မိူင်းလၢဝ်း: လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈ ၼႂ်းၵႄႈ လွင်ႈၶူၼ်ႉၶႆႈ
Content deleted Content added
m ထႅမ်သႂ်ႇ |
No edit summary |
||
ထႅဝ် 1:
{{Infobox country
| ၸိုဝ်ႈမိူင်းဢၼ်တဵမ်ထူၼ်ႈ = မိူင်းလၢဝ်း
| ၸိုဝ်ႈတႄႉတႄႉ = ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ<br /><small>Sathalanalat Paxathipatai Paxaxon Lao</small>
| ႁၢင်ႈ_ၸွမ်ပိဝ် = Flag of Laos.svg
| ႁၢင်ႈ_မိၵ်ႈမၢႆ = Coat_of_arms_of_Laos.svg
| ၶေႃႈၶၼ်ပၢၵ်ႇၸိုင်ႈမိူင်း = <small>လွင်ႈငမ်းယဵၼ်၊ လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း၊ တီႇမူဝ်ႇၶရေၸီႇ၊ လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ လႄႈ လွင်ႈမၢၵ်ႈမီးၶိုၼ်ႈယႂ်ႇး</small>
| ၵႂၢမ်းၸိုင်ႈမိူင်း = [[Pheng Xat Lao]]
| ႁၢင်ႈ_ဢွင်ႈတီႈ = LocationLaos.svg
|map_caption =
|image_map2 =
| ၸႄႈလူင် = [[ဝီႇယိၼ်ႇၵျႅၼ်း၊ ဝဵင်း|ဝဵင်းဝီႇယိၼ်ႇၵျႅၼ်း]]
| ဝဵင်းယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ = ဝီႇယီၼ်ႇၵျႅၼ်း
| ၸႄႈမိူင်းယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ =
| ဢေႇရိယႃႇ = ၂၃၆,၈၀၀ km² (၉၁,၄၂၉ sq mi)
| ၸၼ်ႉဢေႇရိယႃႇ = ၈၃
| ႁူဝ်ပၢၵ်ႇဢေႇရိယႃႇ = ၂.၀
| တီႈသုင်သုတ်း =
| မႄႈၼမ်ႉယၢဝ်းသုတ်း =
| ၼွင်ယႂ်ႇသုတ်း =
| ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆ =
| လၵ်းၸဵင်ၶၢဝ်းယၢမ်းဢွင်ႈတီႈ = +၇
| ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းၸႂ်ႉၼႂ်းလုမ်း = [[ၽႃႇသႃႇလၢဝ်း|လၢဝ်း]]
| ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း = ၅,၆၂၁,၀၀၀<ref>http://www.nsc.gov.la/en/PDF/update%20Population%20%202005.pdf</ref> (2014 ၵျူႇလၢႆႇ)
| ၸၼ်ႉႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း = ၂၀
| လွင်ႈသတ်ႉႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း = ၂၅/km² (၆၅/sq mi)
| ၸၼ်ႉသတ်ႉႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း = ၁၇၇
| ethnic_groups = {{unbulleted list
| 53.2% [[Lao people|Lao]]
| 11% [[Khmu people|Khmu]]
| 9.2% [[Hmong people|Hmong]]
| 3.4% Phouthay
| 3.1% [[Tai people|Tai]]
| 2.5% Makong
| 2.2% [[Katang people|Katang]]
| 2.0% [[Lu people|Lue]]
| 1.8% [[Akha people|Akha]]
| 11.6% other<sup>a</sup>
}}
| ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ် = [[ထေရဝႃတ|ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ]] <small>(၉၈%)</small>၊ [[ၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ]] <small>(၁.၅%)၊ [[ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ်တၢင်ႇၸိူဝ်း|တၢင်ႇၸိူဝ်း]] <small>(၀.၅%)</small>
| time zone =
| ပွႆး =
| မဵဝ်းမၼ်း = ပႃႇတီႇဢၼ်လဵဝ်
| ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈ_ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်(၁) = ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ
| ၸိုဝ်ႈ_ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်(၁) = Bounnhang Vorachith
| ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈ_ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်(၂) = ၽူႈၼၢမ်းၼႂ်း ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ
| ၸိုဝ်ႈ_ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်(၂) = Bounnhang Vorachith
| ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈ_ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်(၃) = ၸွမ်ၽွင်းလူင်
| ၸိုဝ်ႈ_ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်(၃) = Thongloun Sisoulith
| ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈ_ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်(၄) = ၵႅမ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ
| ၸိုဝ်ႈ_ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်(၄) = Phankham Viphavanh
| ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်း =
| ၸိုဝ်ႈ_လွင်ႈပူၵ်းတင်ႈ(၁) =လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ (ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈ)
| ပီ_လွင်ႈပူၵ်းတင်ႈ(၁)=[[19 ၵျူႇလၢႆႇ]] [[1949]]
| ၸိုဝ်ႈ_လွင်ႈပူၵ်းတင်ႈ(၂) =
| ပီ_လွင်ႈပူၵ်းတင်ႈ(၂) =
| ၸိုဝ်ႈ_လွင်ႈပူၵ်းတင်ႈ(၃) =
| ပီ_လွင်ႈပူၵ်းတင်ႈ(၃) =
| ၸိုဝ်ႈ_လွင်ႈပူၵ်းတင်ႈ(၄) =
| ပီ_လွင်ႈပူၵ်းတင်ႈ(၄) =
| ၸိုဝ်ႈ_လွင်ႈပူၵ်းတင်ႈ(၅) =
| ပီ_လွင်ႈပူၵ်းတင်ႈ(၅) =
| ၸိုဝ်ႈ_လွင်ႈပူၵ်းတင်ႈ(၆) =
| ပီ_လွင်ႈပူၵ်းတင်ႈ(၆) =
| ၸိုဝ်ႈ_လွင်ႈပူၵ်းတင်ႈ(၇) =
| ပီ_လွင်ႈပူၵ်းတင်ႈ(၇) =
| ၸိုဝ်ႈ_လွင်ႈပူၵ်းတင်ႈ(၈) =
| ပီ_လွင်ႈပူၵ်းတင်ႈ(၈) =
| GDP_PPP = $53.752 billion<ref name="IMF database 2018">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2019&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=36&pr1.y=7&c=544&s=NGDP_RPCH%2CNGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=World Economic Outlook Database, April 2018, Laos|publisher=[[International Monetary Fund]]|date=April 2018|accessdate=28 April 2018}}</ref> <!--Do not edit!-->
|GDP_PPP_year = 2018
| GDP_PPP_ၸၼ်ႉ = ၁၂၉
| GDP_PPP_per_capita = $7,932<ref name="IMF database 2018" /> <!--Do not edit!-->
| GDP_PPP_per_capita_ၸၼ်ႉ =
| HDI = 0.601 <!--number only-->
| HDI_year = 2017
| HDI_change =
| HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf|title=Human Development Indices and Indicators: 2018 Statistical update|publisher=United Nations Development Programme|date=15 September 2018|accessdate=15 September 2018}}</ref>
| HDI_ၸၼ်ႉ = 139th
| drives_on =
| ငဝ်ႈငုၼ်းယေးငိုၼ်း = [[ငဝ်ႈငုၼ်းယေးငိုၼ်းမိူင်းၸွမ်ၸိုင်ႈတီႇမူဝ်ႇၶရႅတ်ႉတိတ်ႉလၢဝ်း]]
| ငိုၼ်း = [[လၢဝ်းၵိပ်ႉ]] (LAK "₭")
| မွၵ်ႇမၢႆတွင်း = မွၵ်ႇ - တူၼ်ႈမႆႉ
| ISO 3166-1 = LA
| cctld = .la
| calling_code = +၈၅၆
}}
[[File:Nam ou 1.jpg|right|thumb|200px]]
==မိူင်းလၢဝ်း==
'''မိူင်းလၢဝ်း'''ၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းတၼ် ဢၼ်ဢမ်ႇမီးပၢင်ႇလၢႆႇမိူင်းၼိုင်ႈသေ တိတ်းၸပ်းၵၼ်ဝႆႉတင်း မိူင်းမၢၼ်ႈ၊ မိူင်းၶႄႇ၊ မိူင်းဝႅတ်ႉၼၢမ်း၊ မိူင်းၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး၊ မိူင်းထႆး ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ တၢင်းၵႂၢင်ႈလႅၼ်လိၼ်မိူင်း မီး 91329 လၵ်းလွၵ်းပၼ်ႇမူၼ်း (236800 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇထိူဝ်ႇ) သေ ၸွမ်းၼင်ႇ သဵၼ်ႈမၢႆ ပီႊ 2007 ၼၼ်ႉ မီးႁူဝ်ၵူၼ်း 6521998 ၵေႃႉ။ ၶႃႈ၊ ၶမႃႇ၊ ၶမဵၼ်၊ ၶမုၵ်ႉ မီးသႅၼ်ၼိုင်ႈ(100,000)၊ မီးထႅင်ႈ ၵူၼ်းၵႃႉမိူင်းဝႅတ်ႉၼမ်ႉ(ဝႅတ်ႉၼၢမ်း)လႄႈ ၶႄႇဢိတ်းဢွတ်း။ မိူင်းလၢဝ်းၼႆႉ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ပဵၼ်ၵူၼ်းပွၵ်း(Pygmies)၊ မုၼ်ၵူဝ်လူဝ်ႇ ယူႇရုဝ်ႇပႂၢႆႉ(Mongolo Europoids)၊ ၵူၼ်းထိူၼ်ႇလိူင်း ပႃပူဝ်ယုၼ်ႇ(Papuans) ၶဝ်ယူႇသဝ်းယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈ BC 2000 - 500 ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢိၼ်ႇ တူဝ်ႇၼီးသျႅၼ်းၶဝ်ယူႇဝႆႉ။ ၽူႈၸွႆႈ(Phu Djoi)ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်ႁဵတ်းမေႃႈႁိၼ်လူင် ဢၼ်မီးယူႇ ၼႂ်းၵဵင်းၶႂၢင် တေႃႇႁၢၼ်ႉၼႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပၢၼ် AD တႄႇၼၼ်ႉဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႅၼ်းၶဝ် ဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇတႄႉတႄႉ။ ၶဝ်ယူႇတီႈမိူင်းလၢဝ်းၼႆႉသေ ယိပ်းလဵၵ်းယိပ်း တွင်း ၶႅၵ်းႁဵတ်းမေႃႈႁိၼ်လူင်။ ဝၢႆးၼႆႉမႃး မုၼ်ႇၶမႃႇၶဝ်ႈမႃး လမ်းၶဝ်လႄႈ လႆႈပၢႆႈလူင်းၵႂႃႇပွတ်းတႂ်ႈထႅင်ႈယဝ်ႉသေ ဝၢႆးၼၼ်ႉၸင်ႇလၢဝ်းၶဝ်ႈမႃးယူႇ။ လၢဝ်းၼႆႉမိူဝ်ႈ(8-9)ပၢၵ်ႇပီမိူင်းၼၼ်ႉၶဝ်ၸင်ႇမႃးၽႅဝ် ၽင်ႇၼမ်ႉမႄႈၶွင် ဢၼ်မီးၼႂ်းမိူင်းလၢဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ <br>
Line 16 ⟶ 101:
တႄႇဢဝ် မိူဝ်ႈပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 14 ၼၼ်ႉမႃး မိူင်းလၢဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈပဵၼ် မိူင်းၸဝ်ႈႁေႃၶမ်း ၵွၼ်းဢုပ်ႉသေ ထိုင်မႃး ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 18 ၸိုင် မိူင်းၶဝ် တႅၵ်ႇပဵၼ်ၵႂႃႇ သၢမ်ၽၢၵ်ႇ။ မိူဝ်ႈပီ 1893 ၼၼ်ႉ ၸင်ႇၶိုၼ်းဢဝ် မိူင်းလူင်ၽရႃႉပၢင်း၊ မိူင်းဝဵင်းၸၼ်၊ မိူင်းၶျမ်ပႃသၵ်ႉ ႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်သေ မီးဝႆႉ တႂ်ႈၽွင်းငမ်း ၽူႈၶႂၢၵ်ႈမိူင်း ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈၶဝ် French protectorate ပဵၼ်မႃး မိူင်းလၢဝ်းလုၵ်ႈၼိုင်ႈ။ မိူဝ်ႈသိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈသွင် ၵျပၢၼ်ႇၶဝ် သိမ်းဢဝ်သေ 1945 လႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈၶဝ် ၶိုၼ်းၶဝ်ႈသိမ်းဢဝ်ၶိုၼ်းသေ မိူဝ်ႈ 1949 ၼၼ်ႉ လႆႈသုၼ်ႇဢုပ်ႉပိူင်ႇ ႁင်းၶေႃ။ ထိုင်မႃး 1954 ၸင်ႇလွတ်ႈဢွၵ်ႇ တႂ်ႈမိုဝ်း Sisavang Vong ဢၼ်ပဵၼ် သၢႆသိုပ်ႇၶိူဝ်းၶုၼ် တႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသေ လႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃၵႂႃႇ။ ဝၢႆးလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃယဝ်ႉ ယဵၼ်းပဵၼ် သိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းလႄႈ ထိုင်မႃး 1975 ပၢၼ်ဢၼ်ၶုၼ်ဢုပ်ႉပိူင်ႇၼၼ်ႉ သုတ်းဝၢႆးၵႂႃႇသေ ၶွမ်ႇမိဝ်ႇၼိတ်ႉလၢဝ်းၶဝ် လႆႈဢႃႇၼႃႇမႃးယဝ်ႉ။ <br>
မိူင်းလၢဝ်းၼႆႉ တိုဝ်းၵမ်ပဵၼ် မိူင်းပႃႇတီႇဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်းသေ ပဵၼ်ဝႃႇတသူဝ်ႇသျႄႇလိတ်ႉ၊ ငဝ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းလူင်တႄႉ ပဵၼ် ဝဵင်းၸၼ်ယဝ်ႉ။
[[Category:!Main category]]▼
==ၽိုၼ်ဢိင်==
{{Reflisrt}}
[[ပိူင်ထၢၼ်ႈ:ပိုၼ်း]]
▲[[Category:!Main category]]
| |||