ၶူးဝႃးဝုၼ်းၸုမ်ႉ

ၶူးဝႃးဝုၼ်းၸုမ်ႉပဵၼ်ၸဝ်ႈဢၼ်ၵျၢင်ႉၵမ် ဝိပတ်ႉသၼႃႇယူႇၼႂ်းပႃႇၼႂ်းထမ်ႈ၊ ပဵၼ် Forrest Monks ၸဝ်ႈဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈသဵင်သေပိူၼ်ႈ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၸဝ်ႈၼိုင်ႈ၊ မၼ်းၸဝ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈဢၼ် မီးမႅတ်ႉတႃႇသုင် လႄႈၵျၢင်ႉၵမ်လီၸွမ်းဝိၼေး၊ ၸွမ်းၵႂၢမ်းသင်ႇသွၼ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ မႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ၊ မၼ်းၸဝ်ႈၵိူတ်ႇၼႂ်းမိူင်းထႆး၊ ပဵၼ်ၵူၼ်းတႆးယွင်း ဝၢႆးသေၼုင်ႈပဵၼ်သၢင်ႇယဝ်ႉ လႆႈမႃးယူႇတီႈမိူင်းၽူင်း လႅၼ်လိၼ်တႆး ထႆး၊ ၵူၼ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးတေႁူႉၸၵ်းမၼ်းၸဝ်ႈဝႃႈ ၶူးဝႃႈဝုၼ်ႉၸုမ်ႉမိူင်းၽူင်း၊ ဝၢႆးသေၶၢမ်ႇပဵၼ်ၸၢင်းယဝ်ႉ၊ လႆႈဢွၵ်ႇပိုၼ်ၽေသႃႇသၼႃႇ ၸွတ်ႇတူဝ်ႈတင်းၵမ်ႇၽႃႇ၊ ၼႂ်းဝႃႇၶူးဝႃးဝုၼ်းၸုမ်ႉတေဢတိၵ်ႉထၢၼ်ႇ ၶဝ်ႈၵျၢင်ႉၵမ်တြႃးယူႇၼႂ်းထမ်ႈ လႄႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းပိတၵၢတ်ႈသၢမ်ၵွင် ႁဵတ်းၸိူင်ႉၼၼ်မႃးဢမ်ႇၶၢတ်ႇဢမ်ႇဝၢႆးယဝ်ႉ။

ၶူးဝႃးဝုၼ်းၸုမ်ႉ ၺႃၼသံဝရ
သႃႇသၼႃႇ	ၽႃႇသႃႇပုတ်ႉထ
ပၢႆး (ၵိူင်း)	ထေရဝႃတ
ပၢႆးပႆႇၺႃႇ	ၸၼ်ႉငဝ်ႈ ၸၼ်ႉ 4 (ป. 4) လႄႈ ၼၵ်ႉထမ်းၸၼ်ႉတြီး၊ ၽတ်တၼ်တၺႃၼသမ်ဝရ ဢၵ်ၵမႁႃၵမ်မတ်ထႃၼႃၸရိယ
ၸိုဝ်ႈထမ်ႇမ	ၺႃၼသံဝရ
ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈသုၼ်ႇတူဝ်
ၵိူတ်ႇ	လိူၼ် 3 မႂ်ႇ 3 ၶမ်ႈ ပီၶရဵတ်ႈ 1965 ဝၢၼ်ႈလၢႆႈလူင် ပႃႇမႆႉသၵ်း၊ ၵဵင်းသႅၼ်၊ မိူင်းထႆး
ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်
ၵွၼ်းဝတ်ႉ	ဝတ်ႉၽြႃႉထၢတ်ႈလွၼ်းလိူင်း၊ မိူင်းၽူင်း (မိူင်းတႆး)

ပိုၼ်း

တီႈၵိူတ်ႇလႄႈၶိူဝ်းႁိူၼ်းပီႈၼွင်ႉ

ၶူးဝႃးဝုၼ်း မီးၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉဝႃႈ ၸၢႆးဝုၼ်းၸုမ်ႉ ပေႃးၸိုဝ်ႈဝႃႈ လုင်းၶမ်းလႃႉ မႄႈၸိုဝ်ႈဝႃႈၼၢင်းသႅင်လႃႈ ၶူးဝႃးဝုၼ်းၸုမ်ႉ ၵိူတ်ႇမိူဝ်ႈ လိူၼ် မႂ်ႇသၢမ်ၶမ်ႈ (ၵႅၼ်ႇၼျူႇဢိူဝ်ႇရီႇ) ပီၶရဵတ်ႈ 1965 တီႈမိူင်းထႆး တီႈဝၢၼ်ႈလၢႆႈလူင် ပႃႇမႆႉသၵ်း ဢိူင်ႇၵဵင်းသႅၼ် ဝဵင်းၵဵင်းႁၢႆး၊ တီႈလႅၼ်လိၼ်ဢၼ်တိတ်းၸပ်းမိူင်းတႆး မိူင်းၽူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ ၵူၼ်းၼႂ်းၼႃႈႁိူၼ်း ၶူးဝႃးဝုၼ်းၸုမ်ႉပဵၼ်ၵူၼ်းတႆးယွင်း ပေႃႈထဝ်ႈမႄႈထဝ်ႈ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈပေႃးမႄႈ မီးၸႃႇတိတီႈၵိူတ်ႇတီႈ မိူင်းယွင်း မိူင်းယု မိူင်းလူၺ် လႅၼ်လိၼ်မိူင်းတႆး ဢၼ်တိတ်းၸပ်းသိပ်းသွင်ပၼ်းၼႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ ပေႃႈမႄႈလႆႈပၢႆႈမႆႈ မႃးႁႃယဵၼ် လႆႈမႃးယူႇတီႈၵဵင်းသႅၼ် သေၶူးဝႃးဝုၼ်းၸုမ်ႉ လႆႈမႃးၵိူတ်ႇတီႈၼၼ်ႈပဵၼ်လုၵ်ႈၵေႃႉငဝ်ႈ (လုၵ်ႈလႃႈ) သုတ်းယဝ်ႉ။

ပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ

ၸၢႆးဝုၼ်းၸုမ်ႉပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ တိုၼ်းပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်မီးမႅတ်ႉတႃႇၼိူဝ်သတ်ႉတဝႃႇ လႄႈဢမ်ႇၵိၼ်ၼိူဝ်ႉၵိၼ်ပႃ ၸဵမ်မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ၊ လႆႈမီးပိုၼ်းၶႆႈၼေၵၼ်ဝႆႉဝႃႈ ပေႃးပေႃႈမႄႈပီႈၼွင်ႉ ဢဝ်သတ်းဢဝ်ပႃမႃးတီႈႁိူၼ်းၼႆႁွင်ႉꧦ ႁႆႈꧦ သေ၊ ပေႃႈမႄႈပီႈၼွင်ႉၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈ ၵိၼ်ၼိူဝ်ႉၵိၼ်ပႃၼေတီႈႁိူၼ်းၼႆယူႇယဝ်ႉ၊ ပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ တူၼ်မုၼ်လႆႈယူႇၸွမ်းလေႃးၵ ပၢင်ပွၵ်ႈၵေႃႈလႆႈၵဵဝ်ႇၸွမ်း လွင်ႈလေႃးၵ၊ ၸဝ်ႈဝုၼ်းၸုမ်ႉလႆႈၶႆႈၼေ ၸၢတ်ႈပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ ၼႂ်းတြႃးမၼ်းၸဝ်ႈဝႆႉ လွင်ႈလႅၼ်းယႃႈဢၼ်ၼိုင်ႈဝႃႈ၊ ၸဝ်ႈဝုၼ်းၸုမ်ႉဢမ်ႇလႆႈၸႂ် ဢႆၢၵႂၼ်းလႅၼ်းယႃႈ လီဢိမ်ႇလီၸၢၼ်ႈ ၵွပ်ႈမၼ်းပဵၼ်ၶႅၼ်ၼိူဝ်ပၢႆးယူႇလီႁဝ်း၊ မိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈလဵၵ်ႉ မႄႈထဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ၸႂ်ႉၸၢႆးဝုၼ်းၸုမ်ႉၵႂႃႇၸပ်း ၾႆးလႅၼ်းယႃႈတီႈတၢင်ႇႁိူၼ်းမႃးပၼ်၊ ယွၼ်ႉပဵၼ်မႄႈထဝ်ႈၸဝ်ႈၵေးၸူးၸႂ်ႉလႄႈ လႆႈႁဵတ်းၸွမ်း မိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ပွၵ်ႈမႃးၶိုၼ်းႁိူၼ်းၼၼ်ႉ၊ ယွၼ်ႉၵူဝ်ၾႆးလႅၼ်းယႃႈမွတ်ႇသေ လႆႈလုတ်ႇလူင်မႃးၽွင်ႈ ၸႂ်တႄႉဢမ်ႇၶႂ်ႈလုတ်ႇ၊ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈႁဵတ်းၼၼ်လႆၢꧦ ပွၵ်ႈ၊ သမ်ႉပေႃးၶႂ်ႈၸပ်းလႅၼ်းယႃႈ ၸွမ်းမႄႈထဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ၸၢႆးဝုၼ်းၸုမ်ႉၸင်ႇဝူၼ်ႉဝႃႈ ပေႃးတေယူႇတီႈႁိူၼ်းၸိူင်ႉၼၼ် ၵၢၼ်ဢၼ်ဢမ်ႇလီ ဢၼ်ဢမ်ႇၶႂ်ႈႁဵတ်းၵေႃႈတေလႆႈႁဵတ်း၊ မၼ်းၸဝ်ႈၸင်ႇယွၼ်းၼုင်ႈပဵၼ်သၢင်ႇ ပဵၼ်လွၵ်းလၢႆး ဢၼ်တႃႇတေႁႃ တီႈဢၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇၵိုင်ႇမႅၼ်ႈ တႃႇႁဵတ်းသၢင်ႈၵျၢင်ႉၵမ်ၵၢၼ်လီယူႇယဝ်ႉ။

လွင်ႈဢၼ်ၶူးဝႃးဝုၼ်းၸုမ်ႉၶႆႈၼေပၢၼ်ၽဝ မိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈတိုၵ်ႉလဵၵ်ႉ မိူဝ်ႈပႆႇၼုင်ႈပဵၼ်သၢင်ႇထႅင်ႈထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ၊ ပေႃႈၸၢႆးဝုၼ်းၸုမ်ႉ တၢႆၸဵမ်မိူဝ်ႈ ၸၢႆးဝုၼ်းၸုမ်ႉၵိူတ်ႇလႆႈ 6 လိူၼ်၊ မႄႈလႄႈပေႃးထဝ်ႈမႄႈထဝ်ႈလႆႈလဵင်ႉလူမႃးၸဵမ်လဵၵ်ႉ၊ ပေႃးဝၢႆးသေမၼ်းၸဝ်ႈယႂ်ႇမႃးယဝ်ႉ မႄႈႁူမ်ႈလူၺ်ႈပေႃႈထဝ်ႈမႄႈထဝ်ႈ လႆႈၶၢႆႉမႃးယူႇတီႈၵဵင်းမႂ်ႇ ၽွင်းၼၼ်ႉပဵၼ်ၽွင်းဢၼ် ၼႃႈႁိူၼ်းၸၢႆးဝုၼ်းၸုမ်ႉတုၵ်ႉၶ တႄႉꧦ ဝႃႈꧦယဝ်ႉ၊ လႆႈၼွၼ်းၵတ်း လႆႈယွၼ်းၵိၼ်ၵေႃႈမီး၊ ၶၢဝ်းၵတ်းပဵၼ်ၽွင်းဢၼ်တုၵ်ႉၶသေပိူၼ်ႈ၊ ၸဝ်ႈဝုၼ်းၸုမ်ႉၶႆႈၼေဝႃႈ ၶၢဝ်းၵတ်းၼၼ်ႉ တိုၵ်ႉတွင်းလႆႈလီ ပေႃးၶီႈပုမ်တႅၵ်ႇၶၢပ်ႇသၢမ်ပွၵ်ႈၵေႃႈ ပွင်ႇဝႃႈပူၼ်ႉၶၢဝ်းၵတ်းယဝ်ႉ၊ မႄႈလႆႈမႃးတႄႇၼႃႈႁိူၼ်းမႂ်ႇ ၸွမ်းမူးသိူဝ်းၸိုဝ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ ပူႇသူမ်၊ ဝၢႆးၼၼ်ႉလႆႈၵိူတ်ႇၼွင်ႉဢွၵ်ႇမႃးၸိုဝ်ႈၸၢႆးလႅင်း ဝၢႆးၼၼ်ႉလႆႈမီးၼွင်ႉထႅင်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၼၢင်းဢိူင်ႈၾႃႉ ၵူၺ်းၵႃႈၵၢမ်ႇႁၢႆႉ မိူဝ်ႈဢႃႇယုၼၢင်းဢိူင်ႈၾႃႉ လႆႈသၢမ်ၶူပ်ႇလႆႈထုၵ်ႇၺႃးမႃၶူပ်းတၢႆ၊ မႄႈထဝ်ႈသမ်ႉပဵၼ်မေႃၽီ မေႃယႃ ဝၢႆးၼၼ်ႉဢမ်ႇႁိုင်မႄႈထဝ်ႈလႆႈပဵၼ်ၵိၼ်ႇသႃႇသေတၢႆၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ ယွၼ်ႉမေႈထဝ်ႈပဵၼ်မေႃၽီ မေႃယႃလႄႈ မီးၵူၼ်းႁူႉၸၵ်းၼမ်ယူႇတၢၼ်ႇ ၸင်ႇလႆႈႁဵၼ်းပၼ်ၵူႇၸႃးမၼ်းလႆႈလီ မီးၵူၼ်းမႃးၸွႆႈၼမ်ယူႇတၢၼ်ႇꧦ၊ ၽွင်းၶၢဝ်းၶိဝ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်မႄႈလုၵ်ႈလႆႈၶၢႆႉၵႂႃႇယူႇလမ်းပုၼ်း ၽယဝ်း၊ ဝၢႆးၼၼ်ႉလႆႈပွၵ်ႈမႃး ႁႃပီႈၼွင်ႉတီႈၵဵင်းသႅၼ် ၵဵင်းႁၢႆးၶိုၼ်း၊ မႄႈလႆႈဢဝ်ၶဝ်ပီႈၼွင်ႉ မႃးၽၢၵ်ႇပၼ်ပီႈၼွင်ႉလဵင်ႉ ၼိုင်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈတီႈ၊ ၼွင်ႉလႆႈဢဝ်ၽၢၵ်ႇဝႆႉတီႈပႃႈသႅင်လႃႈ၊ ၸၢႆးဝုၼ်းၸုမ်ႉလႆႈဢဝ်ၽၢၵ်ႇဝႆႉတီႈ လုင်းၽၢႆႇပေႃႈလဵင်ႉလူတူၺ်းထိုင်၊ မႄႈၸဝ်ႈၵေးၸူးသမ်ႉ ယွၼ်ႉမီးၸႂ်တိတ်းႁွႆႈၼိူဝ် လုၵ်ႈယိင်းဢၼ်မႃၶူပ်းတၢႆၵႂႃႇ ၵေႃႈဢၼ်ၼိုင်ႈ၊ ယွၼ်ႉမႄႈထဝ်ႈၸဝ်ႈၵေးၸူး ဢၼ်ယူႇႁူမ်ႈတုၵ်ႉႁူမ်ႈသိူဝ်းၵၼ်မႃး ၶၢဝ်းႁိုင်လႆႈတၢႆၵႂႃႇၵေႃႈဢၼ်ၼိုင်ႈ၊ ၼႃႈတီႈတင်းမူတ်းလွင်ႈလဵင်ႉလူလုၵ်ႈ တူၵ်းမႃးတီႈမႄႈၸၢႆးဝုၼ်းၸုမ်ႉၼၢင်းသႅင်လႃႈၵေႃႉလဵဝ်၊ ယွၼ်ႉမီးလွင်ႈမႆႈၸႂ်လၢႆမဵဝ်သေ ထိုင်ပေႃးလႆႈမီးလူမ်းယွင်ႇၵႂႃႇ၊ တင်ႈတႄႇပွၵ်ႈမႃးၵဵင်းသႅၼ် ၵႅင်းႁၢႆးၶိုၼ်း၊ မႄႈၵေႃႈၵႂႃႇလူင်ၵႂႃႇၵူႈတီႈ၊ ၼႂ်းပိုၼ်းဢၼ်ၶူးဝႃးဝုၼ်ႉၸုမ်ႉၶႆႈၼေမီးၸိူင်ႉၼႆႉ။

ၼုင်ႈပဵၼ်သၢင်ႇ

ယွၼ်ႉႁၼ်လွင်ႈတုၵ်ႉၶ လွင်ႈၵိူတ်ႇ လွင်ႈလွင်ႈထဝ်ႈ လွင်ႈၸဵပ်းၶႆႈပဵၼ်ၼၢဝ် လွင်ႈတၢင်းတၢႆမႃးၼမ်သေ၊ ၶႂ်ႈႁႃလွင်ႈၵတ်းယဵၼ် ၸင်ႇႁၼ်ဝႃႈလွင်ႈၵတ်းယဵၼ်ၽဝပဵၼ်ၸဝ်ႈသၢင်ႇ ဢၼ်ယူႇၼႂ်းသႃႇသၼႃႇ ၼၼ်ႉၵူၺ်းယဝ်ႉ တေပဵၼ်တၢင်းဢွၵ်ႇဢၼ်လီလႆႈ၊ တေထၢင်ႇႁၢင်ႈၽိုၵ်းၵျၢင်ႉၵမ်တြႃး လႄႈႁႃႁဵၼ်းႁူႉဢဝ်တင်းမေႃ တမ်ႈတီႈသြႃႇသမ်းမႃး ဢွၵ်ႇပူၼ်ႉလွင်ႈတုၵ်ႉၶလူင်ၼႆႉလႆႈ ၊ ဝၼ်းထိ 19 လိူၼ်မေႇ ပီၶရဵတ်ႈ 1876 ဝၢႆးသေၸၢႆးဝုၼ်းၸုမ်ႉႁဵၼ်းယဝ်ႉ ၸၼ်ႉငဝ်ႈ ၸၼ်ႉ 4 (ป. 4) ဢႃႇယုႇလႆႈ 11 ၸင်ႇလႆႈၶၢမ်ႇပဵၼ်ၸဝ်ႈသၢင်ႇယဝ်ႉ။

ဝၢႆးသေပဵၼ်ၸဝ်ႈသၢင်ႇယဝ်ႉ၊ ယွၼ်ႉလွင်ႈၵျၢင်ႉၵမ် လႄႈမႅတ်ႉတႃႇတြႃးၸဝ်ႈသၢင်ႇဝုၼ်းၸုမ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈမီးၸိုဝ်ႈသဵင်လိုဝ်းလင်ဝႆႉၵမ်းလဵဝ်၊ ၸဝ်ႈမိူင်းၵဵင်းမႆႇလႆႈငိၼ်းၸိုဝ်ႈသဵင်မၼ်းၸဝ်ႈ ၸင်ႇၽိတ်ႈပၢင်းမိူဝ်းတွင်ႈထၢမ် ၸၢမ်းတူၺ်းၼမ်ႉၵတ်ႉမၼ်းၸဝ်ႈ ၵွပ်ႈပီႈၼွင်ႉတင်းၵဵင်းမႆႇ မီးလွင်ႈယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ၸဝ်ႈသၢင်ႇဢွၼ်ႇဝုၼ်ႉၸုမ်ႉ လႅပ်ႈတေပဵၼ်ၶူးဝႃးသီႇဝိသျႆး ၸဝ်ႈမျႅတ်ႈၵဝ်ႇ ဢၼ်ၵူၼ်းတၢင်းလၢႆၶဝ်ၼပ်ႉယမ်၊ ဢၼ်လွၼ်ႇၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းမႃးၵိူတ်ႇ တႃႇထႅမ်သၢင်ႈပႃႇရမီႇမႂ်ႇ၊ ဝၢႆးသေသင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈ ဢၼ်ဝႃႇယႂ်ႇဝႃႇလူင် ၽိတ်ႈပၢင်းမိူဝ်းတွင်ႈထၢမ်၊ မိူဝ်ႈလႆႈႁၼ်ၸဝ်ႈသၢင်ႇဢွၼ်ႇဝုၼ်းၸုမ်ႉယဝ်ႉ၊ ဢမ်ႇဝႃႈမုၼ်ၸဝ်ႈၵူၼ်းလူင် လဵၵ်ႉၼုမ်ႇထဝ်ႈယႂ်ႇ သၢမ်ပၢၼ်ၸႅတ်းသႅၼ်း၊ လႆႈမီးသတ်ႉထႃႇလွင်ႈလီၼပ်ႉယမ် ၸဝ်ႈသၢင်ႇဢွၼ်ႇဝုၼ်းၸုမ်ႉသေ၊ လႆႈလႆႈတၢင်ႇၸိုဝ်ႈပၼ်ဝႃႈ ၶူးဝႃးၼွႆႉဝုၼ်းၸုမ်ႉ ၼႆယူႇယဝ်ႉ။

ၶၢမ်ႇပဵၼ်ၸၢင်း

မိူဝ်ႈဢႃႇယုတဵမ် 20 ပီ မႅၼ်ႈဝၼ်းထိ 9 လိူၼ်မေႇ ပီၶရဵတ်ႈ 1986 ၶူးဝႃးၼွႆႉဝုၼ်းၸုမ်ႉ လႆႈၶၢမ်ႇပဵၼ်ရႁၢၼ်းတီႈၼႂ်းသိမ်ႇၽြႃႉၸဝ်ႈၵဝ်ႈတိုဝ်ႉ ဝတ်ႉသူၼ်တွၵ်ႇ (ဝတ်ႉသူၼ်မွၵ်ႇ) ဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇဢုပတ်ႇၸေႇမၼ်းၸဝ်ႈပဵၼ် ၸဝ်ႈသြႃႇတူင်ၶမ်း ထမ်မထိၼ်ၼူဝ် ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ၼႂ်းဝဵင်းၵဵင်းမႆႇယူႇယဝ်ႉ။

ဢွၵ်ႇပိုၼ်ၽေသႃႇသၼႃႇ

ဝၢႆးသေလႆႈၶၢမ်ႇပဵၼ်ရႁၢၼ်းယဝ်ႉ ၶူးဝႃးဝုၼ်းၸုမ်ႉလႆႈဢွၵ်ႇပိုၼ်ၽေသႃႇသၼႃႇ ၸွတ်ႇတူဝ်ႈၵႂႃႇၵူႈတီႈ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇမိူင်းထႆး မိူင်းတႆး၊ မိူင်းမၢၼ်ႈ၊ မိူင်းလၢဝ်း၊ မိူင်းသီႇရလင်ႇၵႃႇ၊ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ၊ မိူင်းၼေႇပေႃး၊ မိူင်းပူႇတၢၼ်ႇ၊ မိူင်းသိင်ႇၵပူဝ်ႇ၊ မိူင်းၶေႇ ၸႃႉၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ၊ ၶူးဝႃးဝုၼ်းၸုမ်ႉၵႂႃႇတီႈလႂ်ၵေႃႈမီးၵူၼ်း ပႂ်ႉႁပ်ႉပႂ်ႉဝႆႈပႂ်ႉသႃ ၸဵမ်ၶုၼ်မိူင်း ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၵူၼ်းထဝ်ႈၵူၼ်းၵေႇသၢမ်ပၢၼ်ၸဵတ်းသႅၼ်း၊ ၵူႈၽႃႇသႃႇသႃႇသၼႃႇ၊ မၼ်းၸဝ်ႈၵႂႃႇတီႈလႂ်ၵေႃႈလႆႈၵႂႃႇႁေႃးတြႃးပၼ် လႆႈၵႂႃႇသၢင်ႈဝတ်ႉၵျွင်း သၢင်ႈၸေႇတီႇၵွင်းမူး တႃႇႁႂ်ႈသႃႇသၼႃႇႁိူဝ်ႈႁိူင်းပိူင်းသႂ်ယူႇယဝ်ႉ။

ၶဝ်ႈထမ်ႈၵျၢင်ႉၵမ်တြႃး

1. ၶဝ်ႈထမ်ႈမိူင်းၵႅတ်ႇ ၼႂ်းမိူင်းတႆး ၶၢဝ်းတၢင်း 3 ပီ 3 လိူၼ် 3 ဝၼ်း ပီၶရဵတ်ႈ 2019 ထိုင် ပီၶရဵတ်ႈ 2022

(တိုၵ်ႉသိုပ်ႇတႅမ်ႈ တိုၵ်ႉႁႃၶေႃႈမုၼ်း)

လွင်ႈဢၼ်လီဢၢမ်းၶူးဝႃးဝုၼ်းၸုမ်ႉ

1. ၵျၢင်ႉၵမ်လီၸဵမ်လဵၵ်ႉတေႃႇပေႃးယႂ်ႇ
2. ဢမ်ႇၵိၼ်ၼိူဝ်ႉၵိၼ်ပႃၸဵမ်လဵၵ်ႉ
3. ၵူၼ်းၵူႈၶိူဝ်းၵူႈၽႃႇသႃႇႁၵ်ႉႁူမ်ၸူမ်းပႅင်း
4. မီးမႅတ်ႉတႃႇၼိူဝ်သတ်ႉတဝႃႇ လႄႈၵူၼ်းၵူႈၶိူဝ်းꧦ သုင်
5. ႁဵတ်းတႃႇၼ ၸွႆႈထႅမ်ပိူၼ်ႈ ယိုၼ်ႈမႅင်ႇပၼ်တႃႇသေႇ
6. လႆႈၸႂ်ၵျၢင်ႉၵမ်တြႃးယူႇၵတ်းꧦ ယဵၼ်ꧦ ၼႂ်းထမ်ႈၼႂ်းပႃႇ
7. လၢတ်ႈၽႃႇသႃႇလႆႈလၢႆၽႃႇသႃႇ (ၽႃႇသႃႇတႆးယွင်း၊ တႆးၶိုၼ်၊ ထႆး၊ တႆးလူင် လႄႈလၢႆꧦ ၽႃႇသႃႇ)

ၽိုၼ်ဢိင်

1. 2021, ပိုၼ်းၸဝ်ႈၶူးဝႃးဝုၼ်းၸုမ်ႉ, SK D Channel, သိုပ်ႇတူၺ်းၶေႃႈမုၼ်းလႆႈထႅင်ႈတီႈ | https://www.youtube.com/watch?v=3oPF-NoGmgs