မႃ: လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈ ၼႂ်းၵႄႈ လွင်ႈၶူၼ်ႉၶႆႈ

| ပရိယႄႇ =

}}

မႃၼႆႉ ပဵၼ်ဢူၺ်းလီၸႅတ်ႈၸၢင်ႇၵူၼ်းႁဝ်းသေ ၵူၼ်းႁဝ်း လဵင်ႉလူမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈ ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း မၢၵ်ႇႁိၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မႃၼႆႉ ဢမ်ႇယႃႉသတ်ႉၸႃႇသေ ဢမ်ႇတွၼ်ႉၸုၼ်ႉပၢႆႈၸဝ်ႈမၼ်း။ ပုၼ်ႈတႃႇၸဝ်ႈမၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်းယင်းၸုၼ်ႉသၢႆၸႂ်လူးၵွၼ်ႇ။ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ မႃမီးလၢႆမဵဝ်းလၢႆသႅၼ်းသေတႃႉ ၶဝ်ႈတၢင်း တိုဝ်း သိုဝ်ႈၽႂ်တၼ်းမၼ်း တီႈလႂ်တီႈၼၼ်ႈယူႇ။

ၼႂ်းၵႃႈ သတ်းတိရိတ်ႉသၢၼ်ႇ ဢၼ်ၵူၼ်းႁဝ်းလဵင်ႉလူဝႆႉၼၼ်ႉ မႃၼႆႉ ပဵၼ်သတ်း ဢူၺ်းလီ ဢၼ်လႆႈၸႂ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ၊ ပဵၼ်ၶႃႈၸႂ်ႉ ဢၼ်မီးသတ်ႉၸႃႇ လိူဝ်သေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ တမ်ႈတီႈၼႂ်းထမ်ႈ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၶဝ် ယူႇသဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈၵႂႃႇၶုတ်းႁၼ်ၺႃး လုပ်ႇၵူၼ်းတင်း လုပ်ႇမႃ မီးၸွမ်းၵၼ်လႄႈ ပေႃးလူတူၺ်းၼင်ႇၼၼ်ၸိုင် ၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢၼ်ပႆႇတင်ႈ ပႆႇမီးပိုၼ်းသင်ၼၼ်ႉ မႃၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်သတ်းယဵၼ်ႇငႄႈ မိုတ်ႈၵူၼ်းၼႆ ဝႃႈလႆႈယူႇ။ မႃႁိူၼ်းၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈ [[မႃၼႆး]]လႄႈ မႃလိၼ်သေ ပဵၼ်မႃးဝႃႈၼႆသေတႃႉ ပိူင်လူင်မၼ်း ၸဝ်ႈပၢႆးသၢႆႊၶဝ် ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ လုၵ်ႉတီႈ မႃၼႆး ယဵၼ်းပဵၼ်မႃးၼႆယဝ်ႉ။

မႃႁိူၼ်းၼႆႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ယူႇလူၺ်ႈၵူၼ်းသေ ငႄႈမႃးယဝ်ႉသေတႃႉ ၸႃႇတိတၢင်းယၢမ်ႈ ၶိူဝ်းမႃၶဝ် ဢၼ်မႃးၸွမ်း ၸူဝ်ႈပူႇပၢၼ်မွၼ်ႇၶဝ်ၼၼ်ႉတႄႉ တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇႁၢႆ။ မႃဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈတႄႇၵိူတ်ႇမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉတူဝ်လဵၵ်ႉယူႇၼၼ်ႉ ၶဝ်ပေႃးမီးဝႃႇသၼႃႇ လိုပ်ႈလမ်း တူဝ်ထိူၼ်ႇယဝ်ႉလႄႈ ပေႃးဝႃႈ လႆႈႁၼ် တႄႇဢဝ် [[ၼူၵ်ႉ]] [[ၼူ]] [[မႅဝ်း]] တေႃႇထိုင် [[ပၢင်တၢႆး]]၊ [[ပႄႉ]]၊ [[မူ]]၊ [[တိုင်]]၊ [[ၵႂၢင်]]၊ [[ၺီး]]၊ [[ၽၢၼ်း]] ၸိူဝ်းၼႆႉၸိုင် ၶဝ်ပေႃးမေႃၵႂႃႇႁႃလူၺ်း ႁႃလမ်းယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၽွင်း ၸမ်တေၼွၼ်းၼၼ်ႉ မႃၼႆႉ ဢဝ်တူဝ်ၶဝ် ပၼ်ႇလဵပ်ႈသွင်သၢမ်ႁွပ်ႈသေ ၸင်ႇတေၼွၼ်းယဝ်ႉ။ တၢင်းယၢမ်းဢၼ်ၼႆႉ ၸိူင်ႉၼင်ႇလၢတ်ႈမႃး မိူဝ်ႈၵႆႈၼၼ်ႉ မၼ်းၼႄပၼ် ငိူၼ်ႈၶိူဝ်း ၸႃႇတိၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၶဝ် ပႆႇငႄႈၼၼ်ႉ မႃလိူင်းၶဝ်ၼႆႉ ပေႃးဝႃႈ ၶဝ်တေၼွၼ်းၼႂ်းယုမ်းၼႂ်းၶိူဝ်း တီႈဢၼ်လွတ်ႈၽေးၶဵၼ်ၼၼ်ႉၸိုင် ၶဝ်ပၼ်ႇတူဝ်ၶဝ်သၢမ်သီႇႁွပ်ႈ ဢဝ်တိၼ်ၶဝ် ယဵပ်ႇယိူဝ်ႈယႃႈ ႁႂ်ႈတႅတ်ႈၵႂႃႇသေ ၸင်ႇတေၶိုင်ၼွၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵၢင်ၶမ်ႈၵၢင်ၶိုၼ်း ဢၼ်မႃၵႆႉလေႇႁွၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းလုၵ်ႉတီႈ တၢင်းယၢမ်ႈ မႃၼႆး ဢၼ်ပဵၼ်ငဝ်ႈငိူၼ်ႈၶိူဝ်းၶဝ်သေ ၸပ်းမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽုင်မႃၼႆးၼႆႉ ၽွင်းမိူဝ်ႈၶဝ်တေ ၵႂႃႇႁႃလမ်းတူဝ်ထိူၼ်ႇၼၼ်ႉ ၶဝ်ၵႆႉလေႇႁွၼ်သေ ႁွင်ႉႁႃၵၼ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မႃႁိူၼ်းၼႆႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ဢမ်ႇမီးၶဵၼ်သင်သေတႃႉၵေႃႉ ၶဝ်ၵႆႉလေႇဢဝ် လုပ်ႇတၢင်းၵိၼ် ဢၼ်ၶဝ်လႆႈမႃးၼၼ်ႉ လၵ်ႉသိူင်ႇဝႆႉယူႇ။ တၢင်းယၢမ်ႈ ဢၼ်ၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈ မႃလိူင်းသေမႃးၵူၺ်း၊ မႃလိူင်းၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၵူဝ်ပိူၼ်ႈ မႃးႁိမ်ဢဝ် တၢင်းၵိၼ်ၶဝ်လႄႈ ၶဝ်ၸင်ႇဢဝ်လၵ်ႉသိူၵ်ႇယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ လွင်ႈသွပ်ႇဢၢႆၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ၶူႈၼင်လႅတ်းလႂ်၊ လွင်ႈတႃလႅတ်း၊ လွင်ႈႁူလႅတ်း၊ လွင်ႈမီးၶဵဝ်ႈလႅမ်ၽၢႆ၊ လွင်ႈမီးတိၼ်ၶႅင်လႅၼ်ႈၽၢႆ၊ လွင်ႈမီးၶူၼ်ၸႃး ဢွၵ်ႇတီႈတူဝ်၊ လွင်ႈမီး တူဝ်ၶိင်းလဵၵ်ႉၼွႆႉ ၵႅၼ်ႇၶႅင်ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်လူၺ်ႈသၽႃႇဝသၢင်ႇထုၵ်ႇ တႃႇၶဝ် တေလႆႈလိုပ်ႈလမ်း တူဝ်ထိူၼ်ႇ ၸွမ်းမူးသိူဝ်းၶဝ်သေ ၸိူဝ်းၼႆႉ ငိူၼ်ႈမၼ်းမႃးၸွမ်း မႃလိူင်း ဢၼ်ပဵၼ် ငဝ်ႈၶိူဝ်းၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

 

 

မႃမူးသိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ မေႃသွပ်ႇဢၢႆသႅဝ်သေ လိုပ်ႈလမ်း တူဝ်သတ်းတူဝ်ထိူၼ်ႇယဝ်ႉ။ ၶဝ်မေႃသွပ်ႇ ဢၢႆသႅဝ်လိူတ်ႈ တမ်ႈတီႈ တူဝ်ထိူၼ်ႇဢၼ်တိူဝ်ႉမၢတ်ႇသေ ႁႃႁႂ်ႈပေႃးႁၼ်ယဝ်ႉ။ မႃဢၼ်မေႃသွပ်ႇ ႁွႆးတိၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ မေႃလမ်းသွပ်ႇႁႃႁၼ် ၵူၼ်းဢၼ်ထုၵ်ႇတၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်းသေ ပၢႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တမ်ႈတီႈ ၼိူဝ်သၼ်လွႆမူၺ်သုင်လူင် ဢႄးလပ ၵုၼ်ယူးရူပ်ႉတွၼ်ႈၵၢင်ၼၼ်ႉ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် ၵူၼ်းၵႂႃႇတႃႈ ၵႂႃႇတၢင်းၶဝ် ၵႂင်တၢင်းသေ ထူပ်းတၢင်းယၢပ်ႇလႄႈသင်၊ ၺႃးမိူဝ်ႈ မူၺ်ႁႃတူၵ်းၼၵ်းတူၵ်းၼႃလႄႈသင်၊ ႁိူဝ်ႉဢူၼ်ႈႁႅင်းၶၢတ်ႇလႄႈသင် ၸၢင်ႈထူပ်းတၢင်းတုၵ်ႉၶၵိၼ်းၸႂ်ယူႇယဝ်ႉ။ တႃႇတေၸၢင်ႈၸွႆႈထႅမ် တၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ၵူၼ်းတုၵ်ႉယၢၵ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မုၼ်ၸဝ်ႈၶဝ် ၸိူဝ်းယူႇတီႈတိၼ်လွႆ လဵင်ႉမႃ 'ၸဵင်ႉဝႃးၼၢတ်ႉ'သေ ၽိုၵ်းပၼ် ႁႂ်ႈၶဝ်မေႃ ၸွႆႈပိူၼ်ႈယူႇ။ ဝၼ်းဢၼ် ရႃႇသီႇဢုတု ႁုၵ်းႁၢႆႉၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢဝ်ႁိင်ႇ ႁွႆႈပၼ်တီႈ ၶေႃးမႃသေ ၸႂ်ႉၵႂႃႇသွၵ်ႈႁႃ ၵူၼ်းထူပ်းတၢင်းတုၵ်ႉၶယဝ်ႉ။ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် ၵႆႉပွႆႇၵႂႃႇၸွမ်းၵၼ် သွင်တူဝ်။ ပေႃးဝႃႈ ၵႂႃႇႁၼ် ၵူၼ်းတုၵ်ႉယၢၵ်ႈယဝ်ႉၼႆၸိုင် တူဝ်ၼိုင်ႈ ၶိုၼ်းလႅၼ်ႈမႃး မွၵ်ႇလၢတ်ႈ မုၼ်ၸဝ်ႈ၊ တူဝ်ၼိုင်ႈသမ်ႉ ယၢႆးပႅတ်ႈပၢၵ်ႈပႅတ်ႈ မူၺ်ၼႃ ဢၼ်သုမ်ႇၵူမ်ဝႆႉ ၵူၼ်းထူပ်းၽေးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူၼ်းထူပ်းၽေး တေဢုၼ်ႇၼၼ်ႉ ဢဝ်လိၼ်ႉၶဝ် လေးပၼ်ၸွမ်းၼႃႈ ၸွမ်းတိၼ်သေ ပႂ်ႉဝႆႉပၼ်ယူႇ။

==ၼႂ်းသိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ==

မိူဝ်ႈၽွင်း သိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇပွၵ်ႈသွင်ၼၼ်ႉ ပုၼ်ႈတႃႇၵၢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ ၼႂ်းၼႃႈသိုၵ်း လႆႈၸႂ်ႉမႃ သဵင်ႉဝႃးၼၢတ်ႉလႄႈ မႃတၢင်ႇၸိူဝ်း မွၵ်ႈ(10000) တူဝ်လိူဝ်လိူဝ်ယဝ်ႉ။ မႃဢွၼ်ႇ ထႄႇရီႇယႃႇတႄႉ ၸႂ်ႉတႃႇတေ ၽဵဝ်ႈၺွပ်းၼူ ၼႂ်းလုၵ်းထႅင်ႉ။ မႃတူဝ်လူင် ၸိူဝ်းႁႅင်းယႂ်ႇၸမ်ႉ ဢဝ်တၢင်းၵိၼ် ဢၼ်လိူတ်ႇလိူတ်ႇမႆႈမႆႈ သူင်ႇပၼ် တမ်ႈတီႈ ၵူၼ်းသိုၵ်းၶဝ်သေဢမ်ႇၵႃး ဢွင်ႈတီႈ ၽေးၶဵၼ်ၼမ် တီႈဢၼ် ၵူၼ်းဢမ်ႇၵႂႃႇလႆႈၼၼ်ႉ ၸႂ်ႉႁႂ်ႈမႃလူင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵႂႃႇသူင်ႇၶၢဝ်ႇသိုၵ်းယဝ်ႉ။ မႃဢၼ်ၸွမ်း မေႃယႃၶဝ်ၼၼ်ႉတႄႉ ၸွႆႈႁႃ ၸွႆႈၼႄတၢင်းပၼ် မေႃယႃၶဝ် ႁႂ်ႈၵႂႃႇႁႃႁၼ် ၵူၼ်းသိုၵ်း ဢၼ်မၢတ်ႇၸဵပ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

==ၼႂ်းသိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈၵမ်းသွင်==

ၸွမ်းၼင်ႇ ဝႃႈမႃး တီႈၼိူဝ်ၼၼ်ႉသေဢမ်ႇၵႃး မိူဝ်ႈသိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇပွၵ်ႈသွင်ၼၼ်ႉ ၽိုၵ်းပၼ် မႃတင်းၼမ်သေ ဢဝ်မႃၸႂ်ႉပႂ်ႉယၢမ်း၊ ၸႂ်ႉပႂ်ႉၶူဝ်းသိုၵ်းၼႂ်းတပ်ႉ၊ ၸႂ်ႉႁႃမၢၵ်ႇမႅင်းၸိူဝ်းၼႆႉ လူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ ပိူင်လၢၵ်ႇမၼ်း မႃဢၼ်ပႂ်ႉယၢမ်းၼၼ်ႉ သွပ်ႇၼူမ်ႁူႉႁၼ်လႆႈ ဢၢႆသႅဝ်ၽူႈၶဵၼ် ၽႂ်းၽၢႆလိူဝ်သေ ၵူၼ်းသိုၵ်း ဢၼ်ပႂ်ႉယၢမ်းၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ၸိူင်ႉၼင်ႇ မႃဢႅတ်ႉသၵီးမူဝ်း ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ႁၢတ်ႉသၵီးၼၼ်ႉ မႃ'ၵရဵၵ်ႉတဵင်း' ဢၼ်ပဵၼ် 'မႃၽီလူး'လူင်ၵေႃႈ လႆႈၸႂ်ယႂ်ႇ မိူဝ်ႈပႂ်ႉႁိူၼ်းၼၼ်ႉတႄႉတႄႉၼင်ႇၵဝ်ႇ။ မႃၽီလူးၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၸၢဝ်း မႃမႅတ်ႉၸတိၵ်ႉသေ ပိၵ်ႉသမ်ႉႁၢင်ႈၸႃႉသေတႃႉ မီးမၢႆမီႈ မီးၵတိသတ်ႉၸႃႇတႄႉယဝ်ႉ။ သမ်ႉၵွႆႁတ်းၵၢၼ်သေ ပေႃးၶူပ်းပိူၼ်ႈၵေႃႈ တိုၼ်းၵၢပ်ႈတိုတ်ႉဝႆႉ ဢမ်ႇပွႆႇၽႃႈလႃးလႃး၊ ၵွပ်ႈၼႆ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ၸႂ်ႉတိုဝ်းလူၺ်ႈ ဢဝ်လမ်းမူထိူၼ်ႇလႂ်၊ တမ်ႈတီႈ ပွႆးမႃလႄႈဝူဝ်း ဝတ်ႉၵၼ်လႂ်ယဝ်ႉ။

မႃဢၼ် သွပ်ႇလႆႈဢၢႆသႅဝ် လီသေပိူၼ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်မႃမူးသိူဝ်းယဝ်ႉ။ မႃမူးသိူဝ်းၼႆႉ လႅၼ်ႈၵေႃႈ လႅၼ်ႈၽၢႆတႄႉတႄႉ။ ဢၼ်လႅၼ်ႈၽၢႆသေပိူၼ်ႈတႄႉ ပဵၼ်မႃဢႅဝ်ယၢဝ်း ဢၼ်ဢဝ်ၸႂ်ႉလိုပ်ႈလမ်း ၵႂၢင်ၽၢၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မႃသႅၼ်းၼိုင်ႈ ဢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း တႃႇလိုပ်ႈလမ်း မႃၼႆးၵေႃႈ ႁၢင်ႈလီတႄႉတႄႉသေ တမ်ႈတီႈ မိူင်းဢိင်ႇၵလၢၼ်ႇၶဝ်တႄႉ လဵင်ႉဝႆႉပဵၼ်ၽုင်သေ ဢဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းယဝ်ႉ။

ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ မႃဢၼ်ငႄႈၼၼ်ႉ မီးဝႆႉယူႇ 225 မဵဝ်းသေ မွၵ်ႈ 25 မဵဝ်းတႄႉ ပဵၼ်မႃသႅၼ်းတူဝ်ယႂ်ႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းမႃ ဢၼ်မၵ်းမၼ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ သမ်ႉၶိုၼ်းၸႅၵ်ႇဝႆႉ 6 မဵဝ်းယူႇ။

* ၸုမ်းမၢႆၼိုင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၸုမ်း ဢၼ်ငၢႆးမိူၼ် မႃၼႆးလႄႈ ႁိၵ်ႈဝႃႈ ၸၢဝ်း[[မႃၼႆး]]သေ ပဵၼ်ၸိူဝ်းမႃ ဢႅတ်ႉသၵီးမူဝ်းၶဝ်၊ မႃၼႆး ၵုၼ်ဢမေႇရိၵၶဝ်၊ မႃလဵင်ႉၸဵၼ်ၶဝ်၊ မႃၶႄႇ'ၶျၢဝ်ၶျၢဝ်'ၶဝ် လႄႈ မႃမိူင်းဝႄႇလၵျီႇယမ်ႇ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ 'သၶိၵ်ႉပႃႇၵီႇ' ဢၼ်မေႃပႂ်ႉထိင်းႁိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

* ၸုမ်းမၢႆႁႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ၸုမ်းမႃပႂ်ႉႁိူၼ်း ဢၼ်ႁိၵ်ႈဝႃႈ [[မႅတ်ႉၸတိၵ်ႉ]]ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မႃၵရဵၵ်ႉတဵင်း၊ မႃၸဵင်ႉဝႃးၼၢတ်ႉလႄႈ မႃၽီလူး ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၸုမ်းၼႆႉသေ ပဵၼ်မႃဢၼ်မီးၵတိသတ်ႉၸႃႇ ပဵၼ်မႃဢၼ်ႁတ်းႁၢၼ် ပဵၼ်မႃ ဢၼ်လႆႈတမ်းၸႂ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

* [[ထႄႇရီႇယႃႇ]] မႃၶုတ်းႁူးလိၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၶဝ်မေႃၶုတ်းႁႃဢဝ် ၼူလႄႈ တူဝ်ယူႇၼႂ်းလိၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မႃမဵဝ်းၼႆႉ ၺၢၼ်ႇလီ၊ ဝႃႈငၢႆႈလၵ်းလႅမ်၊ ႁၢင်ႈၵေႃႈႁၢင်ႈလီသေ ၵူၼ်းတင်းၼမ် သူင်ႁၵ်ႉလဵင်ႉလူ ဢဝ်ပဵၼ်တၢင်းႁၢင်ႈလီယဝ်ႉ။ တမ်ႈတီႈ ၼႂ်းၸုမ်းၼႆႉ 'မႃၸၵေႃႉထႄႇရီႇယႃႇ'၊ 'မႃဢၢႆးရိတ်ႉထႄႇရီႇယႃႇ'၊ 'မႃဢႄးယႃးထႄႇရီႇယႃႇ'၊ မႃယေႃႉရၢႆႇယႃႇထႄႇရီႇယႃႇ'၊ 'မႃၸၵၢႆးထႄႇရီႇယႃႇ' တႄႇၵႂႃႇ ၵႃႈပဵၼ်မႃထႄႇရီႇယႃႇတင်းသဵင်ႈ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ 'မႃပူႇတႄး' ဢၼ်လၵ်းလႅမ်သေပိူၼ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

လိူဝ်သေ မႃဢၼ်လၢတ်ႈမႃးတီႈၼိူဝ်ၼႆႉ မႃဢၼ်ဢဝ်ၸၢဝ်းဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်သေ ၸၢပ်ႈဢဝ်ၵေႃႈ ယင်းမီးထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ မႃပၢၼ်ႇၸၢပ်ႈ (ႁွင်ႉ) မႃပၼ်ႇထၢတ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ၵႃႈၶၼ်ဢမ်ႇယႂ်ႇတၢၼ်ႇ မႃဢၼ်ဢမ်ႇၸၢပ်ႈၼၼ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မႃပၢၼ်ႇၸၢပ်ႈၼႆႉ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် ဝႃႈငၢႆႈလၵ်းလႅမ်သေ ဢမ်ႇၵႃး ၺၢၼ်ႇၵေႃႈလီလႄႈ ပုၼ်ႈတႃႇၸဝ်ႈမၼ်းတႄႉ ပဵၼ်ၵေႃႉပဵၼ်သႄႈယူႇတႄႉယဝ်ႉ။

== မႃဝၢင်ႇၸႃး==

ၵမ်းလိုၼ်းၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်မႃဝၢင်ႇၸႃး ဢၼ်ဢမ်ႇမီးၸဝ်ႈ ဢၼ်ပိူၼ်ႈဢမ်ႇဝႆႉၵႃႈၶၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် မႃဝၢင်ႇၸႃးၼႆႉ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် လႆႈႁၼ် မီးဝႆႉတမ်ႈတီႈ ၵုၼ်ယူးရူပ်ႉၽၢႆႇဢွၵ်ႇ၊ ၵုၼ်ဢေးသျႃးလႄႈ ၵုၼ်ဢႃႇၾရိၵၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ယူႇၸွမ်းၵၢတ်ႇၸွမ်းသႃး ၸွမ်ႈၵႄႈႁိူၼ်းၵႄႈယေးသေ ႁႃၵိၼ်ၸွတ်ႇၵိၼ်ၸေးယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မႃဝၢင်ႇၸႃးၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၸၢင်ႈဢဝ် တၢင်းပဵၼ်ရေႃးၵႃႇ ၽႄႈၸွတ်ႇလႄႈ မိူင်းလူင်မၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉ တမ်းဝၢင်းမၢႆမီးဝႆႉ ပေႃးၶႂ်ႈလဵင်ႉမႃ တေလႆႈတၢင်ႇမၢႆၽၢင်သေ လဵင်ႉၼႆယဝ်ႉ။ တၢင်းပဵၼ် ဢၼ်ၸၢင်ႈၽႄႈၸွမ်းမႃသေ လီၵူဝ်သေပိူၼ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် [[မႃမႃႈ]]ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

==မႃဢၼ်မီးၼႂ်း မိူင်းမၢၼ်ႈမိူင်းတႆး==

==တႆးႁွင်ႉၸိုဝ်ႈမႃ==

မႃၼႂ်းမိူင်းတႆးတႄႉ ပဵၼ်တူဝ်ႁၢတ်ႈသေ မီးလၢႆလၢႆသႅၼ်းယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် တူၺ်းသီၶူၼ်မၼ်းသေ ႁွင်ႉၸိုဝ်ႈမႃ ၸႅၵ်ႇသႅၼ်းမႃယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈပဵၼ်မႃလမ်ၸိုင် ႁွင်ႉဝႃႈ '''မႃမီ'''၊ သင်ဝႃႈ ပဵၼ်မႃ မီးၶူၼ်သီလမ်လႄႈ သီၽိူၵ်ႇလေႃးၵၼ်ၸိုင် ႁွင်ႉဝႃႈ '''မႃလၢင်ႇ'''၊ သင်ဝႃႈ ပဵၼ်မႃ ႁၢင်ပိတ်းၸိုင် ႁွင်ႉဝႃႈ '''မႃပိတ်း၊ ဢၢႆႈပိတ်း'''၊ သင်ဝႃႈ ပဵၼ်မႃ လၢႆးလဵၼ်း မိူၼ်လၢႆးသိူဝ်ၸိုင် ႁွင်ႉဝႃႈ '''မႃလဵၼ်း'''၊ သင်ဝႃႈ ၶူၼ်မၼ်း ယုၺ်းၸိုင် ႁွင်ႉဝႃႈ '''မႃယုၺ်း'''၊ မႃဢၼ်တူဝ် ဢမ်ႇပေႃးယႂ်ႇၼၼ်ႉ ႁွင်ႉ '''မႃသႅဝ်း''' ၼႆယဝ်ႉ။

* ပေႃးၸႂ်ႉမႃလမ်းလိုပ်ႈသင်သိင်ၸိုင် '''သူႈသူႈ'''၊ '''ၸူႈၸူႈ'''၊ တူပ်းမိုဝ်းၽႂ်းၽႂ်းပၼ်။

* ပေႃႈၸႂ်ႉမႃ ၶဝ်ႈၶွၵ်ႈၸိုင်ဝႃႈ '''ၸွၵ်ႉ'''

မိူင်းဢိင်ႇၵလၢၼ်ႇ၊ မိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇလႄႈ မိူင်းယူးရူပ်ႉ ဢိၵ်ႇ မိူင်းမၢင်မိူင်းၼႆႉ လူႁၼ်လုမ်းလႃး လဵင်ႉလူမႃ ၶႅမ်ႉၶႅမ်ႉယဝ်ႉ။ ၽွတ်ႈပဵၼ် မုၵ်ႉၸုမ်းသေ ပၼ်ႁႅင်း ဢဝ်မႃၶႄႉၶဵင်ႉၵၼ် ၵူႈပိူင်ပိူင်ၵွၼ်ႇ။ မၢင်မိူင်းမၢင်မိူင်း လွင်ႈဢဝ်မႃဢႅဝ်ယၢဝ်း လႅၼ်ႈၶႄႉၵၼ်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ဝႆႉၶိုၵ်ႉ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ပွႆးဢဝ်မႃႉ လႅၼ်ႈၶႄႉၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

မႃၼႆႉ လႆႈၸႂ်ယႂ်ႇယူႇတႄႉယဝ်ႉ။ လၵ်းလႅမ်ႁူႉၶေႃႈၼႃႇ ဝႃႈၼႆသေတႃႉ ပေႃးလဵင်ႉၶဝ်ႈ ဢွႆႇၶဝ်ႈ လၢႆလၢႆလႄႈ ဢမ်ႇလၵ်းလႅမ်လႆႈၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ၵေႃႉဢၼ်ၶႂ်ႈလဵင်ႉမႃၼၼ်ႉ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း တေလႆႈလိူၵ်ႈႁႃ မႃၶိူဝ်းၸႅတ်ႈၸၢင်ႇ ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၶႂ်ႈလႆႈၼၼ်ႉသေ တေလႆႈဢဝ်လဵင်ႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ တိုၵ်ႉလႆႈႁူဝ်လိူၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ တေလႆႈဝႆႉၸႂ်ယႂ်ႇၸႂ်ယၢဝ်းသေ သွၼ်ပၼ် ၽိုၵ်းပၼ် ႁႂ်ႈၶဝ် မေႃထွမ်ႇၵႂၢမ်း၊ ၸႂ်ႉသင် ႁႂ်ႈမေႃႁဵတ်း၊ ႁႂ်ႈမေႃၸွမ်း မၢႆမီႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၂)</ref>