မိူင်းထႆး: လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈ ၼႂ်းၵႄႈ လွင်ႈၶူၼ်ႉၶႆႈ
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
ထႅဝ် 115:
ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၶဝ် မႃးႁူမ်ႇငမ်းလႄႈ ၼႂ်းပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 19 ၼႆႉ မီးမႃးလွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ တင်းၼမ်တင်းလၢႆသေ ပႅင်ႈၼင်ႇ ၽူႈၶႂၢၵ်ႈမိူင်းၶဝ် ယွၼ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်လႆႈၸွမ်းပၼ် ၵၢင်ၸႂ်ၶဝ် ၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉၵေႃး တေႃႈမီးတင်းၼမ်ယူႇ။ တီႈတႅၵ်ႈမၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၼႃႈလိၼ် ၸိူဝ်းဢၼ်မီး ၽၢႆႇဢွၵ်ႇ မႄႈၼမ်ႉၶွင်ၼၼ်ႉ လႆႈၼွပ်ႇဢၢပ်ႈပၼ် ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈၵႂႃႇလႂ်၊ ၵုၼ်ယွၼ်ႇမလေးသျႃး တီႈဢၼ်ထႆးလႄႈ ယၢင်း(ၵယိၼ်ႇ)ၶဝ်ယူႇသဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈပၼ်ၵႂႃႇ ၼႂ်းမိုဝ်း ဢဵင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်လႂ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ် တေလႆႈ လွင်ႈၵမ်ႉထႅမ် တမ်ႈတီႈ ဢဵင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်ၼၼ်ႉၸိုင် မိူဝ်ႈပီ 1909 လႆႈႁဵတ်း လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ ဢိင်ႇၵလူဝ်ႇ-သယၢမ်မိၵ်ႉသေ လႆႈဢဝ်ၸႄႈမိူင်းသီႇဢၼ် ၽၢၵ်ႇတွၼ်ႈပၼ် ဢဵင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႂ်ယဝ်ႉ။ ၸႄႈမိူင်းသီႇဢၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵလၢၼ်ႇထၢၼ်ႇ၊ တႄးရၢၼ်ႇၵႃႇၼူး၊ ၵတႃႇ လႄႈ ပႃႇလိတ်ႉၼၼ်ႉသေ ဝၢႆးလင်မႃး ပႃးၵႂႃႇၼႂ်းမိူင်း မလေးပွတ်းႁွင်ႇယဝ်ႉ။
၁၉၁၇ တွင် ဆိုင်ယမ်နိုင်ငံသည် ပထမကမ္ဘာစစ် မဟာမိတ်များတွင် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး ပထမကမ္ဘာစစ် အောင်နိုင်သူ တစ်ဦး အဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ ၁၉၃၂ ခုနှစ်တွင် စစ်ဘက်နှင့် အရပ်ဘက် အရာရှိများပါဝင်သော ခါနာရတ်ဆာဒွန် အဖွဲ့၏ သွေးထွက်သံယို မဖြစ်ပွားသော တော်လှန်ရေး တစ်ခု ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် အာဏာ လွှဲပြောင်းမှု ဖြစ်ခဲ့ကာ ပရာဂျာဒီပေါက် ဘုရင်မှ ဆိုင်ယမ်း ပြည်သူတို့အား ပထမဆုံး ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ ရေးဆွဲခွင့် ပေးအပ်လိုက်ရပြီး ရာစုနှစ်များစွာ ကျင့်သုံးခဲ့သော သက်ဦးဆံပိုင် ဘုရင်စနစ် ပြီးဆုံး ခဲ့သည်။
၁၉၃၉ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံ၏ အမည်အား ဆိုင်ယမ်းမှ ထိုင်းလန်း ဟု ပြောင်းလဲ ခဲ့ကြသည်။
1917 ၽွင်းမိူဝ်ႈ သိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈၵမ်းၼိုင်ႈၼၼ်ႉ မိူင်းထႆး ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ သယၢမ် ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၸုမ်း မႁႃႇမိတ်ႉသေ ပဵၼ်မိူင်းလုၵ်ႈၼိုင်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းသဵၼ်ႈမၢႆ ဢွင်ႇပႄႉသိုၵ်းယဝ်ႉ။ 1923 လႆႈပဵၼ် ပွႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ လိူတ်ႈဢမ်ႇဢွၵ်ႇ Khana Ratsadon ၶၼရတ်ႉသတွၼ်းလႄႈ ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်း ပရႃႇၸတိပူၵ်ႉ Prajadhipok ပၼ်ၶႂၢင်းပုၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းမိူင်း လႆႈတႅမ်ႈပိုၼ်ႉထၢၼ်လၵ်းမိူင်းသေ လွင်ႈဢၼ်ၸဝ်ႈၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ဢုပ်ႉဝၢၼ်ႈပွင်မိူင်းၼၼ်ႉ ဢဝ်ၶွတ်ႇယွတ်ႈသုတ်းပၢႆၵႂႃႇယဝ်ႉ။ 1939 ၸင်ႇလုၵ်ႉတီႈ ၸိုဝ်ႈဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ သယၢမ်ၼၼ်ႉသေ လႅၵ်ႈလၢႆႈပဵၼ် Thailand ၵႂႃႇယဝ်ႉ။
==ၽိုၼ်ဢိင်==
| |||