ၸိၼ်ႇၸမႃႇၼဝိၵႃႇ
တြႃးၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၼႆႉ ဢိင်ၼိူဝ်လွင်ႈတူဝ်ထူပ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇႁူႉႁၼ်ဢဝ်ႁင်ႈၵွႆးလႄႈ ပေႃးတိုဝ်းၵမ်တေႃႈလဵဝ် မီးၽွၼ်းလီတေႃႈလဵဝ်လႄႈ ၸင်ႇၽႄႈတိူၼ်းၵႂႃႇသေ မီးၽွၼ်းလီတႃႇၵူၼ်းတင်းၼမ်ယူႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ၵူၼ်းၽိုၵ်းသႃတိုဝ်းၵမ် ၵၢၼ်ဝိပသ်သၼႃႇၼႆႉ ၼမ်တိူဝ်းမႃးတိၵ်းတိၵ်း။ ယၢမ်းၼၼ် ၵိူင်းလၢႆလၢႆၵိူင်း ဢၼ်ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်ႈၶၢမ်ႇပိုၼ်ႉတၢင်းယုမ်ႇယမ်ႁၼ်ၽိတ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵူၼ်ႇလႅဝ်ပင်းယၢႆႈမႃး။ လၢပ်ႈလႃႇၽလႄႈ ဢူဢၢႆဢၼ်ယၢမ်ႈလႆႈမီးမႃးဢွၼ်တၢင်းၵေႃႈ တူၵ်းမေႃႈမႃး ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ သြႃႇလူင်ၵိူင်းၸိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇဝႆႉၸႂ်သူၺ်ႈၼိူဝ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈမႃး။ ၵူၺ်းၵႃႈ သမ်ႉမႅၼ်ႈၽွင်းယၢမ်း ဢၼ်ဢမ်ႇႁႄႉႁၢမ်ႈလႆႈ လွင်ႈၵုင်ႇမုၼ်ဢူဢၢႆလိုဝ်းလင် ၽြႃးပဵꧣ်ၸဝ်ႈၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၾိင်ႈယၢမ်ႈတၢင်းလီပုတ်ႉထၸဝ်ႈလႆႈၸွပ်ႈႁဵဝ်ႇလူႉလႅဝ်တႄႉ တေၸၢင်ႈႁႄႉႁၢမ်ႈလႆႈလွင်ႈၼႆႉသေ ႁဝ်းၵေႃႈ တေမိူၼ်မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းယူႇၼႆ သြႃႇၵေႃႉၼိုင်ႈၸင်ႇႁၼ်ထိုင်ၼင်ႇၼႆ။ တင်းသဵင်ႈၵေႃႈ လႆႈၸႂ်ၸႁၼ်ထိုင်ဢၼ်ၼၼ်ႉလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်ႁၢႆလၢႆးတႃႇတေႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၾိင်ႈယၢမ်ႈတၢင်းၵမ်သီႇလပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ၸွပ်ႈႁဵဝ်ႇလူႉလႅဝ်။ ႁဵတ်းၼၼ်သေ ၸင်ႇၵႂႃႇႁၼ် ၸိၼ်ႇၸမႃႇၼဝိၵႃႇ ဢၼ်ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းသၢဝ်းၼၢဝ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ တႃႇတေၼႄၼမ်ႉတူဝ်ၽႅၼ်ၵၢၼ်ၶဝ်။ မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ႁၢင်ႈၾၢင်ငၢမ်းလဝ်းၼုမ်ႇၼုတ်းလီသေ လူင်ႉလႅၼ်ႇၽၢႆႇဢိတ်ႉထယမႃႇယႃႇၼၼ်ႉၵေႃႉၼိုင်ႈ။ သြႃႇလူင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇၽႅၼ်ၵၢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈမၼ်းၼၢင်း မိူဝ်းတီႈၵျွင်းၸေႇတဝၼ်ႇ ၶၢဝ်းဢမ်ႇလီၵႂႃႇမႃးၼၼ်ႉသေ ပေႃးမိူင်ႈထၢမ်ႁႂ်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ - ၵႂႃႇၼွၼ်းၸွမ်းရႁၢၼ်းၵေႃႉတမဢၼ်မီးတီႈၵျွင်းၸေႇတဝၼ်ႇၼၼ်ႉမႃးဢိူဝ်း ၼႆ။ ၼင်ႇၶဝ်ၸႂ်ႉၼၼ်ႉ ၸိၼ်ႇၸမႃႇၼၵေႃႈ ႁဵတ်းၸွမ်းၵမ်းလဵဝ်။ ၽိူဝ်ႇႁိုင်ႁိုင်မႃး ၶဝ်ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ်ပွႆႇၶၢဝ်ႇဝႃႈ မၼ်းၼၢင်းၸပ်းတူဝ်ပႃးတွင်ႉတင်း ရႁၢၼ်းၵေႃးတမယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆႉ။ ပေႃးပူၼ်ႉသေ ပႅတ်ႇလိူၼ်ၵဝ်ႈလိူၼ်ၵေႃႈ ၸိၼ်ႇၸမႃႇၼၸင်ႇၶဝ်ႈၵႂႃႇတီႈၵျွင်းၸေႇတဝၼ်ႇယူယဝ်ႉ။
မႅၼ်ႈၽွင်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈတိုၵ်ႉႁေႃးတြႃးၼႄ ရႁၢၼ်းၶဝ်လႄႈ ၽုင်ၵူၼ်းတင်းၼမ်ယူႇ။ ၸိၼ်ႇၸမႃႇၼၼႆႉ ဢဝ်ၶႅပ်းပႅၼ်ႈမတ်ႉၸပ်းပုမ်မၼ်းသေ ႁဵတ်းၼင်ႇပႃးတွင်ႉတူဝ်လူင်ဝႆႉယဝ်ႉ ၵႂႃႇၸူးတမ်ႈတီႈပႃႈၼႃႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈသေ "ပုၼ်ႈတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ် ဢၼ်တေၵိူတ်ႇမႃးၼႆႉ သူဢမ်ႇၶပ်းၶိုင်ပၼ်သင်ဝႆႉ၊ ပေႃးပႆႇမီးၶိူင်ႈၶူဝ်းသင်ၵေႃႈ ၵႂႃႇႁႃယွၼ်းတီႈ ၵူၼ်းမီးၸိူဝ်းပဵၼ်ဢူၺ်းလီသူ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈ" မၢပ်ႇမႂ်လၢတ်ႈၸႃႉလၢတ်ႈလၢႆတေႃႇၼင်ႇၼႆ။
ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈတႄႉ ပုၼ်ႈတႃႇဢၼ်မႃးမၢပ်ႇမႂ်ၸႂ်းသွၼ်ႈၼၼ်ႉ ၼႂ်းၵႄႈၵူၼ်းၼမ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇတူင်ႉတိုၼ်ႇသင်သေဢိတ်း။ ပၢႆမီးၵရုၼႃႇသေ "ၼွင်ႉယိင်းဢိူၺ်း လွင်ႈပဵၼ်တႄႉမီးတႄႉမၼ်း ဢၼ်မႂ်းလၢတ်ႈယူႇၼႆႉ မီးၵဝ်ႇလႄႈမႂ်းၵွႆးဢိူဝ်ႈတေႁူႉ" ပူင်လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။
ၸိၼ်ႇၸမႃႇၼၵေႃႈ ၸင်ႇၶိုၼ်းဝႃႈတီႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈဝႃႈ "ၸႂ်ႈဢိူဝ်ႈ လွင်ႈႁႃးသွင်ၵေႃႉၼႆႉ လိူဝ်သေႁႃးၽႂ်တေႁူႉၸွမ်းလႃႇ၊ သူၼႆႉ မေႃၵျေႃႇၵွႆး၊ ဢမ်ႇမေႃဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ" ႁိုတ်းႁၢတ်ႇၸၢတ်ႇသဵင်သႂ်ႇၼင်ႇၼႆ။ လၢတ်ႈၸႃႉလၢတ်ႈလၢႆတေႃႇတၢၼ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸိၼ်ႇၸမႃႇၼလႆႈႁၼ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ၼင်ႈယူႇဝႆႉၼိမ်ၼိမ်လႄႈ ၸင်ႇတူၵ်းၸႂ်တိုၼ်ႇၽၢၼ်ႈၵူဝ်ႁေမႃးသေ သင်ႇတင်းတူဝ်။ ၸိူၵ်ႈဢၼ်မတ်ႉဝႆႉၶႅပ်းပႅၼ်ႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇယၢၼ်းလူင်းမႃးသေ ၶႅပ်းပႅၼ်ႈၸင်ႇသဵၼ်တူၵ်းလူင်းမႃးယူႇယဝ်ႉ။
ၵူၼ်းတင်းလၢႆၵေႃႈ ၸင်ႇပွင်ႉလႃႇႁိုတ်းထႃႉ ၸိၼ်ႇၸမႃႇၼယူႇယဝ်ႉ။ တႃႇၸူဝ်ႈပၢၼ်မၼ်းၼၢင်းတႄႉ ၵွႆႁၢင်မၼ်းတေႁၢင်ႈၸႃႉယဝ်ႉ။ တႃႇၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈတႄႉ ဢမ်ႇမီးၽေးၶႅၼ်သင်မႃးတုမ်ႉတိူဝ်ႉလႆႈ။ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈဢၼ်ပဵၼ် ၽူႈလွတ်ႈယၢၼ် ၵိလေႇသႃႇသေ ႁူႉႁၼ်ထိုင်တင်းသဵင်ႈတႄႉ ယူႇဝႆႉတဵတ်ႇတဵတ်ႇယဵၼ်ယဵၼ်ၵွႆး။ ပဵၼ်ၽူႈမျၢတ်ႈၵေႃႉမီးပၺ်ႇၺႃႇလူင် ဢၼ်မေႃယူႇလူၺ်ႈၺၢၼ်ႇၽႃႇၵၢင်ဝၢင်းၶိုင်ႈ၊ တေႃႇလွင်ႈသႄႉသွမ်းလႄႈ လွင်ႈယေႃးဢၢမ်းၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
ၽိုၼ်ဢိင်
မႄးထတ်းၼႃႈလိၵ်ႈ ႕႓၊ ပပ်ႉ - ႁၢင်ႈပိုၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ| တႅမ်ႈ - သြႃႇလူင်ဢူးၵူဝ်ႇဢိင်ႇၵႃႇ (ၽူႈၼႄတြႃးဝိပသ်သၼႃႇလုမ်ႈၾႃႉ)