ပၢႆးလႅင်ႊမိူင်း

ပၢႆးလႅင်ႊမိူင်း ပဵၼ်ပိုၼ်ႉႁူႉ ၾၢႆႇလွင်ႈတၢင်း ၸိူဝ်းဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇတင်း လိၼ်မိူင်း တီႈၵူၼ်းႁဝ်းယူႇသဝ်းဝႆႉၼႆႉ သဵင်ႈသဵင်ႈယဝ်ႉ။ တီႈၵူၼ်းႁဝ်းယူႇၼႆႉ ပိူင်လူင်မၼ်း ပဵၼ်ၼိူဝ်လိၼ် ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ မိူင်းၼႆႉယဝ်ႉ။ "မိူင်း" ၼႆႉသမ်ႉပဵၼ် ၶေႃႈၵႂၢမ်းတႆးၵဝ်ႇၵႄႇ ဢၼ်လၢတ်ႈလူၺ်ႈ လွင်ႈၼမ်ႉ၊ လိၼ်၊ ႁိၼ်၊ ၽႃ၊ ထိူၼ်ႇ၊ ႁူၺ်ႈ၊ လွႆ၊ ၼႃး တေႃႇထိုင် ၵၢၼ်ပွင်ၵူႊလွင်ႈလွင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ ပၢႆးလႅင်ႊမိူင်းၼႆႉ ပဵၼ်တၢင်းဢၼ်လီႁူႉ ဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇဝႆႉ ၵူၼ်းႁဝ်း လႄႈ တီႈဢိင်ၵူၼ်းႁဝ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတင်းသဵင်ႈၼႆၵေႃႈ ဝႃႈလႆႈယူႇယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းႁဝ်းပဵၼ်တူဝ်သတ်း တူဝ်မီးၸႂ်ၸိူဝ်ႉၼိူင်ႈ ဢၼ်ယူႇတီႈလူၵ်ႈလုမ်ႈၾႃႉၵမ်ႇၾႃႇၼႆႉယဝ်ႉ။ လူၵ်ႈၼႆ မၼ်းပဵၼ် "ၶူင်း" ဢမ်ႇၼၼ် "မိူင်း"ဢၼ်တူင်ႉၼိုင်ၶၢႆႉလၢႆႊယူႇတႃႇသေႇ၊ ပွင်ႇဝႃႈပဵၼ် ဢၼ်မီးတၢင်းပဵၼ်ပဵၼ်လူႉလူႉ ယူႇတႃႇသေၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းလူၵ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၼႂ်းတႂ်ႈတွင်ႈၾႃႉ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ လုမ်ႈၾႃႉ ဢမ်ႇၼၼ် ၵမ်ႇၾႃႇ ဢၼ်မီးတီႈပွင်ႇဝႃႈ တီႈယူႇသဝ်း ဢၼ်ၵဝ်ႇၵႄႇႁိုင်ယၢဝ်းၼႃႇၼႃႇၼႆ မၼ်းမီးသင်လၢႆလၢႆ၊ ၶဝ်ႁဵတ်းႁိုဝ်သေ တူင်ႉၼိုင်ၶၢႆႉလၢႆႊယူႇ၊ ၶဝ်လႆႈ ဢိင်လင်ၽင်ၼွင်ႈ ၸိူဝ်ႉၼင်ႇႁိုဝ်သေ ပဵၼ်ဝႆႉၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈၵွင်ႉၵၢႆႇဝႆႉ တင်းပၢႆးလႅင်ႊမိူင်း ၾၢႆႇလူၵ်ႈလုမ်ႈၾႃႉဝႆႉယူႇ။ ပိူင်လူင်မၼ်း ၵူၼ်းႁဝ်းပဵၼ်တူဝ်သွမ်ၼူမ်း ဢၼ်တႄႇလႆႈႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉယူႇ ၵူႊမိူဝ်ႈၼၼ်ႉလႄႈ ယူႇသဝ်းဝႆႉတီႈလဵဝ် ယူႇသဝ်းဝႆႁင်းၶေႃဢမ်ႇလႆႈ။ ႁူႉၵေႃႈလီ၊ ဢမ်ႇႁူႉၵေႃႈလီ ၵႃႊတေလႆႈတူင်ႉၼိုင် တႃႇတွင်ႉတႃႇၼဵင် တႃႇသိုပ်ႇယူႇသဝ်း ၸုၵ်းမၼ်ႈၵႂႃႇလႆႈၼၼ်ႉယူႇ။

ၵျူဝ်ႇ (လူၵ်ႈ)

ၵၢင်ၶမ်ႈၵၢင်ၶိုၼ်း ပေႃးဝႃႈ ၼႃႈမိူင်းသႂ်သေ သင်ဝႃႈ ႁဝ်းႁႅၼ်တူၺ်း ၼိူဝ်ၵၢင်ႁၢဝ်ၸိုင် ႁဝ်းတေလႆႈႁၼ် သဵၼ်ႈတၢင်းၸၢင်ႉ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ လိူၼ်လၢဝ် ၼၵ်ႈၶၢတ်ႈ ၵိုၵ်းပႃး လၢဝ်မိၼ်ၸိူဝ်းဢၼ် မႅပ်ႈလႅင်းမႅပ်ႈလႅင်းဝႆႉၼၼ်ႉယူႇ။ ဢၼ်မႅပ်ႈလႅင်းမႅပ်ႈလႅင်းဝႆႉ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ် Hola ၼႆသေ ပဵၼ်လႅင်ႊလၢဝ် ၵျူဝ်ႇၼၵ်ႉၶၢတ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လၢဝ်လႄႈ ၵျူဝ်ႇၼႆႉ မၼ်းမီးလွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ဝႆႉယူႇ၊ လၢဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မႅပ်ႈလႅပ်းမႅပ်ႈလႅင်းဝႆႉသေ မၼ်းမီးငဝ်းလႅင်းႁင်းၶေႃ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵျူဝ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ မၼ်းဢမ်ႇမီး ငဝ်းလႅင်းႁင်းၶေႃ၊ မၼ်းၵူၺ်းလႆႈဢိင်ပိုင်ႈ ငဝ်းလႅင်းလႅတ်ႇသေ လႅင်းမႃးၵူၺ်း။ ၵျူဝ်ႇၼႆႉ ပုၼ်ႈတႃႇ ၼၵ်ႉၶၢတ်ႈပေႇတၢင်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈတႄႉတႄႉ။ ပိုၼ်ႉထၢၼ်မၼ်းတႄႉ ၵျူဝ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ဢဝ်လၢဝ်ႁဵတ်း သုၼ်ၵၢင်သေ ပၼ်ႇႁွပ်ႈလၢဝ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ ၶဝ်မီးဝႆႉ ႁႅင်းၸၼ် ပုၼ်ႈတႃႇၶဝ် ႁႂ်ႈၵုမ်ႇထူၼ်ႈ ၽႂ်မၼ်းယူႇ၊ ပိူင်လိူင်းမၼ်း ၵျူဝ်ႇၼႆႉ ၸႅၵ်ႇၽႄလႆႈ သွင်ပိူင်။ ၵျူဝ်လူင်ဢၼ်မီး ႁႅင်းသတ်ႉယႂ်ႇလႄႈ ၵျူဝ်ႇဢွၼ်ႇ ဢၼ်မီး ႁႅင်းသတ်ႉဢေႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵျူဝ်ႇလူင် ၸိူဝ်းဢၼ်ႁႅင်းသတ်ႉ ဢေႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵျူဝ်ႇဢၼ်ဢဝ် ထၢတ်ႈၵွၼ်းၽွတ်ႈပဵၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉသေ ၵျူဝ်ႇဢၼ် ႁႅင်းသတ်ႉယႂ်ႇၼၼ်ႉတႄႉ ဢဝ်မၢၵ်ႇႁိၼ်ၵႅၼ်ႇ ၽွတ်ႈပဵၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸၵျႃႇဝလႃႇ လႅတ်ႇ လႄႈ ၵျူဝ်ႇတင်းၼမ် (လုၵ်ႈလႅတ်ႇ လႄႈ လူၵ်ႈ တင်းၼမ်)

လုၵ်ႈၵမ်ႇၽႃႇ (လူၵ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ) ဢၼ်ႁဝ်းယူႇသဝ်းဝႆႉၼႆႉ ပဵၼ်ၵျူဝ်ႇ (လူၵ်ႈ) ပိူင်ၼိုင်ႈသေ ၼိုင်ႈပီၼိုင်ႈပွၵ်ႈ မၼ်းပၼ်ႇလဵပ်ႈ လႅတ်ႇဝႆႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ႁဝ်းလႆႈႁၼ် လႅတ်ႇႁိူဝ်ႈလႅင်းလူင်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် လၢဝ်ဢၼ်မီးငဝ်းလႅင်း ႁင်းၶေႃၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၵမ်ႇၽႃႇႁဝ်း လဵပ်ႈပၼ်ႇ လႅတ်ႇယူႇၼၼ်ႉ ၵျူဝ်ႇဢၼ်လဵပ်ႈပၼ်ႇ လႅတ်ႇ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၵမ်ႇၽႃႇႁဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးယူႇ။ ၵျူဝ်ႇလူင် ပႅတ်ႇလုၵ်ႈ ဢၼ်မီးၼႂ်းၸၵျႃႇဝလႃႇလႅတ်ႇၼႆႉ ၸႅၵ်ႇၽႄဝႆႉ သွင်ထၢၼ်ႈ၊ ဢၼ်ၼၼ်ႉ ပဵꧣ်ၵျူဝ်ႇထၢၼ်ႈၼႂ်းလႄႈ ၵျူဝ်ႇ ထၢၼ်ႈၼွၵ်ႈ။ ၵျူဝ်ႇဢွၼ်ႇထၢၼ်ႈၼႂ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵျူဝ်ႇဢၼ် ႁႅင်းသတ်ႉယႂ်ႇသေ ၵျူဝ်ႇလူင်ထၢၼ်ႈၼွၵ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ၵျူဝ်ႇ ႁႅင်းသတ်ႉဢေႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ် -

1. ၵျူဝ်ႇမႃႇၵိဝ်ႇရီႇ (ၵျူဝ်ႇပုတ်ႉ) /လူၵ်ႈပုတ်ႉ
2. ၵျူဝ်ႇဝီးၼၢတ်ႉၸ် (ၵျူဝ်ႇသုၵ်း) -လူၵ်ႈသုၵ်း
3. ၵျူဝ်ႇၵမ်ႇၽႃႇ - လူၵ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ
4. ၵျူဝ်ႇမႃးၸ် (ၵျူဝ်ႇဢင်းၵၢၼ်း - ၵျူဝ်ႇတၢင်းၼႂ်း) /လူၵ်ႈဢင်းၵၢၼ်း
5. ၵျူဝ်ႇၵျူႇပီႇထိူဝ်ႇ (ၵျူဝ်ႇၽတ်း) /လူၵ်ႈၽတ်း
6. ၵျူဝ်ႇၸေႇတၢၼ်ႇ (ၵျူဝ်ႇသဝ်) /လူၵ်ႈသဝ်
7. ၵျူဝ်ႇယူႇရေးၼၢတ်ႉၸ် /လူၵ်ႈယူႇရေးၼသ်ႉ
8. ၵျူဝ်ႇၼႅပ်ႉၵျုၼ်း - ၵျူဝ်ႇတၢင်းၼွၵ်ႈ /လူၵ်ႈၼျႅပ်ႉတျုၼ်း
9. ၵျူဝ်ႇပလူႇတူဝ်ႇ ပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။/လူၵ်ႈပလူးတူဝ်း