မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃး
ဢိၼ်ႇတိယၼႆႉ ၸိုဝ်ႈတၢင်းၵၢၼ်မၼ်း ပဵၼ် "ၸိုင်ႈမိူင်းၸွမ်ၸိုင်ႈ ဢိၼ်ႇတိယ"ၼႆသေ၊ ပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်မီးတီႈ ဢေးသျႃးၸၢၼ်း။ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ မၢႆထီႈၸဵတ်း၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ၼမ်သေပိူၼ်ႈ မၢႆသွင်လႄႈ ၵႃႊၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းတီႇမူဝ်ႇၶရေႇသီႇ တင်းလၢႆၼၼ်ႉ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ ပဵၼ်မိူင်း ဢၼ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ၼမ်သေပိူၼ်ႈတီႈသုတ်း။ ၽၢႆႇၸၢၼ်းဢိၼ်ႇတိယၼၼ်ႉ မီးၼမ်ႉသမုတ်ႉတရႃႇဢိၼ်ႇတိယ၊ ၽၢႆႇတူၵ်းမီး ပၢင်ႇလၢႆႇဢႃႇရပ်ႉလႄႈ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇမီး ဢၢဝ်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ပင်းၵလႃးၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လွမ်ႉႁွပ်ႈဝႆႉ။ ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ မီးမွၵ်ႈ 4671 လၵ်း (7517 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇထိူဝ်ႇ)။ မိူင်းႁိမ်းႁွမ်းမၼ်းၸမ်း ၽၢႆႇတူၵ်းပဵၼ် မိူင်းပႃႇၵိတ်ႉၸတၢၼ်ႇ၊ ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇၸမ်း မိူင်းၶႄႇ၊ မိူင်းၼီႇပေႃး လႄႈ မိူင်းပူႇတၢၼ်ႇ၊ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇၸမ်း မိူင်းပင်းၵလႃးတဵတ်ႉသျ် လႄႈ မိူင်းမၢၼ်ႈယဝ်ႉ။ တမ်ႈတီႈ ၼႂ်းၼမ်ႉသမုတ်ႉတရႃႇ ဢိၼ်ႇတိယ ဢၼ်ၸမ်ၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ် မိူင်းသီႇရိလင်ႇၵႃႇ၊ မိူင်းမေႃႇလတၢႆႉ လႄႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃးယဝ်ႉ။
| မိူင်းၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢိၼ်းတီးယႃး | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
|
ၶေႃႈၶၼ်ပၢၵ်ႇ: "Satyameva Jayate" (Sanskrit) | |||||
.svg) Area controlled by India shown in dark green; regions claimed but not controlled shown in light green | |||||
| ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ |
New Delhi 28°36′50″N 77°12′30″E / 28.61389°N 77.20833°E | ||||
| ဝဵင်းယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ | Mumbai | ||||
| ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်း ၸႂ်ႉၼႂ်းလုမ်း | |||||
| မဵဝ်းမိူင်း | မိူင်းၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ၾႅတ်ႇတရႄႇ လႄႈ ပႃႇလီႇမၢၼ်ႇ တီႇမူဝ်ၶရေႇၸီႇ | ||||
| လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ | |||||
• ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ | Ram Nath Kovind | ||||
• ၵႅမ်ၸွမ်ၽွင်းလူင် | Venkaiah Naidu | ||||
• ၸွမ်ၽွင်းလူင် | Narendra Modi | ||||
| တႄႇတင်ႈ | |||||
• ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ | 1947၊ ဢေႃးၵၢတ်ႉ 15 | ||||
• မၵ်းမၼ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ | 1950၊ ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 26 | ||||
| ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း | |||||
• 2018 လၢမ်း |
 1,352,642,280[8][9] (ၸၼ်ႉ - 2nd) | ||||
• 2011 သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း | 1,210,854,977[10][11] (ၸၼ်ႉ - 2nd) | ||||
• လွင်ႈသတ်ႉႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း | (ၸၼ်ႉ- 19th) | ||||
| GDP (PPP) | လၢမ်း 2020 | ||||
• ႁူမ်ႈ |
$12.363 trillion[12] (ၸၼ်ႉ- 3rd) | ||||
• Per capita |
$9,027[12] (ၸၼ်ႉ - 118th) | ||||
| GDP (nominal) | လၢမ်း2020 | ||||
• ႁူမ်ႈ |
$3.202 trillion[12] (ၸၼ်ႉ- 5th) | ||||
• Per capita |
$2,338[12] (ၸၼ်ႉ - 139th) | ||||
| Gini (2013) |
33.9[13] ၵၢင် · 79th | ||||
| HDI (2018) |
0.647[14] ၵၢင် · 129th | ||||
| ငိုၼ်းတွင်း | Indian rupee (₹) (INR) | ||||
| ၶၢဝ်းယၢမ်းၼႃႈလိၼ် | IST (UTC+05:30) | ||||
| DST is not observed | |||||
| ပိူင်ဝၼ်းတီႈ |
| ||||
| ပိူင်သၢႆလူတ်ႉ | မိုဝ်းသၢႆႉ[15] | ||||
| ၶူတ်ႉတႄႇလီႇၾူင်း | +91 | ||||
| Internet TLD | .in (others) | ||||
ၾိင်ႈငႄႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈ ၵႄႈလွႆဢိၼ်ႇတု ပဵၼ်မႃး မီးမႃးပိုၼ်းသၢႆတၢင်းၼမ်ႉ လွင်ႈၵႃႉၶၢႆ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ မီးပႃး ၽႅၼ်ႇလိၼ်ၵႂၢင်ႈ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ ပိုၼ်းႁိုင်ႁီးသေယဝ်ႉ ပဵၼ်တီႈထုင်ႉမိူင်း ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး၊ ပၢႆးယဵၼ်ႇငႄႈ လိူင်ႇၼမ်ယမ်တွၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်တီႈ ၽႃႇသႃႇႁိၼ်ႇတူႇ၊ ၽႃႇသႃႇပုတ်ႉထ၊ ၽႃႇသႃႇၵျဵၼ်း လႄႈ ၽႃႇသႃႇသိၵ်ႉ သီႇဢၼ် မုတ်းဢွၵ်ႇမႃးယဝ်ႉ။ ဝၢႆးလင်ၼၼ်ႉ ၽႃႇသႃႇၶရိယၢၼ်ႇ ၽႃႇသႃႇဢိတ်ႉၸလၢမ်ႇ ၸင်ႇလုၵ်ႉၼွၵ်ႈမိူင်းသေ ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းမိူင်းဢိၼ်ႇတိယလႄႈ တေလႆႈဝႃႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယၼႆႉ ၽႃႇသႃႇ လွင်ႈၵိူဝ်းယမ် မီးၸွတ်ႇမီးၸေးတႄႉတႄႉ။ တႄႇဢဝ် ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 18 မႃး ၶွမ်ႇပၼီႇပရိတိသျ ဢိၼ်ႇတိယပွတ်းဢွၵ်ႇၶဝ် ၽိုတ်ႉၶဝ်ႈမႃးလွႆးလွႆးသေ ထိုင်မႃး ၵၢင်ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 19 ၼၼ်ႉ တူၵ်းၵႂႃႇတႂ်ႈမိုဝ်း မိူင်းပရိတဵင်ႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ထိုင်မႃး 1947 ဢဝ်လွင်ႈဢမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ႁုၵ်းႁၢႆႉသေ တူင်ႉၼိုင်တိုၵ်းတေႃးမႃးလႄႈ ပီ 1947 ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းလႆႈ လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ တႂ်ႈမိုဝ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်ယဝ်ႉ။
မိူင်းဢိၼ်ႇတိယၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းပႃႇလီႇမၢၼ်ႇ ၾႅတ်ႇတရႄႇ ဢၼ်ဢဝ် ၸႄႈမိူင်း 28 မိူင်း ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ ၼႃႈလိၼ်မိူင်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ 7 မိူင်း ႁူမ်ႈၵၼ်ၵေႃႇတင်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဢဝ် လွၵ်းၵၢတ်ႇ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးဝႃႈၸိုင် ပဵၼ်မိူင်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ႁႅင်းယႂ်ႇလူင် မၢႆ 12 မိူင်းဢၼ်ႁႅင်းသိုဝ်ႉၶူဝ်းၶွင် မၢႆ 4 ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ ပၵ်းပိူင်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးသေလႄႈ လွင်ႈၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယၼႆႉ ပဵၼ်မၢႆသွင်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းမိူင်း ၵူၼ်းၸိူဝ်းပႆႇမေႃလိၵ်ႈ၊ ၵူၼ်းၸိူဝ်းၽၢၼ်ၵႅၼ်း၊ ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢိုပ်းယၢၵ်ႈၵေႃႈ တိုၵ်ႉမီးဝႆႉ တင်းၼမ်ယူႇ။ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ ဢၼ်မီး ပၢႆးဝူၼ်ႉၵူႈပိူင်ပိူင်၊ ဢၼ်မီးၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ တင်းၼမ်၊ ဢၼ်မီးၶိူဝ်းၵူၼ်း တင်းၼမ်သေဢမ်ႇၵႃး ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မိူင်းၶဝ် ဢမ်ႇလႃႈလီႈ ဢဝ်တၢႆ တူဝ်သတ်းတူဝ်ထိူၼ်ႇလႄႈ တေလႆႈဝႃႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတယၼႆႉ ပဵၼ်ႁိူၼ်းတီႈယူႇသဝ်းၵိၼ်သၢင်ႈ ပုၼ်ႈပၢင်ႈ သတ်းတူဝ်ထိူၼ်ႇၶဝ် တင်းၼမ်ယဝ်ႉ။
ၽိုၼ်ဢိင်
မႄးထတ်း- ↑ 1.0 1.1 National Symbols | National Portal of India. India.gov.in. Archived from the original on 4 February 2017။ Retrieved on 1 March 2017။ “The National Anthem of India Jana Gana Mana, composed originally in Bengali by Rabindranath Tagore, was adopted in its Hindi version by the Constituent Assembly as the National Anthem of India on 24 January 1950.”
- ↑ "National anthem of India: a brief on 'Jana Gana Mana'"၊ News18။ ၶိုၼ်းမႄးၵူတ်ႇထတ်းဝႆႉယဝ်ႉမိူဝ်ႈ - 7 June 2019။။ Archived from the original on 17 April 2019။
- ↑ Wolpert 2003, p. 1.
- ↑ Ministry of Home Affairs 1960.
- ↑ National Informatics Centre 2005.
- ↑ Profile | National Portal of India. India.gov.in. Archived from the original on 30 August 2013။ Retrieved on 23 August 2013။
- ↑ Constitutional Provisions – Official Language Related Part-17 of the Constitution of India (in Hindi). Archived from the original on 8 November 2016။ Retrieved on 1 December 2017။
- ↑ "World Population prospects – Population division". United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division.
- ↑ "Overall total population" – World Population Prospects: The 2019 Revision (xslx). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division.
- ↑ Population Enumeration Data (Final Population). 2011 Census Data. Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. Archived from the original on 22 May 2016။
- ↑ A – 2 Decadal Variation in Population Since 1901. 2011 Census Data. Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. Archived from the original on 30 April 2016။
- ↑ 12.0 12.1 12.2 12.3 World Economic Outlook Database, October 2019. International Monetary Fund.
- ↑ Income Gini coefficient. Archived from the original on 10 June 2010။ Retrieved on 14 January 2017။
- ↑ Human Development Report 2019 (PDF) (in en). United Nations Development Programme (10 December 2019). Archived from the original on 30 April 2020။ Retrieved on 10 December 2019။
- ↑ List of all left- & right-driving countries around the world (13 May 2020). Retrieved on 10 June 2020။
မီးလွင်ႈၽိတ်းပိူင်ႈ : <ref> tags exist for a group named "မၢႆတွင်း", but no corresponding <references group="မၢႆတွင်း"/> tag was found