လိင်း: လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈ ၼႂ်းၵႄႈ လွင်ႈၶူၼ်ႉၶႆႈ
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
ထႅဝ် 11:
| subdivision_ranks = Sub Groups
| subdivision =
* See "[[|||#Classification|Classification]]"
| range_map = Monkeysdistributionmap.gif
| range_map_caption = Range of monkeys: Old World monkeys (red)<br />New World monkeys (orange)
ထႅဝ် 64:
ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ လိင်းၼႃႈႁူႇ ဢၼ်လဵၵ်ႉသေပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ မီးတီႈ ၵုၼ်ဢႃႇၾရိၵၸၢၼ်း လႄႈ ၸဵင်ႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇသေ မီးသွင်မဵဝ်း။ လိင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်မေႃယူႇၸွမ်းၵၼ် တင်းၼမ်သေ လၵ်းလႅမ်လႅတ်းသႅဝ်း တႄႉတႄႉ။ ပေႃးဝႃႈ ၽူႈၶဵၼ် ထိုင်မႃး တမ်ႈတီႈ ၶဝ်ယူႇသဝ်းဝႆႉၼၼ်ႉၸိုင် ၶဝ်ယူႇသဝ်း ပၢႆႈတဵတ်ႇဝႆႉ ၼိမ်ၼိမ်ယဵၼ်ယဵၼ်လႄႈ ဢမ်ႇလႃႈလီႈႁၼ်ၶဝ်။ ၼႃႈၶဝ် မိုဝ်းၶဝ် လမ်ၽိုတ်းၽိုတ်း၊ ၶူၼ်တီႈတူဝ်ၶဝ်ၵေႃႈ ပဵၼ်သီမူၼ်ႇ ဢၼ်ငၢႆးမႂ်မႆႉၶဵဝ်ဝႆႉလႄႈ ပေႃးတူၺ်းၵႂႃႇၼႆ မိူၼ်မႂ်မႆႉဝႆႉယဝ်ႉ။ လိင်းမၢင်တူဝ်ၼႆႉ ၶူၼ်ၶဝ် ပဵၼ်သီၶဵဝ်ၼဝ်ႈဝႆႉ၊ လိင်းမၢင်တူဝ်သမ်ႉ ၵၢင်းၶဝ်လႄႈ ၶူၼ်ၵၢင်းၶဝ် ပဵၼ်သီၶၢဝ်ဝႆႉ။
ၸၢဝ်းလိင်းလႅင်ၼႃႈႁူႇ ဢၼ်တူဝ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ ဢၼ်ႁတ်းႁၢၼ် ႁၢႆႉသေပိူၼ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ မီးဝႆႉ တီႈဢႃႇၾရိၵ ဝၼ်းတူၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶဝ်မေႃယူႇသဝ်း ၸွမ်းၵၼ် ပဵၼ်ၽုင်ပဵၼ်ၵႄ။ ပေႃးဝႃႈ ၽူႈၶဵၼ်ၶဝ် ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းၼႃႈတီႈၶဝ်ၸိုင် ၶဝ်ဢမ်ႇၼိမ်သေ ပၢႆႈတဵတ်ႇဝႆႉ။ ၶဝ်ဢွၼ်ၵၼ် ဢဝ်မႆႉ မၢၵ်ႇမႆႉ ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ဝိုတ်ႉသႂ်ႇ သိုင်းသႂ်ႇယဝ်ႉ။ မၢင်ပွင်ႈမၢင်လႂ် ၵူၼ်းၶီႇႁိူဝ်းၵႂႃႇၼႂ်းၼမ်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈ လႆႈလတ်းၵႂႃႇ တီႈပႃႇလိင်းလႅင်ၼႃႈႁူႇၼၼ်ႉၸိုင် ၶဝ်ယင်း ၸွမ်းပိူၼ်ႈ ဢၢၼ်ႇႁူဝ်လၵ်းမၼ်းသေ ဢဝ်မႆႉ၊ မၢၵ်ႇမႆႉၸိူဝ်းၼႆႉ ဝိုတ်ႉသိုင်း ၵူၼ်းၶီႇႁိူဝ်းလူးၵွၼ်ႇ။ လိင်းၶွပ်ႇတႃၽိူၵ်ႇ ဢၼ်မီးတီႈ ဢႃႇၾရိၵၼၼ်ႉ ၶဝ်ၼႆႉတႄႉ ဢမ်ႇႁၢႆႉမိူၼ်ၼင်ႇ လိင်းလႅင်ၼႃႈႁူႇ၊ ၶဝ်ယဵၼ်ႇငႄႈ ဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇသေ ၵူၼ်းၵေႃႈ ဢဝ်ၶဝ် မိူဝ်းလဵင်ႉၸွမ်းႁိူၼ်း ၸွမ်းႁူင်းသတ်းသေ သွၼ်သင်ၵေႃႈ ၶဝ်မေႃငၢႆႈဝႆႉယူႇ။
လိင်းၵႂၢင်းတႃၽိူၵ်ႇ မၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶူၼ်ၶဝ်သမ်ႉယၢဝ်းသေ ပဵၼ်သီလမ် မိူၼ်ၼင်ႇ သီသပိတ်ႈယဝ်ႉ။ လိင်းၶူၼ်လမ် မၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶူၼ်ၶေႃးၶဝ် သမ်ႉၶၢဝ်ၶၢဝ်ၽိူၵ်ႇၽိူၵ်ႇ၊ ႁၢင်ၶဝ်သမ်ႉ လၢႆးပွင်ႈလမ် ပွင်ႈၽိူၵ်ႇဝႆႉယဝ်ႉ။ ၼင်လိင်းၸိူင်ႉၼၼ် ပိူၼ်ႈသမ်ႉ ဢဝ်ႁဵတ်းၶူဝ်းၼုင်ႈၶူဝ်းမႆလႄႈ လိင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵႆႉလႆႈၶၢမ်ႇ မူးသိူဝ်းၶဝ် တိၺွပ်းၶႃႈတၢႆယဝ်ႉ။ ႁူဝ်သိုၵ်းလူင် မိူင်းဢႅတ်ႉဝီႇသီးၼီးယႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢဝ်ၶူၼ်လိင်းၸိူဝ်းၼႆႉ သႂ်ႇၸွမ်းၽၢင်ၶႄတူဝ်ၶဝ် ၸွမ်းၼင်ႇ ၸၼ်ႉလႂ်ၸၼ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၼၢင်းယိင်း မိူင်းယူးရူပ်ႉလႄႈ မိူင်းဢမေႇရိၵၶဝ် ၵႆႉလႄႇဢဝ် ၶူၼ်လိင်းၼင်လိင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းပဵၼ် ၸၢမ်းသိူဝ်ႈ တၢႆႈသိူဝ်ႈၶဝ်သေ ဢဝ်ပဵၼ် တၢင်းႁၢင်ႈလီၶူဝ်းၶွင်ၶဝ်ယဝ်ႉ။ လိင်းၶူၼ်ၽိူၵ်ႇဢွၼ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇမီး ႁူဝ်မႄႈမိုဝ်း၊ ၶဝ်ၵူၺ်း မီး မိုဝ်းသီႇၼိဝ်ႉၵူၺ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ လိင်းၶူၼ်ၽိူၵ်ႇဢွၼ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ သမ်ႉၵျွၵ်းလႆႈ ၵႂႃႇလႆႈလီ ၸိူင်ႉၼင်ႇ လိင်းတၢင်ႇၸိူဝ်းယူႇ ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၼႂ်းၵႃႈ လိင်းတင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉ လိင်းႁႃႇၼုမမ်ႇ တီႈဢိၼ်ႇတိယၼၼ်ႉ ၵၢမ်ႇလီသေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၸၢဝ်းႁိၼ်ႇတူႇၶဝ် ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ လိင်းႁႃႇၼုမမ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်လိင်းထွတ်ႈမျၢတ်ႈလႄႈ ၶဝ်ဢမ်ႇႁႅမ်ႇ ဢမ်ႇႁဵတ်းတီႈ လိင်းႁႃႇၼုမမ်ႇလႃးလႃး။
လိင်းႁႃႇၼုမမ်ႇၼႆႉ တူဝ်ယႂ်ႇဝႆႉတႄႉတႄႉ။ ပိၵ်ႉသမ်ႉ တူဝ်ၶဝ် ပဵၼ်သီမူၼ်ႇသဝ်ႈသေတႃႉ ၼႃႈၶဝ်လႄႈ မိုဝ်းၶဝ်တႄႉ လမ်ၽိုတ်းၽိုတ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ ႁၢင်ၶဝ်သေးလွတ်းလွတ်းသေ ယၢဝ်းဝႆႉ။ ၶဝ်ယူႇသဝ်း တမ်ႈတီႈ ၼႂ်းထိူၼ်ႇလိုၵ်ႉလူင်သေတႃႉ ၶဝ်ၵႆႉ ပဵၼ်ၽုင်ပဵၼ်ၵႄ ၶဝ်ႈမႃး တီႈဝၢၼ်ႈတီႈသူၼ်သေ မႃးယႃႉမႃးၵဝ်း မႃးမူဝ်ႉ မႃးဢဝ် ၶူဝ်းၶွင်ပိူၼ်ႈ ဢဝ်ၵိၼ်ဢဝ်ယႅမ်ႉ ပႅင်ႈၼင်ႇ ၶူဝ်းၶွင်ၶဝ်ယဝ်ႉ။
အချို့ မျက်ကွင်းဖြူ မျောက်များ၏ အမွှေးမှာ ရှည်၍ အရောင်မှာ မည်းနက်ကာ သပိတ်ရောင်ထနေသည်။ အချို့ မျောက်တို့၏ အမွှေးများမှာ အမည်းရောင်ပေါ်တွင် ဆွတ်ဆွတ်ဖြူ လည်ဆံမွှေးနှင့် အမြီးမွှေးတို့က ကျားလျက်ရှိသည်။ ယင်းတို့၏ အရေကို အဖိုးတန်သားမွှေးထည်များ ပြုလုပ်ရန်အတွက် မုဆိုးများသည် ထိုမျောက်များကို လိုက်လံဖမ်းဆီးကြလေသည်။ အက်ဗီဆီးနီးယားနိုင်ငံမှ စစ်ဗိုလ်ကြီးများသည် ရာထူးအလိုက် ယင်းတို့၏ ဒိုင်းများကို ထိုမျောက်မွှေးရှည်များဖြင့် တန်ဆာဆင်ထားလေ့ရှိကြ၏။
| |||