မႃ: လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈ ၼႂ်းၵႄႈ လွင်ႈၶူၼ်ႉၶႆႈ
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
ထႅဝ် 1:
{{Taxobox
| ၸိုဝ်ႈ = မႃ
|
| status = Domesticated
| ၶူင်း = သတ်း တိရတ်ႉသၢၼ်ႇ
|
|
|
|
|
|
| subspecies = Canis lupus familiaris
| trinomial = Canis lupus familiaris
| trinomial_auth = Linnaeus, 1758
| ပရိယႄႇ =
}}
=='''
မႃၼႆႉ ပဵၼ်ဢူၺ်းလီၸႅတ်ႈၸၢင်ႇၵူၼ်းႁဝ်းသေ ၵူၼ်းႁဝ်း လဵင်ႉလူမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈ ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း မၢၵ်ႇႁိၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မႃၼႆႉ ဢမ်ႇယႃႉသတ်ႉၸႃႇသေ ဢမ်ႇတွၼ်ႉၸုၼ်ႉပၢႆႈၸဝ်ႈမၼ်း။ ပုၼ်ႈတႃႇၸဝ်ႈမၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်းယင်းၸုၼ်ႉသၢႆၸႂ်လူးၵွၼ်ႇ။ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ မႃမီးလၢႆမဵဝ်းလၢႆသႅၼ်းသေတႃႉ ၶဝ်ႈတၢင်း တိုဝ်း သိုဝ်ႈၽႂ်တၼ်းမၼ်း တီႈလႂ်တီႈၼၼ်ႈယူႇ။
ၼႂ်းၵႃႈ သတ်းတိရိတ်ႉသၢၼ်ႇ ဢၼ်ၵူၼ်းႁဝ်းလဵင်ႉလူဝႆႉၼၼ်ႉ မႃၼႆႉ ပဵၼ်သတ်း ဢူၺ်းလီ ဢၼ်လႆႈၸႂ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ၊ ပဵၼ်ၶႃႈၸႂ်ႉ ဢၼ်မီးသတ်ႉၸႃႇ လိူဝ်သေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ တမ်ႈတီႈၼႂ်းထမ်ႈ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၶဝ် ယူႇသဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈၵႂႃႇၶုတ်းႁၼ်ၺႃး လုပ်ႇၵူၼ်းတင်း လုပ်ႇမႃ မီးၸွမ်းၵၼ်လႄႈ ပေႃးလူတူၺ်းၼင်ႇၼၼ်ၸိုင် ၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢၼ်ပႆႇတင်ႈ ပႆႇမီးပိုၼ်းသင်ၼၼ်ႉ မႃၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်သတ်းယဵၼ်ႇငႄႈ မိုတ်ႈၵူၼ်းၼႆ ဝႃႈလႆႈယူႇ။ မႃႁိူၼ်းၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈ [[မႃၼႆး]]လႄႈ မႃလိၼ်သေ ပဵၼ်မႃးဝႃႈၼႆသေတႃႉ ပိူင်လူင်မၼ်း ၸဝ်ႈပၢႆးသၢႆႊၶဝ် ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ လုၵ်ႉတီႈ မႃၼႆး ယဵၼ်းပဵၼ်မႃးၼႆယဝ်ႉ။
ၽူႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉၶဝ် ဝႃႈ ၵူၼ်းမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၶဝ်ၼႆႉ တႃႇတေ လိုပ်ႈလမ်း တူဝ်ထိူၼ်ႇၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢဝ်မႃႁႅဝ် ဢၼ်မီးတမ်ႈတီႈ ႁိမ်းႁွမ်းၶဝ်ၼၼ်ႉ လဵင်ႉသေ ၸႂ်ႉၵၢၼ် ၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ လွင်ႈယဵၼ်ႇငႄႈၵူၼ်းႁဝ်း ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်မႃး လွႆးလွႆးသေ လွင်ႈလဵင်ႉမႃၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ တႃႇတေလိုပ်ႈတူဝ်ထိူၼ်ႇ ပိူင်လဵဝ်ၵူၺ်းသေ ဢဝ်မႃ ၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႃႈၵၢၼ် ၵူႈပိူင်ပိူင် ႁဵတ်းၼၼ်သေ မႃႁိူၼ်းၵေႃႈ ၸင်ႇပဵၼ်မႃး လၢႆလၢႆၸိူဝ်ႉ လၢႆလၢႆမဵဝ်းၼႆယဝ်ႉ။ <br>
မႃႁိူၼ်းၼႆႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ယူႇလူၺ်ႈၵူၼ်းသေ ငႄႈမႃးယဝ်ႉသေတႃႉ ၸႃႇတိတၢင်းယၢမ်ႈ ၶိူဝ်းမႃၶဝ် ဢၼ်မႃးၸွမ်း ၸူဝ်ႈပူႇပၢၼ်မွၼ်ႇၶဝ်ၼၼ်ႉတႄႉ တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇႁၢႆ။ မႃဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈတႄႇၵိူတ်ႇမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉတူဝ်လဵၵ်ႉယူႇၼၼ်ႉ ၶဝ်ပေႃးမီးဝႃႇသၼႃႇ လိုပ်ႈလမ်း တူဝ်ထိူၼ်ႇယဝ်ႉလႄႈ ပေႃးဝႃႈ လႆႈႁၼ် တႄႇဢဝ် [[ၼူၵ်ႉ]] [[ၼူ]] [[မႅဝ်း]] တေႃႇထိုင် [[ပၢင်တၢႆး]]၊ [[ပႄႉ]]၊ [[မူ]]၊ [[တိုင်]]၊ [[ၵႂၢင်]]၊ [[ၺီး]]၊ [[ၽၢၼ်း]] ၸိူဝ်းၼႆႉၸိုင် ၶဝ်ပေႃးမေႃၵႂႃႇႁႃလူၺ်း ႁႃလမ်းယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၽွင်း ၸမ်တေၼွၼ်းၼၼ်ႉ မႃၼႆႉ ဢဝ်တူဝ်ၶဝ် ပၼ်ႇလဵပ်ႈသွင်သၢမ်ႁွပ်ႈသေ ၸင်ႇတေၼွၼ်းယဝ်ႉ။ တၢင်းယၢမ်းဢၼ်ၼႆႉ ၸိူင်ႉၼင်ႇလၢတ်ႈမႃး မိူဝ်ႈၵႆႈၼၼ်ႉ မၼ်းၼႄပၼ် ငိူၼ်ႈၶိူဝ်း ၸႃႇတိၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၶဝ် ပႆႇငႄႈၼၼ်ႉ မႃလိူင်းၶဝ်ၼႆႉ ပေႃးဝႃႈ ၶဝ်တေၼွၼ်းၼႂ်းယုမ်းၼႂ်းၶိူဝ်း တီႈဢၼ်လွတ်ႈၽေးၶဵၼ်ၼၼ်ႉၸိုင် ၶဝ်ပၼ်ႇတူဝ်ၶဝ်သၢမ်သီႇႁွပ်ႈ ဢဝ်တိၼ်ၶဝ် ယဵပ်ႇယိူဝ်ႈယႃႈ ႁႂ်ႈတႅတ်ႈၵႂႃႇသေ ၸင်ႇတေၶိုင်ၼွၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵၢင်ၶမ်ႈၵၢင်ၶိုၼ်း ဢၼ်မႃၵႆႉလေႇႁွၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းလုၵ်ႉတီႈ တၢင်းယၢမ်ႈ မႃၼႆး ဢၼ်ပဵၼ်ငဝ်ႈငိူၼ်ႈၶိူဝ်းၶဝ်သေ ၸပ်းမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽုင်မႃၼႆးၼႆႉ ၽွင်းမိူဝ်ႈၶဝ်တေ ၵႂႃႇႁႃလမ်းတူဝ်ထိူၼ်ႇၼၼ်ႉ ၶဝ်ၵႆႉလေႇႁွၼ်သေ ႁွင်ႉႁႃၵၼ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မႃႁိူၼ်းၼႆႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ဢမ်ႇမီးၶဵၼ်သင်သေတႃႉၵေႃႉ ၶဝ်ၵႆႉလေႇဢဝ် လုပ်ႇတၢင်းၵိၼ် ဢၼ်ၶဝ်လႆႈမႃးၼၼ်ႉ လၵ်ႉသိူင်ႇဝႆႉယူႇ။ တၢင်းယၢမ်ႈ ဢၼ်ၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈ မႃလိူင်းသေမႃးၵူၺ်း၊ မႃလိူင်းၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၵူဝ်ပိူၼ်ႈ မႃးႁိမ်ဢဝ် တၢင်းၵိၼ်ၶဝ်လႄႈ ၶဝ်ၸင်ႇဢဝ်လၵ်ႉသိူၵ်ႇယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ လွင်ႈသွပ်ႇဢၢႆၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ၶူႈၼင်လႅတ်းလႂ်၊ လွင်ႈတႃလႅတ်း၊ လွင်ႈႁူလႅတ်း၊ လွင်ႈမီးၶဵဝ်ႈလႅမ်ၽၢႆ၊ လွင်ႈမီးတိၼ်ၶႅင်လႅၼ်ႈၽၢႆ၊ လွင်ႈမီးၶူၼ်ၸႃး ဢွၵ်ႇတီႈတူဝ်၊ လွင်ႈမီး တူဝ်ၶိင်းလဵၵ်ႉၼွႆႉ ၵႅၼ်ႇၶႅင်ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်လူၺ်ႈသၽႃႇဝသၢင်ႇထုၵ်ႇ တႃႇၶဝ် တေလႆႈလိုပ်ႈလမ်း တူဝ်ထိူၼ်ႇ ၸွမ်းမူးသိူဝ်းၶဝ်သေ ၸိူဝ်းၼႆႉ ငိူၼ်ႈမၼ်းမႃးၸွမ်း မႃလိူင်း ဢၼ်ပဵၼ် ငဝ်ႈၶိူဝ်းၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
|