ၽိင်ႈငႄႈၽႃႇသႃႇၸႃႇရိတ်ႉတ

ထုင်းၸၢမ်ႇလႄႈတၢင်းမေႃ ဝၢၼ်ႈမိူင်းဢိၵ်ႇလူၺ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ၽိင်ႈငႄႈၼႆယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တီႈၼႆႈတေလၢတ်ႈၼႄလွင်ႈ ၽိင်ႈငႄႈ လွင်ႈၶိုၵ်လိုၵ်ႉ ဢၼ်ၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢဝ်တူဝ်ယဵၼ်ႇငႄႈ (ၽိင်ႈငႄႈၵႃႇယၵၢမ်ႇ)။ ဢဝ်သူပ်းယဵၼ်ႇငႄႈ (ၽိင်ႈငႄႈဝၸီႇၵၢမ်ႇ)၊ ဢဝ်ၸႂ်ယဵၼ်ႇငႄႈ (ၽိင်ႈငႄႈ မၼေႃးၵၢမ်ႇ) ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၽိင်ႈငႄႈၽႃႇသႃႇၸႃႇရိတ်ႉတၼႆၼၼ်ႉယူႇ။

လွင်ႈတူဝ်ယဵၼ်ငႄႈ

1. ပေႃးဝႃႈယူႇသဝ်းၸမ်တမ်ႈတီႈ သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်း ၽူႈမီးသိၼ်သၵ်ႈၶႃႇ၊ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၶဝ်ၼႆၸိုင် တေဢမ်ႇလႆႈ ယူႇတီႈၸမ်ၼႃႇၽႅဝ်၊ ၵႆၼႃႇၽႅဝ်၊ သိုဝ်ႈၼႃႈသိုဝ်ႈသိုဝ်ႈ၊ ၽၢႆႇလင်သိုဝ်ႈသိုဝ်ႈ၊ တီႈဢၼ်သုင်၊ တီႈႁူဝ်လူမ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။
2. ပေႃးဝႃႈ လဵပ်ႈၵႂႃႇတီႈႁိမ်း သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်း ၽူႈမီးဝိၵ်ႈၶႃႇ၊ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၶဝ်လႄႈသင် ၼႂ်းၵၢင် ပရိသၢတ်ႈလႄႈသင် တေလႆႈၵူမ်ႈႁူဝ်ၵူမ်ႈတူဝ်သေၵႂႃႇ။
3. သင်ဝႃႈယိုၼ်ႈပၼ်ၶူဝ်းၶွင်လႄႈသင်၊ ႁပ်ႉဢဝ်လႄႈသင် ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ လဵၵ်ႉလဵၵ်ႉၼွႆႉၼွႆႉဢွၼ်ႇၵူၺ်းၵေႃႈယႃႇ တေလႆႈယိပ်းသွင်ၶွၼ်သေ ယိုၼ်ႈပၼ်၊ ႁပ်ႉဢဝ်ယဝ်ႉ။
4. သင်ဝႃႈ ဝႆႈသႃ ရႁၢၼ်းသင်ႇၶႃႇ သြႃႇပေႃႈမႄႈၼႆၸို်င တိၼ် ၶဝ်ႇသွင်ၽၢႆႇ၊ မိုဝ်းသွင်ၽၢႆႇ၊ ၼႃႈၽၢၵ်ႇတေလႆႈတိူဝ်ႉလိၼ် (ဢမ်ႇၼၼ်) ၽၢၵ်ႈယူႇယဝ်ႉ။
5. ၸွမ်းတႃႈၸွမ်းတၢင်း သင်ဝႃႈထူပ်းၺႃး သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်းၼႆၸိုင် တေလႆႈပူတ်းမၢၵ်ႇႁူဝ်၊ ထွတ်ႇၶႅပ်းတိၼ်၊ ပူတ်းၵုပ်း၊ တုပ်ႇၸွင်ႈသေ ႁွမ်းမိုုဝ်းတၢင်ႇတႃႈၼႃႈၽၢၵ်ႇ၊ ႁွမ်းတိၼ်ၸူႉၵၼ်သေ ဝႆႈသႃယဝ်ႉ။
6. သင်ဝႃႈ ၶိုၼ်းယၢၼ်ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇတမ်ႈတီႈႁိမ်း သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်း ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၶဝ်ၼႆၸိုင် တေလႆႈႁွမ်းမိုဝ်းႁူၼ်လင် မွၵ်ႈသီႇႁႃႈယၢင်ႈသေ ၸင်ႇတေဝၢႆႇတူဝ်ၵႂႃႇဢွၵ်ႇၵႂႃႇ၊ တေဢမ်ႇလႆႈၵွင်လင်ပၼ် ၵမ်းလဵဝ်။
7. ပေႃးဝႃႈ ၼင်ႈၸမ်တီႈႁိမ်းသင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်း ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းလူင်ၶဝ်ၼႆၸိုင် တေဢမ်ႇလႆႈၼင်ႈတီႈသုင် တီႈမျၢတ်ႈတီႈတၢင်းႁူဝ်။
8. ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၵႂႃႇတႃႈၵႂႃႇတၢင်းသေ ၵႂႃႇႁူပ်ႉၺႃး သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်း ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၶဝ် တီႈသဵၼ်ႈတၢင်းၵႅပ်ႈၼၼ်ႉၼႆၸိုင် တေလႆႈၸုၵ်းတိၼ်ႁွမ်းၵၼ်သေ ဝႄႈတၢင်းပၼ်ယဝ်ႉ။ တေဢမ်ႇလႆႈ ၽိုတ်ႉၶၢမ်ႈၵႂႃႇ။
9. တီႈၼိူဝ်ရူတ်ႉလဵၼ်း၊ ၵႃး၊ ႁိူဝ်းသၢင်းၽေႃးၼၼ်ႉ သင်ႈဝႃႈႁူပ်ႉၺႃး ရႁၢၼ်းသင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၶဝ်၊ ၵူၼ်းထဝ်ႈၵူၼ်းဢမ်ႇယူႇလီၶဝ်၊ ၸဝ်ႈၶၢဝ်ၶဝ်ၼႆၸိုင် တေလႆႈလူႇပၼ် တီႈၼင်ႈယဝ်ႉ။ တေဢမ်ႇလႆႈႁိမ်ၶဝ်ၸဝ်ႈသေၼင်ႈ။
10. သင်ဝႃႈ သင်ႇၶႃႈရႁၢၼ်းၶဝ်ၸဝ်ႈ ၵိင်းလပ်းဝႆႉၼႆၸိုင် တေလႆႈပႆလွႆးလွႆးသေ တေဢမ်ႇလႆႈပၼ်သဵင်တိတ်မေႃး။
11. ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၵႂႃႇတႃႈၵႂႃႇတၢင်းၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈလူဝ်ႇတၢင်းၸွႆႈထႅမ်ၼႆ တမ်ႈတီႈ သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်းၶဝ်၊ ၼၢႆးၶၢဝ်ၶဝ်၊ ၵူၼ်းထဝ်ႈၵူၼ်းယႂ်ႇ ၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လူဝ်ႇလႆႈၸွႆႈထႅမ်ၸုင်ၸၼ်ၶဝ်၊ ယွင်ႈပၼ်ၶူဝ်းလဵင်းၶဝ်ယဝ်ႉ။
12. ၽွင်းမိူဝ်ႈထွမ်ႇတြႃးၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပေႃးပဵၼ်တၢင်းၼပ်ႉယမ်တြႃး ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ ၽူႈႁေႃးတြႃးၼၼ်ႉ တေလႆႈပူတ်းမၢၵ်ႇႁူဝ်ယဝ်ႉ။ သင်ႁေႃႇၶဵၼ်းႁူဝ်ဝႆႉၼႆၸိုင် တေလႆႈမႄးႁေႃႇ ႁႂ်ႈႁၼ်ၶူၼ်ႁူဝ် (တေဢမ်ႇလႆႈ ႁေႃႇလူမ်ႈလူမ်ႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇၵလႃးပၢၼ်ႇၶျႃႇပီႇ ႁႂ်ႈပေႃးဢမ်ႇႁၼ်ၶူၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ)။ သင်ထွမ်ႇၶႅမ်းတြႃးၼႆၸိုင် ၸၢၵ်ႈၽုၺ်ႇၼၼ်ႉ တေလႆႈဝႆႉတီႈသုင်။ တေလႆႈၼင်ႈၶုပ်ႉၶဝ်ႇသေလႄႈသင်၊ ဢမ်ႇၼၼ် ႁွမ်းမိုဝ်းသေလႄႈသင်၊ ဢမ်ႇၼၼ် ၼင်ႈဢဝ်တြႃးသႂ်ႇၸႂ်ၼၼ်ႉလႄႈသင် တေလႆႈၼပ်ႉယမ်သေထွမ်ႇယဝ်ႉ။
13. ႁုၼ်ႁၢင်ႈၽြႃး၊ ၶႅပ်းႁၢင်ႈၽြႃး၊ လိၵ်ႈထမ်းတြႃးၸိူဝ်းၼႆႉ တေလႆႈဝႆႉတီႈသုင်သေ ပေႃးဝႃႈတေဢဝ်တူၺ်းၼႆၸိုင် တေလႆႈႁွမ်းမိုဝ်းဝႆႈသေ ၸင်ႇတေလႆႈယိပ်းယဝ်ႉ။ တေဢမ်ႇလႆႈ တမ်းၼိူဝ်ၽၢၵ်ႈ တေဢမ်ႇလႆႈဢဝ်ၺႅပ်ႈၵိင်ႇႁႄႉ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။
14. ၼၢင်းယိင်းၶဝ်ၼႆႉ တမ်ႈတီႈၽၢႆႇၼႃႈ သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်းၶဝ်၊ ၽူႈမီးသီႇလသိၵ်ႈၶႃႇၶဝ်၊ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၶဝ်ၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈမႄးဝဵတ်ႉသိၼ်း၊ တေဢမ်ႇလႆႈႁၢင်ႈၶိူင်ႈႁၢင်ႈၽၢင်။
15. ၼၢင်းယိင်းၶဝ်ၼႆႉ တေဢမ်ႇလႆႈၼုင်ႈသိူဝ်ႈၶူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇႁူမ်ႈတူမ်းလူမ်ႈၼၼ်ႉသေ ၵႂႃႇတီႈသင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်း၊ ၵူၼ်းယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၶဝ်။
16. တီႈၽိတ်ႇႁူၽိတ်ႇတႃႇၼၼ်ႉ ၼၢင်းယိင်းၵေႃႉလဵဝ် တေဢမ်ႇလႆႈၵႂႃႇတမ်ႈတီႈ ရႁၢၼ်းၶဝ်။
17. သင်ဝႃႈၼၢင်းယိင်းၵေႃႉလဵဝ် ၶႂ်ႈလၢတ်ႈတေႃႇ ရႁၢၼ်းသေၸဝ်ႈ​ၸဝ်ႈၼႆၸိုင် တေလႆႈႁွင်ႉ ၵူၼ်းၸၢႆးၵေႃႉဢၼ်ႁူႉၶေႃႈၼၼ်ႉၵႂႃႇၸွမ်း။
18. ၼၢင်းယိင်းၶဝ်ၼႆႉ ဢဝ်ၶူၼ်ႁူဝ်သိူဝ်ႇပၼ် ရႁၢၼ်းၶဝ်လႄႈသင်၊ ဝႆႈသႃထိတိူဝ်ႉရႁၢၼ်းၶဝ်ၼၼ်ႉလႄႈသင် တေဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်း။
19. သင်ဝႃႈၵႂႃႇႁၼ်ၸွမ်းတႃႈၸွမ်းတၢင်းသေ ၶႂ်ႈတူင်ႉတၵ်ႉၼႆၸိုင် တေလႆႈၼပ်ႉယမ် ႁွမ်းမိုဝ်းဝႆႈမိူၼ်မွၵ်ႇမူဝ်သေ ၵူမ်ႈငွၵ်းႁူဝ်၊ ယုမ်ႉၼူဝ်တူင်ႉတၵ်ႉတေႃႇ ၵေႃႉဢၼ်ထုၵ်ႇလီတူင်ႉတၵ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
20. သင်ဝႃႈၵႂႃႇတမ်ႈတီႈ သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်းၶဝ်၊ သြႃႇပေႃႈမႄႈ ၵူၼ်းယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၶဝ်ၼႆ ပေႃးဝႃႈ ဢၢႆတူဝ်ဢၢႆၶိင်းမဵၼ်ၼႆ တေလႆႈသုၵ်ႈလၢင်ႉသေ ၸင်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉ။
21. တမ်ႈတီႈဝၢင်းၵွင်းမူး၊ ၼႂ်းၵျွင်း၊ ၼႂ်းႁူင်းယႃ၊ တီႈဢၼ်ၵူၼ်းၸုသုမ်ႇတုမ်ၵၼ်ၼမ်ၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈထူမ်ႇၼမ်ႉလၢႆး၊ ၼမ်ႉပူႉ တေဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းဝူၺ်ႇႁၢင်ႈ။
22. ပေႃးဝႃႈဢႆလႄႈသင်၊ သီၸၢမ်လႄႈသင် တေဢမ်ႇလႆႈဝၢႆႇၸူးပိူၼ်ႈ၊ တေလႆႈဝၢႆႇၵႂႃႇ ၽၢႆႇၵူၼ်းဢမ်ႇမီးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တေလႆႈလုၵ်ႉၵႂႃႇ တၢင်ႇတီႈလႄႈသင်၊ ဢဝ်ၽႃႈၸဵတ်ႉ တူမ်းသေလႄႈသင် ၸင်ႇလီဢႆ ၸင်ႇထုၵ်ႇသီၸၢမ်ယဝ်ႉ။ သင်ၶႂ်ႈတူတ်းၼႆ တေလႆႈၵႂႃႇတူတ်း တီႈဢမ်ႇမီးၵူၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
23. တီးႁိမ်းပိူၼ်ႈတိုၵ်ႉၵိၼ်ယႅမ်ႉယူႇၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈ ၶၢၵ်ႇၶီႈတိူဝ်ႇ တေဢမ်ႇလႆႈထင်ႇၶီႈမုၵ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။

လွင်ႈလၢတ်ႈယဵၼ်ႇငႄႈ

1. မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈတွၵ်းၸိုဝ်ႈသေ ႁွင်ႉဝႃႈ ပုတ်ႉထ ။ တေလႆႈႁွင်ႉဝႃႈ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး၊ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
2. ၵွင်းမူး၊ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃး၊ ၶႅပ်းႁၢင်ႈၽြႃး၊ ရႁၢၼ်းသင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈ၊ ၼၢႆးၶၢဝ်ၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈဝႃႈ ႁၢင်ႈလီ၊ ႁၢင်ႈငၢမ်း၊ ႁၢင်ႈလဝ်း။ တေလႆႈဝႃႈ သပ်ႉပၢႆႇၼႃႇ၊ လီၼပ်ႉယမ်ၼႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။
3. တီႈဢၼ်ဝႆႉ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃး၊ ၶႅပ်းႁၢင်ႈၽြႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈဝႃႈ ႁိူၼ်းၽြႃး။ တေလႆႈဝႃႈ ၶဵင်ႇၽြႃး ၼႆယဝ်ႉ။
4. တီႈဝႆႉၽြႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ တေလႆႈဝႃႈ ၵျွင်းၽြႃး၊ ဝတ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။
5. တီႈဢၼႁေႃးတြႃးၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ထမ်ႇမႃႇရုင်ႇ၊ ႁူင်းထမ်း ၼႆယဝ်ႉ။
6. သင်ဝႃႈ သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်းၶဝ်၊ ၸဝ်ႈသၢင်ႇၶဝ်ႁွင်ႉၼႆ တေလႆႈတွပ်ႇဝႃႈ "ဢေႃႈၶႃႈၸဝ်ႈ" ၼႆယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၶဝ် ႁွင်ႉၼႆၸိုင် တေလႆႈၶၢၼ်ႈဝႃႈ "ဢေႃႈ၊ ဢေႃႈၶႃႈ" ၼႆယဝ်ႉ။
7. သင်ဝႃႈလၢတ်ႈတေႃႇ သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်းၶဝ်ၸဝ်ႈသေ တေၶႂ်ႈယိုၼ်ဝႃႈၸႂ်ႈၼႆၸိုင်ႈ တေလႆႈတွပ်ႇဝႃႈ "ၸႂ်ႈတီႈၶႃႈၸဝ်ႈ၊ ဢေႃႈၶႃႈၸဝ်ႈ" ၼႆယဝ်ႉ။ တမ်ႈတီႈပေႃႈမႄႈ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၶဝ်တႄႉ တေလႆႈတွပ်ႇဝႃႈ "ၸႂ်ႈဢေႃႈ၊ ဢေႃႈၶႃႈ" ၼႆယဝ်ႉ။
8. တင်းသင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်း ၸဝ်ႈသၢင်ႇၶဝ်သေ ပေႃးလၢတ်ႈတေႃႇၵၼ် သင်ဝႃႈ ၶႂ်ႈလၢတ်ႈဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈၼႆၸိုင် တေလႆႈဝႃႈ "ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶႃႈၸဝ်ႈ၊ ဢမ်ႇမႅၼ်ႈၶႃႈၸဝ်ႈ" "ၶႃႈတ​ပႄးၽိတ်းဢေႃႈၸဝ်ႈ" ၼႆယဝ်ႉ။ တမ်ႈတီႈပေႃႈမႄႈ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၶဝ်တႄႉ တေလႆႈဝႃႈ "ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶႃႈ၊ ဢမ်ႇမႅၼ်ႈၶႃႈ" ၶႃႈၽိတ်းၵႂႃႇဢေႃႈ" ၼႆယဝ်ႉ။
9. သင်ဝႃႈ လဝ်ႈလၢတ်ႈထိုင်ၸူး သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်း ဢၼ်ဝႃႇယႂ်ႇလူင်ၼၼ်ႉၸိုင် တေလႆႈဝႃႈ "ၸဝ်ႈၶူးဝႃး ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇ" ၼႆယဝ်ႉ။ ပေႃးပဵၼ်မုၼ်ၸၢင်းဢွၼ်ႇၶဝ်ၼႆၸိုင် တေလႆႈဝႃႈ "ၸဝ်ႈၸၢင်း၊ မုၼ်ၸၢင်း" ၼႆယဝ်ႉ။ တမ်ႈတီႈၸဝ်ႈသၢင်ႇၶဝ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈဝႃႈ "ၸဝ်ႈသၢင်ႇ" ၼႆယဝ်ႉ။
10. ပေႃးလူဝ်ႇႁွင်ႉၸိုဝ်ႈ တူၵ်ႇသဵင်ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ဢၼ်ၵုင်ႇယႂ်ႇ ဝႃႇယႂ်ႇၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈႁွင်ႉၸိုဝ်ႈၶဝ်ၸဝ်ႈဝႃႈ "ၸဝ်ႈပၺႃႇၽေႃးၵ" "ၸဝ်ႈပၼ်ႇတိတ"။ တေလႆႈႁွင်ႉၵိုၵ်းၸိုဝ်ႈဝဵင်း ဢမ်ႇၼၼ် ၸိုဝ်ႈၵျွင်းၶဝ်ၸဝ်ႈ၊ မိူၼ်ၼင်ႇ "ၸဝ်ႈသြႃႇ ၵျွင်းယုမ်းပွင်ႇမိူင်းသူႈ" "ၸဝ်ႈသြႃႇမိူင်းၼွင်" လႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
11. မိူဝ်ႈလၢတ်ႈတေႃႇသင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်းၶဝ်၊ ၸဝ်ႈသၢင်ႇၶဝ်၊ ၸဝ်ႈၶၢဝ်ၶဝ်ၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၶိုၼ်းဝႃႈတီႈတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼႆၸိုင် တေလႆႈဝႃႈ "ၶႃႈတပႄး"ၼႆယဝ်ႉ။ ပေႃးလၢတ်ႈတီႈပေႃႈမႄႈၵူၼ်းလူင်ၶဝ်တႄႉ တေလႆႈဝႃႈ "ၶႃႈ ၊ တူ ၊ ဢူး" ၼႆယဝ်ႉ။
12. ပေႃႈမုၼ်ႈၶမ်းၽြႃး၊ ပေႃႈရႁၢၼ်းၸဝ်ႈသၢင်ႇၶဝ်ၼၼ်ႉ လႆႈႁွင်ႉဝႃႈ "ၸဝ်ႈပေႃႈ" ။ မႄႈသမ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ "ၸဝ်ႈမႄႈ"။ ပီႈဢၢႆႈသမ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ "ၸဝ်ႈပီႈ"။ ပီႈၼၢင်းၸမ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ "ၸဝ်ႈပီႈၼၢင်း"။ ၼွင်ႉၸၢႆးၼွင်ႉယိင်းသမ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ "ၸဝ်ႈၼွင်ႉ၊ ၸဝ်ႈၼွင်ႉယိင်း"။ ပီႈၼွင်ႉသမ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ "ပီႈၼွင်ႉၸဝ်ႈ" ၼႆယဝ်ႉ။
13. သင်ၶႂ်ႈထၢမ် သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်းယူႇသဝ်းတီႈလႂ်ၼႆၸိုင် တေလႆႈထၢမ်ႈဝႃႈ "ၸဝ်းႁဝ်းယူႇသဝ်းတီႈလႂ်ၶႃႈ" ၼႆယဝ်ႉ။
14. ရႁၢၼ်းသင်ႇၶႃႈၸဝ်ႈၶဝ်ၼၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈဝႃႈ "ၵိင်း" ၼႆယဝ်ႉ။
15. ၽြႃး၊ ရႁၢၼ်းသင်ႇၶႃႇၶဝ် ဢၢပ်ႇၼမ်ႉၼၼ်ႉ လႆႈဝႃႈ "သပ်ႉပၢႆႇၼမ်ႉ၊ သွၵ်ႉတႄႇၼမ်ႉ" ၼႆယဝ်ႉ။
16. ထၢင်ဢၼ်သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်းၶဝ် ၸႂ်ႉတိုဝ်းၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "ၵုတီႇ" ၼႆယဝ်ႉ။ ရႁၢၼ်းသင်ႇၶႃႇၶဝ် ဢွၵ်ႇၼွၵ်ႈဢွၵ်ႇပၢင်ၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "ၵႂႃႇၽၢႆႈဢွၼ်ႇ၊ ၽၢႆႈလူင်"၊ "ၵႂႃႇၶိုၼ်ႈၵုတီႇ" ၼႆယဝ်ႉ။
17. ရႁၢၼ်းသင်ႇၶႃႇၶဝ်ၸဝ်ႈ "ၵႂႃႇ"ၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "ယေႃးၶိင်း၊ ၵျႂ" ၼႆယဝ်ႉ။ သင်ထၢမ်ၼႆ တေလႆႈထၢမ်ႈဝႃႈ "ယေႃးၶိင်းၵႂႃႇလႂ်ၶႃႈ၊ ၵျႂၵႂႃႇလႂ်ၶႃႈ" ၼႆယဝ်ႉ။
18. သင်ဝႃႈ ၶႂ်ႈလၢတ်ႈထိုင် သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်းၶဝ်ၼႆၸိုင် တေလႆႈဝႃႈ "တၢင်ႇလဝ်ႈထိုင်" "ဝႆႈလဝ်ႈထိုင်" ၼႆယဝ်ႉ။ "ႁႂ်းလႆႈဝႆႈလဝ်ႈထိုင် သေၵမ်း" "ႁႂ်ႈလႆႈတၢင်ႇလဝ်ႈထိုင်သေၵမ်းၶႃႈ" တေလႆႈဝႃႈၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။
19. ရႁၢၼ်းသင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၶဝ်လၢတ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈဝႃႈ "လၢတ်ႈ၊ ပူင်" ၼႆယဝ်ႉ။
20. ရႁၢၼ်း ၸဝ်ႈသၢင်ႇတၢႆၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "လွၼ်ႇ" ၼႆယဝ်ႉ။
21. ပၢင်ၸႃႉမႃႇသႃႇမုၼ်ၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "ၸႃႇပၼ" ၼႆယဝ်ႉ။
22. ၶေႃႈၵႂၢမ်းၸႂ်ႉၼႂ်းသႃႇသၼႃႇၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၸၢႆးၼႆႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "ပေႃႈဢွၵ်ႇ၊ ပေႃႈလဵင်ႉ၊ ပေႃႈလဵင်ႉမၢဝ်ႇ၊ ပေႃႈတၵႃႇ၊ တၵႃႇ၊ ၵုပႃႇသၵႃႇ"။ ၵူၼ်းယိင်းၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "မႄႈဢွၵ်ႇ၊ မႄႈလဵင်ႉ၊ မႄႈလဵင်ႉသၢဝ်၊ မႄႈတၵႃႇ၊ ၵုပႃႇသိၵႃႇ" ၼႆယဝ်ႉ။
23. ၸွမ်းၼင်ႇ ၽိင်ႈထုင်းႁဝ်းၼၼ်ႉ ၸွမ်းလူၺ်ႈၸူဝ်ႈပၢၼ်သေ ဢၼ်ၵေႃႉယႂ်ႇသေၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ တေလႆႈႁွင်ႉဝႃႈ ပူႇ၊ ၼၢႆး၊ ဢူႈလုင်း၊ မႄႈပႃႈ၊ ဢူႈဢၢဝ်၊ မႄႈဢႃ၊ ပီႈဢၢႆႈ၊ ပီႈၼၢင်းၼႆသေ ဢၼ်လဵၵ်ႉသေႁဝ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈႁွင်ႉဝႃႈ လုၵ်ႈၸၢႆး၊ လုၵ်ႈယိင်း၊ လၢၼ်ၸၢႆး၊ လၢၼ်ယိင်း၊ ၼွင်ႉၸၢႆး၊ ၼွင်ႉယိင်း ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းလူင်မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၼၼ်ႉတႄႉ ပေႃးႁွင်ႉၵူၼ်းၸၢႆးဢွၼ်ႇၼႆၸိုင် ႁွင်ႉဝႃႈ "သၢင်ႇ၊ လၢၼ်သၢင်ႇ" ၼႆယဝ်ႉ။
24. ပေႃးဝႃႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈ ႁူပ်ႉထူပ်းႁၼ်ၵၼ်ၼႆၸိုင် တေလႆႈတူင်ႉတၵ်ႉၵၼ်ဝႃႈ "ၸဝ်ႈႁဝ်းယူႇလီသုင်းဝၢၼ်ယူႇၶႃႈႁႃႉ" "လုင်းႁဝ်းယူႇလီၵိၼ်ဝၢၼ်ယူႇၶႃႈႁႃႉ" "မႂ်ႇသုင်ႇဢေႃႈ" ၼႆယဝ်ႉ။
25. ပေႃးဝႃႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈၵေႃႉၼိုင်ႈ တေၽၢတ်ႇၵၼ်ၼႆၸိုင် တေလႆႈ ၼပ်ႉၼပ်ႉယမ်ယမ်တူင်ႉတၵ်ႉလႃၵႂၢမ်းၵၼ် "ၶႃႈတပႄးတေမိူဝ်းၵွၼ်ႇၶႃႈ" "ယွၼ်းၶၢမ်ႇမဵတ်ႉတႃႇၶႃႈ" တေလႆႈဝႃႈၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။
26. သင်ဝႃႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈၵေႃႉၼိုင် ဢမ်ႇတင်ႈၸႂ်သေ တုမ်ႉတိူဝ်ႉၺႃးၵၼ်၊ ဢမ်ႇသၢင်ႇတေႃႇသေင် တုမ်ႉတိူဝ်ႉၺႃးၵၼ်ၼႆၸိုင် တေလႆႈ တွင်းပၢၼ်ႇဝႃႈ "ၵၼ်ႇတေႃးၶႃႈ၊ ဝႂၢင်းၶႂၢင်ႉပၼ်သေၵမ်း၊ ယႃႇၸႃႉၸႂ်ၶႃႈၼႃႈ" ၼႆသေ တေလႆႈလၢတ်ႈ ယဵၼ်ႇယဵၼ်ႇငႄႈငႄႈယဝ်ႉ။

ၽိင်ႈငႄႈၸႂ်

1. တေဢမ်ႇလႆႈမီးၸႂ် ၶႂ်ႈလႆႈၶူဝ်းၶွင်လၢႆပိူၼ်ႈ။
2. တေဢမ်ႇလႆႈမီးၸ်ႂ ၶႂ်ႈႁႂ်းသၢႆၸႂ်ပိူၼ်ႈ၊ ၶူဝ်းၶွင်ပိူၼ်ႈ၊ ၵုင်ႇမုၼ်ပိူၼ်ႈ လူႉလႅဝ်။
3. ​ႁူပ်ႉထူပ်းၺႃးၵူၼ်းလူင်လႄႈသင်၊ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႄႈသင် တေလႆႈသူင်ႇမဵတ်ႉတႃႇ ႁႂ်ႈယူႇလီသေၵမ်း၊ ႁႂ်းလွတ်ႈၽေးသေၵမ်း ၼႆယူႇ။
4. တေလႆႈယုမ်ႇၵၢမ်ႇလႄႈ ၽွၼ်းၵၢမ်ႇသေ တေလႆႈမီးၸႂ် ဢၼ်မေႃ သွၼ်ႇပိူၼ်ႈသွၼ်ႇႁဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
5. တမ်ႈတီႈၵေႃႉဢၼ်ၵျႃႉသေႁဝ်းၼၼ်ႉ ယႃႇပေႁႂ်ႈမီးၸႂ်သူၺ်ႈၼိင်ႈ ပႅင်းၸင်း၊ ပေႃႉဢၼ်တူၵ်းတႅမ်ႇသေႁဝ်းၼၼ်ႉ ယႃႇပေႈၶႂ်ႈမီးၸႂ် ၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင်၊ ၵေႃႉဢၼ်ၽဵင်ႇပဵင်းႁဝ်းၼၼ်ႉ ယႃႇပေၶႂ်ႈမီးၸႂ်ၶႄႉၶဵင်ႇ။

ၶေႃႈၵႂၢမ်းၽိင်ႈထုင်း ဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇသွမ်းပဵၼ်း

1. ပေႃးဝႃႈ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်းၶဝ်ၼႆ ၶဝ်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈႁွင်ႉဝႃႈ "ပဵၼ်း ၊ သွမ်း" ၼႆယဝ်ႉ။ ၽၵ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈဝႃႈ "ၽၵ်းသွမ်း" ၼႆယဝ်ႉ။
2. လိူဝ်သေ "သွမ်းပဵၼ်း" ၼၼ်ႉ တၢင်းၵိၼ်တၢင်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "ၽေႃးၸၼ်ႇ" ၼႆယဝ်ႉ။
3. ၽွင်းမိူဝ်ႈ မုၼ်ၸဝ်ႈ၊ ၼၢႆးၶၢဝ်ၶဝ် မႃးလူႇၶၢမ်ႇၼၼ်ႉ တေလႆႈဝႃႈ မႃးၶၢမ်ႇသွမ်း၊ မႃးၶၢမ်ႇသွမ်သၢၼ်ၼႆယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ ဢမ်ႇလူႇလႆႈၼႆၸိုင် တေလႆႈဝႃႈ "ၵၼ်ႇတေႃးၶႃႈၸဝ်ႈ" ၵၼ်တေႃးသွမ်းၶႃႈၸဝ်ႈ" ၼႆယဝ်ႉ။
4. ရႁၢၼ်းသင်ႇၶႃႈၸဝ်ႈၶဝ် ၵိၼ်ၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "သုင်း" ၼႆယဝ်ႉ။
5. သင်ဝႃႈ ဢဝ်ၶေႃႈၵႂၢမ်းၵူၼ်းႁိူၼ်းသေ ပၢင်းဝႃႈ "ၵျွမႃးၵိၼ်ၶဝ်ႈၶႃႈ၊ ၵိၼ်ၶဝ်ႈသွႆးၶႃႈ၊ ၵိၼ်ပႃၵိၼ်ၼိူဝ်ႉၶႃႈ" ၼႆသေ သင်ဝႃႈ ၸဝ်ႈၶဝ်သုင်းၵိၼ်ၼႆၸိုင် ပေႃးဢဝ်ဝိၼိဝႃႈ ပဵၼ်တၢင်းၽိတ်းယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် တေလႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၶေႃႈၵႂၢမ်း သႃႇသၼႃႇဝႃႈ "ၵျွမႃးသုင်းသွမ်း၊ ၵျွမႃးသုင်းသွမ်းၶဝ်ႈသွႆး၊ ၵျွမႃးသုင်းသွမ်းၼိူဝ်ႉပႃၶႃႈ" ၼႆယဝ်ႉ။
6. ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်းၶဝ်သေ တေဢမ်ႇလႆႈဝႃႈ "ၽိူၼ်ၶဝ်ႈ" ၊ တေလႆႈဝႃႈ "ၽိူၼ်သွမ်း၊ ၽိူၼ်ပဵၼ်" ၼႆယဝ်ႉ။ "မႄးႁႅၼ်းၽိူၼ်သွမ်းယဝ်ႉ" တေလႆႈဝႃႈၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆ။
7. ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ သၢင်ႇၵၢၼ်းၼၼ်ႉသေ ၽႃႈၼုင်ႈၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "သၢင်းပိူင်ႇ" ။ ၽႃႈဝဵၼ်းၼၼ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ "သၢင်ႇၵၢၼ်းလႅဝ်း၊ ဢေႇၵသီႇ"။ သၢင်ႇၵၢၼ်းလူင်ၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ " သၢင်ႇၵၢၼ်းၵူပ်ႉ၊ သၢင်ႇၵၢၼ်းၻုၵုတ်ႈ" ၼႆယဝ်ႉ။ သၢင်ႇၵၢၼ်း၊ သပိတ်ႈၸိူဝ်ႈၶိူင်ႈယိပ်းသင်ႇၶႃႈၸဝ်ႈၶဝ်ၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "ပရိၵ်ႈၶရႃႇ" ၼႆယဝ်ႉ။
8. လိူဝ်သေၼမ်ႉလႄႈမႆႉသီၶဵဝ်ႈ (ၻမ်ႇပူႇ)ၼၼ်ႉ သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်းၶဝ်ၸဝ်ႈၼႆႉ တၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉသင်သေဢမ်ႇဝႃႈ ပေႃးပိူၼ်ႈၵၢပ်ႈ (ၸဵၼ်း) ထိုင်ၼႂ်းမိုဝ်း ၸင်ႇတေလႆႈဢဝ်သုင်းၵိၼ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပၼ်ထိုင်ၼႂ်းမိုဝ်းၸဝ်ႈၶဝ်ၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "ၸဵၼ်း" (ၵၢပ်ႈ) ၼႆယဝ်ႉ။ တေလႆႈဝႃႈ "ၸဵၼ်းပဵၼ်း" "ၸဵၼ်းသွမ်း" "ၵၢပ်ႈသွမ်း" "ၸဵၼ်းၼမ်ႉၼဵင်ႈ" ၼႆယဝ်ႉ။
   1. ၶေႃႈမၢႆ
      1. (ၵ) ၽိူၼ်သွမ်း ဢၼ်တေၸဵၼ်းလူႇပၼ် ရႁၢၼ်းသင်ႇၶႃႇၶဝ်ၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈ ပဵၼ်ၽိူၼ်ဢၼ်ၵူၼ်းၸၢႆး ဢၼ်ႁႅင်းပၢၼ်ၵၢင် ယွင်ႈလႆႈၼႆၸိုင်ႈ ယွင်ႈၸဵၼ်း (ၵၢပ်ႈ) ၵေႃႉလဵဝ်လႄႈသင်၊ သွင်သၢမ်ၵေႃႉ ႁူမ်ႈၵၼ်ယွင်ႈၸဵၼ်း​လႄႈသင် ၸဵၼ်းၵၢပ်ႈလႆႈယူႇ။ သင်ဝႃႈၽိူၼ်ယႂ်ႇၼႃႇၼၵ်းၼႃႇၼႆၸိုင် ၸဵၼ်းၵၢပ်ႈဝၢၼ်ႇလႂ်ဝၢၼ်ႇၼၼ်ႉတႃႉ။
      2. (ၶ) ၽွင်းမိူဝ်ႈၸဵၼ်းၵၢပ်ႈသွမ်းၼၼ်ႉ ရႁၢၼ်းၸဝ်ႈဢၼ်ႁပ်ႉၶၢမ်ႇလႄႈ ၵေႃႉဢၼ်ၸဵၼ်းၵၢပ်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈမီးၸမ်ၵၼ်ၼႂ်းသွင်သွၵ်ႇၶိုပ်ႈယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ ၵႆယၢၼ်ၼႂ်းသွင်သွၵ်ႇၶိုပ်ႈၼႆၸိုင် ရႁၼ်းဢၼ်သုင်းၵိၼ်ၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇဢႃႇပၢတ်ႈယဝ်ႉ။ သွင်သွၵ်ႇၶိုပ်ႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ လႆႈတႄႇတႅၵ်ႈဢဝ် တမ်ႈတီႈၵုမ်ႇၽၢႆႇၼွၵ်ႈရႁၢၼ်းလႄႈ ၵေႃႉဢၼ် ၸဵၼ်းၵၢပ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
9. မၢၵ်ႇမႆႉ၊ ယွတ်ႈၽၵ်း၊ တူၼ်ႈဢၼ်တေဢွၵ်ႇၼေႃႇဢွၵ်ႇတူၼ်ႈၼၼ်ႉ ပေႃးဢဝ်ဝိၼႄးဝႃႈ ရႁၢၼ်ႈၶဝ်ၸဝ်ႈ ဢမ်ႇလႆႈယႃႉလူႉလႅဝ်လႄႈ တေလႆႈၵပ်ႉပိ (ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းလႆႈ)ယဝ်ႉ။ လၢႆးၵပ်ႉပိမၼ်းၸမ်ႉ သင်ဝႃႈရႁၢၼ်းၶဝ်ၸဝ်ႈထမ်ဝႃႈ "ၵပ်ႉပိယံ ၵလေႃးႁိ" ၼႆၸိုင် တေလႆႈဝႃႈ "ၵပ်ႉပိယံ ၽၢၼ်းတေ" ၼႆသေ တမ်ႈတီႈမၢၵ်ႈမႆႉ၊ ယွတ်ႈၽၵ်း၊ တူၼ်ႈၸိူဝ်ႉဢၼ်တေဢွၵ်ႈတူၼ်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈဢဝ်ၵၢပ်ႈၼိဝ်ႉမိုဝ်းယၵ်း (ဢမ်ႇၼၼ်) ဢဝ်ၽႃႉမိတ်ႈထႅၵ်ႇထိူဝ်ယဝ်ႉ။ လွင်ႈႁဵတ်းၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "ၵပ်ႉပိ = ႁဵတ်းႁႂ်းၵိုင်ႇလႅပ်ႈႁႂ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းလႆႈ" ၼႆယဝ်ႉ။
   ၶေႃႈမၢႆ ။ ။ ဝၢၼ်ဢၼ်တႅၵ်ႇ၊ ၵွၵ်းဢၼ်တႅၵ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီဢဝ်ၸဵၼ်းၵၢပ်ႈၸဝ်ႈၶဝ်။
10. ရႁၢၼ်းသင်ႇၶႃႇၶဝ်ၸဝ်ၼႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇဝိ​ၼီးသေ ပေႃးဝႃႈပိူၼ်ႈဢမ်ႇၸဵၼ်းဢမ်ႇၵၢပ်ႈၼႆၸိုင် ဢမ်ႇထူၵ်ႈဢဝ်သုင်းၵိၼ်လႄႈ ၽွင်းမိူဝ်ႈၶဝ်ၸဝ်ႈတိုၵ်ႉၵိၼ်သုင်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလဝ်ႈလၢတ်ႈဢွၼ်တၢင်းသေ တေဢမ်ႇလႆႈဢဝ်ၶဝ်ႈသွမ်း၊ ၽၵ်းသွမ်းသႂ်ႇပၼ်ၼႂ်းဝၢၼ်ႇ ၼႂ်းသပိတ်ႈၶဝ်ၸဝ်ႈ၊ တေလႆႈဝႃႈ "ႁပ်ႉၸဵၼ်းထႅင်ႈၶႃႈၸဝ်ႈ"၊ "ႁႂ်းလႆႈသႂ်ႇသွမ်းထႅင်ႈၶႃႈၸဝ်ႈ"၊ "လူႇၶၢမ်ႇထႅင်ႈၶႃႈလႄႈၸဝ်ႈ" ၼႆသေ သင်ဝႃႈ ၶဝ်ၸဝ်ႈႁပ်ႉၶၢမ်ႇၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေလႆႈ သႂ်ႇပၼ်ထႅင်ႈယဝ်ႉ။
11. တၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉ ၶဝ်ႈသွင်းၽေႃးၸၼ်ႇ ဢၼ်ၸဵၼ်းၵၢပ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ ၸူဝ်ႈၵႃႈ ရႁၢၼ်းၸဝ်ႈၶဝ် ပႆႇၸုၼ်းၼၼ်ႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ တၵႃႇပေႃႈဢွၵ်ႇၶဝ်၊ တၵႃႇမႄႈဢွၵ်ႇၶဝ် ယိပ်းသေတႃႉၵေႃႈ ဢၼ်ၸဵၼ်းဝႆႉၵၢပ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလူႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵွပ်ႈဝႆႉၼၵ်းၼႃသေ ၸင်ႇဢမ်ႇယိပ်းဢမ်ႇတိူဝ်ႉယဝ်ႉ။
12. ၽွင်းမိူဝ်ႈၸဵၼ်းၵၢပ်ႈၽေႃးၸၼ်ႇ သေဢၼ်ဢၼ်ၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈ ရႁၢၼ်းသင်ႇၶႃႇၶဝ်ၸဝ်ႈဝႃႈ "တဵမ်ထူၼ်ႈယဝ်ႉ" ၼႆၸိုင် တေဢမ်ႇလႆႈသႂ်ႇပၼ်ထႅင်ႈ။ တမ်ႈတီႈရႁၢၼ်းၶဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တေဢမ်ႇလႆႈ ထၢမ်ဝႃႈ "ဢိမ်ႇယဝ်ႉၶႃႈႁႃႉ"၊ "ပေႃးယဝ်ႉၶႃႈႁႃႉ" ၼႆၼၼ်ႉ တေလႆႈထၢမ်ဝႃႈ "တဵမ်ထူၼ်ႈယဝ်ႉၶႃႈႁႃႉ" ၼႆယဝ်ႉ။
13. ၽွင်းၶၢဝ်းသုင်းသွမ်းၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈ ႁၼ်သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်းဢၼ်ၵႂႃႇတႃႈပႆတၢင်းၼႆၸိုင် တေလႆႈထၢမ်ဝႃႈ "ၸဝ်ႈႁဝ်းဢဝ်သွမ်းပဵၼ်းယဝ်ႉတီႈၶႃႈႁႃႉ"၊ "ၶႃႈတပႄးတေၸဵၼ်းၵၢပ်ႈသွမ်းၶႃႈဢေႃႈ" ၼႆယဝ်ႉ။
14. ရႁၢၼ်းသင်ႇၶႃႇၶဝ်ၸဝ်ႈၼႆႉ တူဝ်ၶဝ်ၸဝ်ႈဢမ်ႇလီႁပ်ႉလူႇၶၢမ်ႇ ဢဝ်ငိုၼ်းၶမ်း။ သင်ဝႃႈ ႁပ်ႉၶၢမ်ႇဢဝ်ၼႆ ထုၵ်ႇဢႃႇပၢတ်ႈယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် သင်ဝႃႈၶႂ်ႈဢဝ် ၵႅဝ်ႈသႅင်ငိုၼ်းၶမ်း လူႇတၢၼ်းထိုင်တမ်ႈ ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းသင်ႇၶႃႇၶဝ်ၼႆၸိုင် တေလႆႈဝႃႈ "ၶႃႈတပႄး ၶႂ်ႈလူႇတၢၼ်း ၼဝၵမ်ႇမဝတ်ႉထု ၶူဝ်းၶွင် ဢၼ်ၵိုင်ႇတၢၼ်ႇ ႁႃႈၶၼ်တီႈၶႃႈ။ ၶႅၼ်းတေႃႈၼႄပၼ် ၵပ်ႉပီႇယသေၵမ်း" တေလႆႈဝႃႈၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၶဝ် ၼႄပၼ် ၵပ်ႉပီႇယၼႆၸိုင် တေလႆႈဢၢပ်ႈပၼ် တမ်ႈတီႈၵပ်ႉပီႇယၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸွမ်းၼင်ႇ ဢၼ်ၼႄမႃးၸိူဝ်းၼႆႉ ပေႃးႁဵတ်းၸွမ်းၼႆၸိုင် ၸၢတ်ႈၼႆႉၵမ်းလဵဝ် တေပဵၼ် ၵူၼ်းယဵၼ်ႇငႄႈသေ တေမီးၵုင်ႇမုၼ်ထၢင်ႇၸႅင်ႈမႃးယူႇ။ ၸၢတ်ႈၼႃႈမႃးၵေႃႈ ႁူႉတေလႆႈၽွၼ်းလီသိုပ်ႇသွၼ်ႉၵၼ်ယူႇ။ ၸွမ်းၼင်ႇလၢတ်ႈမႃးၼႆႉ သင်ဝႃႈဢမ်ႇမေႃႁဵတ်းၸွမ်းၼႆၸိုင် လွင်ႈၵႃႇဝရ၊ ဝိဝႃႇတတြႃးလူႉလႅဝ်လႄႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းလိူင်းယဝ်ႉ။ ဢဝ်ၸွမ်းၼင်ႇ ၶေႃႈသင်ႇသွၼ် ၿုတ်ႉထၸဝ်ႈသေ ၽိင်ႈထုင်းဢၼ်ပူႇဢွၼ်ႁဵတ်းထႃႈ ယႃႈဢွၼ်ႁဵတ်းမႃးၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈဢွၼ်ၵၼ် ယိပ်းတိုဝ်းၵျၢင်ႉၵမ်ၸွမ်းလႄႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းဢၼ်မီးယဵၼ်ႇငႄႈ သူပ်းတူဝ်ႁူဝ်ၸႂ်သေ ပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်လႆႈတၢင်းသိူဝ်းသႃႇ ၵတ်းယဵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းၸၢႆးဢွၼ်ႇၶဝ်ၼႆႉ တႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈဢႃႇယု လႆႈမႃးတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇ သမ်ႉပေႃးလႆႈၵႂႃႇယူႇၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈယဝ်ႉလႄႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းမီးလွင်ႈယဵၼ်ႇငႄႈ ၸဵမ်လဵၵ်ႉယဝ်ႉ။ ၵႂၢမ်းသင်ႇသွၼ်ၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်ၸဝ်ႈမႁႃႇသီလဝံသ၊ ၸဝ်ႈမႁႃႇရꩦ်ꩪသႃႇရၶဝ်တႅမ်ႈၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈသေ ပဵၼ်မႃး ၶေႃႈသင်ႇသွၼ်ဢွၼ်လီၵူၼ်းမိူင်းယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈၼုင်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈသၢင်ႇယဝ်ႉၼႆၸိုင် လႆႈသွၼ်လိင်ႇသိပ်းပိူင်၊ ၻၢမ်ႇသိပ်းပိူင်၊ သေႇၶိယၸိူဝ်းၼႆသေ တႄႇဢဝ်လွင်ႈယူႇ၊ လွင်ႈၵိၼ်၊ လွင်ႈၵႂႃႇလွင်ႈပႆ၊ လွင်ႈသိမ်းပႅင်း၊ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းတေႃႇထိုင် လွင်ႈၶီႈလွင်ႈယဵဝ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈတိုဝ်းၵမ်ၸွမ်းယဝ်ႉ။ လွင်ႈၽိင်ႈငႄႈ သူပ်းတူဝ်ၸႂ်ၼႆႉ တႄႇမႃးငဝ်ႈမၼ်းတမ်ႈတီႈ ထၢတ်ႈမဵတ်ႉတႃႇလႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ် တေမီးထၢတ်ႈမဵတ်ႉတႃႇၼၼ်ႉ ပေႃႈမႄႈသြႃႇၶဝ် ပူၵ်းပွင်ပၼ်ယူႇယဝ်ႉ။ လူဝ်ႇလႆႈထိင်းသိမ်း ၽိင်ႈငႄႈမိူင်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈ "ၽူႈယႂ်ႇႁႂ်းယမ်ၵူဝ်၊ ႁူဝ်မႃႈပဵင်းၼပ်ႉယမ်၊ ၵေႃႉဢၼ်လဵၵ်ႉဢေးလူ" ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ၽိုၼ်ဢိင်

ၼႃးလိၵ်ႈ (႒႕႗) ၊ တြႃးပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ (ၸၼ်ႉငဝ်ႈ) ထၢၼ်ၽွင်းလူင်သႃႇသၼႃႇ၊ ဢိတ်ႇဢွၵ်ႇတီႈ ထၢၼ်ၵူမ်းသႃႇသၼႃႇ ပီ 1999