ် ၵႅမ်ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[1]
ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ပဵၼ် ဢူးဝိၼ်းမျိၼ်ႉသေ ယွၼ်.မၼ်းလႆႈၶႅပ်းၵၢင်ၸႂ် ၼမ်သေပိူၼ်ႈ တီႈ ပၢင်လိူၵ်ႈတၢင်ႇ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းတီႈသၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 2018၊ လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် ၼၼ်ႉလႄႈ ၸင်ႇလႆႈပဵၼ်မႃးမႃး ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းယူႇယဝ်ႉ။
သၢႆပိုၼ်း
မႄးထတ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ မိူင်းမၢၼ်ႊၼႆႉ ဝၢႆးသေလႆႈ လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶဝ် ၵႃႈတီႈဢင်းၵိတ်ႉၶဝ် မိူဝ်ႈ 1948 လိူၼ်ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 4 ဝၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တႃႇၽၢႆႇဢုပ်ႉပိူင်ႇလႄႈ တွၼ်ႈတႃႇပဵၼ်ၽူႈယႂ်ႇၸိုင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ လႆႈမၵ်းမၼ်ႈ ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ပေႃးဢဝ်ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈယႂ်ႇၸိုင်ႈမိူင်းသေတႃႉ ဢၼ်ပဵၼ် ၽူႈယႂ်ႇၽၢႆႇၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ၸုမ်းၽၢႆႇဢုပ်ႉပိူင်ႇၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ၸွမ်ၽွင်းလူင်ယဝ်ႉ။ ပေႃးလႆႈလၢတ်ႈတႄႉ ဢိင်ၼိူဝ်ၶေႃႈပႃးၼႂ်း လၵ်းမိူင်း ပီ 1947 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈဢၼ်မီးဢၢမ်းၼၢၵ်ႈဢိတ်းဢွၼ်ႇၼိုင်ႈၼၼ်ႉၵူၺ်း။ ၽွင်းၶၢဝ်းယၢမ်း ယႃႉသိမ်းသၽႃး လႄႈ ၽွင်းၶၢဝ်းယၢမ်း ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈသွမ်ႈၼၼ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇယႃႇႁႂ်ႈ လွင်ႈဢုပ်ႉပိူင်ႇ လႆႈလုတ်ႈႁၢမ်းၼၼ်ႉ ၽွင်းၼၼ်ႉတႄႉ ထုၵ်ႇလႆႈပၼ် ပုၼ်ႈၽွၼ်း တွၼ်ႈတႃႇ ဢုပ်ႉပိူင်ႇၸူဝ်ႈၶၢဝ်းယူႇ။ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၸိူဝ်းလႆႈဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းမႃး ၶၢဝ်းတၢင်းပၢၼ် မႃႇလီမၢၼ်ႇ တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ -
- ၸဝ်ႈၶမ်းသိူၵ်ႈ
- ဢူးပႃႉဢူး လႄႈ
- ဢူးဝိၼ်းမွင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ မိူဝ်ႈပီ 1962 ၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ တပ်ႉမတေႃႇ ဢၼ် ၸဝ်ႈၸွမ်သိုၵ်းၼေႇဝိၼ်း ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ လႆႈပဵၼ်လွင်ႈသိမ်းဢၢမ်းၼၢၵ်ႈမႃးသေ လၵ်းမိူင်းၼင်ႇပႃႈၼိူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈယႃႉပႅတ်ႈလႄႈ ပိူင်ပႃႇလီမၢၼ်ႇတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇ ဢိၵ်ႇတင်း ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၵေႃႈ ထုၵ်ႇယႃႉပႅတ်ႈပႃးၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ဢိင်လူၺ်ႈ လၵ်းမိူင်း 1974 သေ ယိပ်းၵမ်ပိူင် ပႃႇတီႇလဵဝ်သေ ယွၼ်ႉမၵ်းမၼ်ဝႃႈ ၽူႈယႂ်ႇၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼႆႉ ပဵၼ် ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆလႄႈ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆႉ ၸင်ႇလႆႈပဵၼ် ၽူႈမီးဢၢမ်းၼၢၵ်ႈမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ ၸိူဝ်းဢဝ်ၽုၼ်ႈၽွၼ်းမႃး ၸွမ်းလူၺ်ႈလၵ်းမိူင်းၼၼ်ႉၼႆႉ -
- ဢူးၼေႇဝိၼ်း
- ဢူးၸၢၼ်းယု (ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ)
- ဢူးၸဵင်ႇလႂိၼ်ႇ
- ဢူးဢေးၵူဝ်ႇ (ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ) လႄႈ
- တွၵ်ႉတႃႇမွင်ႇမွင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
ထိုင်ပီ 1988 ဝၢႆးသေပဵၼ် လွင်ႈၵူၼ်းမိူင်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ 8888 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇၶိုၼ်းသိမ်းဢဝ် ဢၢမ်းၼၢၵ်ႈသေ ဢၼ်ပဵၼ် လၵ်းမိူင်း 1974 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ထုၵ်ႇယႃႉပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်းသိုၵ်းဢုပ်ႉပိူင်ႇသေ ၸိူဝ်းပဵၼ် ႁူဝ်ၼႃႈၽူႈၸတ်းၵၢၼ်သိုၵ်း ၸဝ်ႈၸွမ်သိုၵ်းၸေႃးမွင်ႇ လႄႈ ၸဝ်ႈၸွမ်သိုၵ်းတၢၼ်းသူၺ်ႇၶဝ် ဢုပ်ႉမိူင်းမႃးသေ ၶၢဝ်းယၢမ်းၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်း ဢၼ်ဢမ်ႇၸွမ်းလၵ်းမိူင်းသေ ဢုပ်ႉပိူင်ႇမႃးယဝ်ႉ။ ၽူႈယႂ်ႇၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈလႄႈသင်၊ ၽူႈယႂ်ႇၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈသင် ဢမ်ႇပဵၼ်မႃးပိူင် ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ တွၼ်ႈတႃႇဢွၼ်ႁူဝ် ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈတႄႉ တၢင်ႇဝႆႉ ၸွမ်ၽွင်းလူင်ၵေႃႉၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ဢိင်ၼိူဝ် လၵ်းမိူင်း 2008 မၵ်းမၼ်ႈဝႆႉသေ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ ၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈယႂ်ႇၸိုင်ႈမိူင်းသေဢမ်ႇၵႃး ပဵၼ်ပႃး ၽူႈယႂ်ႇ ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ မိူဝ်ႈပီ 2011 လိူၼ်ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 4 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈၸုမ်းလိူၵ်ႈတၢင်ႇၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ ၸိူဝ်းဢၼ် ၽူႈတၢင်တူဝ် ဢၼ်သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်ႈႁူမ်ႈတုမ်လိူၵ်ႈတၢင်ႇဝႆႉလႄႈသင် ၸိူဝ်းပဵၼ်ၽူႈတၢင်တူဝ် ၽၢႆႇတပ်ႉမတေႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈသင် ဢွၼ်ၵၼ် ပၼ်ၶႅပ်းၵၢင်ၸႂ်သေ တႅပ်းတတ်းလႄႈ ဢူးတဵင်းၸဵင်ႇ လႆႈပဵၼ်မႃး ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈယူႇယဝ်ႉ။
ပုၼ်ႈၽွင်းလႄႈ သုၼ်ႇႁဵတ်းလႆႈ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ ၸိုင်ႈမိူင်း
မႄးထတ်းၸွမ်းလူၺ်ႈ လၵ်းမိူင်း မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၂၀၀၈ၼၼ်ႉသေ ပုၼ်ႈၽွၼ်းလႄႈ သုၼ်ႇႁဵတ်းလႆႈ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၼင်ႇၽၢႆႇတႂ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။
- ၂၀၂။ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆႉ ပေႃးတင်း လွင်ႈၽွမ်ႉၸႂ် သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သေၼႆ
- (က) တေၸၢင်ႈမၵ်းမၼ်ႈလႆႈ ထၢၼ်ႈၽွင်းလူင် ၸွမ်းၼင်ႇတၢင်းလူဝ်ႇမီးၼၼ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ၸိူဝ်းပဵၼ်ထၢၼ်ႈၽွင်းလူင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸၢင်ႈမႄးမၵ်းမၼ်ႈလႆႈ ထႅမ်သႂ်ႇလႆႈထႅင်ႈ။
- (ခ) ႁူဝ်ၼပ်ႉၽွင်းလူင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၵေႃႈ လူဝ်ၵႃႈႁိုဝ် ၸၢင်ႈမၵ်းမၼ်ႈလႆႈ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈတိူဝ်းလႆႈ ယွမ်းပႅတ်ႈလႆႈ။
- ၂၀၃။ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆ့ တေလႆႈႁပ်ႉဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ယဝ်ႉ။ ၵႅမ်ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိူင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉသမ်ႉ တေလႆႈႁပ်ႉဢဝ်ပုၼ်ႈၽွင်း ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈလႄႈသင် လုၵ်ႉတီႈၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ ဢိၵ်ႇတင်း သၽႃးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၵေႃႈ တေလႆႈႁပ်ႉဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းပႃးယဝ်ႉ။
- ၂၀၅။ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇၾိင်ႈမိူင်းသေ
- (က) ၸၢင်ႈယုၵ်ႉယွင်ႈဢၢပ်ႈမႅင်ႇ ၸုမ်ႈၵုင်ႇၶိုၵ်ႉတွၼ်း၊ မိၵ်ႈၵုင်ႇၶိုၵ်ႉတွၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉလႆႈယူႇယဝ်ႉ။
- (ခ) ၸိူဝ်းပဵၼ် ၸုမ်ႈၵုင်ႇၶိုၵ်ႉတွၼ်း၊ မိၵ်ႈၵုင်ႇၶိုၵ်ႉတွၼ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ဢၢပ်ႈမႅင်ႇဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶိုၼ်းၸၢင်ႇမႄးႁုပ်ႈသိမ်းဢဝ်ၶိုၼ်းလႆႈယူႇယဝ်ႉ။
- ၂၀၆။ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆႉ ဢဝ်တၢင်းလွင်ႈၽွမ်ႉၸႂ် သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သေ ၸၢင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇၵၼ်တင်း မိူင်းၼွၵ်ႈသေ ၸၢင်ႈတတ်းၶၢတ်ႇ လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇတင်း မိူင်းၼွၵ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ပေႃးဝႃႈမီးလွင်ႈသၢႆငၢႆ လူဝ်ႇဢဝ်လိူင်ႈမႃးၼႆ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆႉ ငူပ်ႉငိၵၼ်တင်း ၶွင်ႇၸီႇၽၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈလႄႈ ၽၢႆႇၵႅတ်ႇၶႄၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ သေၵေႃႈ ၸၢင်ႈတတ်းၶၢတ်ႇ လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇတင်း မိူင်းၼွၵ်ႈ သေမိူင်းမိူင်းယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆႉ လႆႈဢဝ်လွင်ႈတၢင်းႁဵတ်းသၢင်ႈ လဝ်ႈတၢင်ႇတီႈ သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သေၵေႃႈ လႆႈဢဝ်ၶေႃႈမၵ်းမၼ်ႈယူႇယဝ်ႉ။
- ၂၀၈။ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆ့ ၸွမ်းလူၺ်ႈၾိင်ႈမိူင်းသေ ၸၢင်ႈတၢင်ႇပဵၼ် ၽူႈယႂ်ႇ ၸုမ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်၊ ၸၢင်ႈထူၵ်းဢွၵ်ႇပႅတ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။
- ၂၀၉။ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆႉ ၸွမ်းလူၺ်ႈၾိင်ႈမိူင်းသေ
- (က) ဢဝ်လွင်ႈမၵ်းမၼ်ႈ သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သေ ၸၢင်ႈႁဵတ်းလႆႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵူႈမိူင်းမိူင်း၊ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ (ဢမ်ႇၼၼ်) ႁဵတ်းလႆႈလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ မိူင်းတေႃႇမိူင်း၊ လွင်ႈမၵ်းမၼ်ႈပၼ်၊ လွင်ႈယႃႉပႅတ်ႈ၊ လွင်ႈထွၼ်ဢွၵ်ႇတီႈၼႂ်း လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
- (ခ) ၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇလူဝ်ႇဢဝ်လွင်ႈမၵ်းမၼ်ႈ သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သေ ၸၢင်ႈႁဵတ်းလႆႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵူႈမိူင်းမိူင်း၊ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ (ဢမ်ႇၼၼ်) ႁဵတ်းလႆႈလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ မိူင်းတေႃႇမိူင်း၊ လွင်ႈမၵ်းမၼ်ႈပၼ်၊ လွင်ႈယႃႉပႅတ်ႈ၊ လွင်ႈထွၼ်ဢွၵ်ႇတီႈၼႂ်း လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
- ၂၁၀။ ဢိင်လူၺ်ႈၼိူဝ်ၶၢဝ်းယၢမ်းသေ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆႉ မီးသုၼ်ႇ ဢဝ်လွင်ႈ ၸိူဝ်းၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလၢႆးငၢႆးၵၢၼ်မိူင်း လႄႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈတၢင်းၸိုင်ႈမိူင်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၸၢင်ႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း၊ ၸၢင်ႈသူင်ႇၽိုၼ်လိၵ်ႈၸူး ပၢင်ၵုမ်သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်၊ သၽႃးၵူၼ်းမိူင်း (ဢမ်ႇၼၼ်) တီႈပၢင်ၵုမ်သၽႃးၵူၼ်းမိူင်း၊ ဢမ်ႇၼၼ် တင်းမိူင်းပတ်ႉပိုၼ်ႉ။
- ၂၁၁။ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆႉ သင်ဝႃႈမီးတၢင်းလူဝ်ႇမႃး ၸၢင်ႇမွၵ်ႇလၢတ်ႈထိုင် ၼႃႇယၵသၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သေ တွၼ်ႈတႃႇ ႁွင်ႉဢဝ်တႃႇၸတ်းႁဵတ်းပၼ် ပၢင်ၵုမ်လမ်ႇလွင်ႈ သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်လႄႈသင်၊ ပၢင်ၵုမ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈသင် ၼႆယဝ်ႉ။
- ၂၁၂။**(က) ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆႉ လိူဝ်သေလွင်ႈ ငိုၼ်းတွင်း ဢၼ်မီးၼႂ်းၵႄႈ ပၢင်ၵုမ်သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ၼိုင်ႈလႄႈဢၼ်ၼိုင်ႈၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်လွင်ႈတၢင်းဢၼ်လူဝ်ႇဢဝ်လိူင်ႈ ႁဵတ်းၵမ်းလဵဝ် ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ်ဢုပ်ႉပိူင်ႇၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈႁဵတ်းၶေႃႈပူင်ႇဢၼ်ဢၢမ်းၼၢၵ်ႈမၼ်ႈၼင်ႇ ၾိင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
- (ခ) ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆ့ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ၼႂ်းဢမ်ႇလႆႈၶိုၼ်းႁုပ်ႈသိမ်း ၶေႃႈပူင် ဢၼ်ဢၢမ်းၼၢၵ်ႈမၼ်ႈၼင်ႇ ၾိင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉၸိုင် တႄႇဢဝ်ဝၼ်းပူင်ၶေႃႈပူင်ဢွၵ်ႇ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 60 ဝၼ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈတၢင်ႇလဝ်ဢဝ်လွင်ႈမၵ်းမႂ်ႈ တီႈၼႂ်းပၢင်ၵုမ် သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ယဝ်ႉ။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 60 ဝၼ်းၼၼ်ႉ သင်ဢမ်ႇမီးတွၼ်ႈတႃႇႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆ ႁွင်ႉႁႂ်ႈၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်ၵုမ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်း သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သေၵေႃႈ တေလႆႈဢဝ် ၶေႃႈမၵ်းမၼ်ႈယဝ်ႉ။
- (ဂ) သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ဢမ်ႇလႆႈလွင်ႈမၵ်းမၼ်ႈတီႈ သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆ ၶေႃႈပူင်ဢၼ်ဢၢမ်းၼၢၵ်ႈမၼ်ႈၼင်ႇ ၾိင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ တႄႇဢဝ် ဝၼ်းဢမ်ႇမၵ်းမၼ်ႈၼၼ်ႉသေ တေလႆႈၵိုတ်းယိုတ်း လွင်ႈဢၢမ်းၼၢၵ်ႈမၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
- (ဃ) ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆႉ ဢဝ်လွင်ႈၽွမ်ႉၸႂ် သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သေ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၶေႃႈပူင်ဢၼ်ဢၢမ်းၼၢၵ်ႈမၼ်ႈၼင်ႇ ၾိင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈသိုပ်ႇမၼ်ႈၵႂႃႇလႆႈယူႇ။
- (င) ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 60 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈဝႃႈႁုပ်ႈသိမ်း ၶေႃႈပူင် ဢၼ်ဢၢမ်းၼၢၵ်ႈမၼ်ႈၼင်ႇ ၾိင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ သေတႃႉၵေႃႈ တေလႆႈဢဝ် ၶေႃႈပူင် ဢၼ်ဢၢမ်းၼၢၵ်ႈမၼ်ႈၼင်ႇ ၾိင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ တၢင်ႇၼႄတီႈ သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်း ၸမ်ဝၼ်းၼၼ်ႉသေပိူၼ်ႈၼႆယဝ်ႉ။
- (စ) သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ တီႈၼႂ်းၶေႃႈပူင် ဢၼ်ဢၢမ်းၼၢၵ်ႈမၼ်ႈၼင်ႇ ၾိင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ လွင်ႈမၵ်းမၢႆ ဢၼ်သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢမ်ႇမီးသုတ်ႇတႅပ်းတတ်းလႆႈၼၼ်ႉၸိုင်ႈ ဢိင်ၼိူဝ်လူၺ်ႈ လၵ်းမိူင်းသေ ၶေႃႈမၵ်းမၢႆၼၼ်ႉ တေလႆႈ လူႉႁၢႆယဝ်ႉ။
- ၂၁၄။ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆႉ ပေႃးဝႃႈ သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မၵ်းမၼ်ႈမၵ်းမၢႆ ၾိင်ႈမိူင်းယဝ်ႉၼႆ တေလႆႈဢဝ်လိူင်ႈႁဵတ်းသၢတ်ႈ ၸွမ်းၼင်ႇ ၶေႃႈမၵ်းမၢႆပႃးၼႂ်း လၵ်းမိူင်းသေ တေလႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းယဝ်ႉ။ ၾိင်ႈမိူင်း ၸိူဝ်းဢၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်းယဝ်ႉၼၼ်ႉၵေႃႈ တေလႆႈထူၵ်းဢွၵ်ႇပိုၼ်ႇၽၢဝ်ႇတီႈ ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၸိုင်ႈမိူင်း(မၢၼ်ႈ: နိုင်ငံတော်ပြန်တမ်း) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
- ၂၁၅။ ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ လွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် လွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈ ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ သုၼ်ႇႁဵတ်းလႄႈ ပုၼ်ႈၽွၼ်း ဢၼ်ဢၢပ်ႈၼွပ်ႇပၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဝႆႉ ဢိင်လူၺ်ႈ ၾိင်ႈမိူင်းသေဢၼ်ဢၼ်လႄႈသင် ဢိင်လူၺ်ႈလၵ်းမိူင်းသေလႄႈသင်ၼႆ တေဢမ်ႇလႆႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း တွၼ်ႈတႃႇ ၵႂႃႇၵႄႈလိတ်ႈတီႈ သၽႃးလႂ်၊ လုမ်းတတ်းသိၼ်လႂ်။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ လွင်ႈဢမ်ႇမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ တေဢမ်ႇလႆႈ ၵဵဝ်ႇၵၢႆႇၵၼ်တင်း လွင်ႈမၵ်းမၢႆ ဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇလွင်ႈမၢပ်ႇမႂ် ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်ပႃးဝႆႉတီႈၼႂ်း လၵ်းမိူင်းၼၼ်ႉ။
သဵၼ်ႈမၢႆၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ (2011-ယၢမ်းလဵဝ်)
မႄးထတ်း| № | ၶႅပ်းႁၢင်ႈ | ၸိုဝ်ႈ (ၵိူတ်ႇ-တၢႆ) |
ဢႃႇယု | ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း | ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ | သၽႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| တႄႇ | ယဝ်ႉတူဝ်ႈ | ဝၼ်းၶၢဝ်း | |||||||
| ၁ | 
|
ဢူးတဵင်းၸဵင်ႇ (၁၉၄၅-) |
2011 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 30 | 2016 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 30 | 1827 | ပျီႇထွင်ႇၸုၵျၢၼ်ႉၶႅင်ႇယေးၼိၼ့် ၽုၼ်ႉၽျူဝ်းယေးပႃႇတီႇ | I | USDP-တပ်ႉမတေႃႇ | ၁ (၂၀၁၀) |
| ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျၢၼ်ႇမႃႇ ၵေႃႉဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ဢၼ်ထုၵ်ႇလိူၵ်ႈတၢင်ႇ ဢိင်ၼိူဝ် လၵ်းမိူင်း ၂၀၀၈ | |||||||||
| ၂ | 
|
ဢူးထိၼ်ႇၵျေႃႇ (၁၉၄၆–) |
2016 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 30 | 2018 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 21[2] | 721 | ဢမျူဝ်းတႃးတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇ ဢၽွႆႉၶျူၵ်ႉ | II | NLD-တပ်ႉမတေႃႇ | ၂ (၂၀၁၅) |
| ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျၢၼ်ႇမႃႇ ၵေႃႉထူၼ်ႈသွင် ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၵူၼ်းမိူင်း ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း | |||||||||
| - | ဢူးမျိၼ်ႉသူၺ်ႇ (၁၉၅၁–) ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉ |
2018 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 21 | 2018 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 30 | 9 | ပျီႇထွင်ႇၸုၵျၢၼ်ႉၶႅင်ႇယေးၼိၼ့် ၽုၼ်ႉၽျူဝ်းယေးပႃႇတီႇ | II | NLD—တပ်ႉမတေႃႇ | ||
| ဝၢႆးသေ ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢူးထိၼ်ႇၵျေႃႇ ထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇ မိူဝ်ႈပီ 2018 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 21 ၼၼ်ႉသေ ၵေႃႉပဵၼ် ၵႅမ်ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢူးမျိၼ်ႉသူၺ်ႇၼႆႉ ဢိင်လူၺ်ႈ လၵ်းမိူင်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ (၂၀၀၈)သေ ၸူဝ်ႈပႆႇလိူၵ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းမႂ်ႇ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း ၸဵတ်းဝၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉယဝ်ႉ။ | |||||||||
| ၃ | 
|
ဢူးဝိၼ်းမျိၼ်ႉ (၁၉၅၁–) |
လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 30 | တိုၵ်ႉႁၢပ်ႇပုၼ်ႈၽွၼ်းဝႆႉ | 2409 | ဢမျူဝ်းတႃးတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇ ဢၽွႆႉၶျူၵ်ႉ | II | NLD-တပ်ႉမတေႃႇ | ၃ (၂၀၁၈) |
| ဝၢႆးသေ ဢူးထိၼ်ႇၵျေႃႇ ထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇယဝ်ႉ ထုၵ်ႇလိူၵ်ႈပဵၼ် ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်း။ | |||||||||
ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း
မႄးထတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၵူႈထၢၼ်ႈ ၼႆႉ လႆႈၸတ်းႁဵတ်းမႃး မိူဝ်ႈပီ 2015 ၼူဝ်ႇဝႅမ်ႇပႃႇ 8 ဝၼ်းၼၼ်ႉသေ လုၵ်ႉတီႈ ဢမျူဝ်းတႃးတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇ ဢၽွႆႉၶျူၵ်ႉ လႆႈဢွင်ႇပႄႉၶႅပ်းၵၢင်ၸႂ်သေၵေႃႈ ၸင်ႇလႆႈလိူၵ်ႈ ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၵူၼ်းမိူင်း ဢူးထိၼ်ႇၵျေႃႇ တၢင်ႇပဵၼ် ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းမႃးယဝ်ႉ။ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ဢမျူဝ်းတႃးတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇဢၽွႆႉၶျူၵ်ႉ တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းသုၵျီႇ ၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်း လႄႈ လွင်ႈမၵ်းမၢႆၾိင်ႈမိူင်းသၽႃး တၢင်ႇပၼ်သေ ၸင်ႇလႆႈတႄႇ ႁပ်ႉဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်းယူႇယဝ်ႉ။
တႃႇတူၺ်းတၢင်ႇၸိူဝ်း
မႄးထတ်းၽိုၼ်ဢိင်
မႄးထတ်း- ↑ 1.0 1.1 1.2 "FACTBOX - Myanmar's new political structure"၊ Reuters၊ 31 January 2011။ ၶိုၼ်းမႄးၵူတ်ႇထတ်းဝႆႉယဝ်ႉမိူဝ်ႈ - 21 August 2011။။ Archived from the original on 6 October 2012။
- ↑ နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး သတင်းထုတ်ပြန်ချက် အမှတ်၊ ၁ / ၂၀၁၈ (၂၁ မတ် ၂၀၁၈). Retrieved on ၂၁ မတ် ၂၀၁၈။