ပၢႆးႁၢင်ႈ
ပၢႆးႁၢင်ႈၼႆႉ ၽၢႆႇမၢၼ်ႈတႄႉ ဢဝ်ၵႂၢမ်းပႃႇလိသေ ၸႂ်ႉဝႆႉဝႃႈ (ရူပဗေဒ) ၽၢႆႇဢဵင်ႈၵလဵတ်ႈၶဝ်ဝႃႈ Physics ၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈ ၶေႃႈၵႂၢမ်းၵရိၵ်ႉ φυσική (ἐπιστήμη) phusikḗ (epistḗmē) “တၢင်းႁူႉ ၼိူဝ်သၽႃႇဝ” လႄႈ φύσις phúsis “သၽႃႇဝ” ၼၼ်ႉသေ ယဵၼ်းပဵၼ်မႃး။ [1]
ပၢႆးႁၢင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်တၢင်းႁူႉတၢင်းမေႃ ပၢႆးသၢႆႊ ၸွမ်းလူၺ်ႈ သၽႃႇဝတြႃးသေ ၵႄႈလိတ်ႈပၼ် ပိုၼ်ႉထၢၼ် ၶူဝ်းၶွင်ၸၵျႃႇဝလႃႇ ဢၼ်ဢၼ်ၼိုင်ႈလႄႈ ဢၼ်ၼိုင်ႈ တုမ်ႉတွပ်ႇ ၵွင်ႉၵၢႆႇၵၼ် ႁႂ်ႈပေႃးႁၼ် ၶေႃးတွပ်ႇမၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ပၢႆးႁၢင်ႈ Physics ၼႆႉ ပဵၼ်ပၢႆးၽႃႇသႃႇ ဢၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်း ၶူဝ်းၶွင်သၽႃႇဝ လႄႈ လွင်ႈတူင်ႉၼိုင် လွင်ႈမၼ်ႈယိုၼ်းၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပၢႆးႁၢင်ႈၼႆႉ လဵပ်ႈႁဵၼ်းပႃး ဢွင်ႈတီႈလႄႈ ၶၢဝ်းယၢမ်း။ ပၢႆးႁၢင်ႈၼႆႉ ၸႂ်ႉတိုဝ်း ၼမ်ႉႁႅင်း၊ ႁႅင်း၊ ၶူဝ်းၶွင် လႄႈ ထၢတ်ႈၾႆးၾႃႉယဝ်ႉ။ ပေႃးႁုပ်ႈသေ လၢတ်ႈၸိုင် ပၢႆးႁၢင်ႈ ရူႇပၿေႇၻၼႆႉ လဵပ်ႈႁဵၼ်းၸွပ်ႇၸႅတ်ႈ လွင်ႈသၽႃႇဝသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမီးလွင်ႈပွင်ႇၸႂ် တီႈၼိူဝ် ၵူႈသမ်ႇၵူႈပိူင် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ [2]
ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်ဝႃႈ ရူႇပၿေႇၻ ၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈ ၶေႃႈၵႂၢမ်းပႃႇလိ (ရူပ = ႁၢင်ႈ၊ ၿေၻ = တၢင်းမေႃပၺ်ႇၺႃႇ) ၼႆလႄႈ ပွင်ႇဝႃႈ တၢင်းႁူႉတၢင်းမေႃ ဢၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်း ႁၢင်ႈၼႆယဝ်ႉ။ ဢဝ်တီႈပွင်ႇဝႃႈ တၢင်းမေႃ ဢၼ်မေႃၸၵ်းၽႄ ႁူႉႁၼ်လွင်ႈႁၢင်ႈ ၼႆၵေႃႈ လႆႈယူႇ။
ပၢႆးႁၢင်ႈ ရူႇပၿေႇၻၼႆႉ ယင်းတေ ၸဝ်ႉလိူဝ်သေ တၢင်းမေႃၼၵ်ႈၶၢတ်ႈၿေႇတၢင်ႇ မိူဝ်ႈမိုၼ်ႉသိုၼ်းၵွၼ်ႇၼၼ်ႉၵွၼ်ႇ။ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ်ၵေႃႈ ၶႂ်ႈမိူၼ် ပၢႆးဝူၼ်ႉ ၾီႇလေႃႇသူဝ်ႇၾီႇ၊ မိူၼ်ပၢႆးထၢတ်ႈ ꩪႃႇတုၿေႇၻသေ ဝၢႆးလင်မႃး သမ်ႉၶႂ်ႈငၢႆးမိူၼ် ပၢႆးၼပ်ႉ လႄႈ ပၢႆးတူဝ်မီးၸႂ် ၸီႇဝၿေႇၻယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 16 ၼၼ်ႉ ၸင်ႇပဵၼ်မႃး ပၢႆးႁၢင်ႈပၢၼ်မႂ်ႇသေ ပဵၼ်မႃး ၽႃႇသႃႇၶေႃၶေႃယူႇ ဝႃႈၼႆသေတႃႉ မၢင်ပွၵ်ႈ တိုၵ်ႉၶႂ်ႈၵဝ်ႈၵဝ်လေႃးလႄးၵၼ် တင်းတၢင်ႇပၢႆးၸိူဝ်းၼၼ်ႉယူႇ။
ၵမ်ႉပႃႈၼမ် ပိူၼ်ႈတေဢွၼ်ၵၼ် ႁူႉထိုင်ဝႃႈ ပၢႆးႁၢင်ႈ ရူႇပၿေႇၻၼႆႉ ပဵၼ်ပၢႆးၽႃႇသႃႇ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈသေ လွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ပၢႆးႁၢင်ႈၼၼ်ႉ လႆႈဢဝ် လွၵ်းလၢႆးပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ Technology သေ ၸၢမ်းတူၺ်းၵေႃႈ ႁူႉႁၼ်လႆႈယူႇ။ ပၢႆးႁၢင်ႈၼႆႉ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် ၶဝ်ႈပဵၼ် ပၢႆးၼပ်ႉ လႄႈ ပၢႆးဝူၼ်ႉ Philosophy သေ ၽႄႈၵႂႃႇၼႂ်း ပၢႆးၽႃႇသႃႇ တၢင်ႇဢၼ်ယဝ်ႉ။ တီႈတႅၵ်ႈမၼ်း ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၸွပ်ႇၶူၼ်ႉႁူႉႁၼ်လႆႈ ထၢတ်ႈၾႆးၾႃႉမႄႈလဵၵ်းလႄႈ ၸင်ႇႁဵတ်းပဵၼ်မႃး TV, ၶွမ်ႇပိဝ်ႇထိူဝ်ႇ၊ လၢၵ်ႈၼၢၵ်ႈၼိဝ်ႇၵလီးယႃး လႄႈ ၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႂ်၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ႁူဝ်ၸၢၵ်ႈ တႃႇမူဝ်ႇတၢႆးၼမႅၵ်ႉ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃးလႄႈ ၸင်ႇပဵၼ်မႃး ၶိူင်ႈၸၢင်ႈ ဢၼ်တိုတ်ႉၸၼ်ရူတ်ႉၵႃးလႂ်၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လူင်ႉလႅၼ်ႇ လွင်ႈၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈ မႅၵ်ႉၵႅၼ်းၼိၵ်ႉၸ် လႄႈ ၸင်ႇပဵၼ်မႃး ၸၢၵ်ႈၼပ်ႉဢၢၼ်ႇ Calculus လႄႈ ၶိူင်ႈထႆႇၵႅမ်ႇမရႃႇ ဢၼ်ထႆႇႁၼ်လႆႈ ၼႂ်းတူဝ်ၵူၼ်းႁဝ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၵၢပ်ႈပၢၼ်ယၢမ်းလဵဝ် ပၢႆးႁၢင်ႈ ရူႇပၿေႇၻၼႆႉ ၵႂၢင်ႈၶႂၢင်မႃးတိၵ်းတိၵ်းသေ ပဵၼ်မႃး ပၢႆးလဵပ်ႈႁဵၼ်း တႅတ်ႈၼႅတ်ႈ တႅတ်ႈတေႃး ဢၼ်ၸၼ်ႉသုင်ယဝ်ႉလႄႈ ၵိင်ႇၽႄမၼ်းၵေႃႈ မီးမႃးတင်းၼမ်။ တီႈတႅၵ်ႈမၼ်း ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ပၢႆးႁၢင်ႈရူႇပၿေႇၻၼႆႉ ၸၢင်ႈၸႅၵ်ႇၽႄ ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ် ပၢႆးဝူၼ်ႉ တီႇဢူဝ်ႇရီႇလႄႈ ပၢႆးတူဝ်ထူပ်းၼၼ်ႉယူႇ။ ၽၢႆႇပၢႆးဝူၼ်ႉၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်တေလႆႈ ပၢႆးဝူၼ်ႉမႂ်ႇၼၼ်ႉ ၶဝ်ၵေႃႈ ၶတ်းၸႂ်သႂ်ႇႁႅင်းႁင်းၶဝ်၊ ပၢႆးတူဝ်ထူပ်းတႄႉ တေၸွပ်ႇၸႅတ်ႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉတူၺ်း ပၢႆးဝူၼ်ႉၵဝ်ႇ/မႂ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၢၼ်ႇဢမ်ႇမၢၼ်ႇ မႅၼ်ႇဢမ်ႇႇမႅၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း သီႇသိပ်းပီၼႆႉ ပၢႆးႁၢင်ႈ မီးတၢင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃး တင်းၼမ်သေတႃႉ ပိူင်ပဵၼ်သၽႃႇဝ ဢၼ်ပႆႇႁႃႇႁၼ် ၶေႃႈတွပ်ႇမၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တိုၵ်ႉမီးဝႆႉယူႇလႄႈ ၽၢႆႇပၢႆးႁၢင်ႈ ရူႇပၿေႇၻၶဝ် သိုပ်ႇတူင်ႉၼိုင် ၵၢၼ်ၶဝ် လႅတ်းလႅတ်းၽၢႆၽၢႆဝႆႉယူႇ။
လမ်းၼႂ်း
မႄးထတ်းၶေႃႈပိုတ်ႇ
မႄးထတ်းလွင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်လႄႈ ယိူင်းဢၢၼ်း
မႄးထတ်းပၢႆးႁၢင်ႈ ရူႇပၿေႇၻၼႆႉ မၼ်းသပ်းလႅင်းၼႄလႆႈ ပိူင်ပဵၼ် ၶိူင်ႈၶွင် ဢၼ်လဵၵ်ႉၼွႆႉလိူဝ်တွၼ်းသေ ဢႅၵ်ႉတမ်ႇ တေႃႇထိုင် ၶိူင်ႈၶွင်ယႂ်ႇလူင် ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၵလႅၵ်ႉသီႇၶဝ်ၼၼ်ႉ တင်းၼမ်ယဝ်ႉ။
လွၵ်းလၢႆး ပၢႆးသၢႆႊ
မႄးထတ်းပၢႆးႁၢင်ႈ ရူႇပၿေႇၻ
မႄးထတ်းတီႈဢၼ်လပ်းသိင်ႇ ၵၢင်ၶိုၼ်းၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈလႅင်းမႃး မိူၼ်ၼင်ႇ ၵၢင်ဝၼ်း၊ တီႈဢၼ်ၵႆၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပေႃးၸမ်၊ သဵင်ဢၼ်ၵႆၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပေႃးငိၼ်းလႆႈ ၸမ်ၸမ် လီလီ၊ ၼႂ်းတူဝ်ၶၼ်ႇထႃႇၵူၼ်းႁဝ်း ဢၼ်တႃဢမ်ႇတူၺ်းႁၼ်လႆးၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပေႃးတူၺ်းႁၼ်လႆႈၼႆသေ ၵူၼ်းႁဝ်း ဢွၼ်ၵၼ် ၶိုင်သၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ႇ ၶူင်သၢင်ႈ ႁဵတ်းပဵၼ်မႃး တင်းၼမ်ယူႇ။ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၼၼ်ႉတႄႉ တႃႇဝႃႈ တေလႆႈငိၼ်း လႆႈႁၼ်ၼင်ႇၼၼ်ၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇငၢႆႈငၢႆႈ၊ ၽၼ်ၵေႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇႁွၼ်ႇတွၼ်ႉ ၼွၼ်းၽၼ်မႃး။ ပေႃးဝႃး ဢမ်ႇမီးၸဝ်ႈပၢႆးသၢႆ ၽၢႆႇပၢႆးႁၢင်ႈၶဝ် ၶတ်းၸႂ် သေႃႉႁႃ သွၵ်ႈႁႃ ဝူၼ်ႉသၢၼ် ႁဵတ်းမႃးၸိုင် ၸိူဝ်းႁဝ်းၼႆႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉ ထိုင်မႃး ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၼင်ႇၼႆသေတႃႉ လွင်ႈလၢၵ်ႇလၢႆးၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းၵေႃႈ တေႃႈတေ ဢမ်ႇထူပ်း။ ပၢႆးႁၢင်ႈ ရူႇပၿေႇၻၼႆႉ ဢဝ်ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢဵင်းၵလဵတ်ႈ Physics ၼၼ်ႉသေ ပိၼ်ႇပဵၼ်မႃး၊ Physics ၼၼ်ႉၵေႃႈ ငဝ်ႈတႄႇမၼ်း လုၵ်ႉတီႈ ၶေႃႈၵႂၢမ်းၵရိၵ်ႉမႃးသေ မီးတီႈပွင်ႇဝႃႈ “သၽႃႇဝ” ၼႆယဝ်ႉ။ လွင်ႈဢၼ် ၼမ်ႉလုၵ်ႉတီႈသုင် လႆလူင်း တီႈတႅမ်ႇ၊ လွင်ႈဢၼ် သဵင်လတ်းၵႂႃႇ ၼႂ်းလူမ်း၊ လွင်ႈၾႆး ဢွၵ်ႇဢၢႆမႆႈႁွၼ်ႉ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇတႄႉ ၵူၺ်းၵႄႈလိတ်ႈဝႃႈၵႂႃႇ မၼ်းပဵၼ်ၸွမ်း ပၢႆးသၢႆႊ သၽႃႇဝ ၵူၺ်းၼႆယဝ်ႉ။
ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းဢၼ်ၶႂ်ႈႁူႉ ၶႂ်ႈႁၼ်လိူဝ်ၶဝ် လဵပ်ႈႁဵၼ်းၸွပ်ႇႁႃၶူၼ်ႉႁႃလႄႈ လုၵ်ႉတီႈ ပၢႆးသၢႆႊသၽႃႇဝ ၼၼ်ႉသေ ၸင်ႇတေပဵၼ်မႃးထႅင်ႈ ပၢႆးလႅင်လၢဝ်ၼၵ်ႈၶၢတ်ႈ (နက္ခတ္တဗေဒ)၊ ပၢႆးၼင်လိၼ် (ဘူမိဗေဒ)၊ ပၢႆးႁၢင်ႈ (ရူပဗေဒ) ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပၢႆးထၢတ်ႈ (ဓါတုဗေဒ) ၼႆႉ ပဵၼ်ပၺ်ႇၺႃႇတၢင်းမေႃ ဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ၶိူင်ႈၵွၼ်ႈၶိူင်ႈမမ်ႈ၊ တီႈၼႂ်းၵွၼ်ႈမမ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းၵႄႈလိတ်ႈပၼ် လွင်ႈဢႅၵ်ႉတမ်ႇလႄႈ မေႃႇလီႇၵိဝ်း ၵွင်ႉၵၢႆႇၵၼ်၊ လွင်ႈၶဝ်မီးတၢင်း လႅၵ်ႈလၢႆႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပၢႆးႁၢင်ႈ (ရူပဗေဒ) ၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈ ပၢႆးသၢႆႊသၽႃႇဝသေ ပဵၼ်မႃး။ တၢင်းမေႃပၺ်ႇၺႃႇ ဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ပၢႆးႁၢင်ႈ ရူႇပၿေႇၻၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ။ တၢင်းမေႃပၺ်ႇၺႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်တၢင်းမေႃၽၢႆႇသဵင်၊ ၽၢႆႇႁႅင်းမႆႈ၊ ၽၢႆႇငဝ်းလႅင်း၊ ၽၢႆႇၾႆးၾႃႉ၊ ၽၢႆႇထၢတ်ႈမႄႈလဵၵ်း ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ဢၼ်ဢိင်ပိုင်ႈ ပိုၼ်ႉထၢၼ်ပၢႆးႁၢင်ႈသေ သပ်းလႅင်း ပၢႆးထၢတ်ႈ ပၢႆးႁၢင်ႈထၢတ်ႈ (Physical Chemistry) ၵေႃႈမီး၊ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ဢိင်ပိုင်ႈ ပိုၼ်ႉထၢၼ် ပၢႆးႁၢင်ႈသေ ဢၼ်ၸွပ်ႇႁႃၶူၼ်ႉႁႃ ပျသၼႃႇ တူဝ်မီးၸႂ်၊ ဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇတူဝ်မီးၸႂ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁွင်ႉဝႃႈ ပၢႆးႁၢင်ႈတူဝ်မီးၸီ (Bio-Physics) ၵေႃႈမီးယဝ်ႉ။ တၢင်းမေႃ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ဢၼ်လၢတ်ႈမႃး ပႃႈၼိူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢၼ်ၼိုင်ႈလႄႈ ဢၼ်ၼိုင်ႈ ၵွင်ႉၵၢႆၵၼ် ၸမ်တႄႉတႄႉ။ လွင်ႈၸႅၵ်ႇၽႄသေ ပၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ၵႂႃႇ ၼင်ႇၼႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပုၼ်ႈတႃႇ မၢႆတွင်းငၢႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်ၵူၼ်းယူဝ်းယူဝ်း လၢတ်ႈလႄႈ ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း ၼႂ်းပၢႆးႁၢင်ႈ ရူႇပၿေႇၻၼၼ်ႉ မီးလွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ယူႇ။ တီႈတႅၵ်ႈမၼ်း ၵႃးဢၼ်ၵႂႃႇယူႇ ၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းယူဝ်းယူဝ်း တေလၢတ်ႈဝႃႈ တၢင်းၽႂ်းမၼ်း ၵႂႃႇလႆႈၵႆ မီးၶၼၢၼ်ႉ ၶၼၢႆႉ ၼႆယူႇ။ ပေႃးဢဝ် ပၢႆးႁၢင်ႈရူႇပၿေႇၻ ဝႃႈတႄႉ တၢင်းၽႂ်းမၼ်း ဢၼ်ယိုဝ်ႈၵႂႃႇ ၽၢႆႇလဵဝ်ၼၼ်ႉ ၸင်ႇမၵ်းမၼ်ႈပဵၼ် တၢင်းၽႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းၵႆ မၼ်းယဝ်ႉ။ တီႈတႅၵ်ႈမၼ်း ၵႃးဢၼ်ၵႂႃႇ ၼႃႈတၢင်းႁွင်ႇၼၼ်ႉ ၼိုင်ႈၸူဝ်ႈမွင်း မၼ်းၵႂႃႇၵႆလႆႈ 30 လၵ်းၼႆၼၼ်ႉ တေလႆႈဝႃႈ တၢင်းၽႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းၵႆမၼ်း ဢၼ်ၵႂႃႇၽၢႆႇႁွင်ႇၼၼ်ႉ ၵႂႃႇလႆႈ ၼိုင်ႈၸူဝ်ႈမွင်း 30 လၵ်း ၼႆယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တၢင်းၽႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းမၼ်း ဢၼ်ၵႂႃႇတၢင်းဢွၵ်ႇလႄႈ တၢင်းတူၵ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်သုၼ်ၵူၺ်း။
လွင်ႈဢၼ် ၵမ်ႇၽႃႇပၼ်ႇလဵပ်ႈလႅတ်ႇသေ ၶၢႆႉၼိုင်ယူႇၼၼ်ႉ တေလႆႈဝႃႈ မၼ်းၶၢႆႉၵႂႃႇ မၢၼ်ႇမၢၼ်ႇယူႇ ၼႆသေတႃႉ တၢင်းၽႂ်းမၼ်းၼၼ်ႉ လႅၵ်ႈလၢႆႈဝႆႉယူႇ တႃႇသေႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈသင်ၼႆၸိုင် လွင်ႈဢၼ်ၵမ်ႇၽႃႇ လဵပ်ႈလႅၼ်ႇသေ ၵႂႃႇၼၼ်ႉ သၢႆတၢင်းမၼ်း ဢမ်ႇသိုဝ်ႈ၊ သၢႆတၢင်းမၼ်း ပဵၼ်သၢႆတၢင်း ပၼ်ႇမူၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈဢၼ်ၽႂ်းထိူင်းမၼ်း လႅၵ်ႈလၢႆႈ ပၼ်ႇလဵပ်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ႁႅင်းၽႂ်းမၼ်းၼႆယဝ်ႉ။ ႁႅင်းဢၼ်ၵမ်ႇၽႃႇ ပၼ်ႇၼႂ်းၵၢင်ႁၢဝ် (Space) ၼၼ်ႉ မီးလွင်ႈတၢင်း ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃးယူႇ။
လွင်ႈဢၼ်ၵႃး ႁေႃႈၵႂႃႇ ၼိုင်ႈၸူဝ်ႈမွင်း သၢမ်သီႇသိပ်းလၵ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ယွၼ်ႉသင်၊ ပဵၼ်ယွၼ်ႉႁႅင်း တီႈၼွၵ်ႈ မႃးႁဵတ်းပၼ် မႃးၽိူမ်ႉပၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပိတ်ႉ မၢၵ်ႇၼင်ၼၼ်ႉ ပေႃးၶႂ်ႈႁူႉ တၢင်းၽႂ်း မၢၵ်ႇၼင် မီးၵႃႈႁိုဝ်ၼႆၸိုင် တေလႆႈဢဝ် ႁႅင်းၽႂ်းမၢၵ်ႇလင်လႄႈ ၼမ်ႉၼၵ်းမၢၵ်ႇၼင်ၼၼ်ႉသေ သွၼ်ႇၼပ်ႉဢဝ်ယဝ်ႉ။
ၽိုၼ်ဢိင်
မႄးထတ်း- ↑ "physics". Online Etymology Dictionary. Archived from the original on 24 December 2016. Retrieved 1 November 2016.
- ↑ At the start of The Feynman Lectures on Physics, Richard Feynman offers the atomic hypothesis as the single most prolific scientific concept: "If, in some cataclysm, all [] scientific knowledge were to be destroyed [save] one sentence [...] what statement would contain the most information in the fewest words? I believe it is [...] that all things are made up of atoms – little particles that move around in perpetual motion, attracting each other when they are a little distance apart, but repelling upon being squeezed into one another ..." (Feynman, Leighton & Sands 1963, p. I-2)