"ႁိူၼ်းတႆး" ၵမ်ႈၼမ်ပဵၼ်ႁိူၼ်းမႆႉ ယုၵ်ႉပိုၼ်ႉသုင်၊ မီးၽၢင်ႁၢင်ႈၶႅမ်ႉလႅပ်ႈ၊ ႁဵတ်းငၢႆႈ ႁႂ်ႈပေႃးၶဝ်ႈၸွမ်းသၽႃႇဝ တီႈဢၼ်ႁဝ်းတေလႆႈယူႇသဝ်းသေ ႁဵတ်းသၢင်ႈမႃး၊ တီႈၼိုင်ႈလႄႈ တီႈၼိုင်ႈ ႁူႉၵႃးမီး လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ယူႇ မိူၼ်ၼင်ႇ -

  • ႁိူၼ်းတႆးလူင် (ၼႂ်းမိူင်းသႅၼ်ဝီ)
  • ႁိူၼ်းတႆးၶိုၼ် (မိူင်းၵဵင်းတုင်)
  • ႁိူၼ်းတႆးလိုဝ်ႉ (သိပ်းသွင်ပၼ်းၼႃး)
  • ႁိူၼ်းတႆးမၢဝ်း (မိူင်းၼမ်ႉၶမ်း)
  • ႁိူၼ်းတႆးၶမ်းတီႈ (မိူင်းပူႇတဝ်ႈ) ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ႁိူၼ်းတႆးၵူႈပွၵ်ႈ ယူႇသဝ်းၼႂ်းထမ်ႈ၊ မီးသၢၵ်ႈသေႇ (လၵ်းထၢၼ်) လႆႈႁူပ်ႉႁၼ်ၼႂ်းမိူင်းတႆးလႄႈ ၸေႈဝဵင်းမႄႈႁွင်ႈသွၼ် (တီႈဢၼ်တႆးႁဝ်း ယူႇသဝ်းမႃးဢွၼ်တၢင်း) ပဵၼ် "ထမ်ႈၽီမႅၼ်း" ပဵၼ်တီႈယူႇၵူၼ်းတႆး မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ၊ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး ႑႒႐႐ ထိုင် ႗႐႐႐ ပီ၊ ႁၼ်မႅၼ်ႈတီႈထမ်ႈလွတ်ႈ မိူင်းမႄႈႁွင်ႈသွၼ် ၸိုင်ႈထႆး။

ၸွမ်းၼင်ႇပိုၼ်း "ၽူမ်းသၢင်ႈလူၵ်ႈ" တွၼ်ႈ 13 ၶွင်ၸၢဝ်းတႆးလိုဝ်ႉမီးဝႆႉဝႃႈ-

  1. သုမ်ႉတွင်ၵူၺ်ႈ၊
  2. သုမ်ႉၵၢႆႇၼႃး (သုမ်ႉမႃငႅၼ်)
  3. ႁိူၼ်းသုမ်ႇပိုၼ်ႉ၊

ဢင်ႇၵႃႇ လၢၵ်ႈၶၼႃႇႁိူၼ်းတႆး၊ တေလႆႈမီး -

  1. ၶူႈလၢႆ
  2. ၶဵင်ႇၼမ်ႉ
  3. ၸၢၼ်း
  4. တုပ်ႈၼွၵ်ႈ
  5. ၽီးၽႆး
  6. ၶဵင်ႇၽြႃး
  7. တီႈၼင်ႈပေႃႈၸဝ်ႈႁိူၼ်း
  8. ႁွင်ႈႁပ်ႉၶႅၵ်ႇ
  9. တီႈၼင်ႈမႄႈၸဝ်ႈႁိူၼ်း
  10. ႁွင်ႈၼွၼ်း
  11. ယေးၶဝ်ႈ
  12. ဝႃးၽိုၼ်း
  13. ၵၢင်ႉၽိူင်း
  14. ၶူၵ်ႉမွင်း ၸိူဝ်းၼႆႉႁူမ်ႈၵၼ် ၸင်ႇႁွင်ႉဝႃႈ ႁိူၼ်းတႆးၼိုင်ႈလင်ယဝ်ႉ။