ၸဝ်ႈသြႃႇ သုၶမ်း

ၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမိၼ်ႇတ သုၶမ်း
ၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမိၼ်ႇတ သုၶမ်း
သႃႇသၼႃႇ	သႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထ
ပၢႆး (ၵိူင်း)	ထေရဝႃတ
ၸုမ်ႈၵုၼ်း	ဢၵ်ႉၵမႁႃႇၵမ်ႇမထႃႇၼႃႇ; ၸရိယ
ၵေႃႉတႄႇတင်ႈ	Shan Institute of Information of Technology (SIIT); Pannaparami Foundation;
ပၢႆးပႆႇၺႃႇ	B.A. (Buddhism); M.A (Buddhism); M.A(Sri Lanka);
ၸိုဝ်ႈတၢင်ႇၸိူဝ်း	ၸၢႆးတဵင်းလႂိၼ်ႇ
ၸိုဝ်ႈထမ်ႇမ	ၸဝ်ႈသုၶမ်း
ၸိုဝ်ႈၸဝ်ႈမုၼ်	သုၶမိၼ်ႇတ
ၸိုဝ်ႈပၢႆၵမ်	ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်
ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈသုၼ်ႇတူဝ်
ၵူၼ်းမိူင်း	တႆး
ၵိူတ်ႇ	မေႇ 26၊ 1961 (ဢႃႇယု 63); ဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း၊ ၸိုင်ႈတႆး၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ
ပေႃႈမႄႈ	လုင်းလႃႉသူၺ်ႇ (ႁွင်ႉ)၊; ၸဝ်ႈမၢဝ်းလူင်+; ပႃႈၶမ်းသႂ် (ပႃႈၺုၼ်ႉ)
ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်
ၵွၼ်းဝတ်ႉ	ဝတ်ႉလွႆတိုင်ၶမ်း (မူၸႄႈ); ဝတ်ႉဢူမုၼ်ထမ်းႁူမ်ႈသႃႇ (တၢင်ႉယၢၼ်း);
ၸၢတ်ႈပၢၼ်သႃႇသၼႃႇ
ဝႅပ်ႉသၢႆႉ	shanviews.com

ၼႂ်း 21 ၸူဝ်ႈပၢၵ်ႇပီ ၼႆႉ သင်ႇၶႃႇတႆး ဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈသဵင်သေ ဢၼ်ၵူၼ်းႁူႉၸၵ်းၼမ်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမ်းၼႆႉၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃးၸဝ်ႈၼိုင်ႈ။ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈထမ်း (ၸဝ်ႈသုၶမ်း)၊ ပဵၼ်ၽူႈတႅမ်ႈၸိူင်း၊ တႅမ်ႈဝွၵ်း၊ ပဵၼ်ၽူႈတႅမ်ႈ ၽဵင်းၵႂၢမ်းပၢၼ်မႂ်ႇ (ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်)၊ ပဵၼ်ၽူႈႁေႃးတြႃး၊ ပဵၼ်ၽူႈၼႄတြႃး၊ ပဵၼ်ၽူႈပူၵ်းပွင်သႃႇသၼႃႇသၼ်လွႆ၊ ပဵၼ်ၽူႈၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းၼမ်၊ ပဵၼ်ၽူႈၶူင်သၢင်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ၾွၼ်ႉလိၵ်ႈတႆး ၵေႃႉၸၢႆး Kawsai၊ ဢေယိင်း A Ying၊ ၸေႃႇၵျီႇတႆး Zawgyi-Tai လႄႈ ဢႃႇဝႃးယူႇၼီႇၶူတ်ႉ Our Unicode သေဢမ်ႇၵႃး ပဵၼ်ၽူႈၶတ်းၸႂ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈၽူင်းတိလၢႆႉ Android ၸႂ်ႉတိုဝ်းလႆႈ လိၵ်ႈတႆးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၽူႈတင်ႈၸုမ်း Shan Institute of Information of Technology (SIIT)၊ ပဵၼ်ၼႃႇယၵ တႄႇတင်ႈ ၾွင်ႇတေးသျိၼ်း ပၺ်ႇၺႃႇပႃႇရမီႇ Pannaparami Foundation ဢၼ်ၸွႆႈထႅမ် ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်၊ ႁပ်ႉဢဝ်ဝႆႉ ပုၼ်ႈၽွၼ်း ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ ငဝ်ႈငုၼ်း မုၵ်ႉၸုမ်းသင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆး တီႈပၢင်လူင်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼိုင်ႈ။

ၼေႃႇၶမ်း ၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမ်းၼႆႉ ၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈ တီႈ ပွၵ်ႉမၢႆ (4) ဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း မိူဝ်ႈ(26.5.1961)။ ပဵၼ် လုၵ်ႈၸၢႆး လုင်းလသူၺ်ႇ (ၸဝ်ႈမၢဝ်းလူင် သၻ်ꩪမ်မꩡေႃတိၵꩪꩡ) ပႃႈၶမ်းသႂ် ႁွင်ႉ တေႃႇၺုၼ်ႉ။ ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉႁွင်ႉ ဢၢႆႈၸၢႆး(ၸၢႆးတဵင်းလုၼ်ႇ)။ မီးပီႈၼၢင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၼၢင်းၵျီႇတဵင်း (1959) ႁွင်ႉဝႃႈ ၼၢင်းသႂ်သႂ်သႅၼ်။ ၽၢႆႇၼႃႈ ၼၢင်းသႂ်သႂ်သႅၼ်ၼႆႉၵေႃႈ မီးပီႈၼၢင်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈ ၸိုဝ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ ၼၢင်းတိၼ်ႇဢူး (2ၶူပ်ႇ) သေ သဵင်ႈၵၢမ်ႇၵႂႃႇ မိူဝ်ႈၼၢင်းသႂ်သႂ်သႅၼ် တေၵိူတ်ႇ လူဝ်ႇထႅင်ႈဝၼ်းၼိုင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လႆႈႁူႉဝႃႈ ၼၢင်းတိၼ်ႇဢူး သမ်းၶဵမ်ၽိတ်းသေ တၢႆၵႂႃႇ။

ဢၢႆႈၸၢႆး (ၸၢႆးတဵင်းလုၼ်ႇ) မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ ၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်း ၸၼ်ႉၵၢင် (ဢ.လ.ၵ) တၢင်ႉယၢၼ်း တေႃႇထိုင် ၸၼ်ႉႁႃႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ထိုင်မႃးၸၼ်ႉ 6 ၸင်ႇမႃးသိုပ်ႇၶိုၼ်ႈ ႁူင်းႁဵၼ်း ၸၼ်ႉသုင် ဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း တေႃႇထိုင် ၸၼ်ႉ 7။ မိူဝ်ႈဢွင်ႇၸၼ်ႉ 7 ၼၼ်ႉ ၼႂ်းႁွင်ႉႁဵၼ်း လႆႈမၢႆသွင်သေ ဢွင်ႇ။ ၶိုၼ်ႈၸၼ်ႉ 8, 9, 10 တီႈ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင် မၢႆ (4) တီႈဝဵင်းပၢင်ႇဢူး (မေႇမဵဝ်ႉ၊ မိူဝ်ႈဢွင်ႇၸၼ်ႉပႅတ်ႇၼၼ်ႉ လႆႈလၢဝ်ၸွင်ႈ ပၢႆးၼပ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ယူႇတီႈဝဵင်းပၢင်ႇဢူး ပွၵ်ႉဢွင်ႇမင်ႇၵလႃႇ ႁိူၼ်းလုင်းၶုၼ်လူႇ ပႃႈၼၢင်းလူင်ႇၶဝ် (ၼမ်ႉလဝ်း)ၼၼ်ႉ ၸွႆႈႁဵတ်းၵၢၼ် ၼႂ်းႁိူၼ်းပိူၼ်ႈသေ ၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈယဝ်ႉ။ ပီ 1977, 78 ၼၼ်ႉ လုၵ်ႈႁဵၼ်းတႆး ၸၼ်ႉၸွမ်တင်းလူင် (မိူင်းမၢၼ်ႈ) မႃးပိုတ်ႇၽုၺ်ႇ ပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး မ ႁႃႈတူဝ် တီႈဝဵင်းပၢင်ႇဢူး ၶၢဝ်းမႆႈလႄႈ ၸၢႆးတဵင်းလုၼ်ႇ လႆႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈတႆး မႁႃႈတူဝ်သေ မေႃလိၵ်ႈတႆးၵႂႃႇလီလီ။ မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉၵေႃႈ ယၢမ်ႈႁဵၼ်းမႃး တီႈတၢင်ႉယၢၼ်း တမ်ႈတီႈ ၸၢႆးသႅင်ၸိုၼ်ႈ (သၶႁ)ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်မႃး လူင်ႉလႅၼ်ႇလီၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ် ဢၼ်ၶိုၼ်းမႃး ႁဵၼ်းတီႈ ပၢင်ႇဢူး။ မိူဝ်ႈတွပ်ႇလိၵ်ႈတႆးၼၼ်ႉၵေႃႈ ၼႂ်းဝဵင်းပၢင်ႇဢူး လႆႈမၢႆၼိုင်ႈ၊ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းပၢင်ႇဢူး သမ်ႉလႆႈ မၢႆသွင်ယဝ်ႉ။ မေႃသွၼ် မႁႃႈတူဝ် ဢၼ်မႃးပူင်သွၼ်ပၼ်တႄႉ ပဵၼ်ၸၢႆးၶုၼ်မိူင်း (မိူင်းၵိုင်)၊ ၸၢႆးၽူဝ်းဢွင်ႇ (ၸၢႆးမွၵ်ႇၶမ်းသွႆႈ မူႇၸေႈ)၊ ၼၢင်းမျိၼ်ႉတဵင်း (မိူင်းၼၢႆး) လႄႈ ၼၢင်းမုၼ်ႇၶမ်းဢွင်ႇ (ၶမ်းတီႈ)ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် မႁႃႈတူဝ်တႄႉ ပဵၼ် လုင်းၸၢႆးၾႃႈ။

တႄႇၽိုၵ်းတႅမ်ႈဝွၵ်း သႂ်ႇၼႂ်းပပ်ႉသၢႆၸႂ်ၶိူဝ်း (ၵဵင်းတုင်)သေ ဝွၵ်း ဢၼ်ပိူၼ်ႈလိူၵ်ႈ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ် ဝွၵ်းဢၼ်ႁူဝ်ၶေႃႈဝႃႈ -
ၾၼ်

ၶမ်ႈဝႃးၼွၼ်းၾၼ်
လႆႈႁၼ်ၸိမ်ပိဝ်
လိဝ်ၼိူဝ်ပၢႆလူမ်း
ၸူမ်းတူၺ်းၸူမ်းႁၼ်
မိူဝ်ႈၵဝ်ၼွၼ်းၾၼ်။
ၾႃႉပၢင်ႇလႅင်းၵေႃႈ
တေႃႈဢမ်ႇႁၢႆလၢႆ
ၼႂ်းသၢႆတႃၵဝ်
တဝ်ထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်
သီလိူင်ၶဵဝ်လႅင် ၶၢဝ်။

ၸၢႆးလၢဝ်ၵူပ်ႉ (တၢင်ႉယၢၼ်း)

1980 ၵႂႃႇသိုပ်ႇၶိုၼ်ႈ ၸၼ်ႉၸွမ်ၸေႊတွၼ်ႈ Regional College ပၢႆးၼပ်ႉသၢႆႊ ဝဵင်းလိူဝ်ႇ တီႈသဵၼ်ႈတၢင်း 35 လႄႈ 80။ မၼ်းပႃး ဝႃႇသၼႃႇ ပိတ်ႉမၢၵ်ႇၼင်၊ လဵၼ်ႈမၢၵ်ႇသွင်းၼင် basketball လႄႈ လဵၼ်ႈၽတ်ႉၶူၼ်ၵႆႇသေ သူင်ဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈ တႅမ်ႈလိၵ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၶိုၼ်ႈၸၼ်ႉၸွမ်ၸႄႈတွၼ်ႈ မိူဝ်ႈဢိုတ်းႁဵၼ်း ၶၢဝ်းမႆႈၼၼ်ႉ လႆႈၵႂႃႇႁဵတ်း မေႃသွၼ်လိၵ်ႈတႆး တမ်ႈတီႈ ပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး ၶၢဝ်းမႆႈ ၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄးသေ တူၵ်းပုၼ်ႈၽွၼ်း တီႈဝၢၼ်ႈၼႃးၶေႃ ႁူမ်ႈၵၼ် တင်းမေႃသွၼ် ၸၢႆးယွတ်ႈၶိူဝ်း (လွႆလႅမ်)။ ၶၢဝ်းပၢင်သွၼ် ပႆႇတၼ်းယဝ်ႉ ၸၼ်ႉၸွမ်ၸႄႈတွၼ်ႈ ၶိုၼ်းၽုၺ်ႇလႄႈ မေႃသွၼ် ၸၢႆးထုၼ်းလူႇ (သိူဝ်ၵွတ်ႇၶိူဝ်း၊ တၢင်ႉယၢၼ်း)ၶိုၼ်းမႃးပုတ်ႈ ပူင်သွၼ်ၵႂႃႇ။ (ၸၢႆးထုၼ်းလူႇၼႆႉ ဝၢႆးမၼ်းမႃး ပဵၼ် ပၢႆးမိူင်း ၸဝ်ႈတိုၼ်းယႂ်ႇ ၼႂ်းၸုမ်း MTA ေသ ၺႃးၶႃႈႁႅမ်တၢႆပႅတ်ႈ တီႈလၢႆးၶႃႈ)

ဝၢႆးသေ တွပ်ႇလိၵ်ႈၸၼ်ႉၸွမ် ၼႂ်းလိူၼ်ဢွၵ်ႇထူဝ်ႇပိူဝ်ႇယဝ်ႉ ၸင်ႇပွၵ်ႈမိူဝ်းတၢင်ႉယၢၼ်း မိူဝ်းၸႂ်းႁိူၼ်း။ သမ်ႉမိူဝ်းၺႃး ၵေႃႉပဵၼ်ပေႃႈ ၸဝ်ႈမၢဝ်းလူင် ဢဝ်ပိူၼ်ႈ ၶၢမ်ႇၸၢင်းတုင်ႇလၽလႄႈ ၸၢႆးတဵင်းလုၼ်ႇၵေႃႈ ၸင်ႇၶဝ်ႈ ဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇ 45 ဝၼ်းသေ ၼုင်ႈၸၢင်း ၸွမ်းပိူၼ်ႈ မိူဝ်ႈ 1342 လိူၼ် 12 မူၼ်း ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸၢင်း တမ်ႈတီႈ သိမ်ႇဢူမုၼ်ထမ်းႁူမ်ႈသႃႇ ဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်းသေ ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈသုၶမိၼ်ႇတ။ ႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃး ဝိပတ်ႉသၼႃႇၸွမ်းပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၶႅပ်းတြႃး ဢၼ်ၸဝ်ႈသုၶမ်ႈႁေႃးၼၼ်ႉ လႆႈႁူႉဝႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈ လႆႈၵႂႃႇၸႂ်း တႆးၵေႃႉမၼ်း မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸၢႆးတၢၼ်းလုၼ်ႇ ၶိုၼ်ႈႁူင်းယႃဝႆႉသေ ထႅင်ႈဝၼ်းၼိုင်ႈ ၸၢႆးတၢၼ်းလုၼ်ႇ သမ်ႉတၢႆၵႂႃႇလႄႈ ၸင်ႇလႆႈ သင်ႇဝေႇၵသေ မႃးၼုင်ႈရႁၢၼ်းၼႆယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈသုၶမ်း

ဝၢႆးသေ ၼုင်ႈၸၢင်းယဝ်ႉ လႆႈ 7 ဝၼ်း လႆးဢွၼ် ၸဝ်ႈသြႃႇထဝ်ႈလွႆႁၢင်း ဢူးပၼ်ႇတဝ ၵွႃႇဝႆႈၽြႃး သူၺ်ႇတၵူင်ႇ (တႃႈၵုင်ႈ) သူၺ်ႇမေႃႇထေႃး (ပႃႇၵိူဝ်)၊ ၵျႅၵ်ႉထီးယူဝ်း၊ ၼွင်ႁၢႆးယႃႈ ၶၢဝ်းတၢင်းသၢဝ်းဝၼ်းယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၸင်ႇၶိုၼ်းမႃး ၶဝ်ႈၵၢၼ်တြႃး တမ်ႈတီႈ ၵျွင်းဢူမုၼ်ထမ်းႁူမ်ႈသႃႇ တၢင်ႉယၢၼ်း။ မၢႆဢွင်ႇ ၸၼ်ႉၸွမ်ၸႄႈတွၼ်ႈ ဢွၵ်ႇမႃးလႄႈ ဢွင်ႇယူႇသေတႃႉ မၼ်းၸဝ်ႈ ဢမ်ႇၵႂႃႇသိုပ်ႇၶိုၼ်ႈသေ သိုပ်ႇယူႇၵႂႃႇၼႂ်း သႃႇသၼႃႇယဝ်ႉ။ သိုပ်ႇလူႁၼ်လုမ်းလႃး ၸဝ်ႈသြႃႇထဝ်ႈလွႆႁၢင်း ဢၼ်ဢႃႇယုလႆႈ 98 ၼၼ်ႉသေ ၽိုၵ်းၵျၢင်ႉၵမ် ၵၢၼ်ဝိပတ်ႉသၼႃႇ ၵမ်ႇမထၢၼ်း တမ်ႈတီႈ ၵေႃႉပဵၼ်ပေႃႈမၼ်းၸဝ်ႈ ၸဝ်ႈမၢဝ်းလူင် ၶၢဝ်းတၢင်း 5 ပီယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈသြႃႇထဝ်ႈ လွႆႁၢင်း ၸဝ်ႈပၼ်ႇတဝ လွၼ်ႇၵႂႃႇ မိူဝ်ႈပီ 1347 မိူဝ်ႈဢႃႇယုလႆႈ 103 သေ ၸဝ်ႈသုၶမ်း လႆႈႁဵတ်းပွႆးလိူမ် လုမ်းလႃးသၢင်းၵျူဝ်ႇပၼ်ယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၸင်ႇတႅပ်းတတ်းၸႂ်ဝႃႈ တေၵႂႃႇ ႁဵၼ်းလိၵ်ႈ လေႃးၵုတ်ႉတရႃႇၼႆသေ မိူဝ်ႈလႆႈ 5 ဝႃႇၼၼ်ႉ ၸင်ႇၵႂႃႇယူႇသဝ်း တမ်ႈတီႈ ဝတ်ႉထမ်ႈၶမ်း (ၵျွင်းသူၺ်ႇၵူႇ) ဝဵင်းၺွင်ႇသူၺ်ႇ 5 ပီ တေႃႇပေႃးဢွင်ႇ ၸၼ်ႉမူႇလ၊ ၸၼ်ႉဢွၼ်ႇ၊ ၸၼ်ႉၵၢင်၊ ၸၼ်ႉလူင်ယဝ်ႉ။ (ၸၼ်ႉလူင်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈလႆးတွပ်ႇသွင်ပီ ၸင်ႇတေဢွင်ႇ) မိူဝ်ႈၽွင်းလႆႈ 7 ဝႃႇ ဝၢႆးတွပ်ႇလိၵ်ႈ ၸၼ်ႉၵၢင်ယဝ်ႉသေ ပွၵ်ႈမႃးမိူဝ်းတၢင်ႉယၢၼ်း မႃးၼၢဝ် ပဵၼ်သႆႈၵႂ်ႈလႄႈ လႆႈၶိုၼ်းမႃးဢဝ်ဝႃႇတီႈ တၢင်ႉယၢၼ်း ယူတ်းယႃတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇယဝ်ႉ။ ပွၵ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵိၼ်းၼႃႇသေ သမ်ႉပေႃးတၢႆလိုမ်းၵႂႃႇ ၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးယူႇလီယဝ်ႉ ဢွၵ်ႇဝႃႇမႃး ၸင်ႇၶိုၼ်းၵႂႃႇသိုပ်ႇၶိုၼ်ႈလိၵ်ႈ ၸၼ်ႉလူင် တီႈၺွင်ႇသူၺ်ႇ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လႆႈၶၢတ်ႇ ၵၢၼ်ႁဵၼ်းၵႂႃႇလႄႈ ၶဝ်ႈတွပ်ႇလိၵ်ႈ ၸၼ်ႉလူင်ၵေႃႉ ပီၼၼ်ႉ ဢမ်ႇဢွင်ႇ။ ထႅင်ႈပီၼိုင်ႈ ၸင်ႇတေဢွင်ႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၽွင်း ႁဵၼ်းဢဝ် လိၵ်ႈလေႃးၵုတ်ႉတရႃႇ တီႈၺွင်ႇသူၺ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ပွႆးတွပ်ႇလိၵ်ႈ ၼႂ်းတိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈလႆႈမၢႆၼိုင်ႈ တႃႇသေႇယဝ်ႉ။ တမ်ႈတီႈ ပွႆးတွပ်ႇလိၵ်ႈ ဝိၼယႃႇၻိၼုၵ်ႉၵႁ ဝဵင်းၺွင်ႇသူၺ်ႇၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈလႆႈတွပ်ႇဢွင်ႇထိုင် ၸၼ်ႉတတိယ။ ၸဝ်ႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈလေႃးၵုတ်ႉတရႃႇ တီႈၺွင်ႇသူၺ်ႇ 5 ပီ သေ ဢွင်ႇပူၼ်ႉ ၸၼ်ႉပထမၵျီးယဝ်ႉ။ ဝၢႆးဢွင်ႇပူၼ်ႉ ၸၼ်ႉလူင် ပထမၵျီးယဝ်ႉ ၸဝ်ႈမိူဝ်းယူႇသဝ်း တီႈၵျွင်းပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်သေ ႁဵၼ်းဢဝ် လၢႆးတႅမ်ႈ ဢၽိထၢၼ်ႇ တမ်ႈတီႈ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ၺႃႇၼသမ်ႇၽႃႇရ သေ တႅမ်ႈဢၽိထၢၼ်ႇ တႆး၊ ဢႅင်းၵလဵတ်ႈ၊ မၢၼ်ႈ သၢမ်ၽႃႇသႃႇယဝ်ႉ။

1992 ၵႂႃႇသိုပ်ႇႁဵၼ်း လိၵ်ႈထမ်း ၸၼ်ႉၸွမ်သႃႇသၼႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်း (တႃႈၵုင်ႈ) 4 ပီ တႅမ်ႈၽိုၼ်ပွင် ကာယသံသဂသိကာပုဒ် လေ့လာသုံးသပ်ချက် သေ လႆႈၸုမ်ႈ တၵ်ၵသီလꩪမ်မႃၸရိယ B.A (Buddhism)၊ သိုပ်ႇၶိုၼ်ႈ ၸၼ်ႉမႁႃႇ 2 ပီ တႅမ်ႈၽိုၼ်ပွင် (မၢၼ်ႈ: "ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ၏ ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုနှင့် ဓလေ့ထုံးစံများ") သေ လႆႈၸုမ်ႈ တၵ်ၵသီလ မႁႃꩪမ်မႃၸရိယ M.A (Buddhism) ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၶိုၼ်ႈ ၸၼ်ႉၸွမ် သႃႇသၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်း တီႈတႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉ တႄႇဢဝ် ပီသွင်ၵႂႃႇ သင်ႇၶႃႇလုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ် လိူၵ်ႈ ၸဝ်ႈသုၶမ်း ပဵၼ် ႁူဝ်ၼႃႈ လုၵ်ႈႁဵၼ်း class monitor ၼႂ်းၸၼ်ႉၵူႈပီပီ တေႃႇပေႃးယဝ်ႉ ၸၼ်ႉမႁႃႇယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈႁဵတ်း class monitor ၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ လိူၵ်ႈလုၵ်ႈႁဵၼ်း ဢၼ်ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ဝိၼီး သုတ်ႉတၢၼ်ႇ ဢၽိထမ်ႇမႃႇ ပၢႆးပိုၼ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ ႁႂ်ႈၶဝ် ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း တႅမ်ႈမၢႆပၼ် ဢၼ်ၶူးပူင်သွၼ်ၼၼ်ႉသေ ၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမ်း ၶိုၼ်းမႄးထတ်း မႄးပေႃႉပဵၼ် တူဝ်လိၵ်ႈၶွမ်း မႄးႁၢင်ႈႁႅၼ်းပၼ် ႁႂ်ႈပေႃးငၢႆႈၸႂ် လုၵ်ႈႁဵၼ်း မိူဝ်ႈတွပ်ႇလိၵ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸုပ်ႈၶဝ်ၸဝ်ႈၼႆႉ မိူဝ်ႈၶိုၼ်ႈ ပီၼိုင်ႈၼၼ်ႉ မီးလုၵ်ႈႁဵၼ်း 95 ၸဝ်ႈသေ မိူဝ်ႈဢွင်ႇ ပီသီႇၼၼ်ႉ ဢွင်ႇပူၼ်ႉၵႂႃႇ 64 ၸဝ်ႈ၊ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်ၶဝ်ႈၸၼ်ႉမႁႃႇ မီး 33 ၸဝ်ႈသေ ပဵၼ်ဢၼ်ဢွင်ႇ ပီသီႇၼမ်သေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ တႅမ်ႈၽိုၼ်ပွင် Thesis ၶၢဝ်းယၢမ်း လႆႈ 3 ပီလႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ် ၶၢဝ်းယၢမ်း တေဢမ်ႇသုမ်းလၢႆၼၼ်ႉ ပီ 1999 လႄႈ ပီ 2000 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈဢွၵ်ႇၵွႃႇႁဵၼ်းလိၵ်ႈ မိူင်းသီႇႁူဝ်ႇ ၸၼ်ႉၸွမ် ၵေႇလၼီႇယယဝ်ႉ။ ၽိုၼ်ပွင် Thesis ၽၢႆမၢၼ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ယူႇတီႈသီႇႁူဝ်ႇသေ သူင်ထိုင် ယၢၼ်ႇၵုင်ႇ ၵူႈလိူၼ် တေႃႇပေႃးယဝ်ႉယဝ်ႈ။ မိူဝ်ႈပီ 2001 ၵႂႃႇႁပ်ႉၸုမ်ႉ M.A တမ်ႈတီႈ ၸၼ်ႉၸွမ် ၵေႇလၼီႇယ မိူင်းသီႇရိ လင်ႇၵႃႇယဝ်ႉသေ မႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၵွၼ်းၵျွင်း တမ်ႈတီႈ လွႆႊတိုင်ၶမ်း ဝဵင်းမူႇၸေႊယဝ်ႉ။ ၵျွင်းဢူမုၼ်ထမ်းႁူမ်ႈသႃႇ တီႈတၢင်ႉယၢၼ်းၵေႃႈ ပဵၼ်ၵျွင်းၸဝ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ပၵ်းသင်ႉပၵ်းသဝ် တမ်ႈတီႈမူႇၸေႊ ဝတ်ႉလွႆတိုင်ၶမ်းသေ တူၼ်ၸဝ်ႈ ၵႂႃႇပူၵ်းပွင် သႃႇသၼႃႇ ၵူႈတီႈၵူႈတၢင်း ၸဵမ်ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ မိူင်းတႆး မိူင်းထႆး မိူင်းလၢဝ်း မိူင်းၶႄႇ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယသေ ပိုတ်ႇၽုၺ်ႇပၢင်တြႃးဝိပတ်ႉသၼႃႇ ႁေႃးထမ်းတြႃးထမ်ႇမႃႇ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း တင်းၼမ်တင်းလၢႆ လႆႈႁၼ်သၢႆလႅင်း သႃႇသၼႃႇမႃးယူႇ။

လွင်ႈၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းၼမ်

ပီ 2012 ပူၵ်းတင်ႈ ၸုမ်းပၺ်ၺႃႇပႃႇရမီႇ ၾွင်ႇတေးသျိၼ်း တီႈဝတ်ႉလွႆတိုင်ၶမ်း ဝဵင်းမူႇၸႄႈသေ 1. ၸွႆႈထႅမ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ် ၸိူဝ်းတိုၵ်ႉၶိုၼ်ႈႁဵၼ်း ဢၼ်မီးတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ငိုၼ်းတွင်း။ 2. ၸွႆႈထႅမ် ႁူင်းႁဵၼ်း ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈ။ 3. ၸွႆႈထႅမ် ၽိင်ႈငႄႈပုတ်ထလႄႈ ပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး ၶၢဝ်းမႆႈၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

လိူဝ်သေၼၼ်ႉ တမ်ႈတီႈသင်ႇၶႃႇတႆးၸိူဝ်းၵႂႃႇႁဵၼ်းလိၵ်ႈ တီႈမိူင်းသီႇရိလင်ႇၵႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ တႄႇဢဝ် ပီ 2003 မႃး ၸွႆႈထႅမ်ပၼ် တေႃႇထိုင် 2019ယ ၢမ်းလဵဝ် ၼိုင်ႈပီ တေႃႇလႃႇ ၼိုင်ႈမိုၼ်ႇယဝ်ႉ။ တႄႇဢဝ်ပီ 1999 ႁပ်ႉဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ၽူႈမၢႆလူင် ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းသင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်သေ ၵိုတ်းလိုဝ်ႈၵႂႃႇ ပီ 2019 ယဝ်ႉ။

ၸုမ်ႈဢၼ်ၸဝ်ႈ လႆႈႁပ်ႉ

ယွၼ်ႉပူၵ်းပွင် သႃႇသၼႃႇၵွႃႇ ဢမ်ႇလိုဝ်ႈဢမ်ႇသဝ်းလႄႈ မိူဝ်ႈပီႈ 2007 လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းမၢၼ်ႈ ၸင်ႇၼွပ်ႇပၼ် ၸုမ်ႈၽူႈၼႄတြႃးၵမ်ႇမတ်ႉထၢၼ်း “ၵမ်မꩦ်ꩧႃၼႃၸရိယ”၊

ပီ 2012 သမ်ႉ ၼွပ်ႇဢၢပ်ႈပၼ်ထႅင်ႈ ၸုမ်ႈ “မႁႃၵမ်မꩦ်ꩧႃၼႃၸရိယ”၊

ပီ 2016 လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းမၢၼ်ႈ ၼွပ်ႇဢၢပ်ႈပၼ် ၸုမ်ႈ "ဢၷ်ၷမႁႃၵမ်မတ်ႉထႃႇၼႃႇၸရိယ"ယဝ်ႉ။ တီႈငဝ်ႈငုၼ်း မုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆးၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈပဵၼ် ၽူႈမၢႆလူင်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈယဝ်ႉ။
ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမ်း ပဵၼ်ၽူႈပွင်ၵၢၼ်ပၼ်ပုၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းၼမ်မႃႈ ပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင် ႁဵတ်းၵၢၼ်ထိုင်တီႈ ၼႃႈၵီႈမဵတ်ႉတႃႇ ပုၼ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၽႃႇသႃႇ သႃႇသၼႃႇသေ မီးၵုင်ႇမုၼ် ၼမ်တႄႉတႄႉလႄႈ မိူဝ်ႈပီတႆး ႒႑႑႑ ပီမႂ်ႇတႆး (6.12.2016)မိူင်းမၢဝ်းၼၼ်ႉ ၸုမ်းလုမ်းဝိတ်ႉၸႃႇတႆး မိူင်းမၢဝ်း လႄႈ မူႇၸုမ်းၶိူဝ်းတႆး မိူင်းမၢဝ်းလူင် ၸင်ႇလႆႈၼွပ်ႇဢၢပ်ႈပၼ် ၸုမ်ႈၽူႈၵတ်ႉၵႃႊၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆးယဝ်ႉ။ ပီၼၼ်ႉ ၸၢႆးပၢၼ်း မိူင်းမၢဝ်းၵေႃႈႁပ်ႉလႆႈ ၸုမ်ႈၼၼ်ႉ ၼင်ႇၵၼ်။
ပီ 2019/07/07 မိုင်းထႆး ၼွပ်ႇဢၢပ်ႈပၼ် ၸုမ်ႈၵုၼ်း Caja Jakra Award တီႈၼၶွၼ်းပထူမ်၊ ၿုတ်ꩪမုၼ်းထူၼ်း။
ပီ 2019/07/24 ၸၼ်ႉၸွမ် International University of Morality ၾလေႃႇရီႇၻႃႇ၊ မိုင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ၼွပ်ႇဢၢပ်ႈပၼ် ၸုမ်ႈၵုၼ်း လွင်ႈပူၵ်းသၢင်ႈ ၸႃႇရိတ်ႉတၵူၼ်းမိူင်း Ph.D (Honorary Doctoral of Philosophy Degree) တီႈမိူင်းၵျပၢၼ်ႇ၊ ဝဵင်းတူဝ်ႇၵျူဝ်ႇ။

ၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမ်းၼႆႉ ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၽၢႆႇႁေႃးလၢတ်ႈထမ်းတြႃးသေဢမ်ႇၵႃး လွင်ႈၽၢႆႇတႅမ်ႈ လိၵ်ႈလၢႆးၼႆၵေႃႈ သႂ်ႇၸိုဝ်ႈပၢႆၵမ် ဝႃႈ “ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင် တၢင်ႉယၢၼ်း၊ ၸဝ်ႈသုၶမ်း (တၢင်ႇယၢၼ်း)”ၼႆႁေ တႅမ်ႈလိၵ်ႈၸိူင်း လိၵ်ႈဝွၵ်း လိၵ်ႈႁွမ်တွမ် လိၵ်ႈပိၼ်ႇၽႃႇသႃႇ လိၵ်ႈထမ်း တင်းၼမ်သေ ၸွႆႈထႅမ်ယုၵ်ႉယွင်ႈ လွင်ႈလိၵ်ႈ လၢႆးမႃးယူႇ။

လိၵ်ႈဢၼ်တႅမ်ႈမႃး

တၢင်းႁၵ်ႉမၢၵ်ႇၵႅမ်ႈၶွင် မၢႆၼိုင်ႈ (ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်) 1988 ၸိူင်းယၢဝ်း
တၢင်းႁၵ်ႉမၢၵ်ႇၵႅမ်ႈၶွင်ႇ မၢႆသွင် (ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်) 1991 ၸိူင်းယၢဝ်း
တၢင်းႁၵ်ႉၼူၵ်ႇသႅဝ်းဢွၼ်ႇ (ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်) ၸိူင်းယၢဝ်း
မွၵ်ႇလူင်ႇလဵဝ် (ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်) ၸိူင်းယၢဝ်း
မွၵ်ႇၵွၼ်တေမွၵ်ႇၼႄယူႇ (ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်) ၸိူင်းယၢဝ်း
လီၸင်းသေပိူၼ်ႈ (ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်) ၸိူင်းယၢဝ်း
ၶိုၼ်းထူပ်းႁၼ်ၵၼ် (ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်) ၸိူင်းယၢဝ်း
ၶႅၵ်ႇ (ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်) ၸိူင်းယၢဝ်း
ၵႅဝ်ႈ (ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်) ၸိူင်းယၢဝ်း
ဝွၵ်းၼႂ်းသူၼ်မွၵ်ႇႁၵ်ႉ မၢႆ 1-5 (ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်)
မူဝ်ႇသျေႇတႃးယၢၼ်း (ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်) ပိၼ်ႇၽႃႇသႃႇ
ငရၢႆးမိူင်းၵူၼ်း (ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်) ပိၼ်ႇၽႃႇသႃႇ
ၵေႃႉႁၵ်ႉဢွၼ်ႇလႅင်း (ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်) ၸိူင်းပွတ်း
ယိင်းၼွင်ႉဢမ်ႇၶႂ်ႈပဵၼ် (ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်) ၸိူင်းပွတ်း
မွၼ်းထမ်း မၢႆၼိုင်ႈ (ၸဝ်ႈသုၶမ်း) တြႃးပွတ်း
မွၼ်းထမ်း မၢႆသွင် (ၸဝ်ႈသုၶမ်း) တြႃးပွတ်း
တြႃးပုတ်ထၽႃႇသႃႇ 3 ပပ်ႉ (ၸဝ်ႈသုၶမ်း)
ၶၢဝ်းတၢင်း သိပ်းသွင်ပၼ်းၼႃး (ၸဝ်ႈသုၶမ်း) 2002
ၶၢဝ်းတၢင်း 2003 (ၸဝ်သုၶမ်း) 2003
လိၵ်ႈပေႃႈပၼ်လုၵ်ႈ (ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်) ပိၼ်ႇၽႃႇသႃႇ
သၢႆၼႅင်ႈ မၢႆ (1) ပပ်ႉ IT
သၢႆၼႅင်ႈ မၢႆ (2) ပပ်ႉ IT
ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ၏ ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုနှင့် ဓလေ့ထုံးစံများ (M.A ကျမ်းစာ)
တန်ခိုးပြခြင်း၏ အကျိုးနှင့် အပြစ်များ (M.A စုပေါင်းကျမ်းစာ)
ကာယသံသဂသိကာပုဒ် လေ့လာသုံးသပ်ချက် စာတမ်း (B.A စာတမ်း)
သပ်းလႅင်းပတိင်ႇၺိၼ်ႇ (ၸဝ်ႈသုၶမ်း) (တြႃးဝိပတ်ႉသၼႃႇ)
ဝိပတ်ႉသၼႃႇလႄႈ ၵၢပ်ႈပၢၼ်ယၢမ်းလဵဝ် (ၸဝ်ႈသုၶမ်း) (တြႃးဝိပတ်ႉသၼႃႇ)

ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၸဝ်ႈၼႆႉ လုၵ်ႉဝဵင်းလိူဝ်ႇ ဢဝ်မႃးလိုဝ်ႈ ၸွမ်းတၢင်း သွင်ၶိုၼ်းသေ (1.5.2014) ၽွင်းပွႆးတၢင်ႇထီး ၵျွင်းၽြႃးလူင် တၢင်ႉယၢၼ်း ဢၼ်ၸဝ်ႈဢွၼ်ႁူဝ် မႄးၵုမ်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇပၢင်းႁွတ်ႈထိုင် တၢင်ႉယၢၼ်း ဢဝ်မိူဝ်းပၵ်းဝႆႉ တီႈဢူမုၼ်ထမ်းႁူမ်ႈသႃႇယဝ်ႉ။ တီႈၵျွင်းလွႆႊတိုင်ၶမ်း ဝဵင်းမူႇၸေႊ တီႈႁိမ်းသိမ်ႇလူင်ၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈပၵ်းဝႆႉ ႁူၼ်ႁၢင်ႈၸဝ်ႈယူႇယဝ်ႉ။

ၽိုၼ်ဢိင်

↑ အထနှေး၍ အပြေးသန်သူ။ သီပေါကိုလတ်။

[1] အထနှေး၍ အပြေးသန်သူ။ သီပေါကိုလတ်။