မိူင်းမၢၼ်ႈ: လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈ ၼႂ်းၵႄႈ လွင်ႈၶူၼ်ႉၶႆႈ

Content deleted Content added
m Bot: Cleaning up old interwiki links
No edit summary
ထႅဝ် 96:
ၼႂ်းၵႃႈ တူဝ်သတ်းႁၢႆႉလိူင်းၼၼ်ႉ တမ်ႈတီႈ မိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ၵႆႉယၢမ်ႈလႆႈႁၼ် သိူဝ်လႄႈ သိူဝ်ၸုမ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ပွတ်းၼိူဝ်ၼၼ်ႉတႄႉ လႆႈႁၼ်မီး ၸူင်၊ ဝူဝ်းထိူၼ်ႇ၊ မူထိူၼ်ႇ၊ တိုင်၊ ၵႂၢင် လႄႈ ၸၢင်ႉယဝ်ႉ။ ၸၢင်ႉၼၼ်ႉ တိၺွပ်း မႃးသင်ႇသွၼ်ၽိုၵ်းၽွၼ်ႉပၼ်ယဝ်ႉသေ ဢဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း ၼႂ်းၼႃႈၵၢၼ်ယဝ်ႉ။ မီးပႃး သတ်းဢွၼ်ႇ တူဝ်သွမ်ၼူမ်း တင်ႈၼမ်သေ လႆႈႁၼ် တႄႇဢဝ် လိင်းၵၢင်ႈ လိင်းလႅင် တေႃႇထိုင် မၢင်ႇၵူးလေႃး ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ လိုင်ႇမူ လိုင်ႇမႃၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်ႉၽၼ်းၼူၵ်ႉ မီး 100 ပၢႆသေ မီးၸဵမ် ၼူၵ်ႉၶဵဝ်၊ ၵႆႇၶႃ၊ ၼူၵ်ႉယုင်း၊ ၵႃလမ် လႄႈ ၼူၵ်ႈၸွၵ်ႇထိူၼ်ႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တူဝ်လိူၼ်ႈတူဝ်ၵၢၼ်းသမ်ႉ လႆႈႁၼ် ငိူၵ်ႈ၊ လႅၼ်း၊ တွၵ်ႉၵႄႉ၊ ငူးႁဝ်ႇ၊ ငူးလိူမ် လႄႈ တဝ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပႃတီႈၼႂ်းၼမ်ႉဝၢၼ်ၵေႃႈ မဵဝ်းမၼ်း မီးဢၢၼ်ႇႁူဝ်ပၢၵ်ႇသေ လိူင်ႇမၢၵ်ႈတႄႉတႄႉလႄႈ ပဵၼ်ပိူင်လူင် ပုၼ်ႈတႃႇ ဢႃႇႁႃႇရ တၢင်းၵိၼ်ယဝ်ႉ။ <ref> Flora and Fauna" at Myanmars.net </ref>
 
==ရႃႇသီႇဢုတု==
 
ၼႃႈလိၼ်မိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် မီးၼႂ်းဝူင်ႈၵၢင် ဢီႇၶူၺ်ႇတိူဝ်ႇလႄႈ သၢႆၶႂၢင်ဢုတ်ႉတရယဝ်ႉ။ မိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈၼႂ်းဢေးသျႃး ၸႄႈတွၼ်ႈမုၼ်သုၼ်းလႄႈ ၸွမ်းၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇၼၼ်ႉ ႁႅင်းၽူၼ်မီးယူႇ 5000 mm (197 ins) ယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းတိူင်းဢေႇရႃႇဝတီႇၼၼ်ႉ ၶူပ်ႇပီမိူင်းၼႆ ႁႅင်းၽူၼ်မီး 98 ins သေ မိူင်းမၢၼ်ႈတွၼ်ႈၵၢင် တီႈႁႅင်ႈႁွင်ၼၼ်ႉတႄႉ ႁႅင်းၽူၼ်ၵူၺ်းမီးၽၢႆႇတႂ်ႈ 39 ins ၵူၺ်း။ ၽၢႆႇတၢင်းႁွင်ႇၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ၸႄႈတွၼ်ႈၵတ်းလႄႈ ႁႅင်းၵတ်းမီးယူႇ 21 တီႇၵရီႇၸိၼ်ႇတီႇၵရဵၵ်ႉ (70 ၻီႇၵရီႇၾႃႇရိၼ်ႇႁၢႆႉ)ယဝ်ႉ။ ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇလႄႈ တိူင်းဢေႇရႃႇဝတီႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ႁႅင်းမႆႈၵတ်း မီးယူႇ 32 ၻီႇၵရီႇ ၸိၼ်ႇတီႇၵရဵၵ်ႉ (90 ၻီႇၵရီၾႃႇရိၼ်ႇႁၢႆႉယဝ်ႉ။ <ref>
Than, Mya (2005). Myanmar in ASEAN: Regional Co-operation Experience. ISBN 981-230-210-7။ </ref>
အကြမ်းအားဖြင့် နွေ၊ မိုး၊ ဆောင်း ဟူ၍ သုံးရာသီ ပိုင်းခြားထားသည်။ မတ်လမှ မေလလယ်အထိ နွေဥတု၊ မေလလယ်မှ အောက်တိုဘာလကုန်အထိ မိုးဥတုနှင့် နိုဝင်ဘာလမှ ဖေဖော်ဝါရီလကုန်အထိ ဆောင်းဥတုဟု သတ်မှတ်သည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံသည် အပူပိုင်းမုတ်သုံရာသီဥတု ရှိသော်လည်း မြေမျက်နှာပြင်အနေအထား ကွဲပြားခြားနားမှုကြောင့် တစ်နေရာနှင့်တစ်နေရာ ရာသီဥတု ကွဲပြားသွားသည်။ ဥပမာအားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်းတွင် တစ်နှစ်လျှင် စုစုပေါင်း မိုးရေချိန်လက်မ ၄ဝ အောက်သာရရှိပြီး ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းနှင့် တနင်္သာရီကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက်တွင် တစ်နှစ်လျှင် မိုးရေချိန် လက်မ ၂ဝဝ ခန့်ရရှိသည်။
ၶၢဝ်းမႆႈ၊ ၶၢဝ်းၽူၼ်၊၊ ၶၢဝ်းၵတ်းၼႆသေ ဢုတုမီးသၢမ်ၶၢဝ်း။ တႄႇဢဝ် လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် တေႃႇထိုင် ၵၢင်လိူၼ်မေႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်းမႆႈ။ တႄႇဢဝ် ၵၢင်လိူၼ်မေႇ တေႃႇထိုင် လိူၼ်ဢွၵ်ႇထူဝ်ႇပိူဝ်ႇသဵင်ႈ ပဵၼ်ၶၢဝ်းၽူၼ်။ တႄႇဢဝ် လိူၼ်ၼူဝ်ႇဝိမ်ႇပိူဝ်ႇ တေႃႇထိုင် လိူၼ်ၾႅပ်ႉၾေႃႇဝႃႇရီႇ ပဵၼ်ၶၢဝ်းၵတ်းယဝ်ႉ။
နွေဥတုဖြစ်သော မတ်လနှင့်ဧပြီလများတွင် မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းဒေသ၌ ပျမ်းမျှအမြင့်ဆုံး အပူချိန်မှာ ၁⁠၁ဝ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက် (၄၃ ဒသမ ၃ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်) အထက်ဖြစ်၍ မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းတွင် ၉၇ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် (၃၆ ဒသမ ၁ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်) ခန့်နှင့် ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်တွင် ၈၅ မှ ၉၅ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက် (စင်တီဂရိတ် ၂၉ ဒသမ ၄ နှင့် ၃၅ ဒီဂရီ) အတွင်းရှိသည်။ မြို့များ၏ တည်နေရာနှင့် မြေမျက်နှာပြင် အနိမ့်အမြင့်ကိုလိုက်၍ အပူချိန်ကွာခြားသည်။ အပူချိန်မြင့်လွန်းခြင်း၊ နိမ့်ကျလွန်းခြင်းများ မရှိပေ။ တိုက်ခတ်သော လေကြောင်းနှင့် လေဖိအားအခြေအနေများကြောင့် မိုးရွာသွန်းမှုဖြစ်ပေါ်စေသည်။ အချို့နှစ်များတွင် မုန်တိုင်းပြင်းထန်စွာ ကျရောက်သဖြင့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသများတွင် ရံဖန်ရံခါမုန်တိုင်းဒဏ်ခံရသည်။ မြန်မာ့သမိုင်းတစ်လျှောက် မြန်မာနိုင်ငံတွင်ပေါ်ပေါက်ကြုံတွေ့ခဲ့ရသော သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များတွင် အဆိုးရွား၊ အကြမ်းတမ်းဆုံးသော နာဂစ်ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းဒဏ်ကို မြန်မာနိုင်ငံသည် ၂ဝ⁠ဝ၈ ခုနှစ် မေလ ၂ရက်နေ့၌ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ ရာသီဥတုမှန်ကန်မျှတမှုကို အထောက်အကူပြုစေရန်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်းဒေသ စိမ်းလန်းစိုပြည်ရေးလုပ်ငန်းများကို နိုင်ငံတော်က ဦးစားပေး အကောင်အထည်ဖော်လျက်ရှိသည်။
==ၽိုၼ်ဢိင်==
{{Reflist}}
ဢဝ်ၶိုၼ်းမႃးတီႈ "https://shn.wikipedia.org/wiki/မိူင်းမၢၼ်ႈ"