မႃ: လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈ ၼႂ်းၵႄႈ လွင်ႈၶူၼ်ႉၶႆႈ

Content deleted Content added
m rm extra title, rm line breaks
No edit summary
ထႅဝ် 75:
 
မႃၼႆႉ လႆႈၸႂ်ယႂ်ႇယူႇတႄႉယဝ်ႉ။ လၵ်းလႅမ်ႁူႉၶေႃႈၼႃႇ ဝႃႈၼႆသေတႃႉ ပေႃးလဵင်ႉၶဝ်ႈ ဢွႆႇၶဝ်ႈ လၢႆလၢႆလႄႈ ဢမ်ႇလၵ်းလႅမ်လႆႈၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ၵေႃႉဢၼ်ၶႂ်ႈလဵင်ႉမႃၼၼ်ႉ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း တေလႆႈလိူၵ်ႈႁႃ မႃၶိူဝ်းၸႅတ်ႈၸၢင်ႇ ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၶႂ်ႈလႆႈၼၼ်ႉသေ တေလႆႈဢဝ်လဵင်ႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ တိုၵ်ႉလႆႈႁူဝ်လိူၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ တေလႆႈဝႆႉၸႂ်ယႂ်ႇၸႂ်ယၢဝ်းသေ သွၼ်ပၼ် ၽိုၵ်းပၼ် ႁႂ်ႈၶဝ် မေႃထွမ်ႇၵႂၢမ်း၊ ၸႂ်ႉသင် ႁႂ်ႈမေႃႁဵတ်း၊ ႁႂ်ႈမေႃၸွမ်း မၢႆမီႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၂)</ref>
 
မႃၼႆႉမီးလၢႆမဵဝ်း‘မႃႁိူၼ်း’၊ မႃထိူၼ်ႇ၊ မႃလိၼ်၊ မႃဝွတ်းဝေႃႉ၊ မႃႁႅဝ်၊ မႃၼႆး’ၼႆ မီးလၢႆသႅၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ မႃသႅၼ်းလႂ်ၵေႃႈ ၵမ်ႈၼမ် ပဵၼ်ဢၼ်ယူႇၸွမ်းမူႇ၊ ၸွမ်း ၽုင်ယဝ်ႉ။ ပေႃးၺႃးၶဵၼ်ၵေႃႈ ၸွႆႈၵၼ်လိုပ်ႈလူၺ်းၶူပ်း ယဝ်ႉ။ ပေႃးမိူဝ်ႈၵိၼ်တႄႉ ဢမ်ႇသူႈႁူမ်ႈၵၼ်ၵိၼ်၊ ၵႆႉၶင်းတေႃႇၵၼ်၊ ၽႂ်ႁႅင်းယႂ်ႇၽႂ်လႅတ်းၵေႃႈ မၼ်းလႆႈ ၵိၼ်ဢွၼ်တၢင်းယဝ်ႉ။ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈတၢင်းၵိၼ်ၼႆႉ လႆႈဝႃႈၽုၵ်ႉႁိတ်ႉ၊ မၵ်ႉၶႅဝ်း မၵ်ႉၼိူဝ်ႉ၊ မၵ်ႉဢၼ်တူႇ ဢၼ်ၼဝ်ႈၵမ်ႈၼမ်၊ ဢၼ်ၵူၼ်းႁဝ်းဝႃႈ“လီႁင်ႈလီမိူဝ်ႇ”ၼၼ်ႉ ပဵၼ်တၢင်းၵိၼ်လီတၢင်းၵိၼ်ဝၢၼ်ၶဝ်ယဝ်ႉ။ တူၺ်းဢဝ်မႃထိူၼ်ႇၶဝ် ပေႃးတႃႇႁႃၵိၼ် တၢင်းၵိၼ် လိုပ်ႈတူဝ်သတ်းတႄႉ လိုပ်ႈၸွမ်းၵၼ် ပဵၼ်ၽုင်ယူႇယဝ်ႉ။
မႃႁိူၼ်းၼႆႉ ၽႂ်လဵင်ႉၶဝ်ႈမၼ်းၵေႃႈ ပဵၼ်ၸႂ်မၼ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးၸဝ်ႈမၼ်းႁၵ်ႉမၼ်းၵေႃႈ မၼ်းမေႃ ႁၵ်ႉ ၶိုၼ်းၸဝ်ႈမၼ်းသေ မီးသတ်ႉၸႃႇၼိူဝ်ၸဝ်ႈ မၼ်း တႄႉ ꧦ။ မၢင်မိူင်း မိူၼ်ၼင်ႇ- မိူင်းဢိင်းၵလဵတ်ႈၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ်လဵင်ႉမႃ၊ သွၼ်ပၼ်မႃသေ ႁႂ်ႈလုမ်းလႃးၵူၼ်း ၶိုၼ်း၊ ၵူၼ်းဢမ်ႇမီးလုၵ်ႈလၢင်းၶဝ်၊ ၵူၼ်းထဝ်ႈၶဝ် ၸိူဝ်း ဢၼ်လုၵ်ႈလၢင်းပွႆႇပႅတ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈဢဝ်မႃလၵ်းလႅမ် မႃး ႁဵတ်းၵေႃႉၶဝ်ယဝ်ႉ။ လႆႈႁူႉဝႃႈ ၶူပ်ႇပီ မႃဢၼ်လႆႈလိုဝ်ႈ ၵၢၼ်(ပိၼ်ႇၸိၼ်ႇ)ၼၼ်ႉ မီးယူႇသီႇမိုၼ်ႇတူဝ်ပၢႆ ၼႆယဝ်ႉ။
 
 
မႃၼႆႉ ပဵၼ်သတ်းဢၼ်လီႁၵ်ႉၵေႃႈၸႂ်ႈ၊ ဢၼ်လီ ၸင်းၵေႃႈပဵၼ်ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၶဝ်မေႃၶူပ်းၵူၼ်းလႄႈ လီၸင်း၊ ယွၼ်ႉၶဝ်မေႃၵႅတ်ႇၶႄ ႁႄႉၵင်ႈၽေးၶဵၼ်လႄႈ လီႁၵ်ႉ။ ယွၼ်ႉပဵၼ်သတ်းလႄႈ ၼႂ်းၵၢၼ် မူၼ်ႈလူၺ်ႈ ၵႃႇမၼၼ်ႉ ဢမ်ႇဝႆႉပေႃႈဝႆႉမႄႈ၊ ဢမ်ႇႁူႉဝႃႈပဵၼ်ပီႈပဵၼ် ၼွင်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ် ၵူၼ်းႁဝ်း ပေႃးၺႃးၵူၼ်းယွၵ်း ၵေႃႉ ဢၵျၢင်ႉဢမ်ႇလီၼၼ်ႉ ၵႆႉလႄႇပွင်ႉထႃႉလႃႇၵၼ်ဝႃႈ “ဢၢႆႈမႃ၊ ဢေးမႃ” ၼႆလူင်ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶဝ် ၸွမ်းၵႃႇမၼႆႉ မီးၶၢဝ်းမၼ်း၊ ပေႃးဢမ်ႇၸႂ်ႈလိူၼ်မၼ်း ၶဝ်ဢမ်ႇၸွမ်း။ ၼႆႉတေလႆႈဝႃႈ ပိူင်မႃ၊ ၵူတ်းမၢႆမႃၶဝ် ၼႆၵေႃႈ ဝႃႈလႆႈယဝ်ႉ။ ၶႂ်ႈဝႃႈႁို0်ဝႃႈ ‘မႃ’ၼႆႉ ပဵၼ်သတ်း လႄႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈတႅၵ်ႈၼမ်ႉၵတ်ႉၶဝ်မိူၼ်ၵူၼ်း၊ ဢၼ် လီယွင်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ၼမ်ႉၸႂ်ၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
 
== ပိုၼ်းၶုၼ်မႃႁၵ်ႉၶိူဝ်း==
မႃၼႆႉ ပဵၼ်သတ်းဢၼ်မေႃႁၵ်ႉၶိူဝ်းမဵဝ်းၼိုင်ႈ၊ ပေႃး တူၺ်းၶိုၼ်း ၼႂ်းပိုၼ်းၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈၵေႃႈ ယၢမ်ႈပဵၼ် မႃသေ ၸွႆႈထႅမ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းမၼ်းၸဝ်ႈမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၼေႃႇ ၶမ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဢၵုသူဝ်ႇၵၢမ်ႇလႄႈ လႆႈတႄႇ သၼ်ႇထႄႇ ၼႂ်းတွင်ႉမႃယဝ်ႉ။ ပၢၼ်ၼၼ်ႉ မႅၼ်ႈမိူဝ်ႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ‘ပရမ်ႇမတတ်ႈ’ ဢုပ်ႉပိူင်ႇ ၽွင်းငမ်း မိူင်း ပႃႇရၼသီႇယဝ်ႉ။ မီးဝၼ်းၼိုင်ႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ၶီႇလေႃႉမ ႁၢင်ႈၶိူင်ႈသေ ဢွၵ်ႇဢႅဝ်ႇလႄႇ သူၼ်သိူဝ်းယဝ်ႉ။ ယၢမ်း မိူဝ်ႈပွၵ်ႈမႃးၶိုၼ်းသေ ဢဝ်ၶိူင်ႈလေႃႉမ ဝႆႉၼႂ်းဝၢင်းႁေႃ ယဝ်ႉ။ ၶမ်ႈၼၼ်ႉ ၽူၼ်လူင် သမ်ႉတူၵ်းမႃးလႄႈ ယမ်း ပႃးၸိူၵ်ႈၼင်မတ်ႉၶၢတ်ႈၶိူင်ႈလေႃႉမယဝ်ႉ။
ယၢမ်းတဵင်ႈၶိုၼ်းၼၼ်ႉ မႃၼႂ်းႁေႃၶဝ် လႆႈဢၢႆတူႇ ၼႆႈၼင်ၶၢတ်ႈလေႃႉမၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ် လူင်းမႃးၶူပ်းၵဵဝ်ႉၵိၼ်ပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ ပေႃးမိူင်းလႅင်းမႃး ၵူၼ်း ၼႂ်းႁေႃၶဝ် လူင်းမႃးႁၼ်လေႃႉမၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၼၼ်ႉ မႃၶဝ်ၶူပ်းၵိၼ်ဝႆႉလႄႈ ၸင်ႇမိူဝ်းလဝ်ႈဝႃႈ
*“ၸဝ်ႈမုၼ်ယႂ်ႇ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းတီႈၶႃႈ၊ ၸိူၵ်ႈၼင် ၶၢတ်ႈလေႃႉမၸဝ်ႈႁဝ်းၼၼ်ႉ မႃႁၢႆႉၶဝ် ၶူပ်းၵိၼ်ပႅတ်ႈ မူတ်းယဝ်ႉၶႃႈ” ၼႆယဝ်ႉ။ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၵေႃႈ ၸႂ်လမ်သေ ပူင်ဝႃႈ
*“ႁၼ်မႃတီႈလႂ် ႁႅမ်တၢႆတီႈၼၼ်ႈတႃႉ” ၼႆယဝ်ႉ။ တေႇဢဝ်ၼၼ်ႉမႃး ၽုင်မႃၶဝ် လႆႈလုယႂ်ႇတၢႆၼမ်တႄႉ တႄႉယဝ်ႉ။ မႃၸိူဝ်း ဢၼ်ပၢႆႈတၢႆၼၼ်ႉ ၸင်ႇၵႂႃႇၸူး ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈၶုၼ်မႃ တီႈႁိမ်းပႃႇႁဵဝ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးၺႃးတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၼႆ လွင်ႈလႅၼ်ႈႁႃ တီႈပိုင်ႈဢိင် ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၼႆႉ ပဵၼ်ၾိင်ႈမၼ်းယဝ်ႉ။
 
==ပၢင်ၵုမ်မႃ==
မႃၶဝ်ၵေႃႈ ပၢႆႈၽေးသေဢွၼ်ၵၼ်မႃးတုမ်ၵၼ် တီႈပႃႇႁဵဝ်ႈ လၢတ်ႈၼႄလွင်ႈတၢင်းမၼ်းတီႈၸဝ်ႈၶုၼ်မႃဝႃႈ
*“ယၢမ်းလဵဝ် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း မိူင်းပႃရႃႇၼသီ ၸႂ်လမ် ယွၼ်ႉမႃၶဝ် ၶူပ်းၵိၼ်ပႅတ်ႈၸိူၵ်ႈၼင်ၶၢတ်ႈလေႃႉမ မၼ်းလႄႈ ၸႂ်ႉၶႃႈႁႅမ်မႃတၢႆပႅတ်ႈမူတ်း” ၼႆဢေႃႈ။ ယၢမ်းလဵဝ်မႃႁဝ်းၼႆႉ လုယႂ်ႇတၢႆၼမ်၊ ပဵၼ်ၶဵၼ်လူင် တႄႉတႄႉဝႃႈဢေႃႈ”ၼႆယဝ်ႉ။ ၼေႃႇၸဝ်ႈၶုၼ်မႃ ၸင်ႇဝူၼ်ႉဝႃႈ
*“ၼႂ်းႁၢင်ႈႁေႃဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ၵူၼ်းပႂ်ႉမၼ်း မီးၵူႈၶၢဝ်း ယၢမ်း တႃႇမႃတၢင်းၼွၵ်ႈ တေၶဝ်ႈမိူဝ်း ၼႂ်းဝၢင်းႁေႃၼႆႉ တိုၼ်းဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ။ ဝႃႈဢမ်ႇဝႃႈၵေႃႈ တိုၼ်းပဵၼ် မႃ ၼႂ်းႁေႃၶဝ် ၵိၼ်ၶိုၼ်းၵူၺ်း။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ မႃၸၢင်ႈလၵ်ႉ သမ်ႉဢမ်ႇထူပ်းၽေး၊ မႃးမၢပ်ႇၼေးမႃလီ လႄႈ ဢၼ် ဢမ်ႇမီးတၢင်းၽိတ်းၼၼ်ႉ သမ်ႉလႆႈတၢႆ၊ ဢၼ်မီးတၢင်းၽိတ်း သမ်ႉလႆႈယူႇလီၵိၼ်ၵျေႃႇယဝ်ႉ၊ သင်ဝႃႈ ၵဝ်တိ ၺွပ်းၽူႈလၵ်ႉသေ ၼႄလႆႈၶုၼ်ႁေႃၶမ်း လူႇပၼ်သၢႆ ၸႂ်ၽုင်မႃႁဝ်းတင်းၼမ်ၸိုင် တေလီတၢၼ်ႇႁိုဝ်ၼေႃး” ၼႆယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈ ၸင်ႇပၼ်ႁႅင်းၸႂ်ၶဝ်ဝႃႈ
*“သူယႃႇပေၵူဝ်သင်၊ ၵဝ်တေၶိုင် ယႃႇႁႂ်ႈထူပ်းၽေး ၼၼ်ႉယူႇ၊ ၸူဝ်ႈၵဝ် ပႆႇထူပ်းၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၼႆႉ ပႂ်ႉဝႆႉတီႈ ၼႆႈၵွၼ်ႇ” ၼႆသေ ဝူၼ်ႉၶိုၼ်းပႃႇရမီႇ ဢၼ်လႆႈသၢင်ႈ မႃး၊ ဢဝ်မဵတ်ႉတႃႇတြႃးၼၢမ်းၼႃႈ၊ တိတ်ႉထၢၼ်ႇဝႃႈ ၼႂ်းၸႂ်
“ယႃႇႁႂ်ႈၽႂ်ဢဝ်မၢၵ်ႇႁိၼ် ၶွၼ်ႉပေႃႉၼၢၵ်ႈၵဝ်လႆႈ သေၵမ်း” ၼႆသေ ၶဝ်ႈၵႂႃႇ ၼႂ်းဝဵင်းတူဝ်လဵဝ်ႁင်းၵူၺ်း ယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းဢၼ်ႁၼ်မၼ်းသေ ၸႂ်လမ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇမီး သေၵေႃႉ။ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၵေႃႈ ၼင်ႈၼိူဝ်တင်ႇၽူႈထတ်း သိၼ်သေ ပူင်ၶေႃႈၸိသင်ႇ ႁႂ်ႈၶႃႈႁႅမ်မႃယူႇယဝ်ႉ။ ၶုၼ်မႃ ၵေႃႈ လၵ်ႉလွတ်ႉသွတ်ႉသႅတ်ႉလႅၼ်ႈ ၶဝ်ႈတႂ်ႈပလၢင်ႇ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းယဝ်ႉ။ ယၢမ်းၼၼ်ၵူၼ်းၶဝ် ၶတ်းၸႂ် ဢၢင်ႈတိၺွပ်းမၼ်းလႄႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ၸင်ႇႁၢမ်ႉတၢပ်ႈ ၶဝ်ဝႆႉယဝ်ႉ။
 
ၶုၼ်မႃႁတ်းႁၢၼ် ပၼ်ႁႃၵႄႈလိတ်ႈ
ၼေႃႇၸဝ်ႈၶုၼ်မႃၵေႃႈ လိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉသေ ၽုတ်းဢွၵ်ႇမႃး တႂ်ႈပလၢင်ႇၶုၼ်ႁေႃၶမ်းသေ ဝႆႈသႃၼပ်ႉ ယမ်ထၢမ်ဝႃႈ “ၸဝ်ႈႁဝ်းတီႈၶႃႈ၊ ၸဝ်ႈႁဝ်းၸႂ်ႉၶႃႈႁႅမ်တၢႆ မႃတင်းမူတ်း ꧦၼႆၶႃႈႁႃႉ”ၼႆယဝ်ႉ။
“ၸႂ်ႈဢိူဝ်ႈ၊ ၵဝ်ၸႂ်ႉဢဝ်တၢႆသဵင်ႈ ꧦဢိူဝ်ႈ”
“ယွၼ်ႉတၢင်းၽိတ်းသင်လႄႈ ၸႂ်ႉၶႃႈႁႅမ်တၢႆၶႃႈ လႃႇ?”
“ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၶဝ် ၶူပ်းၵိၼ်ၼင်ၶၢတ်ႈ လေႃႉမၸိူၵ်ႈ မႃႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉဢိူဝ်ႈ”
“ပဵၼ်မႃတူဝ်လႂ်ၶူပ်းၼႆ ၸွင်ႇၸဝ်ႈႁဝ်းႁူႉ တူဝ် မၼ်းၶႃႈႁႃႉ?”
“ၵဝ်ဢမ်ႇႁူႉၼင်ႇၵဝ်ႇ”
“ပေႃးဢမ်ႇႁူႉဝႃႈပဵၼ်တူဝ်လႂ်ၼႆတႄႉ ꧦ ၵႃႈပဵၼ်မႃ သမ်ႉၸႂ်ႉဢဝ်တၢႆမူတ်း ꧦၼၼ်ႉဢမ်ႇသၢင်ႇထုၵ်ႇၶႃႈယူဝ်ႉ”
“ၼင်ၸိူၵ်ႈလေႃႉမၵဝ်ၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈမၼ်းပဵၼ်မႃၶူပ်း လႄႈ ၵႃႈပဵၼ်မႃၼႆႉ တေလႆႈ ၸႂ်ႉဢဝ်တၢႆမူတ်းယဝ်ႉ။
“ပေႃးၼၼ် ၵႃႈပဵၼ်မႃႁိူၼ်းတင်းသဵင်ႈ ၸိူဝ်း ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢဝ်တၢႆမူတ်း ꧦၶႃႈႁႃႉ? ဢမ်ႇၼၼ် ၸိူဝ်း ဢၼ်လွတ်ႈတၢင်းၶႃႈတၢႆၵေႃႈမီးယူႇၶႃႈႁႃႉ?”
“မီးဢိူဝ်ႈ၊ မႃၼႂ်းႁေႃ၊ ၼႂ်းႁိူၼ်းတႄႉ ဢမ်ႇဢဝ်တၢႆ ၼင်ႇၵဝ်ႇ”
“ပေႃးၼၼ် ၸဝ်ႈႁဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းလိူၵ်ႈၼႃႈ၊ တူၺ်းၼႃႈလဵၵ်ႉၼႃႈယႂ်ႇ ၸွမ်းဢၵတိသေ တႅပ်းတတ်း ၶႃႈယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၶႃႈပွင်ႇၸႂ်တႄႉ ပေႃးၸွမ်း ဢၵတိလိူၵ်ႈ ၼႃႈသေႁဵတ်းၼႆႉ ဢမ်ႇသၢင်ႇထုၵ်ႇ။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶုၼ် ၸွမ်းတြႃး၊ မဵဝ်းၸဝ်ႈၶုၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ တေလႆႈႁႃ လွင်ႈ တၢင်းဢၼ်ၽိတ်း ဢၼ်ထုၵ်ႇမၼ်းတႄႉ ꧦသေ တႅပ်း တတ်းသိုဝ်ႈ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈမၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇယႃႇၸူႇ ၼၼ်ႉၶႃႈဢေႃႈ။ ပေႃးၵေႃႉဢၼ်ႁဝ်းႁၵ်ႉ သမ်ႉဝႆႉ၊ ၵေႃႉ ဢၼ်ႁဝ်းၸင်း သမ်ႉႁႅမ်၊ ပဵၼ်လၢႆးလၵ်းလိင်းၵူတ်ႉ ငေႃးၵူၺ်း။ မႃႁိူၼ်းသမ်ႉဢမ်ႇဢဝ်တၢႆ၊ မႃၶေႃႉ မႃၵၢင် လၢႆ ၸိူဝ်းဢမ်ႇမီးတီႈပိုင်ႈဢိင်ၵူၺ်းလႆႈတၢႆလၢႆ ꧦပေႃးၼႆ တႄႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ၸႂ်ႉၶႃႈႁႅမ်မႃတင်းမူတ်း၊ လႆႈဝႃႈ လိူၵ်ႈ ႁႅမ်မႃၵၢင်လၢႆၵူၺ်း” ႁွင်ႉပၢဝ်ႇၼင်ႇၼႆသေ လဝ်ႈဝႃႈ
“ၸဝ်ႈမုၼ်ယႂ်ႇၶုၼ်ႁေႃၶမ်းတီႈၶႃႈ၊ ၵၢၼ်ဢၼ် ၸဝ်ႈႁဝ်းႁဵတ်း မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၸွမ်းတြႃးသေ ဢိတ်း”ၼႆသေ ႁွင်ႉၵႂၢမ်းဝႃႈ
“မႃႁေႃမႃႁိူၼ်းၼႆႉ လဵင်ႉဝႆႉလီငၢမ်း၊ ၽၢင်ငၢမ်း ႁႅင်း ၶိူင်ႇ၊ ၽူႈဢုပ်ႇပိူင်ႇၶဝ် ဢမ်ႇဢဝ်တၢႆလႃး ꧦ။ ၸိူဝ်းႁႃး ဢမ်ႇမီးၵေႃႉလူ၊ ၼွၼ်းထူၸွမ်းတၢင်း၊ ဢဵၼ်ႁႅင်းဢမ်ႇ တဵမ် ပိူၼ်ႈၸႂ်ႉမႃးၶႃႈႁႅမ်တၢႆ”ၼႆယဝ်ႉ။
“မဵဝ်းၶုၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ လူဝ်ႇတဵၵ်းတဵင်ၽူႈလၵ်ႉ ၵူၼ်းႁၢႆႉၵူၺ်း၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႇတဵၵ်းတဵင်ၵူၼ်းလီ၊ မိူဝ်ႈလဵဝ် ၼႆႉ ၽူႈလၵ်ႉလႆႈၵိၼ်လီ၊ ၽူႈလီလႆႈၺႃးတၢႆ၊ ဢေႃး... လွင်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇလီပဵၼ်သေဢိတ်း၊ ၼႂ်းလေႃးၼႆႉ ဢ ထမ်ႇမ ဢၼ်ဢမ်ႇၸွမ်းတြႃးၼၼ်ႉ ပေႃႇမႃးယဝ်ႉ ၼေႃး” ၼႆယဝ်ႉ။
ၶုၼ်မႃႁေႃးတြႃးၼင်ႇၼႆလႄႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း လႆႈ ငိၼ်းသေ ၸင်ႇထၢမ်ဝႃႈ-
“ၸဝ်ႈၶုၼ်မႃ၊ ပဵၼ်ၽႂ်လၵ်ႉၶူပ်းၼင်လေႃႉမ(ရ ထႃး)ၼႆ ၸွင်ႇၸဝ်ႈႁူႉႁိုဝ်?
“ႁူႉဢေႃႈ”
“ပဵၼ်ၽႂ်လႃႇ၊ ပဵၼ်မႃတူဝ်လႂ်?”
“ပဵၼ်မႃ ဢၼ်ယူႇၼႂ်းႁေႃၸဝ်ႈႁဝ်းၼႆႉ ၵူၺ်း ဢေႃႈ”
“ၸဝ်ႈႁဵတ်းႁိုဝ်ႁူႉဝႃႈပဵၼ်မႃၼႂ်းႁေႃ?”
“ပေႃးၸဝ်ႈႁဝ်းဢမ်ႇယုမ်ႇ၊ ဢဝ်ၼမ်ႉ ၼူမ်းသူမ်ႈ လႄႈ ယိူဝ်ႈယႃႈၼွၵ်းလေႃးၵၼ်သေ တိုၵ်းၶဝ် ၵိၼ် တူၺ်းၶႃႈလႄႈ”
ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၵေႃႈ ၸႂ်ႉၵူၼ်းမၼ်း ႁဵတ်းၸိူင်ႉၼင်ႇ ၶုၼ်မႃ သင်ႇၼၼ်ႉသေ ဢဝ်ယႃႈယႃတွင်ႉလူဝ်ႈ တိုၵ်း ပၼ်လႄႈ ဢၼ်ပဵၼ်မႃၼႂ်းႁေႃ ၸိူဝ်းလၵ်ႉၶူပ်းၼင် လေႃႉမၼၼ်ႉ ႁၢၵ်ႈဢွၵ်ႇပဵၼ်ၼင်မူတ်းယဝ်ႉ။
 
ၶုၼ်မႃႁေႃးတြႃးပၼ် ၶုၼ်ၵူၼ်း
ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း လႆႈငိၼ်း ၶေႃႈၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃသုၵ်ႉ ယုင်ႈ လွင်ႈမႃၸိူဝ်းၼၼ်ႉၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈလႄႈ ပဵၼ်ဢၼ် ၼပ်ႉယမ်ၼိူဝ်ၶုၼ်မႃတႄႉ ꧦသေ ၸႂ်ႉၵူၼ်းမၼ်း ဢဝ် ၸွင်ႈၽိူၵ်ႇ မႃးၵင်ႈမုင်းပၼ်ယူႇယဝ်ႉ။ ၶုၼ်မႃၵေႃႈ သိုပ်ႇ သင်ႇသွၼ်ပၼ် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းဝႃႈ
“ၸဝ်ႈမုၼ်ယႂ်ႇၶုၼ်ႁေႃၶမ်းဢိူၺ်ႉ! ၵျၢင်ႉၸွမ်း ထမ်းတြႃးသိုဝ်ႈ ꧦတႃႉ။ ႁၵ်ႉသႃပေႃႈမႄႈၵူၼ်း မိူင်းၸဵမ် ၵူၼ်းၼႂ်းႁေႃ၊ သိုၵ်းႁၢၼ်ၶဝ်တႃႉ။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမႅၼ်ႈ ၸွမ်း ထမ်းတြႃးၶုၼ်ဢုပ်ႉပိူင်ႇသိပ်းပိူင်သေ ယႃႇယူႇမဝ် ၵိၼ် မၢင် ႁႂ်ႈမီးသတိတြႃးၵိုၵ်းတူဝ်၊ ႁႂ်ႈမီးသိၼ်မီးထမ်းတႃႉ” ႁေႃးတြႃးၵႂႃႇၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။
ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၵေႃႈ ထွမ်ႇၵႂၢမ်းသင်ႇသွၼ်ၶုၼ်မႃသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်လီၵုသူဝ်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၵႃႈပဵၼ်မႃတင်းသဵင်ႈၵေႃႈ လွတ်ႈၽေးၶဵၼ်သေဢမ်ႇၵႃး ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၵေႃႈ ၶၢမ်ႇ လဵင်ႉလူၶဝ်မူတ်း တေႃႇသုတ်းၸူဝ်ႈပၢၼ်ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ ၶေႃႈ သင်ႇသွၼ် ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈၶုၼ်မႃၼႆႉမၼ်ႈၵိုမ်း တႃႇ မိုၼ်ႇသွင်ႁဵင်ပီၼႆယဝ်ႉ။
ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်း ပဵၼ်ပုတ်ႉထမႃးသေ လၢတ်ႈဝႃႈ “ႁဝ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း၊ လူႇၼိူဝ်ႉ လိူတ်ႈ တၢႆတၢင်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၼႆႉ(ၺႃတတ်ထၸရိယႃ) ဢမ်ႇၸႂ်ႈမိူဝ်ႈလဵဝ်ၵူၺ်း၊ ပဵၼ်မႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉသၢင်ႈ ပႃႇရမီႇၼၼ်ႉဢိူဝ်ႈ။ ၸွႆႈထႅမ်ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ယိူင်းဢၢၼ်း လူင်ႁဝ်းၸဝ်ႈ ဢၼ်ၼိုင်ႈဢိူဝ်ႈ” ၼႆ ယဝ်ႉ။
ၶိုၼ်းမႃးႁူမ်ႈၸၢတ်ႈ
ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း မိူင်းပႃႇရၼသီႇၼၼ်ႉ မႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ဢႃႇၼၼ်ႇတႃႇယဝ်ႉ၊ ပရိသၢတ်ႈၼၼ်ႉ မႃးပဵၼ်ပရိ သၢတ်ႈၽြႃးယၢမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ၊ ၶုၼ်မႃ မီႈပၺ်ႇၺႃႇၼၼ်ႉ ၸမ်ႉ မႃးပဵၼ် ၵဝ်ၽြႃးယဝ်ႉ။ လွင်ႈၸိူင်း ဢၼ်ၼႆႉ မႃးၼႂ်း“ၵုၵ်ၵုရၸႃတၵ”ၸၢတ်ႈၸဝ်ႈမၢႆ (22) ၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။
တီႈၼႂ်းပိုၼ်းၼႆႉ တွၼ်ႈလီယိူင်ႈမၼ်းၸိုင် ၶုၼ် ဢုပ်ႉပိူင်ႇ ၽွင်းငမ်းဝၢၼ်ႈမိူင်းၼႆႉ -
(1) တေလႆႈႁူႉလွင်ႈၽိတ်းလွင်ႈထုၵ်ႇ၊
(2) တေဢမ်ႇလႆႈတူၺ်း ၼႃႈလဵၵ်ႉၼႃႈယႂ်ႇၸွမ်း ဢၵတိ၊
(3) တၢင်းၽိတ်းၼႆႉ ပေႃးႁူႉဝႃႈၽိတ်းယဝ်ႉၼႆသေ ၶိုၼ်းပိၼ်ႇပႅင် လႅၵ်ႈလႆႈပဵၼ်ဢၼ်လီမႃးလႆႈယူႇ၊
(4) ယႃႇဝႃႈၵူၼ်း တေႃႈမႃပဵၼ်သတ်းယင်းမီးတြႃး၊
(5) သမ်ႉဝႃႈပဵၼ်မႃသေတ မီးၼမ်ႉၸႂ်မေႃႁၵ်ႉၶိူဝ်း၊
(6) မႃၼႆႉတၢင်းႁူႉဢမ်ႇပဵင်းၵူၼ်းၵေႃႈ မေႃၽွမ်ႉ ၵၼ်၊
(7) တေႃႈၶုၼ်ႁေႃၶမ်း မိူင်းပႃႇရႃႇၼသီႇ ယင်း ထွမ်ႇၵႂၢမ်း ၶုၼ်မႃသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်လွင်ႈလီလႆႈ၊ ၸိူဝ်းႁဝ်း ပဵၼ်ၵူၼ်း ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ၽူႈမီးပၺ်ႇ ၺႃႇ၊ သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၶဝ် သင်ႇသွၼ်လွင်ႈလီၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈ သင်လႄႈ ႁဝ်းဢမ်ႇၸွမ်းလႆႈ-ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်တွၼ်ႈ သွၼ်မၼ်းယဝ်ႉ။
ဢၼ်လီယိူင်ႈ တီႈမႃ
- မႃမေႃႁၵ်ႉၸဝ်ႈ၊ မႃတွင်းၸဝ်ႈ၊ မေႃၸွႆႈၸဝ်ႈ မၼ်းၶိုၼ်း၊
- ၸဝ်ႈမၼ်းသွၼ်ပၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ် မေႃႁဵတ်းၸိူင်ႉ ၼၼ်၊
- မႃၼႆႉ မီးသတ်ႉၸႃႇ ၼိူဝ်ၸဝ်ႈမၼ်း၊ ၵူၼ်းႁၵ်း လင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၼၼ်ႉ ပွင်ႇဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇပဵင်းမႃ၊ ၺၢမ်ႉ ၶုၺ်ႈလိူဝ်မႃၼႆယဝ်ႉ။
 
မႃဢၼ်ၵႃႈယႂ်ႇလိူဝ်ၶမ်း
မီးမႃတူဝ်ၼိုင်ႈ တီႈဝဵင်းမတရပ်ႉ၊ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ ၸွႆႈထႅမ်ၵႅတ်ႇၶႄ သၢႆၸႂ်ၵူၼ်း မွၵ်ႈသၢဝ်းၵေႃႉပၢႆ၊ ၶၢဝ်း တၢင်းသိပ်း သွင်ပီ၊ ထိုင်တီႈမၼ်းတၢႆၵႂႃႇ ၶုၼ်ႁၢၼ် ပလိၵ်ႈၶဝ် ပေႃးလႆႈတၵ်ႉယမ်။ တီႈမိူင်းဢိင်းၵလဵတ်ႈ မီးယႃႈၼၢႆးထဝ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈ တၢႆၵႂႃႇ လႆႈသၢမ်သီႇဝၼ်း မႃမၼ်းၵႂႃႇမွၵ်ႇပိူၼ်ႈမႃးဢဝ်၊ လႆႈဝႃႈ မီးသတ်ႉၸႃႇ တေႉ ꧦ။ တီႈမိူင်းၵျပၢၼ်ႇ မႃတူဝ်ၼိုင်ႈ ပေႃးဝႃႈ ထိုင်ၶၢဝ်းတၢမ်းၶမ်ႈ ၸဝ်ႈမၼ်းတေပွၵ်ႈမႃး မိူဝ်းႁိူၼ်းၼႆ မၼ်းၵႆႉမႃးပႂ်ႉႁပ်ႉတီႈ တႃႈရူတ်ႉရဵၼ်းတႃႇသေႇ၊ ပေႃးဝႃႈ ၸဝ်ႈမၼ်းၽႅဝ်မႃးၼႆ မၼ်းၸူမ်းၸူမ်းသိူဝ်းသိူဝ်း ႁပ်ႉ ၸဝ်ႈမၼ်း ၸွမ်းၸဝ်ႈမၼ်း မိူဝ်းၵႂႃႇတေႃႇပေႃးထိုင်ႁိူၼ်း ႁဵတ်းၼၼ်ၵူႈဝၼ်းယဝ်ႉ။ ထိုင်ၼင်ႇဝၼ်းၼိုင်ႈ မႃတူဝ် ၼၼ်ႉ ၵႂႃႇပႂ်ႉၸဝ်ႈမၼ်းၵေႃႈ ၸဝ်ႈမၼ်းဢမ်ႇၽႅဝ်မႃး၊ မၼ်းၵေႃႈ သိုပ်ႇပႂ်ႉၵႂႃႇတေႃႇမိူင်းလႅင်း၊ သိုပ်ႇပႂ်ႉထႅင်ႈဝၼ်း ၼိုင်ႈ၊ ဢမ်ႇၵႂႃႇတၢင်းလႂ်သေ သိုပ်ႇပႂ်ႉၸဝ်ႈမၼ်းယူႇ တိၵ်း ꧦ။ ၵူၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢဝ်ၶဝ်ႈမုၼ်းတၢင်းၵိၼ် ဢွႆႇ မၼ်းၵေႃႈ မၼ်းဢမ်ႇၵိၼ်၊ သိုပ်ႇပႂ်ႉၸဝ်ႈမၼ်းယူႇ။ ၸဝ်ႈမၼ်းၼၼ်ႉ တၢႆၵႂႃႇသေ ဢမ်ႇၸၢင်ႈပွၵ်ႈမႃးၸိူင်ႉ ၼင်ႇၵူႈပွၵ်ႈလႄႈ မႃတူဝ်ၼၼ်ႉ သိုပ်ႇပႂ်ႉၸဝ်ႈမၼ်းႁဵတ်း ၼၼ်တေႃႇပေႃးတၢႆၵႂႃႇ တီႈတႃႈရူတ်ႉရဵၼ်းၼၼ်ႉလႄႈ တႃႈရူတ်ႉရဵၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸပ်းၸိုဝ်ႈဝႃႈ “တႃႈရူတ်ႉ ရဵၼ်းမႃ” တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉယူႇ။ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်း ၼႄပၼ် မႃၼႆႉ မီးၵတိသတ်ႉၸႃႇ တီႈၼိူဝ်ၸဝ်ႈမၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
လႆႈလူၶၢဝ်ႇ ႁွပၺေၢမေ ငြၢၼႄ မၢႆ(2)၊ တွၼ်ႈ (433) ၼၼ်ႉတႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ “ၼၢႆးၶႄႇသထေး လူင်ၵေႃႉ ၼိုင်ႈ သိုဝ်ႉဢဝ်မႃတိပႅတ်ႉတူဝ်ၼိုင်ႈ ၵႃႈၶၼ်မၼ်း ၵိုင်ႇငိုၼ်းတေႃႇလႃႇႁူၵ်းသႅၼ်၊ မႅၼ်ႈငိုၼ်းမၢၼ်ႈ မွၵ်ႈႁူၵ်း သိပ်းလၢၼ်ႉပၢႆယဝ်ႉ၊ ၵႃးမႃးႁပ်ႉမႃ တီးဝၢင်းႁိူဝ်း မိၼ်ၼႆႉ မီးသၢမ်သိပ်းလမ်းပၢႆၼႆယဝ်ႉ။ ၼၢႆးၶႄႇသထေး ၼၼ်ႉ လၢတ်ႈဝႃႈ“ၶမ်းၼႆႉ မီးၵႃႈၶၼ်ဢိူဝ်ႈ၊ မႃၼႆႉဢမ်ႇ မီးၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇ၊ ၵွပ်ႈၼၼ် ၸင်ႇသိုဝ်ႉၵႃႈယႂ်ႇ ꧦ”ၼႆယဝ်ႉ။
မၼ်းပွင်ႇဝႃႈ မႃၼႆႉ မၢင်တူဝ်မီးၽုင်းၵၢမ်ႇလိူဝ်သေ ၵူၼ်းထမ်ႇမတႃႇ၊ ၵူၼ်းယွၼ်းၼႆႉ ပေႃးၶဝ်ယွၼ်းၵိၼ် ၸင်ႇလႆႈ၊ မႃသထေးဢမ်ႇလႆႈယွၼ်းၵိၼ်၊ မီးတီႈၼွၼ်း ၶႅမ်ႉ ꧦ၊ မေႃပႂ်ႉႁိူၼ်း၊ ၵႅတ်ႇၶႄၽူႈလၵ်ႉလႆႈလူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ မႃၼႆႉ ပေႃးလိုပ်ႈၶဝ် ၶဝ်လႅၼ်ႈပၢႆႈယူႇ၊ ၵူၺ်းပေႃးတၢင်း တိူၵ်ႈမႃး ပေႉဢမ်ႇပေႉၵေႃႈ မေႃၶူပ်းၶိုၼ်းယဝ်ႉ။ တီႈ တႄႉမၼ်း ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ မီးၼမ်ႉၵတ်ႉလိူဝ်မႃ၊ ၽုင်းယႂ်ႇ လိူဝ်သတ်း၊ ႁဝ်းၶႅၼ်းလီႁတ်းႁၢၼ်ၽွမ်ႉၵၼ်၊ မီးသတ်ႉ ၸႃႇ ၼိူဝ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၽႂ်မၼ်းယဝ်ႉ။ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလိူင်ႈမႃၼႆႉ ယင်းမီး ၵႂၢမ်းၵပ်းထုၵ်ႇဝႃႈ-
မႃတႃမွတ်ႇ ဢမ်ႇဢိုပ်းၶီႈ၊
ၸဝ်ႈၼီႈဢမ်ႇဢိုပ်းၶဝ်ႈ။
မႃဢမ်ႇႁဝ်ႇၸၢင်ႈၶူပ်း ၊ ၵူၼ်းဢမ်ႇသူပ်းၸၢင်ႈႁၢႆႉ။
ယိုင်ႈႁူႉလွင်ႈၵူၼ်း ၊ ယိုင်ႈၶႅၼ်းလီႁၵ်ႉမႃ။
မႃၵိၼ်ၶီႈၸိုင်ဢမ်ႇမၵ်ႉလဝ်ႈ ၊ ၵူၼ်းၵိၼ်ၶဝ်ႈသမ်ႉ မၵ်ႉလဝ်ႈ ၸိုင်တႃႉဢမ်ႇဢၢႆမႃ-ၼႆၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
 
== ဢိင် ==
<references/>
[[Category:သတ်းတူဝ်သွမ်ၼူမ်း]]
[[Category:!Main category]]
ဢဝ်ၶိုၼ်းမႃးတီႈ "https://shn.wikipedia.org/wiki/မႃ"