တီႇၶုၼ်မျၢတ်ႈ၊ ဢူး
ဢူးတီႇၶုၼ်မျၢၼ်ႈ (ၵိူတ်ႇ 1950 ဢွၵ်ႇထူဝ်ႇပႃႇ 30) ၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇ၊ ၵူၼ်းၶိူဝ်းၶၢင် ၸဝ်ႈပၢႆးမိူင်း၊ ၽူႈသိုင်ႇၾိင်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈသေ ပဵၼ် ၽူႈၼၢမ်း လုမ်းတႅၼ်းၽွင်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ပွၵ်ႈၵမ်းသွင်ယဝ်ႉ။ တီႈ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၵူႈထၢၼ်ႈ၊ ၂၀၁၅ ၼၼ်ႉ တၢင်တူဝ် ပျီႇထွင်ႇၸုၵျၢၼ်ႉၶႅင်ႇယေးၼိၼ်ႉ ၽုၼ်ႉၽျူဝ်းယေးပႃႇတီႇသေ လႆႈဢွင်ႇပႄႉတီႈ ၶဵတ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈ ၸႄႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆ၊ ၸႄႈမိူင်းတႆးသေ ပဵၼ် တႅၼ်းၽွင်း လုမ်းတႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်းယဝ်ႉ။ တီႈပၢင်ၵုမ် လုမ်းတႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်း ပွၵ်ႈၵမ်းသွင်ၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇမၵ်းမၼ်ႈပၼ်ၵၢၼ် ပဵၼ် ၵႅမ်ၽူႈၼၢမ်း လုမ်းတႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်းယဝ်ႉ။[1][2]
| ဢူးတီႇၶုၼ်ႇမျၢၼ်ႈ | |
|---|---|
| ၽူႈၼၢမ်း လုမ်းတႅၼ်းၽွင်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် | |
|
တိုၵ်ႉႁၢပ်ႇၵၢၼ်ဝႆႉ | |
|
တႄႇႁၢပ်ႇပုၼ်ႈၽွၼ်း 2018 ဢေႃးၵၢတ်ႉ 1 | |
| ၵေႃႉဢွၼ်တၢင်း | မၢၼ်းဝိၼ်းၶႅင်ႇတၢၼ်း |
| ပွၵ်ႈၵမ်းသွင် ၽူႈၼၢမ်း လုမ်းတႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်း | |
|
တိုၵ်ႉႁၢပ်ႇၵၢၼ်ဝႆႉ | |
|
တႄႇႁၢပ်ႇပုၼ်ႈၽွၼ်း 2018 မၢတ်ႉၶျ် 22 | |
| ၵေႃႉဢွၼ်တၢင်း | ဢူးဝိၼ်းမျိၼ်ႉ |
| ၵႅမ်ၽူႈၼၢမ်း လုမ်းတႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်း | |
|
ၶၢဝ်းတၢင်းႁၢပ်ႇၵၢၼ် 2016 ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 1 – 2018 မၢတ်ႉၶျ် 22 | |
| ၵေႃႉဢွၼ်တၢင်း | ဢူးၼၼ်ႇတၵျေႃႇၸႂႃႇ |
| ၽူႈသိုပ်ႇႁၢပ်ႇၵၢၼ် | ဢူးထုၼ်းထုၼ်းႁဵင်ႇ |
| တႅၼ်းၽွင်း လုမ်းတႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်း | |
|
တိုၵ်ႉႁၢပ်ႇၵၢၼ်ဝႆႉ | |
|
တႄႇႁၢပ်ႇပုၼ်ႈၽွၼ်း 2011 ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 31 | |
| ၵေႃႉဢွၼ်တၢင်း | တႄႇလၵ်းမိူင်း |
| ၶဵတ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈ | ၸႄႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆ |
| ႁူဝ်ပဝ်ႈသိုၵ်းၵူၼ်းမိူင်း ၸႄႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆ | |
|
ၶၢဝ်းတၢင်းႁၢပ်ႇၵၢၼ် 1990–2010 | |
| ၶုၼ်ၸတ်းၵၢၼ် လုမ်းၸွမ်သိုင်ႇၾိင်ႈ ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် | |
|
ၶၢဝ်းတၢင်းႁၢပ်ႇၵၢၼ် 1990–2010 | |
| ၶေႃႈမုၼ်း ပိုၼ်းၵႅပ်ႈ | |
| ၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈ |
ဢွၵ်ႇထူဝ်ႇပႃႇ 30၊ 1950 ၸႄႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆ၊ မိူင်းတႆး |
| ၶိူဝ်းၵူၼ်း | မျၢၼ်ႇမႃႇ |
| ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်း |
တူဝ်သုၼ်ႇလဵဝ် (2016-တေႃႇယၢမ်းလဵဝ်) ပျီႇထွင်ႇၸုၵျၢၼ်ႉၶႅင်ႇယေးၼိၼ်ႉ ၽုၼ်ႉၽျူဝ်းယေးပႃႇတီႇ (-2016) |
| ၵေႃႉၵူႈ | တေႃႇယိၼ်ႇမေႇ |
| ပေႃႈမႄႈ |
ဢူးတီႇၶုၼ်ၵၢဝ်ႇ(ပေႃႈ) တေႃႇၽေႃႇၵျၼ်ထု (မႄႈ) |
| တီႈယူႇသဝ်း | ဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆ |
| ႁူင်းႁဵၼ်းမိူဝ်ႈဢွၼ်ႇ | ၸၼ်ႉၸွမ်ဝဵၵ်ႉၸႃႇလႄႈ တဵၵ်ႉပၢၼ်ႇတႃႈၵုင်ႈ |
| ၼႃႈၵၢၼ် | ၸဝ်ႈပၢႆးမိူင်း၊ ၽူႈသိုင်ႇၾိင်ႈ |
| ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ် | ၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ |
ပီ 2018 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 22 ၼၼ်ႉ ၶႆႈထုၵ်ႇလိူၵ်ႈမၵ်းမၼ်ႈပၼ်ၵၢၼ် တွၼ်ႈတႃႇ ၽူႈၼၢမ်း လုမ်းတႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်းယဝ်ႉ။
ၸၢတ်ႈပၢၼ်မိူဝ်ႈၸဝ်ႉ လႄႈ ပၢႆးပႆႇၺႃႇ
မႄးထတ်းလႆႈၸုမ်ႈၶူးၽၢႆႇပၵ်းပိူင် ၵႃႈတီႈ ၸၼ်ႉၸွမ်ဝဵၵ်ႉၸႃႇလႄႈ တဵၵ်ႉပၢၼ်ႇတႃႇၵုင်ႈယဝ်ႉ။ ပီ 1975 ႁႃႈၼႆႉ လႆႈႁဵတ်းပဵၼ် ၽူႈတၢင်ၼႃးသွၼ်ၵၢၼ်သေ ထိုင် ပီ 1976 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ်ၼႆႉ ပဵၼ် ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၾိင်ႈမိူင်း ၸၼ်ႉ ၄၊ တႄႇဢဝ်ပီ 1981 တေႃႇ 1984 သီႇ ပဵၼ်ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶွင်ႇၸီႇၵူၼ်းမိူင်း၊ တႄႇဢဝ် ပီ 1985 တေႃႇ 1988 ပဵၼ် ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၾိင်ႈမိူင်း ၸၼ်ႉ ၃ တီႈ ၸႄႈဝဵင်းတွင်ႇငူႇ၊ 1988 တေႃႇ 1990 ပဵၼ် ၽူႈၼၢမ်းၼႂ်း မဝတ တီႈ ၸႄႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆ၊ 1990 တေႃႇ 2010 လိူၼ်ၵျူႇလၢႆႇ ဝႆ့ပဵၼ် ၶုၼ်ၸတ်းၵၢတ် တီႈ လုမ်းၸွမ်သိုင်ႇၾိင်ႈသေ လႆႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် ႁူဝ်ၼႃႈတပ်ႉၸုမ်း၊ တပ်ႉႁၢၼ်ၽၢႆႇတိုၵ်း တီႈ ၸုမ်းသိုၵ်းၵူၼ်းမိူင်းၵူတ်ႉၶၢႆ (ပိုၼ်ႉတီႈ) ဢၼ်မီးၽၢႆႇတႂ်ႈ လွင်ႈၸတ်းၵၢႆ ငဝ်ႈၸိုင်ႈသိုၵ်းၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး မိူဝ်ႈပီ 2007 ၼၼ်ႉ လႆႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၸုမ်းၵမ်ၵၢၼ် လၵ်းမိူင်းလႄႈသင်၊ တီႈ ၸုမ်းၵမ်ၵၢၼ် တႃႇၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်ပွႆးႁပ်ႉဢဝ်ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းပတ်ႉပိုၼ်ႉ တႃႇ လၵ်းမိူင်း ၂၀၀၈ ၼၼ်ႉမႃးယဝ်ႉ။
ပၢႆးမိူင်း
မႄးထတ်းလႆႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၽူႈၼၢမ်းၼႂ်းၸႄႈဝဵင်း တီႈ ပျီႇထွင်ႇၸုၵျၢၼ်ႉၶႅင်ႇယေးၼိၼ်ႉ ၽုၼ်ႉၽျူဝ်းယေးပႃႇတီႇ မႃးလႄႈသင်၊ လႆႈပဵၼ် ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၸႄႈမိူင်း တႃႇ မိူင်းတႆး(ပွတ်းႁွင်ႇ) လႄႈသင်၊ လႆႈႁပ်ႇၵၢၼ် ႁူဝ်ၼႃႈတပ်ႉၸုမ်း (ၸုမ်းႁၢၼ်ၽၢႆႇတိုၵ်း) တီႈ ၸုမ်းသိုၵ်းၵူၼ်းမိူင်းၵူတ်ႉၶၢႆမႃးယဝ်ႉ။[3][2]
တီႈ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ပႃႇတီႇၸေးၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈၶဵတ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈၵူတ်ႉၶၢႆႇသေ တၢင်တူဝ် ပျီႇၶႅင်ႇၽျူဝ်းပႃႇတီႇသေလႄႈ လႆႈထုၵ်ႇလိူၵ်ႈတၢင်ႇပဵၼ် တႅၼ်းၽွင်း လုမ်းတႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်းမႃးသေ လႆႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ပႃး ပုၼ်ႈၽွင်းၽူႈၼၢမ်း ၵေႃၵမ်ၵၢၼ်ၾိင်ႈမိူင်းပိူင်လိူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[4][1]
တီႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ၂၀၁၅ ၼၼ်ႉၵေႃႈ လုၵ်ႉတီႈၶဵတ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈၵူတ်ႉၶၢႆသေ တၢင်တူဝ် ပျီႇထွင်ႇၸုၵျၢၼ်ႉၶႅင်ႇယေးၼိၼ်ႉ ၽုၼ်ႉၽျူဝ်းယေးပႃႇတီႇသေ လႆႈထုၵ်ႇလိူၵ်ႈတၢင်ႇပဵၼ် တႅၼ်းၽွင်း လုမ်းတႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်းယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 2015 ၼၼ်ႉ ဢိၵ်ႇတင်း တူႇရဢူးသူၺ်ႇမၢၼ်း သေ လႆႈထုၵ်ႇထွၼ်ဢွၵ်ႇပႅတ်ႈၵႃႈတီႈ ပျီႇတွင်ႇၸုၵျၢၼ်ႉၶႅင်ႇယေးၼိၼ်ႉ ၽုၼ်ႉၽျူဝ်းယေးပႃႇတီႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[5]
ဝၢႆးသေ ၽူႈၼၢမ်း လုမ်းတႅၼ်ၽွင်းၵူၼ်းမိူင်း ဢူးဝိၼ်းမျိၼ်ႉ ထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇယဝ်ႉ လႆႈလိူၵ်ႈဢဝ် ဢူးတီႇၶုၼ်မျၢတ်ႈ ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၽူႈၼၢမ်းၵေႃႉမႂ်ႇသေ ပီ 2018 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 22 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈၶၢမ်ႇၵိၼ်ႇၵျၢမ်းမႃးယဝ်ႉ။[5]
ပၼ်ႁႃယႃႈမဝ်းၵမ်
မႄးထတ်းဢူးတီႇၶုၼ်မျၢတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ႁူဝ်ၼႃႈၵဝ်ႇ သိုၵ်းၵူၼ်းမိူင်း ၸႄႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆမႃးလႄႈ လႆႈထုၵ်ႇမၢပ်ႇၼေးဝႃႈ ၶဝ်ႈပႃးၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ လွင်ႈၵႃႉၶၢႆယႃႈမဝ်းၵမ်လႄႈ လွင်ႈငိုၼ်းလမ်ၼႆယဝ်ႉ။ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ယႃႈမဝ်းၵမ်လႄႈ လွင်ႈပိၼ်ႇငိုၼ်းလမ်သေ လႆႈပဵၼ်ၽူႈၶဝ်ႈသျႄႇယႃႇ ၵႃႈတီႈ ယေးငိုၼ်းမျၢၼ်ႇမႃႇမေႇၾရႃးဝႃး ဢၼ်လႆႈယႃႉသိမ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢူးၶုၼ်တီႇမျၢတ်ႈလႆႈ ထဵင်ၶိုၼ်းဝႆႉဝႃႈ ဢမ်ႇလႆႈမီးလွင်ႈၵပ်းၵၢႆႇၵၼ်တင်း ၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆ ယႃႈမဝ်းၵမ် ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။[1][6][3][2]
မိၵ်ႈသူး ၸိူဝ်းလႆႈမႃး
မႄးထတ်း(1989) လႆႇမိၵ်ႈယႄးတူႇရ ၊ (1989) မိၵ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းၵတ်းယဵၼ်သႃႇယႃႇ၊ (1989) သူးၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်လီ၊ (1990) ၸွမ်ၽူႈသိုင်ႇၾိင်ႈၸၼ်ႉမၢႆသွင် ၊ (1993) မႂ်ယွင်ႈၵုင်ႇၸွမ်ႁၢၼ်၊ (2002) မိၵ်ႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႉၽၢႆႇၸတ်းၵၢၼ် ၸၼ်ႉသၢမ်၊ (2004) မိၵ်ႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႉၸတ်းၵၢၼ် (ၸၼ်ႉသွင်)၊ (2005) ၸွမ်သိုင်ႇၾိင်ႈၸၼ်ႉၼိုင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
ၽိုၼ်ဢိင်
မႄးထတ်း- ↑ 1.0 1.1 1.2 USDP Incumbents Bring Guns, Alleged Drug Ties to 2015 Race. The Irrawaddy.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 The drug war in Myanmar’s mountains. IRIN. Archived from the original on 2016-02-02။ Retrieved on 2019-01-24။
- ↑ 3.0 3.1 NLD confirms parliament speakers; Nominee for deputy parliament speaker T Khun Myat unclear from opium. Archived from the original on 2018-03-18။ Retrieved on 2019-01-24။
- ↑ People's Assembly - Committees - Parliament Watch - ALTSEAN Burma. Archived from the original on 2015-12-05။ Retrieved on 2019-01-24။
- ↑ 5.0 5.1 Frontier။ "T Khun Myat: Who is the new Pyithu speaker?" (in en)၊ Frontier Myanmar။
- ↑ NLD claims to have monitored everyone from Shan state including T Khun Myat since 2014. Archived from the original on 2018-03-24။ Retrieved on 2019-01-24။