ၸဝ်ႈၼေႃႇၶမ်း မိူင်းၵိုင်
| ၸဝ်ႈၼေႃႇၶမ်း | |
|---|---|
| ၸၢဝ်းၶိူဝ်း |  တႆး |
ပိုၼ်းသုၼ်ႇတူဝ်
မႄးထတ်း- ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ - ၸၢႆးထုၼ်းလႃႉ။
- ၸိုဝ်ႈဢူႈ - လုင်းၶုၼ်သၢင်ႇပၺ်ႇၺႃႇ(လုင်းႁဵင်ပၺ်ႇၺႃႇ)။
ၵၢၼ်ႁဵၼ်းလႄႈလွင်ႈတူင်ႉၼိုင်
မႄးထတ်းမိူဝ်ႈဢယုၸဝ်ႈလႆႈ (7) ၶူပ်ႇ၊ မိူဝ်းယူႇဝတ်ႉမိူင်းၼိမ်၊ ပဵၼ်ၵပ်ႉပီႇဝႃႇၼိုင်ႈ သေယဝ်ႉၸင်ႇၼုင်ႈသၢင်ႇ ၵၢၼ်း၊လႆႈၸိုဝ်ႈ ၸဝ်ႈၼၼ်ႇတီးယ။ သိုပ်ႇႁဵၼ်း ၸၼ်ႉငဝ်ႈ၊ ၸၼ်ႉၵၢင်၊ ၸၼ်ႉသုင်၊ ထိုင်ဢယုၸဝ်ႈ ယႂ်ႇမႃး တၢင်းႁူႉတၢင်းႁၼ်ၵေႃႈယႂ်ႇတိူဝ်းမႃး ႁဵၼ်းဢဝ်သတ်ႉတႃႇ သၢင်းၵျူဝ်ႇ လႄႈလွင်ႈလၢႆးလင်ႇ ၵႃႇလၢႆးၸၢပ်ႈၼမ်ႉၵႂၢမ်း လိၵ်ႈယွႆႈ လိၵ်ႈလူင် ၽိုၵ်းတႅမ်ႈလိၵ်ႈလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၽွင်းၼၼ်ႉၸဝ်ႈသေႃး ၽိင်ႇၼ မိူင်းၼွင်ၵေႃႈၶၢႆႉမႃးယူႇႁူမ်ႈလႄႈ ၶုိၼ်ႈလိၵ်ႈၶိုၼ်ႈၶဵင်ႇ သူႇရသတီႇၸွမ်းၵၼ်ယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈၶိုၼ်ႈသူႇရသတီႇ ၵိၼ်ဢၢင်းလႄႈဝႆႉၵတိသၸ်ႉၸႃႇၼၼ်ႉ ၵၼ်သၢမ်သဵၼ်ႈ ပႅတ်ႈသွင် သဵၼ်ႈ ၸဝ်ႈၼၼ်ႇတိယတႄႉၵမ်တင်းႁႃႈသဵၼ်ႈ ဢမ်ႇဝႆႉဢမ်ႇၽႃႈသေသဵၼ်ႈလႄႈ ၸင်ႇဝႃႈၵျႃႉတိူဝ်း လိူဝ်တွၼ်း၊ ၶုၼ်ႁၵ်ႉ ၼၢင်းႁၵ်ႉ ၸုၵ်ႈလၢပ်ႈႁႅင်း၊ ၼမ်ႉၵႂၢမ်းလီ သဵင်လီ ၸိုဝ်ႈယႂ်ႇႁူင်လိုဝ်း တေႃႇယၢမ်း လဵဝ်ၼႆႉယဝ်ႉ။
ၸဝ်ႈသေႃးၽိၼ်ႇၼ မိူင်းၼွင် ဢွၵ်ႇၼႂ်းသၢင်ႇၵၢၼ်းဢွၼ်တၢင်း၊ ဝၢႆးလိုၼ်း ၸဝ်ႈၼၼ်ႇ တိယ ၸင်ႇဢွၵ်ႇၼႂ်းသၢင်ႇၵၢၼ်းသေၵႂႃႇၶၢႆလိၵ်ႈ တီႈပွႆးလိူၼ်သီႇမိူင်းၵိုင်၊ လုင်းၵျီးလူၼ်း ပုၵ်ႉၸေႃႇဢဝ်လိၵ်ႈၸဝ်ႈမူႇၼိုင်ႈ သေႁဵတ်းႁႂ်ႈၸိုဝ်ႈသဵင်ၸဝ်ႈလင်ထိုင်ႁူၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းၵိုင်လႄႈ ၸဝ်ႈၾႃႉၶုၼ်သၢင်ႇၵွၼ်း ႁွင်ႉဢဝ်ၸဝ်ႈႁဵတ်းၸရေးဢွၼ်ႇၼႂ်းႁေႃ၊ တင်းၸဝ်ႈၵႅမ်မိူင်းၸဝ်ႈၶုၼ်မုင်ႇ ဢဝ်မိုတ်ႈၵိုဝ်းပဵၼ်ၵႂႃႇဢူၺ်းၵေႃႉလီၵၼ်ယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇႁိုင်သင် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းမင်းတုင်း ႁွင်ႉဢဝ်ၵႅမ်မိူင်းၸဝ်ႈၶုၼ်မုင်ႇ မိူင်းယူႇၼႂ်းႁေႃၶမ်း တိူင်းတႃႈလိူဝ်ႇ(မၢၼ်းတလေး) ၸင်ႇဢဝ်ၸဝ်ႈၸွမ်းၵႂႃႇႁဵတ်းဢူၺ်းၵေႃႉၵၼ်ယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၾႃႉၶုၼ် သၢင်ႇၵွၼ်းၼွၼ်းၽႄးၵႂႃႇပႅတ်ႈလႄႈ၊ ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းမင်းတုင်းၶိုၼ်းပၼ်ၸဝ်ႈၵႅမ်မိူင်းမႃးႁဵတ်းၸဝ်ႈ ၾႃႉထႅင်ႈ။ တင်းသွင်ၶိုၼ်းမႃးယူႇၸွမ်းၵၼ်ၼင်ႇၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။
ဢမ်ႇပေႃးႁိုင်ၸဝ်ႈသမ်ႉလႆႈပဵၼ်ပီႈၶိူၺ်ၸဝ်ႈၾႃႉၶုၼ်မုင်ႇလႄႈ ၸင်ႇတၢင်ႇၸိုဝ်ႈဝႃႈ-ၸဝ်ႈၼေႃႇ ၶမ်းၼႆယဝ်ႉ။ ပူႇဢွၵ်ႇတင်းသွင်မီးလုၵ်ႈၸၢႆးႁူမ်ႈၵၼ်ၵေႃႉၼိုင်ႈ ၸိုဝ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ-ၸဝ်ႈၶုၼ်လူႇၼႆယဝ်ႉ။
သဵင်ႈၵၢမ်ႇသုတ်းမုၼ်
မႄးထတ်းထိုင်မႃးဢႃယုၸဝ်ႈလႆႈ(39)ပီ ပီႊတႆး-1990ၼီႈ (ပီႊၶရဵတ်ႈ1896)၊လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမႂ်ႇ(7)ၶမ်ႈ၊ ဝၼ်းသဝ် သဵင်ႈၵၢမ်ႇသုတ်းမုၼ်ၵႂႃႇ တီႈႁိူၼ်းမၼ်းၸဝ်ႈၼႂ်းဝဵင်းမိူင်းၵိုင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၽိုၼ်လိၵ်ႈဢၼ်ၸဝ်ႈတႅမ်ႈဢွၵ်ႇဝႆႉ
မႄးထတ်း- လေႃးၵၼီႇတိ။
- သီႇလဝိၼိယ်သျ။
- ရႃႇၸႃႇႁီႇတတီႇပၼီႇ။
- ရႃႇၸေႃးဝႃႇတ။
- ၸိၼတ်ႉထပၵႃႇသၼီႇ။(ၽၵ်ႉၵႃႇၼႄးမွၵ်ႇမႆလူႇ)။
- ၸိၼတ်ႉထ ပၵႃႇသၼီႇ သူၺ်ႇပေႇဝၢင်ႇ(ၸဝ်ႈၾႃႉဝၢၼ်ႈၸၢမ် ၵေးသီးလူႇ)။
- ဝူၺ်ႇသၼ်ႇတြႃႇ ၼမ်ႉၵႂၢမ်းပွတ်း။
- ဝူၺ်ႇသၼ်ႇတြႃႇ ၼမ်ႉၵႂၢမ်းယၢဝ်း။
- မႁႃႇၸၼၵ်ႉၵ။
- ၶၼ်ႇထတီႇပေႇတ သရူႇပၵျၢမ်း။
- ၶၼ်ႇထတီႇပၼီႇ မႄႇတေႃႇၶျွတ်ႈၶၢၼ်း။
- ရႃႇႁူႉမႄႇတေႃႇ ယသေႃႇၶျွတ်ႈၶၢၼ်း။
- တေ၊ ၸ၊ သု၊ ၼေ၊ မ ႁႃႈၽိုၼ်ၸပ်းၵၼ်။
ၼႂ်းလိၵ်ႈလူင်ၼႆႉဢၼ်ပႆႇႁႃႁၼ်မီးထႅင်ႈၵွၼ်ႇယဝ်ႉဝႃႈၼႆ။ လိူဝ်ၼႆႉလိၵ်ႈယွႆႈမီးထႅင်ႈ လိၵ်ႈယၢတ်ႇၼမ်ႉ၊ လိၵ်ႈမၢၵ်ႇသၢင်ႇလွင်း၊ လိၵ်ႈမၢၵ်ႇမိူင်း၊ (ႁွင်ႉရႃႇၸႃႇဝၢင်ႇမိူင်းၼၢႆး)၊ လိၵ်ႈၶဵဝ်ၼၢင်းထီးလႃးတင်း-ၸဝ်ႈ ၾႃႉၵဵင်းၶမ်းလဵၼ်ႈၵၼ်၊ လိၵ်ႈၽၢၵ်ႇတွၼ်ႈ ၼၢင်းမေး မိူဝ်ႈယူႇၵေးသီးသေ ၽၢၵ်ႇတွၼ်ႈၸူးမိူင်းၵိုင် ၸိူဝ်ႉၼႆႉယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈယွႆႈဢွၵ်ႇၼမ်လိူဝ်လိၵ်ႈလူင်ယဝ်ႉ။
မၢႆတွင်း
မႄးထတ်းထမ်ႇမၽၼ်ႇတႃႇ သၢင်းၶႅင်းၸဝ်ႈ မီးဝႆႉႁူမ်ႈၵၼ်တင်းပႃႇႁဵဝ်ႈ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၸဝ်ႈၶဝ် ၽၢႆႇႁွင်ႇၶူဝ် ၼမ်ႉၵု၊ ဝၼ်းဢွၵ်ႇတၢင်းလူင်၊ ၽၢႆႇၸၢၼ်းၵွင်းမူးမိူင်းၵိုင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၽိုၼ်ဢိင်
မႄးထတ်း- ပပ်ႉၸဝ်ႈၶူးမေႃတႆး(လုင်းၶုၼ်မႃႇႁႃႇ-တႅမ်ႈ)