တႃႇၸီႇ၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းတႃႇၸီႇ (မၢၼ်ႈ: သာစည်မြို့), (ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Thazi) ၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းတႃႇၸီႇ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈမဵၵ်ႉထီႇလႃႇ၊ ၸႄႈတိူင်းတႃႈလိူဝ်ႇ သေ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈဝဵင်းတႃႇၸီႇယဝ်ႉသေဢမ်ႇၵႃး ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ တီႈဢၼ်တၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်း မႃးႁူပ်ႉၵၼ်ၼၼ်ႉ တီႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇပွတ်းၵၢင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝဵင်းတႃႇၸီႇ
ဝဵင်းၼႂ်းၸႄႈတိူင်းတႃႈလိူဝ်ႇ
ဝဵင်းတႃႇၸီႇ ဢွင်ႈတီႈ ၼႂ်းမိူင်းမျႅၼ်ႇမႃႇ
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 20°51′37″N 96°02′08″E
မိူင်း	မျႅၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈတိူင်း	ၸႄႈတိူင်းတႃႈလိူဝ်ႇ
ၸႄႈတွၼ်ႈ	မဵၵ်ႉထီႇလႃႇ
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းတႃႇၸီႇ
ဢေႇရိယႃႇ
• ႁုပ်ႈ	1.82 လွၵ်းလၵ်း (4.7 လွၵ်းၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ)
ၼႃႈသုင်ပၢင်ႇလၢႆႇ	572 ထတ်း (174 မီႇတႃႇ)
ႁူဝ်ၼမ်ၵူၼ်း
• ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ်	ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	MST (UTC+6.30)

သၢႆတၢင်းၵပ်းသိုပ်ႇ

ဝဵင်းတႃႇၸီႇၼႆႉ ပဵၼ်တီႈဢၼ်တၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်း တႃႈၵုင်ႈ-တႃႈလိူဝ်ႇ၊ တႃႇၸီႇ-မျိၼ်းၶျၢၼ်ႇ၊ တႃႇၸီႇ-သူၺ်ႇၺွင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ မႃးႁူပ်ႉၵၼ်သေဢမ်ႇၵႃး တၢင်းလူတ်ႉၵႃး တႃႈၵုင်ႈ-တႃႈလိူဝ်ႇလႄႈသင်၊ တၢင်းလူတ်ႉၵႃး ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ မဵၵ်ႉထီႇလႃႇ သေ လတ်းၶၢမ်ႈ မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်းသေ သမ်ႉပေႃးၽႅဝ်ထိုင်ၵႂႃႇ သၢပ်ႇလႅၼ်လိၼ်မိူင်းထိုင်းၼၼ်ႉလႄႈသင် ၸိူဝ်းၼႆႉၼႆႉ လႆႈလၢတ်းၶၢမ်ႈၵႂႃႇ ဝဵင်းတႃႇၸီႇယဝ်ႉ။

ဝဵင်းတႃႇၸီႇၼႆႉ မီးၽၢႆႇဢွၵ်ႇ ဝဵင်းမဵၵ်ႉထီႇလႃႇ ယၢၼ်ၵႆႇ 13 လၵ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးၸွမ်းတၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်းၼႆ တင်း ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇၼႆႉ ၵႆယၢၼ် 80 လၵ်းသေ တင်း ဝဵင်းတႃးၵုင်ႈတႄႉ ယၢၼ်ၵႆၵၼ် 306 လၵ်းယဝ်ႉ။ သၢပ်ႇလႅၼ်လိၼ်ၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇမီး မိူင်းတႆး ပႃးၸဵမ် ထုင်ႉသမၶၢၼ်း၊ ထုင်ႉၵျူင်း၊ ထုင်ႉပူၺ်းလႃႉ ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉသေ၊ ၽၢႆတူၵ်းၸမ်ႉ မီး ၸႄႈဝဵင်းမဵၵ်ႉထီႇလႃႇလႄႈသင် တိူဝ်ႉၸပ်းၵၼ်ဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။

ဢွင်ႈတီႈ လႄႈ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင်

ဢွင်ႈတီႈဝဵင်းတႃႇၸီႇၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈ တၢင်ႉသုင်ၼႃႈပၢင်ႇလၢႆႇ 600 ထတ်းပၢႆၼၼ်ႉသေ ၸပ်းသိုပ်ႇၵၼ်ဝႆႉတင်း သၼ်လွႆသူၺ်ႇမိၼ်းဝုၼ်ႇယဝ်ႉ။ ပွတ်းၽၢႆႇတူၵ်းဝဵင်းၼႆႉ ႁူမ်ႈဝႃႈပဵၼ်ၼႃႈလိၼ်ပဵင်းသေတႃႉ ပွတ်းၽၢႆႇဢွၵ်ႇဝဵင်းတႄႉ သုင်ႈၶိုၼ်ႈၵႂႃႇၸူး သၼ်လွႆယဝ်ႉ။ တင်းၵႂၢင်ႈဝဵင်းၼႆႉ မီး 76.8 လွၵ်းလၵ်းပၼ်မူၼ်းယဝ်ႉ။

လွင်ႈယူႇသဝ်း

ဢိင်ၼိူဝ်သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ဢၼ်ၵဵပ်းမိူဝ်ႈ ပီ 2014 ၼၼ်ႉသေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းယူႇၼိူဝ်ဝဵင်းၼႆႉ မီး 20,561 ၵေႃႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ တီႈၸႄႈဝဵင်းတႃႇၸီႇၼႆႉ မီးဝၢၼ်ႈ 169 ဝၢၼ်ႈယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၵမ်ႉၼမ် ၸိူဝ်းယူႇၼိူဝ်ဝဵင်းလႄႈသင် ၸိူဝ်းယူႇတီႈ ၸႄႈဝဵင်းၼၼ်ႉလႄႈသင် ပဵၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ ၸၢဝ်းပုတ်ႉထယဝ်ႉ။ ပွတ်းၽၢႆႇဢွၵ်ႇဝဵင်းၼၼ်ႉ တေလႆႈႁၢၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်းထၼု ယူႇယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး လုၵ်ႉတီႈ တပ်ႉၸုမ်း မူႇသလိမ်ႇ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢၼ် ၶုၼ်မင်းတုင်း ၼၼ်ႉ သိုပ်ႇၽႄႈမႃးသေ တီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ တေလႆႈႁၼ်ပႃး ၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈၸၢဝ်းမူႇသလိမ်ႇ တင်းၼမ်ယူႇယဝ်ႉ။

ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး

ဝဵင်းတႃႇၸီႇၼႆႉ ယွၼ်ႉမၼ်းပဵၼ်ဝဵင်းတၢင်းၽႄလႄႈ လွင်ႈသိုဝ်ႉလွင်ႈၶၢႆၶႅမ်ႉလႅပ်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။ မီးၵၢတ်ႇၵူႈဝၼ်းသေ ၵၢတ်ႇႁႃႈဝၼ်းၼိုင်ႈပွၵ်ႈ ဢၼ်ၵူၼ်းၵႃႉၸိူဝ်းလုၵ်ႉတီႈထုင်ႉၵူႈတီႈတီႈ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်မႃး သိုဝ်ႉၶၢႆၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးပႃးယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၸိူဝ်းယူႇၼိူဝ်ဝဵင်း ၵမ်ႉပႃႈၼမ်တႄႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၵႃႉၵုၼ်ႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်တီႈတၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်းႁူပ်ႉၵၼ်လႄႈ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၽၢႆႇလူတ်ႉလဵၼ်း မွၵ်ႈ 1000 ပၢႆၵေႃႈ ယူႇသဝ်းဝႆႉ တီႈဝဵင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ပိူင်လူင် တီႈၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၶဝ်ႈ၊ ငႃး၊ ထူဝ်ႇ၊ ၶဝ်ႈၵၢပ်ႇ လႄႈ မၢၵ်ႇၽိတ်းၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈၼႆႉ ယွၼ်ႉၼမ်ႉၽူၼ်ဢႄႇၼႃႇလႄႈ လႆႈပိုင်ႈဢိင်ၼိူဝ် ၼွင်မဵၵ်ႉထီႇလႃႇ၊ ၼွင်မိၼ်းလႃႉ လႄႈ ၼွင်ၺွင်ႇယၢၼ်း ၸၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉမီးၵၢၼ်မႆႉ ၸိူဝ်းလုၵ်ႉၽၢႆႇမိူင်းတႆးမႃးလႄႈသင် ၸိူဝ်းလုၵ်ႉၽၢႆႇတႂ်ႈမႃးလႄႈ တီႈႁိမ်းဝဵင်းတႃႇၸီႇၼႆႉ မီးႁူင်းၵၢၼ်ၸၢၵ်ႈမႆႉယဝ်ႉ။

သၢႆပိုၼ်း

ဝဵင်းတႃႇၸီႇၼႆႉ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၶုၼ်မၢၼ်ႈၶဝ်ၼၼ်ႉ ၵူၺ်းမီး လင်ႁိူၼ်းဢွၼ်ႇ မွၵ်ႈ ႑႕ ႁိူၼ်းၼၼ်ႉသေ ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈလဵၵ်ႉလဵၵ်ႉဢွၼ်ႇဝၢၼ်ႈၼိုင်ႈၵူၺ်း။ ဝႃႈၼၼ်သေတႃႉၵေႃႈ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢၼ်ၵူႈပွၵ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းလႆႈပဵၼ် တီႈယင်ႉလိုဝ်ႈသဝ်း တွၼ်ႈတႃႇၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆ မိူင်းတႆး လႄႈ ထုင်ႉလိၼ်ပဵင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽိူဝ်ႇဢင်းၵိတ်ႉၶဝ် သိမ်းဢဝ် မိူင်းမၢၼ်ႈၼႆ တီႈဢၼ်တေပဵၼ်ဝဵင်းတႃႇၸီႇမႃးၼႆႉ ႁူဝ်ႁိူၼ်းတႅၵ်ႇၵၼ်ဝႆႉ မီးသၢမ်ၸုမ်းယဝ်ႉ။ တီႈဝဵင်းတႃႇၸီႇယၢမ်းလဵဝ် တီႈပွၵ်ႉပွတ်းဢွၵ်ႇ ဢၼ်မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈမီးမႃး လင်ႁိူၼ်း ႑႕ ႁိူၼ်းၼၼ်ႉ၊ တီႈထုင်ႉၶေႃးၵႂၢႆး (မၢၼ်ႈ: ကျွဲလည်ပင်းအရပ်)ၼၼ်ႉ မီး ၵွင်းမူးၵဝ်ႇမွၼ် ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ တဝၵူႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႈ ၵႂႃႇၽၢႆႇတူၵ်းမွၵ်ႈ သွင်ၽႃႇလူင်ႇၼၼ်ႉ ၸင်ႇမီးဝၢၼ်ႈတႃႇၸီႇ ဢၼ်မီးလင်ႁိူၼ်း ႑႕႒႐ ဢၼ်မီးပွတ်းဢွၵ်ႇ ၵၢတ်ႇတႃႇၸီႇယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈပွၵ်ႉထဵင်ႇၵၢၼ်ႇ ဢၼ်မီးၽၢႆႇတူၵ်းဝဵင်းယၢမ်းလဵဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸမ်ႉၵႂႃႇမီး လင်ႁိူၼ်းဢွၼ်ႇ မွၵ်ႈ ႑႐ လင်သေ ပဵၼ်ၸုမ်းယူႇႁင်းမၼ်းယဝ်ႉ။ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢင်းၵိတ်ႉၼႆႉ မိူဝ်ႈပီ 1886-87 ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႁဵတ်းတၢင်းၵႂႃႇ မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇလႄႈသင် မိူဝ်ႈပီ 1888 ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းတၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်း လုၵ်ႉတွင်ႇငူႇ ၵႂႃႇ ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇလႄႈ ၸင်ႇဝႃႈ တၢင်းမႃးႁူပ်ႉၵၼ် ဢၼ်တေတင်ႈပဵၼ် ဝဵင်းတႃႇၸီႇၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၶုၼ်ၽွင်းၸႄႈတွၼ်ႈမဵၵ်ႉထီႇလႃႇ မိတ်ႇသတႃႇၵေႇယႃႇၼႆႉ ၸင်ႇဢုပ်ႇဢူဝ်းတိူင်ႇပၢင်ႇၵၼ်တင်း ၽွင်းလူင်မၢၼ်ႈ ဢၼ်ႁၢပ်ႇၵၢၼ် မိူဝ်ႈပၢၼ်ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းမၢၼ်ႈမႃးၼၼ်ႉသေ ဢဝ်ၸုမ်းသၢမ်ၸုမ်း ဢၼ်ယၢႆႇၵၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉ ၸူႉၵၼ်သေ တႄႇတင်ႈဝဵင်းမႃးယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃးသၢၵ်ႈၵရိတ်ႈပီမိူင်း ၁၂၅၃ ၸိုင် ဢဝ်ဝၢၼ်ႈသၢမ်ဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈၵၼ်သေ ဢဝ် ဢူးတႃႇတုၼ်း ၵေႃႉဢၼ်ယၢမ်ႈပဵၼ် ၽူႈယိပ်းၶႅပ်းတိၼ် ၶုၼ်သီႇပေႃႉၼၼ်ႉ ႁဵတ်းပဵၼ် ၶုၼ်ၵႂၼ်းဝဵင်းသေ ဢုပ်ႉပိူင်ႇမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၵေႃႉဢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ဢင်းၵိတ်ႉ မွင်ႇၵျီးၶူၼ်ႁူဝ်ယၢဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ဝၢႆးမႃး ဝၢင်းၶိူင်ႈသေ လႆႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ပဵၼ် ႁၢၼ်ယူႇယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး ပီ ၁၂၅၄ ၸိုင် မိတ်ႇသတႃႇၵေႇယႃႇၼႆႉ ဢဝ်ဢူးမႅင်ႇ ဢၼ်ယၢမ်ႈပဵၼ်မႃး ၵူၼ်းသိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ႁဵတ်းပဵၼ်ပူႇႁဵင်ဝဵင်းသေ ၸင်ႇႁႂ်ႈႁဵတ်းတၢင်း၊ ႁဵတ်းပွၵ်ႉသေ တမ်းႁဵတ်းလွၵ်းယူႇယဝ်ႉ။

ၼႂ်းဝၢၼ်ႈသၢမ်ဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ဝၢၼ်ႈတႃႇၸီႇဢွၼ်ႇၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇလွတ်ႈ ဢၼ်တေႁဵတ်းတၢင်း လူတ်ႉလဵၼ်း မဵၵ်ႉထီႇလႃႇ-မျိၼ်းၶျၢၼ်ႇၼၼ်ႉလႄႈ ဢဝ်ဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ၶၢႆႉၵႂႃႇတီႈၵုင်းပွတ်းၸၢၼ်းဝဵင်းၼၼ်ႉသေ တီႈၼၼ်ႈၼႆႉ ႁႂ်ႈႁွင်ႇ ၵုင်းသႃႇယႃႇ (မၢၼ်ႈ: သာယာကုန်း) ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ တမ်းႁဵတ်းလွၵ်းဝဵင်းယဝ်ႉ ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်တွၼ်ႈတႃႇပၼ်ၸိုဝ်ႈဝဵင်းယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီမိူင်း ၁၂၄၆ ၼၼ်ႉ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ၵွင်းမူးတဝၵူႇၼၼ်ႉသေ လႆႈမီးမႃးၵႂၢမ်းတၵ်ႉဝႆႉဝႃႈ (မၢၼ်ႈ: [နှံပဲရွှေထီး ထွန်တုံးလောက်ကြီး၊ သာစည်မြို့ကြီးစည်လတ္တံ] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help)) ဝႃႈၼႆႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉၼႆႉ ၵွင်းမူးတဝၵူႇၼႆႉ ဢမ်ႇပႆႇမီးထီးလဵၵ်း၊ တီႈၵၢင်ၵႅၼ်ၵွင်းမူးၼၼ်ႉ ဢွၵ်ႇမႃးတူၼ်ႈထူဝ်ႇတူၼ်ႈၼိုင်ႈသေ ဢၼ်ပဵၼ်ၵိင်ႇမႆႉတူၼ်ႈထူဝ်ႇၼၼ်ႉ ႁူမ်ႇဝႆႉၵွင်းမူး မိူၼ်ၼင်ႇထီးယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈလမ်းမႆႉတူၼ်ႈထူဝ်ႇၼၼ်ႉ ယႂ်ႇမႃးထၢၼ်ႇလမ်ႈထႆၼႆ ၼႃႈလိၼ်ထုင်ႉၼၼ်ႉ တေႁိူဝ်ႈႁိူင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ၼႆ ၵူၼ်းထဝ်မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၶဝ် ယုမ်ႇယမ်မႃးဝႃႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽွင်းမိူဝ်ႈဢွၼ်ၵၼ်ဝူၼ်ႉၶႆႈႁႃ လွင်ႈၸိုဝ်ႈဝဵင်းၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ဢိင်ၼိူဝ်ၵႂၢမ်းတၵ်ႉမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇသေ ၽိူဝ်ႇတမ်းလွၵ်းႁဵတ်းဝဵင်း ဝၢၼ်ႈတႃႇၸီႇဢွၼ်ႇၼႆႉ ၵႂႃႇတူၵ်းသိုဝ်ႈၵၢင်ဝဵင်းလီလီလႄႈ ၸင်ႇဢဝ်ၸိုဝ်ႈဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ႁွင်ႉပဵၼ်ဝႃး ဝဵင်းတႃႇၸီႇ ဝႃႈၼႆႉယဝ်ႉ။

ဢွင်ႈတီႈတႄႇတင်ႈဝဵင်းၼႆႉ မၼ်းၶႅမ်ႉလႅပ်ႈ တွၼ်ႈတႃႇၵႂႃႇမႃးလႄႈ သၢႆငၢႆဝဵင်းၵေႃႈ တိူဝ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃးယူႇယဝ်ႉ။ သဵၼ်ႈတၢင်းဢၼ် လုၵ်ႉတႃႇၸီႇ ၵႂႃႇမိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်းၼၼ်ႉလႄႈသင် ပီ 1888 ၼၼ်ႉ တၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်း တွင်ႇငူႇ ၸူး တႃႈလိူဝ်ႇၵေႃႈ လႆႈလတ်းၶၢမ်ႈဝဵင်းတႃႇၸီႇၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ပီ 1893 မႃး ၶိုၼ်းၶႂၢၵ်ႈတၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်းၸူး မျိၼ်းၶျၢၼ်ႇထႅင်ႈလႄႈ ဝဵင်းတႃႇၸီႇၼႆႉ လႆႈပဵၼ်ဝဵင်းတၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်းႁူပ်ႉၵၼ် ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈဝဵင်းၼိုင်ႈယူႇယဝ်ႉ။

ၽိူဝ်ႇတႄႇဝဵင်းယဝ်ႉယဝ်ႈ ပူႇႁဵင်ဢူးမျႅင်ႇ ၵေႃႉၼမ်းၼႃႈသေ ၶိုၼ်းၵုမ်းၵွင်းမူးၵဝ်ႇၵႄႇ တဝၵူႇၼၼ်ႉ လုၵ်ႉဢဝ် ၸဵတ်းသွၵ်ႇ ၶိုၼ်ႈသုင် ႓႐ သွၵ်ႈသေ ၸင်ႇႁွင်ႉဝႃႈပဵၼ် ၵွင်းမူးထီးထူဝ်ႇၶမ်း (မၢၼ်ႈ: နှံပဲရွှေထီးစေတီတော်) ၼႆသေ ႁၢၼ်ႉတေႃႇယၢမ်းလဵဝ် တေလႆႈႁၼ် မီးဝႆႉယူႇ ၽၢႆႇၸၢၼ်းတၢင်းလူတ်ႉၵႂႃႇ မိူင်းတႆး၊ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇ တၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်း တႃႈၵုင်ႈ-တႃႈလိူဝ်ႇ တီႈႁူဝ်ဝဵင်းတႃႇၸီႇၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ဢွင်ႈတီႈ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်

ၵွင်းမူးထႅင်ႈသူႇၼိုင်ႈ ဢၼ်လိုဝ်းလင်တီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းတႃႇၸီႇၼႆႉ ပဵၼ်ၵွင်းမူးသူၺ်ႇယိၼ်ႇမျေႃႇ ဢၼ်မီး ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်း ယၢၼ်ႇၵႆတင်းဝဵင်း မွၵ်ႈသၢမ်လၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝဵင်းတႃႇၸီႇၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း လုမ်းၸႄႈတွၼ်ႈၽႄလႄႈ မီးဝႆႉ လုမ်းတတ်းသိၼ်၊ တပ်ႉႁၢၼ်၊ လုမ်းၽၢႆႇဢုပ်ႉပိူင်ႇ၊ လုမ်းၽၢႆႇမႆႉထိူၼ်ႇ၊ လုမ်းၽုၵ်ႇသွမ်ႈ၊ လုမ်ႈပၢႆးပႆႇၺႃႇ၊ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉၵၢၼ်၊ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉငဝ်ႈ ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉသေ ယွၼ်ႉပဵၼ်တၢင်းႁူပ်ႉ တၢင်းၽႄ တၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်းလႄႈ ႁူင်းႁေႃ ဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ၽၢႆႇလူတ်ႉလဵၼ်းၵေႃႈ မီးဝႆႉတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပဵၼ်တၢင်းႁူပ်ႉတၢင်းၽေ တၢင်းလူတ်ႉၵႃး၊ တၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်းလႄႈ ဝဵင်းတႃႇၸီႇၼႆႉ တွၼ်ႈတႃႇ ၵပ်းသိုပ်ႇၵႂႃႇမႃးၸူးတင်း ၸႄႈဝဵင်းပိုၼ်ႉတီႈလႄႈသင် ၸႄႈဝဵင်းတၢင်ႇၸိူဝ်းလႄႈသင် ပဵၼ်ဢၼ်ငၢႆႈလူမ်ၸႂ်ဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။