မႅဝ်း: လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈ ၼႂ်းၵႄႈ လွင်ႈၶူၼ်ႉၶႆႈ

Content deleted Content added
No edit summary
ထႅဝ် 11:
 
ၽိူဝ်ႇထိုင်မႃး ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၶိုင်ႈၵၢင် Middle Age ၼၼ်ႉတႄႉ ၵၢမ်ႇၵျမ်ႇမႃႇ မႅဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႅၵ်ႈလၢႆႈၵႂႃႇ တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။ ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၶိုင်ႈၵၢင်ၼၼ်ႉတႄႉ ပိူၼ်ႈသမ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ် ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ မႅဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်သတ်းဢၼ် ႁူမ်ႈၵၼ်ၸွမ်း ၽိူဝ်ႉ၊ ၽီ၊ ၽဵတ်ႇ၊ ပဵၼ်သတ်း ဢၼ်ၺႃး ၶေႃႈၵႂၢမ်းၵိၼ်ႇဝႆႉ ၼႆယဝ်ႉ။ ပိူၼ်ႈယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ၽိူဝ်ႉၽီၶဝ်ၼႆႉ ၽၢမ်းႁဵတ်းပဵၼ် မႅဝ်းသေ မႃးၽၢမ်း မႃးလႅၼ်ၵူၼ်းႁဝ်း ၼႆယဝ်ႉ။ ပိူင်လူင်မၼ်း မႅဝ်းလမ်ၼႆႉ ပဵၼ်တူဝ်ဢမ်ႇလီၼႆသေ ၵႆႉလေႇ ႁႅမ်တၢႆ ၶႃႈတၢႆပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ တမ်ႈတီႈ ပၢင်ပွႆးသဵင်ႉၵျုၼ်ႇ (Saint John Festival) ၼၼ်ႉ မီးၽိင်ႈထုင်း ဢဝ်မႅဝ်းလမ် ၸုတ်ႇၽႆးပႅတ်ႈ တူဝ်လိပ်းမၼ်းယဝ်ႉ။ တႄႇဢဝ် မိူဝ်ႈပၢၼ်ၼၼ်ႉမႃး တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ၵူၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ယုမ်ႇယမ်ဝႆႉဝႃႈ မႅဝ်းလမ်ၼႆႉ ပဵၼ်မႅဝ်းဢမ်ႇလီၼႆယဝ်ႉ။
 
ဥရောပတိုက်မှာ ကြောင်များကိုညှင်းဆဲသတ်ဖြစ်နေတဲ့အချိန်အခါမှာပဲ အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသမှာတော့ ကြောင်များဟာ နှစ်သက်ဖွယ်ရာ အိမ်မွေးအကောင်လေးများ ဖြစ်နေခဲ့ပါတယ်။ ၁၈ ရာစုအရောက်မှာတော့ ဥရောပမှာကြောင်များရဲ့ကံကြမ္မာ ပြောင်းလဲလာခဲ့ပါတယ်။ ကြောင်များကို အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များအဖြစ်မွေးမြူလာခဲ့ကြပြီး လူအများရဲ့ နှစ်သက်ချစ်ခင်ခြင်းကို ကြောင်များရရှိခဲ့ကြပါတယ်။
 
ၵၢပ်ႈပၢၼ် ၽွင်းဢၼ် မိူင်းယူးရူပ်ႉယဝ် လီၸင်းမႅဝ်းသေ မိပ်ႇငႅၼ်းၶႃႈႁႅမ်တၢႆ မႅဝ်းယူႇၼၼ်ႉ တမ်ႈတီႈ ၵုၼ်ၵၢင်ဢေးသျႃးၼၼ်ႉတႄႉ ဢွၼ်ၵၼ်ဢဝ်မႅဝ်း ႁဵတ်းပဵၼ် သတ်းလီႁၵ်ႉသေ ဢဝ်လဵင်ႉလူတီႈႁိူၼ်းယူႇယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 18 ၵၢမ်ႇၵျမ်ႇမႃႇ မႅဝ်း တမ်ႈတီႈ ယူးရူပ်ႉၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းလႅၵ်ႈလၢႆႈမႃးၶိုၼ်းယဝ်ႉ။ ပိူၼ်ႈၶိုၼ်းဢွၼ်ၵၼ် ဢဝ်မႅဝ်းလဵင်ႉလူ တီႈႁိူၼ်းသေသေ ဢွၼ်ၵၼ်ႁၵ်ႉႁွမ်မႅဝ်းယဝ်ႉ။
Line 19 ⟶ 17:
 
ပိၵ်ႉသမ်ႉ ထုင်းၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈၶဝ် မီးဝႆႉဝႃႈ မႅဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းၶဝ်ႁၵ်ႉ မႃၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၸၢႆးႁၵ်ႉ ၼႆသေတ ၵူၼ်းၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ ၸိူင်ႉၼင်ႇ သႃႇဝိၼ်ႇၸတၢၼ်ႇၶျႃႇၶျီႇ၊ မၢၵ်ႉၶ်ထဝိင်း၊ သႃႇဢၢႆးသႅတ်ႉၼိဝ်ႇတၢၼ်ႇ၊ ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢေႇပရႃႇႁိၼ်ႇလိၼ်ႇၶုၼ်း ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းႁၵ်ႉမႅဝ်းယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢလႅၵ်ႉၸၼ်းတႃႈ တီႇၵရဵၵ်ႉ၊ ၵိဝ်းလႅတ်ႉသီႇၸႃႇ၊ ၵျိၼ်ႇၵျိတ်ႉၶၢၼ်ႇ၊ ၼပူဝ်ႇလီႇယွၼ်ႇလႄႈ ဢတွတ်ႉႁိတ်ႇလိူဝ်ႇၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ သမ်ႉပဵၼ် ၵူၼ်းၸင်းမႅဝ်းယဝ်ႉ။ ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်း ဢၼ်ၶႂ်ႈဢုပ်ႇပိူင်ႇ တင်းၵမ်ႇၽႃႇ၊ ပဵၼ်ၵူၼ်းႁူဝ်ၶႅင်သေ ဢမ်ႇမေႃပွင်ႇၸႂ်ပၼ် မႅဝ်း။
ကြောင်တွေကလည်းကြောင်ချစ်သူများကိုသာချစ်ခင်တတ်ကြပါတယ်။ ကြောင်ချစ်သူများ ကလွဲလို့ကြောင်များရဲ့ ချစ်ခင်မှုကိုမရနိုင်ကြပါဘူး။
 
မႅဝ်းၵေႃႈ ၶိုၼ်းမေႃႁၵ်ႉ ၵူၼ်းဢၼ်ႁၵ်ႉၶဝ်ၼၼ်ႉၵူၺ်း၊ ၵေႃႉဢၼ်ဢမ်ႇႁၵ်ႉမႅဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇလႆႈ တၢင်းႁၵ်ႉမႅဝ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် ဢဵင်းၵလဵတ်ႈ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၶျႃးလ်ၸ်တိၵ်ႉၶႅၼ်ႇၼၼ်ႉ လၢတ်ႈဝႃႈ "သူးလၢပ်ႈ ဢၼ်ႁၵ်ႉမႅဝ်းတူဝ်ၼိုင်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်သူးလၢပ်ႈ ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ" ၼႆလႄႈ တေလႆႈႁၼ် တၢင်းႁၵ်ႉ ၼႂ်းၵႄႈၵၢင် မႅဝ်းလႄႈ ၵူၼ်းယူႇ။ ၵေႃႉဢၼ်ႁၵ်ႉမႅဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵေႃႉဢၼ်မီး ၼမ်ႉၸႂ်ဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈသေ ပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ် သူင်ႁၵ်ႉ ပၢႆးမွၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ကြောင်သည် ခွေးကဲ့သို့ လူနှင့် ရင်းရင်းနှီးနှီး နေထိုင်သော အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ခွေးနှင့်ကြောင်တို့၏ အပြု အမူများမှာ လုံးဝမတူကြချေ။ ခွေးသည် မိမိအရှင်သခင်၏ ပစ္စည်းဥစ္စာကို အသက်စွန့်၍ စောင့်ရှောက်ကာကွယ်တတ်သည်။ သခင်အပါးမှ ထက်ကြပ်မကွာ လိုက်တတ်သည်။ သခင်အား အမြီးနန့်လျက် အားရဝမ်းသာ ခရီးဦးကြိုလည်း ပြုတတ်သည်။ ထိုသို့ ကျေးဇူးသိတတ်မှုကြောင့် လူတို့၏ ခင်မင်အားကိုးခြင်း ကို ခံယူရပေသည်။ ကြောင်မှာမူ သခင်အပါးသို့ မချဉ်းကပ်၊ အမြီးနန့်ခြင်း၊ ကြိုဆိုခြင်းလည်း မလုပ်တတ်ပေ။ ကြောင်သည် ကျွန်ုပ်တို့နှင့်အတူ အိမ်တွင်နေထိုင်ခြင်းမှာ လူတို့၏အယုအယ ကို ခံယူလိုသောကြောင့်ပင် ဖြစ်၏။ အိမ်တွင်နေသည့်အခါ များသောအားဖြင့် နွေးသောနေရာမျိုးတွင် ချောင်ကုပ်၍ နေတတ်သည်။ လူတို့နှင့် များစွာရင်းနှီး ရောနှောခြင်းမရှိ။ အကယ်၍ ရောနှောနေပြန်ကလည်း ခင်မင်မှုကြောင့် မဟုတ်ဘဲ များသောအားဖြင့် စားစရာတစ်ခု⁠ခုကို အလိုရှိ၍သော်၎င်း၊ လူတို့၏ကိုယ်ငွေ့ကို ခံယူလို၍သော်၎င်း၊ နေခြင်းသာ ဖြစ် သည်။ လူတို့ကို ကျေးဇူးတုံ့ပြန်ခြင်း မရှိလှပေ။ ကြောင်သည် အိမ်တွင် နှောင့်ယှက်ဖျက်ဆီးနေသော ကြွက်များကို ဖမ်းဆီး တတ်သည်။ သို့သော် သူ့ဆန္ဒအလျောက် ဖမ်းယူခြင်းမျှသာ ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့်ပင် 'ခွေးသည် လူကိုခင်၍၊ ကြောင်မှာ အိမ်ကိုသာ ခင်သည်'ဟု ဆိုစမှတ်ပြုကြ ပေသည်။ ကြောင်ကား သားရဲတိရစ္ဆာန် မျိုးရင်းကြီးထဲက ဖြစ်၏။ ခြင်္သေ့နှင့် ကျားတို့မှာ ကြောင်၏ မျိုးရင်းဝင်များ ဖြစ်ကြသည်။ ထို့ကြောင့်ပင် ကြောင်သည် အိန္ဒြေကြီးလှလျက် မိမိ၏ဇာတိ မာန်ကိုလည်း မဖျောက်နိုင်ဘဲ၊ အခွင့်ကြုံမည့်အခါများတွင် အစွမ်းပြလေ့ရှိသည်။ ကြောင်၏မျိုးရိုးစဉ်ဆက်မှာ အထူးသဖြင့် အမဲလိုက် ကောင်းလေသည်။ ကြောင်၏ပုံသဏ္ဌာန်ကို ကြည့် လျှင်လည်း အမဲလိုက်ရာ၌ လျင်မြန်ပေါ့ပါးအောင် သဘာဝက ဖန်တီးပေးထားပုံကို တွေ့နိုင်သည်။
 
မႅဝ်းၵေႃႈ တေႃႈမိူၼ်မႃ ဢၼ်ၵူၼ်းႁဝ်း ဢဝ်လဵင်ႉလူဝႆႉ တီႈႁေႃ တီႈႁိူၼ်းၼင်ႇၵၼ်ၵူၺ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈယူႇသဝ်း ၵိၼ်သၢင်ႈ မႃလႄႈ မႅဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်။ မႃၼႆႉ ၸုၼ်ႉသၢႆၸႂ်သေ မေႃပႂ်ႉပႃး ၵႅၼ်ႇၶႄပၼ် ၶူဝ်းၶွင်ၸဝ်ႈမၼ်း၊ ဢမ်ႇၽၢတ်ႇ ဢမ်ႇယၢၼ်ၸဝ်ႈမၼ်းသေ မေႃၸွမ်းၵႂႃႇပႆ။ မေႃၶွၼ်းႁၢင် တွပ်းႁူသေ ႁပ်ႉႁူမ်ၸူမ်းတွၼ်ႈ ၸဝ်ႈမၼ်းယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ၵူၼ်းႁဝ်းၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ် ႁၵ်ႉမႃလိူဝ်တွၼ်းတႄႉတႄႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မႅဝ်းၼႆႉတႄႉ ဢမ်ႇမႃးယူႇၸမ် ၸဝ်ႈမၼ်း။ ဢမ်ႇမေႃႁပ်ႉတွၼ်ႈ ဢမ်ႇမေႃ ဢွၼ်ႈဢႅၼ်ႈၵူၼ်း။ မႅဝ်းယူႇၸွမ်းၵူၼ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၶဝ်ၵူၺ်း ၶႂ်ႈပႂ်ႉႁပ်ႉဢဝ် ဢၼ်ၵူၼ်း လူႁၼ်လုမ်းလႃးၶဝ်ၼၼ်ႉၵူၺ်း။ တမ်ႈတီႈ ႁိူၼ်းၼၼ်ႉ မႅဝ်းၼႆႉ ၵႆႉၶူတ်းယူႇၸွမ်း တီႈဢုၼ်ႇ တီႈႁိမ်းၽီးၽႆးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပိၵ်ႉသမ်ႉ ၶဝ်မႃးၸမ်ၵူၼ်းၼႆသေတႃႉ ၺႃးမိူဝ်ႈ ၶဝ်ၶႂ်ႈယွၼ်းၵိၼ်၊ ၺႃးမိူဝ်ႈ ၶဝ်ၵတ်းသေ ၶႂ်ႈမႃး သေႃႉၼိူဝ်တၵ်း ၶႂ်ႈလႆႈထၢတ်ႈဢုၼ်ႇ တီႈၵူၼ်းၵူၺ်း။ မႅဝ်းၼႆႉ မေႃၺွပ်းၼူ ဢၼ်မႃးၵဝ်းၶူဝ်းႁိူၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၼူပဵၼ်တၢင်းၵိၼ်ၶဝ်လႄႈ ၶဝ်ၸင်ႇၺွပ်းၵိၼ်ၼူ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ပိူၼ်ႈၸင်ႇဝႃႈ "မႃၼႆႉ မိုတ်ႈၵူၼ်း၊ မႅဝ်းၼႆႉ မိုတ်ႈႁိူၼ်း" ၼႆယဝ်ႉ။ ငိူၼ်ႈၶိူဝ်းမႅဝ်းၼႆႉ တိုၼ်းပဵၼ်သတ်းႁၢႆႉလိူင်းလူင်ၼၼ်ႉသေ ပဵၼ်ၼႂ်းၶိူဝ်း သၢင်ႇသီႈ လႄႈ သိူဝ်ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ် မႅဝ်းၼႆႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ဢိၼ်ႇတရေႇၶဝ် ယႂ်ႇ ဝႃႈၼႆသေတႃႉ ၸႃႇတိမၢၼ်ႇၶဝ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇယွမ်းဢမ်ႇႁၢႆ။ ပေႃးဝႃႈ မီးလွင်ႈတၢင်းမႃႈၸိုင် ၵိုင်ႇလီဝၵ်ႉၵေႃႈဝၵ်ႉ၊ ၵိုင်ႇလီယၢႆးၵေႃႈယၢႆး၊ ၵိုင်ႇလီၶူပ်းၵေႃႈ ၶူပ်း၊ ၵိုင်ႇလီ ထင်ႇၵေႃႈထင်ႇယဝ်ႉ။ သၢႆၶိူဝ်းမႅဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်သၢႆၶိူဝ်း ဢၼ်မေႃလမ်းၺွပ်း တူဝ်ထိူၼ်ႇလႄႈ ပေႃးတူၺ်း မႅဝ်းၸိုင် ႁၢင်ႈၽၢင်ၶဝ်ၼၼ်ႉ မဝ်တူဝ်ဝႆႉသေ လႅတ်းလႅင်ႈ တႃႇတေလမ်းၺွပ်း တူဝ်ထိူၼ်ႇတူဝ်သတ်းယူႇ၊ ဢၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်လူၺ်ႈ သၽႃႇဝၶဝ်ယဝ်ႉ။
ကြောင်၏ကိုယ်ခန္ဓာကို လေ့လာလျှင် လုံးသောဦးခေါင်း၊ ရှည်လျားသေးသွယ်သောကိုယ်၊ တိုတုတ် သန်မာသော ခြေ လက်၊ အဖျားသွယ်သော အမြီးတို့ကို တွေ့ရပေမည်။ ခြေဖဝါး အောက်တွင် လမ်းလျှောက်သည့်အခါ အသံမကြားရအောင် ပျော့ပျောင်းသောအသားဖု ခံထားလျက်ရှိသည်။ ကြောင်လက် သည်းများမှာ ထက်မြက်မာကြော၍ အသုံးမလိုသည့်အခါ ဝှက် ထားနိုင်သည်။
 
ဢဝ်ၶိုၼ်းမႃးတီႈ "https://shn.wikipedia.org/wiki/မႅဝ်း"