သႃႇသၼႃႇၶရိတ်ႉ: လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈ ၼႂ်းၵႄႈ လွင်ႈၶူၼ်ႉၶႆႈ

'''သႃႇသၼႃႇၶရိတ်ႉ''' ({{lang-en|Christianity}}) မီးပိုၼ်ႉထၢၼ်မႃးတီႈ ၸူဝ်ႊပၢၼ်လႄႈၵၢၼ်သွၼ်ၶွင်[[ၸဝ်ႈယေႇသု|ၸဝ်ႈယေႇသု]]ၸွမ်ႇၼင်ႇဢၼ်ၼႂ်း[[ပပ်ႉထမ်းပၢႆႇပႂ်ႇ|ပပ်ႉထမ်းပၢႆႇပႂ်ႇ]] (canonical gospel)။ ၽူႈၼပ်ႉထိုဝ်သႃႇသၼႃႇၶရိတ်ႉၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ[[ၸၢဝ်းၶရိတ်ႉ|ၸၢဝ်းၶရိတ်ႉ]]ဢမ်ႇၼၼ်'''ၶရိသျၢၼ်ႇ'''

ၸၢဝ်းၶရိတ်ႉၶဝ်ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ၸဝ်ႈယေႇသု ပဵၼ်[[ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ|ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ]] လႄႈပဵၼ်[[ၸဝ်ႈၽြႃးဢၼ်လႆႈႁပ်ႉပျႃတိတ်မႃးပဵၼ်ၵူၼ်း|ၸဝ်ႈၽြႃးဢၼ်လႆႈႁပ်ႉပျႃတိတ်မႃးပဵၼ်ၵူၼ်း]]လႄႈပဵၼ် [[ၸဝ်ႈၽြႃးၽူႈၾူတ်ႈဢဝ်|ၸဝ်ႈၽြႃးၽူႈၾူတ်ႈဢဝ်]] ၵွပ်ႈလွင်ႈၼႆသေ ၸၢဝ်းၶရိတ်ႉၸင်ႇလႆႈႁွင်ႉယေႇသုဝႃႈ "[[ၸဝ်ႈၽြႃးၶရိတ်ႉ|ၸဝ်ႈၽြႃးၶရိတ်ႉ]]" ဢမ်ႇၼၼ် "ၸဝ်ႈ[[မသၢႆႇယႃႇ|မသၢႆႇယႃႇ]]"<ref name="Briggs">

Briggs, Charles A. ''The fundamental Christian faith: the origin, history and interpretation of the Apostles' and Nicene creeds.'' C. Scribner's sons, 1913. [http://books.google.com/books?id=VKMPAAAAIAAJ Books.Google.com]</ref> သႃႇသၼႃႇၶရိတ်ႉ ယၢမ်းၸင်ႇၼႆႉ ၸႅၵ်ႇပဵၼ်ၵိူင်းလူင်သၢမ်ၸုမ်း - ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၸမ်း [[ရူဝ်ႇမႅတ်ႉၶႅတ်ႉႀလိၵ်ႉ|ရူဝ်ႇမႅတ်ႉၶႅတ်ႉႀလိၵ်ႉ]] [[ဢိတ်ႉသထိူၼ်းဢေႃႇတူဝ်ႇတွၵ်ႉ|ဢိတ်ႉသထိူၼ်းဢေႃႇတူဝ်ႇတွၵ်ႉ]] လႄႈ[[ပြူဝ်ႇတႅတ်ႉသတႅၼ်ႉ|ပြူဝ်ႇတႅတ်ႉသတႅၼ်ႉ]] သေယဝ်ႉ ယင်းၸႅၵ်ႇၽႄၵႂႃႇထႅင်ႈလၢႆလၢႆၵိူင်းလဵၵ်ႉလဵၵ်ႉဢွၼ်ႇ၊ ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇၶႅတ်ႉႀလိၵ်ႉလႄႈဢေႃႇတူဝ်ႇတွၵ်ႉ ၸႅၵ်ႇၽႄၵၼ်ၵႂႃႇမိူဝ်ႈၽွင်းယၢမ်း [[သႃႇသၼႃႇပွတ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ-ပွတ်းဝၼ်းတူၵ်း|သႃႇသၼႃႇပွတ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ-ပွတ်းဝၼ်းတူၵ်း]] (East–West Schism) မိူဝ်ႈၼႂ်းပီႊၶရိတ်ႉ 1054 လႄႈ ၵိူင်းပြူဝ်ႇတိတ်ႉသတႅၼ်ႉ တႄႇမီးမႃး ဝၢႆးသေ[[ၵၢၼ်မူၼ်ႉမႄးပူၵ်းတင်ႈသႃႇသၼႃႇ|ၵၢၼ်မူၼ်ႉမႄးပူၵ်းတင်ႈသႃႇသၼႃႇ]] မိူဝ်ႈၸူဝ်ႊပၢၵ်ႇ 16 သေ ယႅၵ်ႈတူဝ်ဢွၵ်ႇမႃးတီႈ ၵိူင်းရူဝ်ႇမႅၼ်ႇၶႅတ်ႉႀလိၵ်ႉ <ref>{{Cite book|url=http://books.google.com/books?id=q-vhwjamOioC&pg=PA23&dq=anagignoskomena#v=onepage&q=anagignoskomena&f=true |title=Orthodox and Wesleyan Scriptural understanding and practice

မိူဝ်ႈယၢမ်းၸဝ်ႉၼၼ်ႉ သႃႇသၼႃႇၶရိတ်ႉၼႆႉ သွၼ်ႇဝႃႈပဵၼ်ၵိူင်ၼးိူင်ႈၶွင်[[သႃႇသႃႇၼႃႇၵျိဝ်း|သႃႇသႃႇၼႃႇၵျိဝ်း]]မိူဝ်ႈၵၢင်[[ၸူဝ်ႊပၢၵ်ႇပီႊၶရိတ်ႉ 1|ၸူဝ်ႊပၢၵ်ႇပီႊၶရိတ်ႉ 1]]<ref name="Robinson">Robinson, ''Essential Judaism: A Complete Guide to Beliefs, Customs and Rituals'', p. 229.</ref><ref name="Esler">Esler. ''The Early Christian World''. p. 157f.</ref> လႆႈပေႃးမီးမႃးတီႈပွတ်းၾင်ႇ[[ပၢင်ႇလၢႆႇမႅတ်ႉတီႈတႂ်ႇရေးၼီးယၼ်း|ပၢင်ႇလၢႆႇမႅတ်ႉတီႈတႂ်ႇရေးၼီးယၼ်း]] တၢင်းပွတ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၶွင် [[တွၼ်ႊၵၢင်ပွတ်းဢွၵ်ႇ|တွၼ်ႊၵၢင်ပွတ်းဢွၵ်ႇ]] (ယၢမ်းလဵဝ်ပဵၼ် [[ဢိတ်ႉၸရေး|ဢိတ်ႉၸရေး]]လႄႈ[[ပႃႇလႅတ်ႉသတၢႆးလ်|ပႃႇလႅတ်ႉသတၢႆးလ်]]) ဢမ်ႇႁိုင်ဢမ်ႇၼၢၼ်းၵေႃႈ မႄႇၾႃႈၵႂႃႇပွတ်းတၢင်း[[သီးရီးယႂ်း|သီးရီးယႂ်း]] [[မႄႇသူဝ်ႇပူဝ်ႇတေးမီးယႂ်း|မႄႇသူဝ်ႇပူဝ်ႇတေးမီးယႂ်း]] [[ဢေးသီးယႂ်းမၢႆႇၼိူဝ်ႇ|ဢေးသီးယႂ်းမၢႆႇၼိူဝ်ႇ]] လႄႈ [[ဢီႇၵျိပ်ႉ|ဢီႇၵျိပ်ႉ]] သႃႇသၼႃႇၶရိတ်ႉ မီးတၢင်းယႂ်ႇလႄႈႁႅင်ႁူမ်ႇငမ်းၸွတ်ႈတူဝ် ၼမ်လိူဝ်းမႃးတေႉတေႉ ၼႂ်းၸူဝ်ႊယၢမ်းဢွၼ်ႇလၢႆပၢၵ်ႇပီႊ လႄႈတေႃႇပေႃးထိုင်[[ၸူဝ်ႊပၢၵ်ႇပီႊၶရိတ်ႉထီႈ 4|ၸူဝ်ႊပၢၵ်ႇပီႊၶရိတ်ႉထီႈ 4]] လႆႈယဵၼ်းမႃးပဵၼ် [[သႃႇသၼႃႇၵိုၵ်းၸိုင်ႈမိူင်း|သႃႇသၼႃႇၵိုၵ်းၸိုင်ႈမိူင်း]][[ၸိုင်ႈဝူင်ႉရူဝ်ႇမႅၼ်ႇ|ၸိုင်ႈဝူင်ႉရူဝ်ႇမႅၼ်ႇ]]<ref>Religion in the Roman Empire, Wiley-Blackwell, by James B. Rives, page 196</ref> ၼႂ်းၵႄႈ[[ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၵၢင်|ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၵၢင်]] လိၼ်လႅၼ်ႊၼႂ်းယူးရူပ်ႉ ဢၼ်ၵိုတ်းလိူဝ်ၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၼမ် ႁပ်ႉသႃႇသၼႃႇၶရိတ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၼႃႇ မၢင်ႊလႅၼ်ႊတွၼ်ႊ ၸိူင်ႉၼင်ႇ[[တွၼ်ႊၵၢင်ပွတ်းဢွၵ်ႇ|တွၼ်ႊၵၢင်ပွတ်းဢွၵ်ႇ]] [[ဢႃႇၾရီးၵႂ်းႁွင်ႇ|ဢႃႇၾရီးၵႂ်းႁွင်ႇ]] [[ဢီႇႀီႇယူဝ်းပီးယႃး|ဢီႇႀီႇယူဝ်းပီးယႃး]] လႄႈ မၢင်ႊပွတ်းမၢင်ႊတွၼ်ႊၶွင်[[ဢိၼ်းတီးယႂ်း|ဢိၼ်းတီးယႂ်း]] တႄႉ ၸၢဝ်းၶရိတ်ႉ ယင်းတိုၵ်ႉပဵၼ်ၸုမ်းၵူၼ်းဢေႇဝႆႉယူႇ။<ref>[http://www.newadvent.org/cathen/07218b.htm Catholic encyclopedia] New Advent</ref><ref>McManners, ''Oxford Illustrated History of Christianity'', pp. 301–03.</ref> ဝၢႆးမႃး ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ[[မိတ်ႉသျိၼ်ႇၼရီႇ|မိတ်ႉသျိၼ်ႇၼရီႇ]]လႄႈ [[ၵၢၼ်ၶႂၢၵ်ႈမိူင်းၶူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇ(မိူင်းႁၢႆး)|ၵၢၼ်ၶႂၢၵ်ႈမိူင်းၶူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇ(မိူင်းႁၢႆး)]] သေ သႃႇသၼႃႇၶရိတ်ႉၵေႃႈ လႆႈၽႄႈၵႂႃႇပွတ်းတၢင်း [[လိုမ်လိၼ်ဢမႄးရီးၵႂ်း|လိုမ်လိၼ်ဢမႄးရီးၵႂ်း]] [[ဢေႃးသတေးရီးယႃး|ဢေႃးသတေးရီးယႃး]] [[ဢႃႇၾရီးၵႂ်းသပ်ႉသႁႃႇရႃး|ဢႃႇၾရီးၵႂ်းသပ်ႉသႁႃႇရႃး]] လႄႈ လၢႆလၢႆတီႈၼႂ်းလူၵ်ႈၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။

ၸၢဝ်းၶရိတ်ႉၶဝ်ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ၸဝ်ႈယေႇသု ပဵၼ်ၸဝ်ႈမသၢႆႇယႃႇ ဢၼ်ပျႃတိတ်ဝႆႉၼႂ်း [[ပပ်ႉထမ်းႁီးပြူး|ပပ်ႉထမ်းႁီးပြူး]] ဢၼ်ၼႂ်းသႃႇသၼႃႇၶရိတ်ႉၶဝ်ႁွင်ႉဝႃႈ "[[ပပ်ႉထမ်းဢၼ်ၵဝ်ႇ|ပပ်ႉထမ်းဢၼ်ၵဝ်ႇ]]" ပိုၼ်ႉထၢၼ် [[ပၢႆးၾိင်ႈတႅတ်ႈသႃႇသၼႃႇၶရိတ်ႉ|ပၢႆးၾိင်ႈတႅတ်ႈသႃႇသၼႃႇၶရိတ်ႉ]]ၼႄဢွၵ်ႇမႃးၼႂ်း[[လၵ်းပိူင်ယုမ်ႇယမ် |လၵ်းပိူင်ယုမ်ႇယမ် ]] (ecumenical creed) ဢၼ်မီးမႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈ [[သႃႇသၼႃႇၶရိတ်ႉပၢၼ်ႁႅၵ်ႈ|သႃႇသၼႃႇၶရိတ်ႉပၢၼ်ႁႅၵ်ႈ]] လႄႈ ပဵၼ်တီႈဢၼ်တင်းလၢႆ ၼႂ်းၸၢဝ်းၶရိတ်ႉၶဝ်ယွမ်းႁပ်ႉ။ မီးၵၢၼ်ပိုၼ်ႊလၢတ်ႈၶေႃႈယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ [[ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ပျၢတိတ်ၸဝ်ႈယေႇသု|ၸဝ်ႈယေႇသုလႆႈႁပ်ႉပျႃတိတ်]] [[ၵၢၼ်မတ်ႉၸဝႈ်ယေႇသုၵိုၵ်းလၵ်းၶႃပႄ|သဵင်ႈၸူဝ်ႊ]] လႄႈထုၵ်ႇၽင်ႈဝႆႉ မိူဝ်ႈပႆႇ[[ၶီးၸႂ်ၶိုၼ်း|ၶီးၸႂ်ၶိုၼ်း]] ပုၼ်ႈတႃႇပၼ် ၸူဝ်ႊပၢၼ်ထႃႇဝရ ၸိူဝ်းၽူႈယုမ်ႇယမ်ၸဝ်ႈယေႇသုလႄႈ ၸိူဝ်းၽူႈဝႆႉဝၢင်းၸႂ်ဝႃႈ ၸဝ်ႈယေႇသုပဵၼ်ၽူႈၾူတ်ႇဢဝ်တၢင်းၽိတ်း <ref>Sheed, Frank. ''Theology and Sanity''. (Ignatius Press: San Francisco, 1993), pp. 276.</ref> ၸၢဝ်းၶရိတ်ႉၶဝ်ယင်းယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ [[ၸဝ်ႈယေႇသု ၶိုၼ်းမိူင်းၽီ|ၸဝ်ႈယေႇသု ၶိုၼ်းမိူင်းၽီ]] ဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈ ၵုမ်းၵႂၢၼ်းလႄႈၵႅတ်ႇၶႄ [[ၸဝ်ႈၽြႃး​ၸဝ်ႈၽြႃး ပေႃလူင်ပဵၼ်ၸဝ်|ၸဝ်ႈၽြႃး ပေႃလူင်ပဵၼ်ၸဝ်]] ၵိူင်းၶရိတ်ႉ ၵမ်ႈၼမ်သွၼ်ဝႃႈ ၸဝ်ႈယေႇသု တေပွၵ်ႈမႃးၶိုၼ်း [[ၵၢၼ်တွၼ်ႇၽိင်ႈပွတ်းလိုၼ်းသုတ်း |တွၼ်ႇၽိင်ႈ ]] ၵူၼ်းႁဝ်းၵူႊၵေႃႉ တင်းၵူၼ်းၶီးလႄႈၵူၼ်းတၢႆ တေမႃးပၼ်ၸူဝ်ႊသၢၵ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ เ<ref name="Christianity">{{cite web|url=http://berkleycenter.georgetown.edu/resources/traditions/christianity |title=Christianity |work=Knowledge Resources |publisher=[[Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs|Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs]]|accessdate=2011-11-22}}</ref> ပိူၼ်ႈတူၺ်းႁၼ်ဝႃႈ ၸဝ်ႈယေႇသု ပဵၼ်တူဝ်ႈယၢင်ႇၸူဝ်ႊပၢၼ်ဢၼ်ႁၢင်ႊလီငၢမ်း လႄႈ ပဵၼ်ပႃး [[ၽူႈၽႄၵႂၢမး်သွၼ် |ၽူႈၽႄၵႂၢမး်သွၼ် ]]လႄႈပဵၼ် [[လုၵ်ႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ |ၸဝ်ႈၽြႃး ]] လူင်းမႃးၵိူတ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း<ref name="McGrath4">McGrath, ''Christianity: An Introduction'', pp. 4–6.</ref>

မိူဝ်ႈယၢမ်းၸဝ်ႉ [[ၸူဝ်ႊပၢၵ်ႇပီႊၶရိတ်ႉ 21|ၸူဝ်ႊပၢၵ်ႇပီႊၶရိတ်ႉ 21]]ၸၢဝ်းၶရိတ်ႉမွၵ်ႉ 2.2 ႁဵင်လၢၼ်ႉၵေႃႉၼႂ်းလူၵ်ႈ <ref name="foreignpolicy.com">{{cite web|url=http://www.foreignpolicy.com/story/cms.php?story_id=3835|title=The List: The World’s Fastest-Growing Religions|publisher=foreignpolicy.com|date= 2007-03 |accessdate=2010-01-04}}</ref><ref name="Major Religions Ranked by Size">{{cite web|url=http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html |title=Major Religions Ranked by Size |publisher=Adherents.com |date= |accessdate=2009-05-05}}</ref> ပဵၼ်ၼိူင်ႈၼႂ်းသၢမ်ပုၼ်ႈႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းတင်းၵမ်ႇၾႃႇ လႄႈ ပဵၼ်သႃႇသၼႃႇ ဢၼ်မီးၽူႈၼပ်ႉထိုဝ် ၼမ်တီႈသုတ်းၼႂ်းလူၵ်ႈ <ref>Hinnells, ''The Routledge Companion to the Study of Religion'', p. 441.</ref><ref>{{cite news |title=Study: Christian population shifts from Europe |author=Zoll, Rachel |url=http://hosted.ap.org/dynamic/stories/U/US_REL_GLOBAL_CHRISTIANITY?SITE=AP&SECTION=HOME&TEMPLATE=DEFAULT&CTIME=2011-12-19-16-16-50 |newspaper=Associated Press |date=December 19, 2011 |accessdate=19 December 2011}}</ref> ယဝ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်သႃႇသၼႃႇၵိုၵ်းၸိုင်ႈမိူင်း လၢႆလၢႆၸိုင်ႈမိူင်းပႃးယူႇယဝ်ႉ။

* [[ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇၶႅတ်ႉႀိၵ်ႉ |ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇၶႅတ်ႉႀိၵ်ႉ ]]

ပွင်ႇဝႃႈ ၵူႊမိူင်းမိူင်း ပဵၼ်ၵိူင်းဢၼ်ၵဝ်ႇသေ ဢၼ်ယိပ်းၵမ်မၼ်ႈ ၵႂၢမ်းးသင်ႇသွၼ်ႇၶွင် ၸဝ်ႈယေႇသုသေယဝ်ႉ ၼပ်ႉယမ်ပႃး ၸဝ်ႈၼၢင်းမေႇရီႇ လႄႈ ၸဝ်ႈလီၵူႊတူၼ်တူၼ်။ တီႈတႂ်းဝတ်ႉဝႃးၶွင်ၵိူင်းၼႆႉၼႆႉ တေမီးႁုၼ်ႈႁၢင်ႊ ၸဝ်ႈယေႇသု၊ ၸဝ်ႈၼၢင်းမေႇရီႇ လႄႈ ၸဝ်ႈလီလၢႇလၢႆတူၼ်။ မီးသုၼ်ၵၢင်ၵုမ်းၵႂၢၼ်းယူႇတီႈ [[ငဝ်ႈလုမ်းသၼ်ႇတႃႇ|ငဝ်ႈလုမ်းသၼ်ႇတႃႇ]] မီး [ၸဝ်ႈသၼ်ႇတႃႇပႃႇပႃႇ ]]ပဵၼ်ႁူဝ်ၼႃႈ ဢၼ်ပၼ်ႇပုတ်ႈၵၼ်မႃးတင်ႈတႄႇမိူဝ်ႈပၢၼ် [[ၽူႈတႅၼ်း |ၽူႈတႅၼ်း ]]ၸုမ်းဢွၼ်တၢင်းသူတ်း ။ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ၽူႈလီ [[သီးၼူမ်းပႄတြူဝ်း |သီးၼူမ်းပႄတြူဝ်း ]] ပဵၼ်ၸဝ်ႈသၼ်ႇတႃႇပႃႇပႃႇတူၼ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်း။ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈႁပ်ႉလွင်ႈယိုၼ်ယွမ်း မႃးတီႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ႁႂ်ႈၵုမ်းၵႂၢၼ်း သႃႇသၼႃႇတင်းသဵင်ႈတင်းလူင်လႄႈ ပုတ်ႈသိုုပ်ႇမႃးထိုင် [[ၸဝ်ႈၼိူဝ်ႁူဝ်သၼ်တႃႇပႃႇပႃႇၾရၢၼ်ႉသိတ်ႉ |ၸဝ်ႈၼိူဝ်ႁူဝ်သၼ်တႃႇပႃႇပႃႇၾရၢၼ်ႉသိတ်ႉ ]]။ တူၼ်မိူဝ်ႈယၢမ်းလဵဝ် ပဵၼ်တူၼ်ႈထီႈ 266 ။ ၶႅတ်ႉႀလိၵ်ႉ မီးမုၼ်ၸဝ်ႈ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ [[ပေႃႈလူင် |ပေႃႈလူင် ]] လႄႈ မီးၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း [[ၸုမ်းမုၼ်ၸဝ်ႈၶႅတ်ႉႀလိၵ်ႉ |ၸုမ်းမုၼ်ၸဝ်ႈၶႅတ်ႉႀလိၵ်ႉ ]] ။ သင်ပဵၼ်ၵူၼ်းၸၢႆးၸိုင် ႁွင်ႉဝႃႈ ပြႃးတႃးbrother)၊ သင်ပဵၼ်ၽူႈယိင်း ႁွင်ႉဝႃႈ သိတ်ႉသတိူဝ်ႇ (sister) မီးၽူႈၼပ်ႉထိုဝ်သႃႇသၼႃႇၵိူင်းၼႆႉယူႇမွၵ်ႇ 1000 လၢၼ်ႉေၵး။ သႃႇသၼႃႇၵိူင်းၼႆႉ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ပေႃႈလူင် ပဵၼ်ၽူႈ ၵပ်းသိုပ်ႇပၼ်ၼႂ်းၵႄႈ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈလႄႈတင်းၵူၼ်းႁဝ်းၼႆယဝ်ႉ။ ๆ

* [[โปรเตสแตนต์|โปรเตสแตนต์]] แปลว่าคัดค้าน แยกตัวมาจากนิกายโรมันคาทอลิกในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 16 เป็นนิกายที่ถือว่าศรัทธาของแต่ละคนที่มีต่อพระเจ้าสำคัญกว่าพิธีกรรม ซึ่งยังแตกย่อยออกเป็นหลายร้อยคณะ เนื่องจากมีความเห็นแตกต่างเกี่ยวกับ[[คัมภีร์ไบเบิล|คัมภีร์ไบเบิล]] และการปฏิบัติในพิธีกรรม นิกายนี้ไม่มี[[นักบวช|นักบวช]]เชื่อว่าทุกคนสามารถเข้าถึงพระเจ้าได้โดยมิต้องอาศัยบาทหลวง มีเพียงศิษยาภิบาล ที่คอยให้คำปรึกษากับผู้เชื่อ และถือว่าพระเยซูได้ทรงไถ่บาปแก่ศาสนิกทุกคนไปเมื่อถูกตรึงกางเขนแล้ว นิกายนี้มีเพียงไม้กางเขนเป็นเครื่องหมายแห่งศาสนาเท่านั้น มีผู้นับถือรวมกันทุกนิกายย่อยประมาณ 500 ล้านคน

* [[อีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์|อีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์]] แปลว่าถูกต้อง นับถือในประเทศทางฝั่ง[[ยุโรปตะวันออก|ยุโรปตะวันออก]] เช่น [[กรีซ|กรีซ]] [[รัสเซีย|รัสเซีย]] โดยแยกตัวออกไปจาก[[ศาสนาคริสต์ตะวันตก|ศาสนาคริสต์ตะวันตก]] เพราะไม่อยากอยู่ภายใต้อำนาจของสันตะปาปาซึ่งมีอำนาจมากสูงกว่ากษัตริย์ (คือมีอำนาจแต่งตั้งและถอดถอนกษัตริย์ได้) ในสมัยนั้น โดยที่มิได้เปลี่ยนแปลงข้อความเชื่อ ข้อความเชื่อของนิกายออทอดอกซ์เหมือนกับข้อความเชื่อของนิกายโรมันคาทอลิก แต่ละประเทศมี[[อัครบิดร|อัครบิดร]]เป็นประมุขของคริสตจักร นิกายออทอดอกซ์ยังมีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า[[ศาสนาคริสต์ตะวันออก|ศาสนาคริสต์ตะวันออก]] มีศาสนิกชนรวมกันประมาณ 500 ล้านคน

พิธีกรรมสำคัญในศาสนานี้เรียกว่า "[[พิธีศักดิ์สิทธิ์|พิธีศักดิ์สิทธิ์]]" มีดังนี้

* '''[[พิธีบัพติศมา|พิธีบัพติศมา]]'''หรือ'''ศีลล้างบาป''' เป็นพิธีแรกที่คริสตชนต้องรับ ในนิกายโปรแตสแตนต์ต้องลงน้ำทั้งตัวเป็นสัญลักษณ์ว่าได้ตายจากชีวิตเก่าและถือกำเนิดในพระคริสต์แล้ว ส่วนในนิกายโรมันคาทอลิกบาทหลวงจะใช้น้ำศักดิ์สิทธิ์เทลงบนศีรษะพร้อมเจิมน้ำมันคริสมาที่หน้าผาก

* '''[[พิธีมหาสนิทศักดิ์สิทธิ์|พิธีมหาสนิทศักดิ์สิทธิ์]]''' หรือ'''ศีลมหาสนิท''' เป็นพิธีกรรมรับศีลโดยรับขนมปังและเหล้าองุ่นมารับประทาน โดยความเชื่อว่าพระกายและพระโลหิตของพระเยซู ซึ่งเป็นพิธีสืบเนื่องมาจากพิธี[[ปัสคา|ปัสคา]]ของศาสนายิว

* '''[[ศีลอภัยบาป|ศีลอภัยบาป]]''' เป็นการสารภาพบาปกับพระเจ้าโดยผ่านบาทหลวง บาทหลวงจะเป็นผู้ตักเตือนสั่งสอนไม่ให้ทำบาปนั้นอีก และทำการอภัยบาปให้ในนามพระเจ้า

* '''[[ศีลกำลัง|ศีลกำลัง]]''' เป็นพิธีรับศีลโดยการเจิมหน้าผาก เพื่อยืนยันความเชื่อว่าจะนับถือศาสนาคริสต์ตลอดไปและได้รับ[[พระพรของพระจิต|พระพรของพระจิต]] ทำให้เข้มแข็งในความเชื่อมากขึ้น กระทำเฉพาะในนิกายโรมันคาทอลิกเท่านั้น

* '''[[ศีลสมรส|ศีลสมรส]]''' เป็นพิธีประกอบการแต่งงาน โดยบาทหลวงเป็นพยาน เป็นการแสดงความสัมพันธ์ว่าจะรักกันจนกว่าชีวิตจะหาไม่ ส่วนในนิกายโปรเตสแตนต์ จะเป็นพิธีสาบานตน

* '''[[ศีลอนุกรม|ศีลอนุกรม]]''' เป็นพิธีสำหรับการบวชเป็น[[เคลอจี|นักบวช]] ได้แก่ [[มุขนายก|มุขนายก]] [[บาทหลวง|บาทหลวง]] และ[[พันธบริกร|พันธบริกร]]

* '''[[ศีลเจิมคนไข้|ศีลเจิมคนไข้]]''' เป็นพิธีเจิมคนไข้โดยบาทหลวงจะเจิมน้ำมันลงบนหน้าผากและมือทั้งสองข้างของผู้ป่วย ให้ระลึกว่าพระเจ้าจะอยู่กับตนและให้พลังบรรเทาอาการเจ็บป่วย

สำหรับนิกายโรมันคาทอลิกและนิกายออร์ทอดอกซ์ จะมีพิธีกรรมทั้ง 7 พิธี แต่สำหรับนิกายโปรเตสแตนต์ จะมีเพียง 2 พิธี คือ [[พิธีบัพติศมา|พิธีบัพติศมา]]และ[[พิธีมหาสนิทศักดิ์สิทธิ์|พิธีมหาสนิทศักดิ์สิทธิ์]]

* [[ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇၶႅတ်ႉႀိၵ်ႉ |ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇၶႅတ်ႉႀိၵ်ႉ ]]

ပွင်ႇဝႃႈ ၵူႊမိူင်းမိူင်း ပဵၼ်ၵိူင်းဢၼ်ၵဝ်ႇသေ ဢၼ်ယိပ်းၵမ်မၼ်ႈ ၵႂၢမ်းးသင်ႇသွၼ်ႇၶွင် ၸဝ်ႈယေႇသုသေယဝ်ႉ ၼပ်ႉယမ်ပႃး ၸဝ်ႈၼၢင်းမေႇရီႇ လႄႈ ၸဝ်ႈလီၵူႊတူၼ်တူၼ်။ တီႈတႂ်းဝတ်ႉဝႃးၶွင်ၵိူင်းၼႆႉၼႆႉ တေမီးႁုၼ်ႈႁၢင်ႊ ၸဝ်ႈယေႇသု၊ ၸဝ်ႈၼၢင်းမေႇရီႇ လႄႈ ၸဝ်ႈလီလၢႇလၢႆတူၼ်။ မီးသုၼ်ၵၢင်ၵုမ်းၵႂၢၼ်းယူႇတီႈ [[ငဝ်ႈလုမ်းသၼ်ႇတႃႇ|ငဝ်ႈလုမ်းသၼ်ႇတႃႇ]] မီး [ၸဝ်ႈသၼ်ႇတႃႇပႃႇပႃႇ ]]ပဵၼ်ႁူဝ်ၼႃႈ ဢၼ်ပၼ်ႇပုတ်ႈၵၼ်မႃးတင်ႈတႄႇမိူဝ်ႈပၢၼ် [[ၽူႈတႅၼ်း |ၽူႈတႅၼ်း ]]ၸုမ်းဢွၼ်တၢင်းသူတ်း ။ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ၽူႈလီ [[သီးၼူမ်းပႄတြူဝ်း |သီးၼူမ်းပႄတြူဝ်း ]] ပဵၼ်ၸဝ်ႈသၼ်ႇတႃႇပႃႇပႃႇတူၼ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်း။ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈႁပ်ႉလွင်ႈယိုၼ်ယွမ်း မႃးတီႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ႁႂ်ႈၵုမ်းၵႂၢၼ်း သႃႇသၼႃႇတင်းသဵင်ႈတင်းလူင်လႄႈ ပုတ်ႈသိုုပ်ႇမႃးထိုင် [[ၸဝ်ႈၼိူဝ်ႁူဝ်သၼ်တႃႇပႃႇပႃႇၾရၢၼ်ႉသိတ်ႉ |ၸဝ်ႈၼိူဝ်ႁူဝ်သၼ်တႃႇပႃႇပႃႇၾရၢၼ်ႉသိတ်ႉ ]]။ တူၼ်မိူဝ်ႈယၢမ်းလဵဝ် ပဵၼ်တူၼ်ႈထီႈ 266 ။ ၶႅတ်ႉႀလိၵ်ႉ မီးမုၼ်ၸဝ်ႈ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ [[ပေႃႈလူင် |ပေႃႈလူင် ]] လႄႈ မီးၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း [[ၸုမ်းမုၼ်ၸဝ်ႈၶႅတ်ႉႀလိၵ်ႉ |ၸုမ်းမုၼ်ၸဝ်ႈၶႅတ်ႉႀလိၵ်ႉ ]] ။ သင်ပဵၼ်ၵူၼ်းၸၢႆးၸိုင် ႁွင်ႉဝႃႈ ပြႃးတႃးbrother)၊ သင်ပဵၼ်ၽူႈယိင်း ႁွင်ႉဝႃႈ သိတ်ႉသတိူဝ်ႇ (sister) မီးၽူႈၼပ်ႉထိုဝ်သႃႇသၼႃႇၵိူင်းၼႆႉယူႇမွၵ်ႇ 1000 လၢၼ်ႉေၵး။ သႃႇသၼႃႇၵိူင်းၼႆႉ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ပေႃႈလူင် ပဵၼ်ၽူႈ ၵပ်းသိုပ်ႇပၼ်ၼႂ်းၵႄႈ

* [[ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇၶႅတ်ႉႀိၵ်ႉ |ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇၶႅတ်ႉႀိၵ်ႉ ]]

ပွင်ႇဝႃႈ ၵူႊမိူင်းမိူင်း ပဵၼ်ၵိူင်းဢၼ်ၵဝ်ႇသေ ဢၼ်ယိပ်းၵမ်မၼ်ႈ ၵႂၢမ်းးသင်ႇသွၼ်ႇၶွင် ၸဝ်ႈယေႇသုသေယဝ်ႉ ၼပ်ႉယမ်ပႃး ၸဝ်ႈၼၢင်းမေႇရီႇ လႄႈ ၸဝ်ႈလီၵူႊတူၼ်တူၼ်။ တီႈတႂ်းဝတ်ႉဝႃးၶွင်ၵိူင်းၼႆႉၼႆႉ တေမီးႁုၼ်ႈႁၢင်ႊ ၸဝ်ႈယေႇသု၊ ၸဝ်ႈၼၢင်းမေႇရီႇ လႄႈ ၸဝ်ႈလီလၢႇလၢႆတူၼ်။ မီးသုၼ်ၵၢင်ၵုမ်းၵႂၢၼ်းယူႇတီႈ [[ငဝ်ႈလုမ်းသၼ်ႇတႃႇ|ငဝ်ႈလုမ်းသၼ်ႇတႃႇ]] မီး [ၸဝ်ႈသၼ်ႇတႃႇပႃႇပႃႇ ]]ပဵၼ်ႁူဝ်ၼႃႈ ဢၼ်ပၼ်ႇပုတ်ႈၵၼ်မႃးတင်ႈတႄႇမိူဝ်ႈပၢၼ် [[ၽူႈတႅၼ်း |ၽူႈတႅၼ်း ]]ၸုမ်းဢွၼ်တၢင်းသူတ်း ။ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ၽူႈလီ [[သီးၼူမ်းပႄတြူဝ်း |သီးၼူမ်းပႄတြူဝ်း ]] ပဵၼ်ၸဝ်ႈသၼ်ႇတႃႇပႃႇပႃႇတူၼ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်း။ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈႁပ်ႉလွင်ႈယိုၼ်ယွမ်း မႃးတီႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ႁႂ်ႈၵုမ်းၵႂၢၼ်း သႃႇသၼႃႇတင်းသဵင်ႈတင်းလူင်လႄႈ ပုတ်ႈသိုုပ်ႇမႃးထိုင် [[ၸဝ်ႈၼိူဝ်ႁူဝ်သၼ်တႃႇပႃႇပႃႇၾရၢၼ်ႉသိတ်ႉ |ၸဝ်ႈၼိူဝ်ႁူဝ်သၼ်တႃႇပႃႇပႃႇၾရၢၼ်ႉသိတ်ႉ ]]။ တူၼ်မိူဝ်ႈယၢမ်းလဵဝ် ပဵၼ်တူၼ်ႈထီႈ 266 ။ ၶႅတ်ႉႀလိၵ်ႉ မီးမုၼ်ၸဝ်ႈ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ [[ပေႃႈလူင် |ပေႃႈလူင် ]] လႄႈ မီးၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း [[ၸုမ်းမုၼ်ၸဝ်ႈၶႅတ်ႉႀလိၵ်ႉ |ၸုမ်းမုၼ်ၸဝ်ႈၶႅတ်ႉႀလိၵ်ႉ ]] ။ သင်ပဵၼ်ၵူၼ်းၸၢႆးၸိုင် ႁွင်ႉဝႃႈ ပြႃးတႃးbrother)၊ သင်ပဵၼ်ၽူႈယိင်း ႁွင်ႉဝႃႈ သိတ်ႉသတိူဝ်ႇ (sister) မီးၽူႈၼပ်ႉထိုဝ်သႃႇသၼႃႇၵိူင်းၼႆႉယူႇမွၵ်ႇ 1000 လၢၼ်ႉေၵး။ သႃႇသၼႃႇၵိူင်းၼႆႉ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ပေႃႈလူင် ပဵၼ်ၽူႈ ၵပ်းသိုပ်ႇပၼ်ၼႂ်းၵႄႈ