သေႇရိဝဝႃႇၼိၸ၊ ၸၢတ်ႈ

(သေရိဝဝႃၼိꩡ=ၵူၼ်းၵႃႉမၢၵ်ႇပွႆးတီး ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ သေႇရိဝ) ပေႃးလေႃးꧤယႂ်ႇၸိုင် ၸၢင်ႈထိုင်တီႈလူႉသုမ်း

ဝတ်ႉထုပၸ်ႉၸုပၼ်ႇ

ၽွင်းမိူဝ်ႈ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ယူႇသဝ်း တမ်ႈတီႈ ဝတ်ႉꩡေႇတဝၼ်ႇၼၼ်ႉ ဢိင်ပိုင်ႈလူၺ်ႈ ရႁၢၼ်းၸဝ်ႈၼိုင်ႈ ဢၼ်ဝီႇရိယယွမ်းၼၼ်ႉသေ ၸင်ႇတေႁေႃး ꩡၢတ်ႈဢၼ်ၼႆႉယဝ်ႉ။ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ၸင်ႇဝႃႈတီႈၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၼၼ်ႉ “လုၵ်ႈႁၵ်ႉရႁၢၼ်း... မႂ်းၼႆႉ လႆႈမႃးပဵၼ်ရႁၢၼ်း တမ်ႈတီႈၼႂ်းသႃႇသၼႃႇ ဢၼ်ၸၢင်ႈလႆႈ မၵ်ႈၽူလ်ႇၼၼ်ႉသေတႃႉ သမ်ႉယူပ်ႈယွမ်း ဝီႇရိယဝႆႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ ဝီႇရိယယူပ်ႈယွမ်းၼႆၸိုင် မႂ်းတေလႆႈမႆႈၸႂ် ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၵူၼ်းၵႃႉသႅင် ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ သေႇရိဝ လႆႈသုမ်းၵွၵ်းၶမ်း ဢၼ်ၵိုင်ႇထိူၵ်ႈ သႅၼ်ၼိုင်ႈၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ”ၼႆသေ ႁေႃးလၢတ်ႈၼႄ ꩡၢတ်ႈသေႇရိဝၼႆႉယဝ်ႉ-

ဝတ်ႉထုဢတိတ်ႉ

မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၼၼ်ႉ ၼေႃႇၶမ်းၽြႃးပဵၼ် ၶိူဝ်းၵူၼ်းၵႃႉမၢၵ်ႇပွႆးတီး ဢၼ်ယူႇသဝ်းတမ်ႈတီႈ မိူင်းသေႇရိဝၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈမိူင်းၼၼ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ ၵူၼ်းၵႃႉမၢၵ်ႇပွႆးတီး ထႅင်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈၵေႃႈ ႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ သေႇရိဝ ၼႆၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၵူၼ်းၵႃႉမၢၵ်ႇပွႆးတီး သေႇရိဝၼႆႉ ၸႂ်လမ်ႇမၢၵ်ႈလေႃးꧤမၼ်း ယႂ်ႇတႄႉတႄႉ။ ဝၼ်းၼိုင်ႈ ၶႃသွင်ၵေႃႉ ၵႂႃႇၵႃႉၶၢႆၸွမ်းၵၼ် တမ်ႈတီႈဝဵင်းဢရိꩦ်ႉꩧယဝ်ႉ။ တီႈတေၶဝ်ႈဝဵင်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇၸႅၵ်ႇၽႄ သဵၼ်ႈတၢင်းၵၼ် တႃႇတေၶၢႆမၢၵ်ႇပွႆးတီးယဝ်ႉ။ တၢင်းသဵၼ်ႈဢၼ် ၵေႃႉၼိုင်ႈလဵပ်ႈၶၢႆၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၵေႃႉၽၢႆႇလင် မီးသုၼ်ႇလႆႈၵႂႃႇၶၢႆ ဝၢႆးလင်မၼ်းယူႇ။ ၵူၼ်းၵႃႉမၢၵ်ႇပွႆးတီးသေႇရိဝၼႆႉ ၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းသဵၼ်ႈတၢင်း ၶၢႆမၢၵ်ႇပွႆးတီႈမၼ်းၼၼ်ႉသေ ႁွင်ႉဝႃႈ “ၸွင်ႇတေဢဝ်မၢၵ်ႇပွႆးတီးၶႃႈ၊ ၸွင်ႇတေဢဝ်မၢၵ်ႇပွႆးတီးၶႃႈ”ၼႆလႄႈ ၸင်ႇၽႅဝ်ၵႂႃႇတမ်ႈတီႈၼႃႈႁိူၼ်း ၵူၼ်းၽၢၼ်သွင်ၼၢႆးလၢၼ်ယဝ်ႉ။ သွင်ၼၢႆးလၢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းသထေးသေ ၵွတ်းၽၢၼ်ၵႂႃႇလႄႈ တီႈၼႂ်းၵႄႈၵၢင် မေႃႈၵဝ်ႇၵွၵ်းၵဝ်ႇၶဝ်ၼၼ်ႉ မီးၵွၵ်းၶမ်း ဢၼ်ၶီႈၶႆးၶေႃႇၵဝ်ႇ သဝ်ႈဝဝ်းမွင်ဝႆႉ ၵွၵ်းၼိုင်ႈ။

ပေႃးဝႃႈ လႆႈငိၼ်းသဵင် ၵူၼ်းၵႃႉမၢၵ်ႇပွႆးတီးၼႆၸိုင် လၢၼ်ယိင်းမၼ်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇတုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈ ၼၢႆးၶဝ် သိုဝ်ႉပၼ်မၼ်း မၢၵ်ႇပွႆးတီးယဝ်ႉ။ ၼၢႆးမၼ်းၵေႃႈ ၸင်ႇႁွင်ႉၵူၼ်းၵႃႉမၢၵ်ႇပွႆးတီးမႃးသေ ႁႂ်ႈၵႂႃႇဢဝ် ၵွၵ်းၵဝ်ႇ ဢၼ်မီးဝႆႉၼႂ်းၵႄႈမေႃႈ ၵႄႈၵွၵ်းယွၵ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼၢႆးထဝ်ႈ ၸင်ႇဢဝ်ၵွၵ်းၼၼ်ႉသေ လၢတ်ႈႁႂ်ႈၵူၼ်းၵႃႉမၢၵ်ႇပွႆးတီး ဢဝ်မၢၵ်ႇပွႆးတီးဢွၼ်ႇဢိတ်းၼိုင်ႈ ပၼ်လၢၼ်မၼ်းၼႆယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၵႃႉ သေႇရိဝၵေႃႈ ဢဝ်ၶဵမ်ဢွၼ်ႇ ၶိတ်ႇတူၺ်းၵွၵ်းၵဝ်ႇၼၼ်ႉ သမ်ႉလႆႈႁူႉဝႃႈ ပဵၼ်ၵွၵ်းၶမ်းလႄႈ ၸႂ်လေႃးꧤမၼ်း ၶဝ်ႈမႃးၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ မၼ်းႁဵတ်းၸႂ်ၵူတ်ႉ ဢမ်ႇဢၢၼ်းပၼ်သင်သေ ဢၢၼ်းၶႂ်ႈလႆႈၵွၵ်းၶမ်းလၢႆလၢႆ လႄႈ ၸင်ႇဢဝ်ၵွၵ်းၶမ်းၼၼ်ႉ ထိုမ်ႈပႅတ်ႈၼိူဝ်လိၼ် လၢတ်ႈဝႃႈ “ၵွၵ်းၼႆႉ ၶိုင်ႈပႅၵ်ႉၼိုင်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇမီး ၵႃႈၶၼ်သင်”ၼႆသေ ဢွၵ်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉ။

ဢမ်ႇႁိုင်ဢမ်ႇၼၢၼ်း ၵူၼ်းၵႃႉမၢၵ်ႇပွႆးတီး ၼေႃႇၶမ်းၽြႃး ၸင်ႇၽႅဝ်မႃးယဝ်ႉ။ ၵမ်းၼၼ်ႉ လၢၼ်ယိင်းမၼ်း ၸင်ႇတုၵ်းမႆႈၼၢႆးၶဝ် ၸိူင်ႉၼင်ႇ မိူဝ်ႈၸဝ်ႉၼၼ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၼၢႆးမၼ်း ထဵင်လၢၼ်မၼ်းသေတႃႉ ဢမ်ႇလိူဝ်လႆႈလႄႈ ၸင်ႇတွင်းပၢၼ်ႇ ၼေႃႇၶမ်းၽြႃးသေ ဢဝ်ၵွၵ်းဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈလႅၵ်ႈပၼ် မၢၵ်ႇပွႆးတီးဢွၼ်ႇ ဢိတ်းၼိုင်ႈၼႆယဝ်ႉ။ ၼေႃႇၶမ်းၽြႃးလႆႈႁူႉဝႃႈ ၵွၵ်းဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵွၵ်းၶမ်းလႄႈ “မႄႈထဝ်ႈ ၵွၵ်းဢွၼ်ႇၼႆႉ ၵႃႈၶၼ်မၼ်းၵိုင်ႇတၢၼ်ႇ သႅၼ်ၼိုင်ႈဢေႃႈ၊ ၶူဝ်းၶႃႈၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇမီးၵႃႈၶၼ် ၼိုင်ႈသႅၼ်ၶႃႈ”ၼႆ လၢတ်ႈၵႂႃႇ သိုဝ်ႈသိုဝ်ႈယူဝ်းယူဝ်းယဝ်ႉ။ မႄႈထဝ်ႈၸင်ႇဝႃႈ “ၵူၼ်းၵႃႉမၢၵ်ႇပွႆးတီးၵေႃႉ ၼိုင်ႈသမ်ႉဝႃႈ ‘ၶိုင်ႈပႅၵ်ႉၼိုင်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇၵိုင်ႇ’ၼႆသေ ဢဝ်ပိုတ်ႉပႅတ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ၽုင်းမုၼ်မႂ်းလႄႈ ၸင်ႇပဵၼ်ၶမ်းမႃးၵႂႃႈ၊ ၵွၵ်းၶမ်းဢွၼ်ႇၼႆႉ မႂ်းဢဝ်ၵႂႃႇတႃႉ၊ ဢဝ်မၢၵ်ႇပွႆးတီးဢွၼ်ႇၵမ်ႈၽွင်ႈ ပၼ်လၢၼ်ၵဝ်သေလႄႈ”ၼႆယဝ်ႉ။ ၵမ်းၼၼ်ႉ ၼေႃႇၶမ်းၽြႃးၵေႃႈ ၸင်ႇဢဝ်ငိုၼ်းဢသပြႃႇႁႃႈပၢၵ်ႇလႄႈ ၶူဝ်းဢၼ်ၵိုင်ႇတၢၼ်ႇ ႁႃႈပၢၵ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပၼ်မႄႈထဝ်ႈသဵင်ႈသဵင်ႈသေ ၸင်ႇယွၼ်းဢဝ် ထူင်ယႃႇၸူႇ လႄႈငိုၼ်းပႅတ်ႇၶၼ်ယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ ၽႅဝ်ထိုင်တႃႈႁိူဝ်းၵေႃႈ မၼ်းပၼ်ငိုၼ်း ၸဝ်ႈတႃႈပႅတ်ႇပျႃးသေ ၸႂ်ႉသူင်ႇမၼ်းၽႂ်းၽႂ်းယဝ်ႉ။

ပေႃးဝႃႈ ၼေႃႇၶမ်းၽြႃး ၽႅဝ်ၵႂႃႇတီႈၵၢင်ၼမ်ႉၵေႃႈ ၵူၼ်းၵႃႉမၢၵ်ႇပွႆးတီး သေႇရိဝၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမၼ်းလႆႈသုမ်း ၵွၵ်းၶမ်းလႄႈ ပဵၼ်တၢင်းမႆႈၸႂ် လိူဝ်ႁႅင်းၼႃႇၼႃႇ၊ ယိပ်းတင်းယႃႇၸူႇသေ ၽႅဝ်မႃးတီႈ ႁိမ်းၽင်ႇၼမ်ႉယဝ်ႉ။ ၶိုၼ်းႁွင်ႉႁႂ်ႈၸဝ်ႈတႃႈ ပွၵ်ႈမႃးၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈလႄႈ ၸင်ႇဝႆႉၸႂ်ၼႂ်းတေႃႇ ၼေႃႇၶမ်း ၽြႃးသေ တၢႆၵိုၵ်းတၢင်းမႆႈၸႂ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးႁေႃးလၢတ်ႈ ၶိူဝ်းꩡၢတ်ႈၵွၼ်ႇဝၼ်းလင်ပၼ် ၼင်ႇၼႆသေ ၸင်ႇတေလွတ်ႈႁေႃး ၷႃႇထႃႇတီႈတႂ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ-

ပႃႇꩮိ

• 3။ ဢိꩪ ၸေ ၼံ ဝိရႃꩪေသိ၊ သၻ်ꩪမ်မသ်သ ၼိယႃမတံ။

• ၸိရံ တဝံ ဢၼုတပ်ပေသိ၊ သေရိဝႃ’ယံဝ ဝႃၼိꩡေႃ။

ပိၼ်ႇတႆး

• တီႈၼႂ်းသႃႇသၼႃႇၼႆႉ သင်ဝႃႈ ဢမ်ႇလႆႈသေႃးတႃႇပတ်ႉတိမၵ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်လွင်ႈတၢင်း ပုၼ်ႈတႃႇႁႂ်ႈတြႃးၵူၼ်းလီၶဝ် မၼ်ႈၵိုမ်းၼၼ်ႉၸိုင် မႂ်းတေလႆႈမႆႈၸႂ်ႁိုင်ၼၢၼ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇၵူၼ်းၵႃႉမၢၵ်ႇပွႆးတီး ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ သေႇရိဝၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

• ႁူမ်ႈꩡၢတ်ႈ ။ ။ ၵူၼ်းၵႃႉမၢၵ်ႇပွႆးတီး ဢၼ်မီးပၺ်ႇၺႃႇၼၼ်ႉ မႃးပဵၼ် ၽြႃး။

• ၵူၼ်းၵႃႉမၢၵ်ႇပွႆးတီး ဢၼ်မိူၵ်ႈမႂ်ႈၼၼ်ႉ မႃးပဵၼ် ၻေႇဝၻတ်ႈ။

• ၵၼ်သွၼ် ။ ။ (1) ၶႂ်ႈလႆႈလၢႆၸၢင်ႈသုမ်း၊ ၶႂ်းလႆႈလုမ်းၸၢင်ႈလူႉ။

(2) ပေႃးၸႂ်သိုဝ်ႈၽိူၵ်ႇၸိုၼ်ႈ၊ လႆႈမၢၵ်ႈမီးၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ။

• ပႃႇရမီႇ ။ ။ ပၺ်ႇၺႃႇပႃႇရမီႇ၊ သၸ်ႉၸႃႇပႃႇရမီႇ။

• မင်ႇၷလႃႇ ။ ။ ၼေႃႇၶမ်းၽြႃးၼႆႉ ပဵၼ်သုꧤႃသိတဝႃၸႃ မင်ၷလႃ လႄႈ ဢတ်တသမ်မႃပၼိꩪိ မင်ၷလႃသေ ၵူၼ်းၵႃႉမၢၵ်ႇပွႆးတီး သေႇရိဝတႄႉ မင်ႇၷလႃႇသွင်ပိူင်ၼၼ်ႉလူႉသုမ်းယဝ်ႉ။