ၼၢင်းတိပ်ႉထီးလႃး

ၵႂၢမ်းတႆးၶေႃႈၼိုင်ႈ ဝႃႈဝႆႉ ၼၢင်းယိင်း မေႃပွင်မိူင်း ဢူမုၼ်ႁိူင်းတဵမ်ၾႃႉ ၼႆယဝ်ႉ။ ၵႂၢမ်းၶေႃႈၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းယုၵ်ႉယွင်ႈ တၢင်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၼၢင်းယိင်း။ ၼၢင်းယိင်းတႆးၵေႃႈ တႄႇဢဝ် ပၢၼ်လၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ဢိၵ်ႇ ၵူႈသိုပ်ႇၵူႈပၢၼ် ဢၼ်ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇမၼ်း မီးမႃးတင်းၼမ်။ ၼႂ်းၼၢင်းယိင်းတႆး ဢၼ်ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼၢင်းတိပ်ႉထီးလႃးၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ ၼၢင်းၼိုင်ႈ။ လွင်ႈဢၼ်မၼ်းၼၢင်း ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ပၢႆးသိုၵ်း၊ ပၢႆးမိူင်း၊ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၶဝ် ပေႃးလႆႈၼပ်ႉယမ်ယဝ်ႉ။

မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ပဵၼ်ၼႂ်း ၼၢင်းယိင်းမေႃပွင်မိူင်း ဢူမုၼ်ႁိူင်းတဵမ်ၾႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ပဵၼ်ၼၢင်းၾႃႉၸဝ်ႈၼိုင်ႈ (ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်မေး ၸဝ်ႈၾႃႉသေလႄႈ ပဵၼ်ၼၢင်းၾႃႉ) တူဝ်မၼ်းၼၢင်း တိုၼ်းၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၸၼ်ႉၸဝ်ႈၾႃႉၼၢင်းယိင်းသေ ပွင်ၵၢၼ်မိူင်းၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ ၸိုဝ်ႈမၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ၸဝ်ႈၼၢင်းတိပ်ႉထီးလႃး ပဵၼ်ၶေႃႈသဵင် တႆးလႄႈ ပႃႇလိလု လေႃးၵၼ်။

ၸဝ်ႈၼၢင်း = ၼၢင်းယိင်း ဢၼ်ပဵၼ်ၶိူဝ်းၸဝ်ႈၸွမ်
ၻိပ်ပ > တိပ် > တိပ်ႉ = ၽီ၊ ၼၢင်းၽီ
ꩪိတႃ > ထိရႃး > ထိလႃး > ထီးလႃး= ၼၢင်း၊ လုၵ်ႈယိင်း။
ၸဝ်ႈၼၢင်းတိပ်ႉထီးလႃး = ၸဝ်ႈၼၢင်းဢၼ်ပဵၼ် လုၵ်ႈယိင်းၽီ၊ ဢၼ်ႁၢင်ႈလီမိူၼ်ၼင်ႇ ၼၢင်းၽီ

မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈယိင်း ၸဝ်ႈၾႃႉၵဵင်းတုင် ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၵွင်တႆးၼၼ်ႉသေ ၶဝ်မီး ပီႈၼွင်ႉသၢမ်ၵေႃႉ။ ပီႈဢၢႆႈမၼ်းၼၢင်း ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၵွင်ၽူးၶမ်း၊ ၸိုဝ်ႈၼွင်ႉၸၢႆးမၼ်း ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၵွၼ်ၵႅဝ်ႈဢိၼ်းတလႅင်းသေ ၵိူတ်ႇမိူဝ်ႈပီၶရိတ်ႉ 1865 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵေႃႉပဵၼ်ပေႃႈမၼ်းၼၢင်း ၸဝ်ႈၵွင်တႆး ၼွၼ်းၽေးၵႂႃႇမိူဝ်ႈ 1871 ၽွင်းမိူဝ်ႈ ဢႃႇယုမၼ်းၼၢင်း တိုၵ်ႉလႆႈ 16 ပီ။ ယွၼ်ႉၼၼ် ပီႈဢၢႆႈမၼ်းၼၢင်း ၸဝ်ႈၵွင်ၽူးၶမ်း သိုပ်ႇပုတ်ႈႁၢင်ႈႁေႃၵႂႃႇ။

မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းသေတႃႉ ထၢတ်ႈၸႂ်မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ၵႅၼ်ႇၶႅင်ႁတ်းႁၼ် မိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းၸၢႆးၵေႃႉၼိုင်ႈ။ မၼ်းၼၢင်း ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ၽၢႆႇပၢႆးသိုၵ်း၊ ၽၢႆႇပၢႆးမိူင်း၊ ၽၢႆႇပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ မၼ်းၼၢင်း ၶီႇမႃႉၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၵူၼ်းၸၢႆးၵေႃႉၼိုင်ႈသေဢမ်ႇၵႃး ၽၢႆႇတိုၵ်းသိုၵ်းၵေႃႈ တေႃႈ ဢမ်ႇယွမ်းပိူၼ်ႈ။ တီႈႁူဝ်ၶႅၼ်မၼ်းၼၢင်း တၢင်းသွင်ၽၢႆႇၵေႃႈ လႆႈႁၼ် သမ်းမိုၵ်ႉလမ်ဝႆႉလူးၵွၼ်ႇ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ တီႈတူဝ်မၼ်းၼၢင်း မၢင်တီႈ ယင်းၵွႆၽင်ၶႅပ်းဢၢင်းဝႆႉၵွၼ်ႇၼႆယဝ်ႉ။ ပေႃးတေ ဝူၼ်ႉတူၺ်း ၸိုဝ်ႈသဵင်မၼ်းၼၢင်းလႄႈ ႁၢင်ႈၽၢင်မၼ်းၼၢင်း ဢိၵ်ႇ တၢင်းႁတ်းႁၢၼ်မၼ်းၼၢင်းၸိုင် တေထၢင်ႇဝႃႈ မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းယိင်း မင်ႈသင်ႈလူင်ၵေႃႉၼိုင်ႈၼႆယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၸိူင်ႉၼၼ် မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ၵူၺ်းပဵၼ် တူဝ်သေးတူဝ်ယွမ်ဢွၼ်ႇၵူၺ်း။ တၢင်းႁတ်းႁၢၼ်မၼ်းၼၢင်းၼၼ်ႉတႄႉ ထၢင်ႇၸႅင်ႈ တမ်ႈတီႈ ႁူၺ်ႇတႃလမ်မၼ်းၼၢင်း ၼၼ်ႉယူႇ။ ႁူၺ်ႇတႃမၼ်းၼၢင်း လမ်ႁိူဝ်ႈလီသေ မီးလွင်ႈ ၸၼ်ၸႂ်ဝႆႉတႄႉတႄႉ။

ပၢၼ်ပဵၼ်ၼၢင်းၾႃႉ သၢမ်ပွၵ်ႈ

မၼ်းၼၢင်းလႄႈ ၸဝ်ႈၾႃႉၵဵင်းၶမ်း ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၶုၼ်ဢုင်းၼၼ်ႉ မီးပၢၼ်ဢွၼ်တီႈၵၼ်လႄႈ ၸင်ႇတႄႇၼႃႈႁေႃတေႃႁိူၼ်းႁူမ်ႈၵၼ်သေ မီးမႃးလုၵ်ႈၸၢႆးၸဝ်ႈၼိုင်ႈ ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈႁွင်ၶမ်းၼႆယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႃႈႁိူၼ်းၶႃသွင်ၵေႃႉ ဢမ်ႇမၼ်ႈၵိုမ်းသေ ၶႃသွင်ၵေႃႉ ၶိုၼ်းၽၢတ်ႇၵၼ်သေ မၼ်းၼၢင်း ၶိုၼ်းလုၵ်ႉၵဵင်းၶမ်း ၶၢႆႉမႃးယူႇ ၵဵင်းတုင်ယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး 1893 ပီႈဢၢႆႈမၼ်းၼၢင်း ဢၼ်ပဵၼ်ဝႆႉ ၸဝ်ႈၾႃႉၵဵင်းတုင်ၼၼ်ႉ ၼွၼ်းၽေးၵႂႃႇလႄႈ တႃႇတေဢဝ် ၼွင်ႉၸၢႆးမၼ်းၼၢင်း ၸဝ်ႈၵွၼ်ၵႅဝ်ႈဢိၼ်းတလႅင်း ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၸဝ်ႈၾႃႉသေတႃႉ ဢႃႇယုမၼ်း တိုၵ်ႉလဵၵ်ႉၼွႆႉယူႇသေ ၼၢင်းတိပ်ႉထီးလႃး ၸင်ႇပုတ်ႈတၢင်ၼွင်ႉၸၢႆးမၼ်းၼၢင်းသေ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၼၢင်းၾႃႉၵဵင်းတုင် မိူဝ်ႈပီ 1893 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ၼၢင်းၾႃႉ ပွၵ်ႈၵမ်းဢွၼ်တၢင်းသေ မၼ်းၼၢင်း ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ၵွၼ်းၼႃႈၵၢၼ် ၸဝ်ႈၾႃႉ တီႈၵဵင်းတုင် ႁိုင်ၵႂႃႇ သွင်ပီ၊ ထိုင်မႃး 1895 ၽူဝ်ႇၵဝ်ႇမၼ်း ၸဝ်ႈၾႃႉၵဵင်းၶမ်း ၸဝ်ႈၶုၼ်ဢုင်းသမ်ႉ ၼွၼ်ႈၽေးၵႂႃႇ။ လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းၼၢင်း တႃႇတေပုတ်ႈၼင်ႈႁေႃၼၼ်ႉ တိုၵ်ႉၵေႃႉလဵၵ်ႉလႄႈ တီႈၵဵင်းၶမ်း ဢမ်ႇမီးၸဝ်ႈၸွမ်။ ၵွပ်ႈၼၼ် မၼ်းၼၢင်း ၸင်ႇၵွၼ်းထိင်းၼႃႈၵၢၼ်ႁေႃ ၵဵင်းၶမ်းသေ ႁဵတ်းပဵၼ် ၸဝ်ႈၼၢင်းၾႃႉၵဵင်းၶမ်း 12 ပီ၊ လႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၼၢင်းၾႃႉ ပွၵ်ႈၵမ်းသွင်ယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း ၵေႃႉယႂ်ႇမႃး ဢဝ်ၸၼ်ႉတႃၶုၼ် ၼွပ်ႇပၼ်ၶိုၼ်းလုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း ၸဝ်ႈႁွင်ၶမ်း သိုပ်ႇဢုပ်ႉ ၵဵင်းၶမ်းယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ ဢွၵ်ႇၽၢတ်ႇယၢၼ် ၵဵင်းၶမ်း ၶႄႇၶဝ် သမ်ႉမႃးပူၼ်ႉပႅၼ် လႅၼ်လိၼ်မိူင်းတႆးလႄႈ ၸဝ်ႈၼၢင်းတိပ်ႉထီးလႃး လႆႈၵႂႃႇၸွမ်း ၼွင်ႉၸၢႆးမၼ်း ၸဝ်ႈၵွၼ်ၵႅဝ်ႈဢိၼ်းတလႅင်းသေ ၵႂႃႇတိုၵ်းၶႄႇ ၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ် လႅၼ်လိၼ်မိူင်းၼၼ်ႉ ႁတ်းႁတ်းႁၢၼ်ႁၢၼ်ယဝ်ႉ။ ႁဵတ်းၼၼ်သေ မၼ်းၼၢင်း လႆႈၶိုၼ်းၵႂႃႇပဵၼ် ၸဝ်ႈၼၢင်းၾႃႉ တမ်ႈတီႈ လႅၼ်လိၼ်မိူင်းၶႄႇ တမ်ႈတီႈ မိူင်းပူးလူင် ၶၢဝ်းတၢင်း သီႇပီ။ ၵမ်းၼႆႉ လႆႈဝႃႈပဵၼ် ၸဝ်ႈၼၢင်းၾႃႉ ပွၵ်ႈၵမ်းထူၼ်ႈသၢမ်ၼႆယူႇ။

ပၢၼ်ဢဵင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်

ထိုင်မႃး ပၢၼ်ဢဵင်းလဵတ်ႈၼၼ်ႉ ဢဵင်းၵလဵတ်ႈလႄႈ ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈၶဝ် လႆႈႁူႉႁၼ် ၼမ်ႉၵတ်ႉတၢင်းၶၼ်မၼ်းသေ ယွင်ႈယေႃးၼပ်ႉယမ် မၼ်းၼၢင်းတႄႉတႄႉ။ တႃႇဢုပ်ႉပိူင်ႇ မိူင်းတႆးၼၼ်ႉ မၼ်းၼၢင်း လႆႈၸႂ်ဢႅင်းၵလဵတ်ႈ လိူဝ်သေ ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ မီးပၢင်ၵုမ်လႄႈ မိူဝ်ႈဢဵင်းၵလဵတ်ႈၶဝ် ႁွင်ႉၶိုၼ်ႈပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ဢဝ်ၵွင်ႈပွတ်း ၶတ်းဢႅင်ႈၶတ်းဢႅဝ် ၶီႇမႃႉသေ မႃးၶိုၼ်ႈပၢင်ၵုမ်လူၺ်ႈ ဢဵင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်ယူႇယဝ်ႉ။ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းႁတ်းႁၢၼ် ၼၢင်းယိင်းငၢၼ်ၵေႃႉၼိုင်ႈၼႆယူႇ။

ၵေႃႉၵျပၢၼ်ႇၶဝ် လႆႈၾၢင်ႉ

ထိုင်မႃး ၶၢဝ်းသိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈၵမ်းသွင်၊ ၽွင်းမိူဝ်ႈၵျပၢၼ်ႇၶဝ် ၶဝ်ႈမိူင်းမႃးၼၼ်ႉ ၵေႃႉဢၼ် ၵျပၢၼ်ႇၶဝ် လႆႈဝႆႉသတိ လႆႈၾၢင်ႉသေ ပႂ်ႉတူၺ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼၢင်းတိပ်ႉထီးလႃးၼႆႉ ပႃႈဝႆႉ ၼႂ်းသဵၼ်ႈမၢႆ ၵျပၢၼ်ႇၶဝ်ၵေႃႉၼိုင်ႈယဝ်ႉ။

ၽဝႃႉမၼ်းၼၢင်းၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈ လၢၵ်ႇလၢႆးယူႇ၊ ၼႂ်းၸဝ်ႈၾႃႉတႆး ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းၸၢႆးၼၼ်ႉ ၵူၺ်းလႆႈပဵၼ် ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းလဵဝ်ၵူၺ်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼၢင်းတိပ်ႉထီးလႃးၼႆႉတႄႉ လႆႈပဵၼ် ၸဝ်ႈၼၢင်းၾႃႉ ဢုပ်ႉသၢမ်မိူင်း (1) မိူင်းၵဵင်းတုင် (2) မိူင်းၵဵင်းၶမ်း (3) မိူင်းပူးလူင်။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မၼ်းၼၢင်းလႅၼ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း ၵၢၼ်မိူင်းလႄႈ လွင်ႈဢုပ်ႉမိူင်း ၵွၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉ တေလႆႈဝႃႈ မၼ်းၼၢင်းၵွၼ်းလႆႈလီတႄႉတႄႉ။ ၶေႃႈၸိသင်ႇမၼ်းၼၢင်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၸၢႆးၶဝ်ၵေႃႈ ႁပ်ႉဢဝ်လႆႈသေ ၽွမ်ႉႁဵတ်းၸွမ်းလႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈၸိုဝ်ႈၵိုၵ်းပိုၼ်းမၼ်းၼၢင်း ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်တမ်ႈတီႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ ဝဵင်းၼိဝ်းတေႇလီႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ပွႆးၶုၼ်ဢဵင်းၵလဵတ်ႈ ၶိုၼ်ႈႁေႃ တမ်ႈတီႈ ဝဵင်းၼိဝ်းတေႇလီႇၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼၢင်းတိပ်ႉထီးလႃးၼႆႉ ၵႂႃႇၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈသေ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မၼ်းၼၢင်း ၶီႇၸၢင်ႉသေ ၵႂႃႇၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈလႄႈ ပဵၼ်ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆး ၸိုဝ်ႈၵိုၵ်းပိုၼ်းဝႆႉဝႃႈ ၼၢင်းယိင်းၵေႃႉလဵဝ် ၽူႈၶီႇၸၢင်ႉ မႃးၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ပၢင်ၵႅဝ်ႈၼႆယူႇ။

ၵူၼ်းၵႃႉလူင် ၼၢင်းတိပ်ႉထီးလႃး

ၼၢင်းၾႃႉသၢမ်မိူင်း ၸဝ်ႈၼၢင်းတိပ်ႉထီးလႃးၼႆႉ ထိုင်မႃး 1938 ၸင်ႇလိုဝ်ႈၵၢၼ် ႁၢင်ႈႁေႃသေ ႁဵတ်းပဵၼ် ၽဝႃႉၵူၼ်းၵႃႉၵေႃႉၼိုင်ႈယူႇ။ ၸွမ်းၼင်ႇ လႆႈမႃးပဵၼ် ၽဝၵူၼ်းထမ်ႇမတႃႇၵေႃႈ မၼ်းၼၢင်း ႁဵတ်းၼင်ႇပိူၼ်ႈယူႇ။ မၼ်းၼၢင်း ဢဝ်ၵႃးလေႃႇလီႇဢွၼ်ႇ လမ်းၼိုင်ႈသေ တေႃႉၵုၼ်ႇတေႃႉၶူဝ်း ၶိုၼ်ႈၶိုၼ်ႈလူင်းလူင်း တူၼ်ႈတီးလႄႈ ၵဵင်းတုင်ယူႇ။ မၼ်းၼၢင်း တိုၼ်းဢမ်ႇၸႂ်တူၵ်း ၶတ်းၸႂ်ပူၵ်းတင်ႈ ၽဝႃႉမၼ်းယူႇတႃႇသေႇ။ ႁူၺ်ႇတႃမၼ်းၼၢင်းၵေႃႈ တေႃႈတိုၵ်ႉ လိူမ်ႈလမ်မီးႁႅင်း ၸိူင်ႉၼင်ႇ မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉယူႇ။ ၶူဝ်းၶွင် ဢၼ်မၼ်းၼၢင်း ႁႃႁွမ်လႆႈမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵမ်းလိုၼ်းမႃး လႆႈလူႉသုမ်းၵႂႃႇ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တေႃႇလွင်းၼႆယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းၼၢင်း ၸဝ်ႈၾႃႉၵဵင်းၶမ်း ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈႁွင်ၶမ်းသမ်ႉ ဢဝ်ၵွင်ႈသေ ယိုဝ်းတၢႆပႅတ်ႈ ၶႃႈၸႂ်ႉမၼ်း ၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈ ဢဵင်းၵလဵတ်ႈၶဝ် ၸင်ႇဢဝ်မၼ်းၸဝ်ႈ မိူဝ်းဝႆႉတီႈ တူၼ်ႈတီးယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၵဵင်းၶမ်း ဢမ်ႇမီးၽႂ် ဢုပ်ႉပိူင်ႇယဝ်ႉလႄႈ ၸင်ႇလႆႈဢဝ် ၵဵင်းၶမ်း သွၼ်ႈယူႇတႂ်ႈမိူင်းၼၢႆးပႅတ်ႈ မိူဝ်ႈ 1920 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၶေႃႈၵႂၢမ်း ၸဝ်ႈၼၢင်းတိပ်ႉထီးလႃး

ပဵၼ်ၽဝႃႉ ၸဝ်ႈၸွမ်ၵေႃႈယဝ်ႉ၊ ပဵၼ်ၽဝႃႉ ၵူၼ်းၵႃႉၵေႃႈယဝ်ႉ၊ ပဵၼ်ၽဝႃႉသင်ၵေႃႉယဝ်ႉ ပိူင်လူင်မၼ်း လူဝ်ႇလႆႈမီး ၼမ်ႉၸႂ်ၵႅၼ်ႇၶႅင်ၵူၺ်း။

Morris Collis ၽူႈတႅမ်ႈပပ်ႉလိၵ်ႈ Lords of The Sun Set တႅမ်ႈလွင်ႈ ၼၢင်းတိပ်ႉထီးလႃးဝႃႈ " Albe Ruler than Man မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ဢုပ်ႉဝၢၼ်ႈဢုပ်ႉမိူင်း ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇလိူဝ်သေ ၵူၼ်းၸၢႆးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ၊ Leadership is her quality လွင်ႈဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၼမ်ႉၵတ်ႉမၼ်းၼၢင်း" ၼႆသေ ယွင်ႈယေႃးဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

ၽိုၼ်ဢိင် Ref:

ယိင်းဟွမ် (တောင်ကြီး)၊ စဝ်နန်းတိပ့်ထီးလား၊ ရှားရှားပါးပါး ရှမ်းအမျိုးသမီးစော်ဘွား၊ နှာ ၈၄-၈၆။ Mawk Ngao Ngoon Magazine 2013