မၢႆႉၶႄႇလ်သေႃးလ်တႄးလ် (ၵေႃႉၵိူတ်ႇ 1965 လိူၼ်ၾႅပ်ႇဝႃႇရီ 23 ဝၼ်း) ၼႆႉ ပဵၼ် ၸဝ်ႈပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈသေ ပဵၼ် ၽူႈတႄႇတင်ႈ လႄႈ ထႅၼ်ႈၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၸုမ်းၶွမ်ႇပၼီႇလူင် တႄးလ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၼ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ၽူႈမၢၵ်ႈမီးလိူဝ်ပိူၼ်ႈ တီႈၼႂ်း ၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉသေ မိူဝ်ႈပီ 2010 ၼၼ်ႉ လွင်ႈမၢၵ်ႈမီးမၼ်း မီးယူႇ တေႃႇလႃႇ 14 ပီႇလီႇယႅၼ်ႇယဝ်ႉ။

မၢႆႉၶႄႇလ် တႄးလ်
ၽူႈတႄႇတင်ႈလႄႈ ထႅၼ်ႈၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် Dell Inc
ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈပႆႇၺႃႇ ၸၼ်ႉၸွမ် ဢေႃႇသတိၼ်ႇ ထႅၵ်ႉသႅတ်ႉ (ဢွၵ်ႇႁူင်းႁဵၼ်းမႃး)
ၼႃႈၵၢၼ် ၽူႈတႄႇတင်ႈလႄႈ ထႅၼ်ႈၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် Dell Inc
လွင်ႈမၢၵ်ႈမီး US$ 23.5 billion [1] (2018)
ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းၼၢမ်းႁူဝ် DELL Inc
ၵေႃႉၵူႈ Susan Lynn Lieberman (m. 1989)
လုၵ်ႈလၢင်း 4 ၵေႃႉ
ပီႈၼွင်ႉ Adam Dell (ၼွင်ႉၸၢႆး)
လၢႆးမိုဝ်း

ပိုၼ်းၵႅပ်ႈ မႄးထတ်း

ၸၢတ်ႈပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉလႄႈ ပၢႆးပႆႇၺႃႇ မႄးထတ်း

ပေႃႈမၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်မေႃယႃၶဵဝ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈသေ ပဵၼ်ပႃးၵူၼ်းသိုဝ်ႉၶၢႆသတွၵ်ႉၶ်သျႄႇယႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တႄးလ်ၼႆႉ ၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉငဝ်ႈတီႈ ႁီးရွၵ်ႉ ဢၼ်မီးတီႈ ႁူႇသတၼ် တီႈ ၸႄႈမိူင်းထႅၵ်ႉသႅတ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇမၼ်းတေၶဝ်ႈလႆႈၼႂ်း တူင်ႇဝူင်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ၸဝ်ႉၸဝ်ႈၸဵဝ်းၸဵဝ်းၼၼ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇမၼ်းတေတွပ်ႇ ပွႆတွပ်ႇလိၵ်ႈၸၼ်ႉသုင်ၼၼ်ႉ မၼ်းလဝ်ႈတၢင်ႇဝႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈဢႃႇယုမၼ်းလႆႈ 8 ၶူပ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၼ်းၼႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈမၼ်းပဵၼ် ပၢၼ်သိၵ်ႉႁိၵ်ႉၼၼ်ႉ ဢဝ်ငိုၼ်း ဢၼ်မၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်းၼၼ်ႉသေ ၽင်တိုၼ်းလၢင်းဝႆႉတီႈ သတွၵ်ႉၶ်သျႄႇယႃႇ လႄႈ တီႈၶူဝ်းႁေႈၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တႄးလ် ၼႆႉ ၽွင်းမိူဝ်ႈ မၼ်းမီးဢႃႇယု 7 ၶူပ်ႇၼၼ်ႉ မၼ်းသိုဝ်ႉ ၸၢၵ်ႈၼပ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်တႃႇမၼ်း ပွၵ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်းယဝ်ႉ။ မၼ်းလႆႈႁၼ်ၸၢၵ်ႈမဵဝ်းတႄႇလီႇ ဢၼ်ပဵၼ်ၸၼ်ႉဢွၼ်ႇတီႈ ၸၼ်ႉသုင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးယဝ်ႉႁူင်းႁဵၼ်းယဝ်ႉ မၼ်းသိုပ်ႇတႅမ်ႈ ၾရူဝ်ႇၶႅမ်ႇ ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၸၢၵ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈဢႃႇယု မၼ်းလႆႈ 15 ၶူပ်ႇၼၼ်ႉ မၼ်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းၶွမ်ႇပိဝ်ႇတႃႇ တီႈ ရေႇတီႇယူဝ်ႇသႅၵ်ႉၶ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၼ်းလႆႈ ၶွမ်ႇပိဝ်ႇတႃႇ ဢၼ်ပဵၼ် ဢႅပ်ႉပႄးလ်ထူးၼၼ်ႉသေ တွၼ်ႈတႃႇမၼ်းပေႃးတေလႆႈႁူႉဝႃႈ ၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁိုဝ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႆ မၼ်းယႃႉဢွၵ်ႇတူၺ်းၵမ်းဢၼ်ဢၼ်ယဝ်ႉ။ တႄးလ်ၼႆႉ ၽွင်းမၼ်းတိုၵ်ႉၶိုၼ်ႈ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင် မႅၼ်ႇမူဝ်ႇရီႇယႃႇ ဢၼ်မီးတီး ႁူႇသတၢၼ်ႇၼၼ်ႉ ၽွင်းၶၢဝ်းမႆႈၼႆ မၼ်းၶၢႆၶဵဝ် (ဢဝ်ႁူဝ်ပီဝႃႈ) လိၵ်ႈၽိုၼ်ၶၢဝ်ႇႁူႇသတၢၼ်ႇသေၵေႃႈ ႁႃငိုၼ်းမႃးယဝ်ႉ။ လွင်ႈဢၼ်မၼ်းၶၢႆၸိူင်ႉၼၼ်ၼႆႉ မၼ်းၵပ်းသိုပ်ႇၾူင်းသေၵေႃႈၶၢႆသေ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းၶၢႆႉႁိူၼ်းမႂ်ႇ လႄႈ ၽူဝ်မႄးတိုၵ်ႉႁႃတႄႇၵူပ်ႉၵူႈၵၼ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈသိုဝ်ႉတီႈမၼ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ သဵၼ်ႈမၢႆၵူၼ်းပၼ်ႁႅင်းမၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်းလႆႈၵဵပ်းႁွမ်ဢဝ်တီႈ လိၵ်ႈလဝ်ႈတၢင်ႇၵူပ်ႉၵူႈလႄႈ လိၵ်ႈလဝ်ႈတၢင်ႇ တႃႇသိုဝ်ႉႁိူၼ်းမႂ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁဵတ်းၼၼ်သေ ငိုၼ်းၶဝ်ႈတႄးလ် ၼိုင်ႈပီၼႆႉ မီးမႃး 18,000 တေႃႇလႃႇသေ ၼၼ်ႉ မၼ်းယင်းၼမ်လိူဝ်သေ မေႃသွၼ်မၼ်း ဢၼ်သွင်ပၼ် ၽၢႆႇပၢႆးပိုၼ်းလႄႈ ၽႃႇသႃႇပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။

ၼႃႈၵၢၼ် မႄးထတ်း

 
ၽွင်းမိူဝ်ႈ မၢႆႉၶႄႇလ် တႄးလ် မွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း တီႈ Oracle OpenWorld ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းတီႈ သၼ်ႇၾရႅၼ်ႇသိတ်ႉၸ်ၵူဝ်ႇ မိူဝ်ႈပီ 2010

မၼ်းၼႆႉ ၽွင်းမိူဝ်ႈမၼ်းတိုၵ်ႉၶိုၼ်ႈပဵၼ် လုၵ်ႈႁဵၼ်းလူင်ႈၼႃႈပၢႉးမေႃယႃ တီႈ ၸၼ်ႉၸွမ်ထႅၵ်ႉသႅတ်ႉဢၼ်မီးတီႈ ဢေႃႇသတိၼ်ႇၼၼ်ႉ တီႈမၢႆႁွင်ႈ 2713၊ တီႈႁွင်ႈတူဝ်ႇပီႇသႅၼ်ႇတႃႇ တီႈၵူၼ်းယူႇၼၼ်ႉ မၼ်းသိုပ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ငၢၼ်း ဢၼ်ယုၵ်ႉတၢင်ႇၼမ်ႉၸႂ်ႉ ၶွမ်ႇပိဝ်ႇတႃႇ (upgrading) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်း ဢၼ်ၸွမ်းပိူင်ၶႂၢင်ႇမၼ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇမီး ၶွမ်ႇပိဝ်ႇတႃႇသေ ၵႂႃႇၸၼ်ဢွင်ႇမၢၼ်လွင်ႈ သိူဝ်ႉၶႄႉၵၼ် ဢၼ်ပဵၼ် လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ ဝႂ်ၶႂၢင်းၵၢၼ်ငၢၼ်းၶွမ်ႇပိဝ်ႇတႃႇ license (ဝႂ်ၶႂၢင်းၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈ) တႃႇ ၸႄႈမိူင်းထႅၵ်ႉသႅတ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ထိုင် 1984 လိူၼ်ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇၼၼ်ႉ တႄးလ်ၼႆႉ လႆႈတႅမ်းတတ်း တွၼ်ႈတႃႇၽင်တိုၼ်းလၢင်းၼိူဝ် ၵၢၼ်းငၢၼ်းၶၢႆၶွမ်ႇပိဝ်ႇတႃႇ ဢၼ်ၶၢႆႇတေႃႇၵူၼ်းသိုဝ်ႉၵမ်းသိုဝ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်လွင်ႈယုမ်ႇယမ်မၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၼ်းယုမ်ႇယမ်ဝႆႉဝႃႈ လွင်ႈဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ၵူၼ်းႁဵတ်းဢွၵ်ႇမၼ်း ၶၢႆႇတေႃႇၵူၼ်းသိုဝ်ႉမၼ်းၵမ်းသိုဝ်ႈၼႆႉ တေတိူဝ်းမီး ၼမ်ႉတွၼ်းလိူဝ်သေ ပၼ်ၵူၼ်ႈသိုပ်ႇၶၢႆမၼ်း ၼႆယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈ 1984 ၼႂ်းလိူၼ်ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇၼၼ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ တႄးလ်ၼႆႉ ဢဝ်ၸိုဝ်ႈပီႇၸီႇလိတ်ႉမိတ်ႉတႅတ်ႉသေၵေႃႈ တၢင်ႇမၢႆၽၢင်မႃးယဝ်ႉ။ မၼ်းၼႆႉ လႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်မႃးတီႈၼႂ်း ၵုၼ်ႇတူဝ်ႇမီႇၼီႇယႅၼ်ႇ မႃးသေ မၼ်းၶၢႆ ပီႇၸီႇ၊ ၶိူင်ႈလိူဝ် လႄႈ ၶိူင်ႈၸႂ်ႉၵိုၵ်းမၼ်းမႃးသေ လႆႈငိုၼ်း တေႃႇလႃႇ ၼႂ်းၵႄႈ 50,000 တေႃႆ 80,000 ယဝ်ႉ။ ၼႂ်းလိူၼ်မေႇ ပီၼၼ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ မၼ်းၸင်ႇႁွင်ႉ ႁူင်းၵၢၼ်မၼ်းဝႆႉ "တႄးလ်ၶွမ်ႇပိဝ်ႇတႃႇၵေႃႇပူဝ်ႇရေးသျိၼ်း" ၼႆသေ ၸင်ႇၶၢႆႉၵၢၼ်မၼ်းၵႂႃႇၸူး ဢေႃႇသတိၼ်ႇပွတ်းႁွင်ႇယဝ်ႉ။ ၶွမ်ႇပၼီႇမၼ်းၼႆႉ မီးၵူၼ်းသင်ႇၶူဝ်းၶွင်ဢိတ်းဢွတ်းသေ မၼ်းပၼ်ၵၢၼ်ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်တေႁဵတ်းလႆႈ ႁႂ်ႈၵူၼ်းသိုဝ်ႉမၼ်းပေႃးႁၢၼ်ႉၸႂ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တႄးလ်ၼႆပ မၼ်းၵႆႉလၢတ်ႈတႃႇသေႇ လွင်ႈဝႃႈၶွမ်ႇပၼီႇမၼ်းၼႆႉ လႆႈၸတ်းၵၢၼ်မႃးတင်း ၵူၼ်းဢိတ်းဢွၼ်ႇသေ ပဵၼ်ၶွမ်ႇပၼီႇဢွၼ်ႇ တီႈၽိူၼ်ဢၼ်မီးတၢင်ႈၵႂၢင်ႈ ႁူၵ်းထတ်းလႄႈ ၵူၼ်းသၢမ်ၵေႃႉ ဢၼ်ယိပ်းဝႆႉ ၵၼ်းလိမ်ႇသေႈ ၼႆယဝ်ႉ။ ငိုၼ်းၽင်တိုၼ်းလၢင်း တႃႇၼႃႈၵၢၼ် မီး တေႃႇလႃႇ 1000သေ ၵၢၼ်ငၢၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်ငၢၼ်း ဢၼ်တေလႆႈၸုၼ်ႉသေ ႁဵတ်းယဝ်ႉ။

ပီ 1992 ၼၼ်ႉ တႄးလ် ၵေႃႉဢၼ်ဢႃႇယုမီး 27 ၶူပ်ႇၼႆႉ ၼႂ်းၵႃႈ ထႅၼ်ႈၵေႃႇပူဝ်ႇရေးသျိၼ်း 500 ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ထႅၼ်ႈၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် ဢၼ်ဢႃႇယုလဵၵ်ႉသေပိူၼ်ႈၼႆႉ ထုၵ်ႇလႆႈမၵ်းမၢႆၼႂ်း မႅၵ်ႉၵၸိၼ်းၽေႃႇၵျုၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ 1996 မႃး တႄးလ်ၼႆႉ ဢဝ်ၶွမ်ႇပိဝ်ႇတႃႇ ၶၢႆႇတီႈၼိူဝ် ဝႅပ်ႉသၢႆႉသေ ၼႂ်းပီၼၼ်ႉၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ လႆႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇ တႄးလ်သႃႇပိူဝ်ႇမႃးယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈ တႄးလ်တွၵ်ႉၶွမ်းသေၵေႃႈ ၼိူင်ႈဝၼ်းၼႆႉ ႁႅင်းၶၢႆ မီးယူႇၸမ် တေႃႇလႃႇၼိုင်ႈလၢၼ်ႉၼႆ လုၵ်ႉတီႈတႄးလ်ၵေႃႇပိူဝ်ႇရေးသျိၼ်းသေ တၢင်ႇလၢတ်ႈမႃးၼင်ႇၼၼ်ယဝ်ႉ။

ပီ 2001 ၼႂ်းၶိုင်ႈပီ ပၢႆးၸဝ်ႉၼၼ်ႉ တႄးလ်ၵေႃႇပူဝ်ႇရဵၵ်ႉၼႆႉ လတ်းၶၢမ်ႈ ၶွၼ်းပၢတ်ႉသေၵေႃႈလႆႈသျႄႇယႃႇလွၵ်းၵၢတ်ႇ ၵမ်ႇၽႃႇ တႃႇ 12.8 % သေ ပဵၼ်မႃးၵေႃႉႁဵတ်းဢွၵ်ႇၶွမ်ႇပိဝ်ႇတႃႇ ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။

ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆၼပ်ႉသွၼ်ႇသေၵေႃႈ ၼႂ်ႈၵႃႈၸဵတ်းပီပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ လွၵ်းၵၢတ်ႇလႆႈလႅၵ်ႈလၢႆႈၵႂႃႇ ပွၵ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်းယဝ်ႉ။ ၽွင်းႁႅင်းၶၢႆၶူဝ်းၶွင် ၶွမ်ႇပၼီႇတၢင်ႇၸိူဝ်း လႆႈတူၵ်းလူင်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် တႅတ်ႉသ်ထွပ်ႉ၊ ၼူတ်ႉပုၵ်ႉ၊ သႃႇပိူဝ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်ၶွင် ၶွမ်ႇပၼီႇတႄးလ် ဢၼ်လႆႈပိုၼ်ၽႄၶၢႆၸူးၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇ ၵူႈတီႈတီႈၼႆႉ မီး 34.3% လႄႈ တီႈၼႂ်းမိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ႁႅင်းၶၢႆမၼ်း ၶိုၼ်ႈသုင်မႃး 30.7% ယဝ်ႉ။ ထိုင်ပီ 1998 မႃး တႄးလ်ၼႆႉ တႄႇတင်ႈ ဢႅမ်ႇဢႅတ်ႉတီႇ ၵႅပ်ႇပီႇထႄႇလ် ဢႄႇလ်ၽီႇ (MSD Capital LP)သေၵေႃႈ ႁႂ်ႈၸတ်းၵၢၼ်ႁင်းၶေႃ လွင်ႈၽင်တိုၼ်းလၢင်း မၼ်းလႄႈ ၶွင်မုင်ႉႁေႃႁိူၼ်းမၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တီႈၼႂ်းလွင်ႈၽင်တိုၼ်းလၢင်းႁင်းၶေႃၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ သျႄႇယႃႇ လွင်ႈၵႃႇၶၢႆဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ၵူၼ်းတင်းၼမ်၊ လွင်ႈတူင်ႉၼိုင် သျႄႇယႃႇ ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ၵေႃႉတေႃႇၵေႃႉ လႄႈ လွၵ်ႈၵၢတ်ႇၼင်ႇလိၼ်ဝၢင်းႁိူၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၵၢၼ်ဢုပ်ႉပိူင်ႇၼၼ်ႉ မၼ်းၸၢင်ႈဝႆႉၵူၼ်း မွၵ်ႈ 80 ၵေႃႉၼၼ်ႉသေ ဝႆႉဢွင်ႈလုမ်း တီႈ ၼိဝ်းယွၵ်ႉၶ်၊ သၼ်ႇၼႃႇမူဝ်ႇၼီၵႃႇ လႄႈ လၼ်ႇတၼ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တႄးလ် ၼႆႉ လႆႈယိုၼ်ႈပၼ်ၶဝ်ဝႆႉ ၵၢၼ်ငၢၼ်းလူဝ်ႇႁဵတ်းၵူႈဝၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ထိုင် ပီ 1999 လိူၼ်ၼူဝ်ႇဝႅပ်ႇမႃႇၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈမၼ်းပႆႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်းတီႈ ၶရၢပ်ႉၵၢၼ်ငၢၼ်းထီႇထရႂၢႆၼၼ်ႉ မၼ်းပိုတ်ႇတီႈပွင်ႇ ဢီး ၶွမ်းမၢတ်ႉ (ၵၢၼ်ငၢၼ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ဢီႇလႅတ်ႉထရေႃးၼိတ်ႉ) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸီႇသၢမ်တူဝ် တီႈဢီးၶွမ်းမၢတ်ႉ (content - မဵဝ်းမၼ်း၊ commerce - လွၵ်းလၢႆးသိုဝ်ႉၶၢႆ လႄႈ community-တူင်ႇဝူင်းၵပ်းသိုပ်ႇ) ၼႆႉ ပဵၼ်ပိူင်လူင်ၼႆသေ မၼ်းသိုပ်ႇမွၵ်ႇလၢတ်ႈ လွင်ႈလွၵ်းလၢႆး လၢႆးငၢၼ်း ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈတူဝ်ထပ်းဢွၼ်ႇလၢႆး ဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇတင်း ၽူႈပၼ်ႁဵင်းၵူၼ်းသိုဝ်ႉၶူဝ်းၶွင် ၸိူဝ်းလွင်ႈယႂ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တႄးလ်ၼႆႉ ႁၢပ်ႇၵၢၼ်မႃးတီး ၸုမ်ႈပူတ်ႉ ၽူႈတႄႇတင်ႈ ၽူဝ်ႇရမ်ႇပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၵမ်ႇၽႃႇလႄႈသင်၊ တီႈၼႂ်းၵေႃႇမတီႇငဝ်ႈငုၼ်း ၶွင်ႇၸီႇပီႇၸၼႅတ်ႉ ဢိၼ်ႇတႃႇၼႅတ်ႉသျိၼ်ႇၼႄႇ ၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ တီႈၶွင်ႈၸီႇ ယူႇဢႅတ်ႉ ပိၸၼႅတ်ႉလႄႈ တီႈၸုမ်းပူတ်ႉ ၽၢႆႇဢုပ်ႉပိူင်ႇ ႁူင်းႁဵၼ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးဢိၼ်းတီးယႃး ဢၼ်မီးတီႈ ႁၢႆႉတရေႃးပတ်ႉ တီႈမိူင်းဢိၼ်းတီးယႃး ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ မၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ပႃး ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ၼႂ်းၶွင်ႇၸီႇ ပၼ်တၢင်းၶႆႈၸႂ် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈပၢႆးၸၢင်ႈ လႄႈ ပၢႆးသၢင်ႈ ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ထိုင် ပီ 2010 လိူၼ်ၵျူႇလၢႆၼၼ်ႉ လႆႈပိုတ်ႇဢွၵ်ႇ လွင်ႈပၼ်ငိုၼ်းၸူး ဢိၼ်ႇတႄးလ်ၵေႃႇပူဝ်ႇရေးသျိၼ်း ဢၼ်ဢမ်ႇၶဝ်ႈၶႂၢင်ႇမၼ်းသေ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ လွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈငိုၼ်းတွင်ႈလႄႈ လွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈဢမ်ႇၶဝ်ႈၶႂၢင်ႇမၼ်းသေ လုၵ်ႉတီႈ ဢႅတ်ႉဢီးၸီႇ လႆႈမၢပ်ႇတၢင်ႇလုမ်းယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇ ၵႄႈလိတ်ႈ လွင်ႈမၢပ်ႇမႆၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တႄးလ် လႆႈသၢႆႈငိုၼ်း တေႃႇလႃႇ 4 လၢၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢိၵ်ႇတင်းတႄးလ်ၵေႃႇပူဝ်ႇရေးသျိၼ်းသေ ၸိူဝ်းပၼ် ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၶွမ်ႇပၼီႇတၢင်ႇၸိူဝ်းၵေႃႈ လႆႈပၼ်တၢမ်ႇငိုၼ်းမႃးယဝ်ႉ။

ပပ်ႉလိၵ်ႈၸိူဝ်းလႆႈ တႅမ်ႈဢွၵ်ႇမႃး မႄးထတ်း

တီႈၼႂ်းပပ်ႉလိၵ်ႈ "လွၵ်းလၢႆး လၢႆးငၢႆးလွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵၢၼ်ၸၢၵ်ႈ ပိူင်မႂ်ႇ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ တႄးလ်လၢတ်ႈဢွၵ်ႇၵမ်းသိုဝ်ႈ" ဢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃး မိူဝ်ႈပီ 1999ၼၼ်ႉ လွင်ႈၸၢတ်ႈပၢၼ်မၼ်း မိူဝ်ႈၵေႃႉလဵၵ်ႉ၊ လွင်ႈမၼ်းတႄႇတင်ႇ ၶွမ်ႇပၼီႇမၼ်း၊ လွင်ႈၶွမ်ႇပၼီႇ ယိုင်ႈယႂ်ႇမႃး လႄႈ လွင်ႈလႆႈၽိတ်းလႆႈပိူင်မႃး တင်း လွင်ႈလီဢဝ် တွၼ်ႈသွၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တႅမ်ႈဝႆႉပႃးယူႇယဝ်ႉ။ ပပ်ႉလိၵ်ႈလၼၼ်ႉ လႆႈတႅမ်ႈၸွမ်းၵၼ်တင်း ၶႅတ်ႉတရိၼ်းၾရႅတ်ႉမၼ်းယဝ်ႉ။

လွင်ႈမၢၵ်ႈမီးလႄႈ လွင်ႈသုၼ်ႇတူဝ် မႄးထတ်း

မိူဝ်ႈပီ 2010 ၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈမႅၵ်ႉၵၸိၼ်းၽေႃႉပိတ်ႉသေ လၢမ်းဝႆႉဝႃႈ လွင်ႈမၢၵ်ႈမီးတႄးလ်ၼႆႉ တေမီး တေႃႇလႃႇ 13.5 ပီႇလီႇယႅၼ်ႇ ဝႃႈၼႆႉယဝ်ႉ။ ယၢမ်းလဵဝ် တႄးၼႆႉ တင်းမႄးၼၢင်းမၼ်း သူႇၸၼ်ႇသေ မီးလုၵ်ႈလၢင်း 4 ၵေႃႉယဝ်ႉ ယူႇသဝ်းဝႆႉတီႈ ဢေႃႇသတိၼ်ႇ တီႈၸႄႈမိူင်းထႅၵ်ႉသႅတ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်ငၢၼ်းပရႁိတ ပုၼ်ႈၵူၼ်းၼမ် မႄးထတ်း

ပီ 1999 ၼၼ်ႉ ဢဝ်လွင်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဝႆႉပိူင်လူင်သေ လႆႈတႄႇတင်ႈမႃး မၢႆႉၶႄႇလ်လႄႈ သူႇၸၼ်ႇၾွင်ႇတေးသျိၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပီ 2000 ၼၼ်ႉ လႆႈပၼ်ၵႂၢမ်းမၼ်ႈမႃးဝႃႈ လုၵ်ႉတီႈ ၾွင်ႇတေးသျိၼ်းၼၼ်ႉသေ တေလူႇတၢၼ်းငိုၼ်းတေႃႇလႃႇ ဢမ်ႇယွမ်း 530လၢၼ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇ ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ် ဢမ်ႇဢဝ် ၼမ်ႉမျၢတ်ႇၼမ်ႉတွၼ်း ဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်တႃႇ ၵူၼ်းမိူင်းယူႇၼႂ်းဝဵင်း တီႈ ဢိၼ်းတီးယႃးလႄႈ ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇၼၼ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈ ၾွင်ႇတေးသျိၼ်းၼၼ်ႉသေ လႆႈလူႇတၢင်းငိုၼ်းတေႃႇလႃႇ 65 လၢၼ်ႉ လူႇတၢၼ်းၸူး ၸၼ်ႉၸွမ်ထႅၵ်ႉသႅတ်ႉ လႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၸုမ်းဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ပၢႆးယူႇလီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ်ၸုမ်းသၢမ်ၸုမ်း ၶွင် မၢႆႉၶႄႇလ် လႄႈ သူႇၸၼ်ႇတႄးလ်ၶဝ် ၸိူဝ်းပဵၼ် သႅၼ်ႇတႃႇတႃႇယုၵ်ႉသုင်လွင်ႈပၢႆးယူႇလီၵၢၼ်ယူႇသဝ်း၊ ႁူင်းႁဵၼ်းၶူၼ်ႉၶႂႃႇ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇတႄးလ်၊ ႁူင်းယႃလုၵ်ႉလၢၼ်းတႄးလ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ လူႇတၢၼ်းမႃးသေ လႆႈၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်မႃး ယူင်ႉသၢင်ႈပၢႆးသၢႆႊၶွမ်ႇပိဝ်ႇတႃႇ ဢၼ်မႂ်ႇလင်ၼိုင်ႈ တီႈၼႂ်းဝၢင်းၸၼ်ႉၸွမ် ထႅၵ်ႉသႅတ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တႄးလ်ၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ မၼ်း ၵမ်ႉၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ တီႈဢၢႆႇယႃႇလႅၼ်ႇ လႄႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈလႆႈၽင်တိုၼ်းလၢင်း တွၼ်ႈတႃႇၵမ်ႉထႅမ် လွင်ႈတႄႇႁဵတ်း ၵၢၼ်ပၢႆးပႆႇၺႃႇၼႆလႄႈ မိူဝ်ႈပီ 2002 ၼၼ်ႉ မၼ်းၼႆႉ ထုၵ်ႇလုၵ်ႉတီႈ ၸၼ်ႉၸွမ်လၢႆးမ်ရတ် သေ ပၼ်ၸုမ်ႈၶူးတွၵ်ႉထႃႇ ၸိုဝ်ႈသဵင်လီပၢႆးသၢႆႊၽၢႆႇပၢႆးမၢၵ်ႈမီၼၼ်ႉယဝ်ႉ​ႄ

လွင်ႈၶဝ်ႈပႃး ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်း မႄးထတ်း

မိူဝ်ႈပီ 2004 ၼၼ်ႉ ၼႂ်းၵႃႈၵူၼ်းလူႇတၢၼ်းငိုၼ်း 53ၵေႃႉ ဢၼ်ၸွႆႈထႅမ် တွၼ်ႈတႃႇ ဢႃႇယုၶၢဝ်းတၢင်းၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈပွၵ်ႈၵမ်းသွင် တႃႇ ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ၵျေႃႉၶျ်တပလိဝ်ႇ ပုတ်ႉသျ် ၼၼ်ႉ တႄးလ် လႆႈၶဝ်ႈပႃးဝႆႉၵေႃႉၼိူင်ႈသေ မၼ်းလႆႈလူႇတၢၼ်းငိုၼ်း တေႃႇလႃႇ သွင်သႅၼ်ႁႃႈ (လွင်ႈလူႇတၢင်းၼႂ်းၶႂၢင်ႇ ဢၼ်သုင်သုတ်း) မႃးၼႆယဝ်ႉ။

ၽိုၼ်ဢိင် မႄးထတ်း