ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး: လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈ ၼႂ်းၵႄႈ လွင်ႈၶူၼ်ႉၶႆႈ

==(3) သႅင်လၢဝ်ပီ (Shang Lo Pi) A.D 712-729==

ပၢၼ် သႅင်လၢဝ်ပီ ၼႆႉ A.D 713 ၼၼ်ႉ မိူင်းလၢၼ်ႉၸၢဝ်ႈ လူင်းမႃးတိုၵ်း မိူင်းပိဝ်ႇ၊ မႅၼ်ႈမိူဝ်ႈပၢၼ် သရေႇၶိတ်ႉတရႃႇ (သရေခေတ္တရာ)၊ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ မိူင်းပိဝ်ႇၼႆႉ ပဵၼ် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ၸေႃးၶူၺ်းမိၼ်း (စောခွေးမင်း) (A.D 710-716) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပိဝ်ႇသုမ်းသိုၵ်းလႄႈ တီႉၺွပ်းဢဝ် ပိဝ်ႇ မိူဝ်းၸွမ်းႁဵတ်း ၵူၼ်းသိုၵ်း လၢၼ်ႉၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ တႄႇဢဝ်မိူဝ်ႈၼၼ်ႉမႃး ပိဝ်ႇၼႆႉ ပဵၼ် မိူင်းဢၼ်လႆႈၶၢမ်ႇ ဢေႃးၸႃႇမိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ယူႇယဝ်ႉ။ တိုၵ်းပိဝ်ႇယဝ်ႉသေ တီႉၺွပ်းဢဝ် ပိဝ်ႇမႃးသေ မဝ်ႇၵႃး A.D 713 မႃး တီႉၺွပ်းဢဝ်မႃး ၵူၼ်းၶိူဝ်း ၶျိဢၢၼ် ၵူၼ်း ဢၼ်တေယဵၼ်းပဵၼ် မၢၼ်ႈၼၼ်ႉ၊ တိုၵ်ႉလဵင်ႉပႄႉ လဵင်ႉလူသူဝ်း ယူႇၸွမ်းပၢင်ႇပဵင်း တီႈဢိူင်ႇ ၵၢၼ်ႇၸူႉသေဢဝ် မႃးႁဵတ်း ၵူၼ်းလဵင်ႉမႃႉ တီႈတပ်ႉလၢၼ်ႉၸဝ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ ၶျိဢၢၼ်ၼၼ်ႉ ၶဝ် ယၢမ်ႈယူႇၸွမ်းသတ်း ႁူႉထုင်းသတ်းလႄႈ ၸင်ႇၸႂ်ႉၶဝ် ထိင်းသတ်းယဝ်ႉ။ ပၢၼ်သႅင်လၢဝ်ပီၼႆႉ တႄႇတင်ႈ ပူၵ်းပွင် တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ ႁွမ်ႁႅင်းသိုၵ်း ႁႂ်ႈယႂ်ႇၵိုၼ်းမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ယိူင်းဢၢၼ်း တႃႇတေတိုၵ်းၶႄႇၼႆယဝ်ႉ။ သႅင်လၢဝ်ပီ ဢဝ်လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းၸဝ်ႈ ပီလၢဝ်ၶုၼ် ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၵႅမ်မိူင်းသေ လူႉတၢႆၵႂႃႇမိူဝ်ႈ A.D 729 ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ တေႃႇထိုင် ပၢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ဝဵင်းႁေႃၶမ်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ မီးတီႈ မိူင်းသႄ(ဢၼ်ၸဝ်ႈပိုၼ်း ၵမ်ႈၽွင်ႈ ႁွင်ႉဝႃႈ မုင်ႈႁဵၼ်ၸဝ်ႈၶႄႇ သမ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ ၼၢၼ်းၵႅဝ်ႈ (NAN KIAO))မီးၸဵင်ႇႁွင်ႇ ဝၼ်းတူၵ်း ၵဵင်းရုင်ႉ@ ၵဵင်းႁူင်ႉ@ မိူင်းဢရုင်ႇ တီႈၼႂ်း သိပ်းသွင်ပၼ်းၼႃး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝၢႆးသေ ဢူႈမၼ်းၸဝ်ႈ သႅင်လၢဝ်ပီ ၼွၼ်းၽႄးယဝ်ႉၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း မိူဝ်ႈဢႃႇယူႉလႆႈ(31)ပီ။ ၼႂ်းပိုၼ်းလၢဝ်း ႁၼ်တႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ မီးလုၵ်ႈၸဵတ်း(7)ၵေႃႉ။ ၼႂ်းၶႄႇ ႁၼ်တႅမ်ႈဝႆႉ မီးလုၵ်ႈၸၢႆးသၢမ်သိပ်း(30)၊ လုၵ်ႈယိင်းသၢမ်သိပ်း(30)သေ ပၼ်ၵႂႃႇဢုပ်ႉ ၵူႈမိူင်းမိူင်းဝႃႈၼႆ။ မူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ႁဵတ်းပွႆး ၶိုၼ်ႈႁၢင်ႈႁေႃၼၼ်ႉ မွၵ်ႇပၢင်းဢဝ် ၸဝ်ႈႁူၵ်းမိူင်း(ဢၼ်ပႃး ၼႂ်းမိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ)ၶဝ်ၼႆႉ မႃးၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ပွႆးၶိုၼ်ႈႁၢင်ႈႁေႃ။ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ လုၵ်ႈလၢင်းၼၢင်းမေးၶဝ် လႆႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ၵူႈၵေႃႉလႄႈ မိူဝ်ႈၶဝ်မႃးပွႆးၼၼ်ႉ ပီလၢဝ်ၶုၼ် ဢွႆႇငူၼ်ႉသၢၼ်သေ ဢဝ်တၢႆပႅတ်ႈ သဵင်ႈယဝ်ႉၵေႃႈ ဢဝ်ဢႃႇၼႃႇ တႆးႁူၵ်းမိူင်း ၶိုၼ်ႈႁႂ်ႈႁူမ်ႈပဵၼ် ဢႃႇၼႃႇလဵဝ်မႃးယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၶိင်း ပၢၼ်ဢူႈမၼ်းမႃး A.D 649-729 ၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်မိူင်းလဵဝ်ၵၼ်သေ တႃႉၵေႃႈ လွင်ႈသင်မဝ်ႇဝႃႈ ၸဝ်ႈႁူၵ်းမိူင်းၸွႆႈဝူၼ်ႉ၊ ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်ယဝ်ႉ ၸင်ႇၸၢင်ႈတႅပ်းတတ်း ႁဵတ်းသၢင်ႈလႆႈ။ ထိုင်မႃး ပၢၼ်ပီလၢဝ်ၶုၼ်တႄႉ လႆႈဝႃႈ မၼ်းႁူပ်ႈသိမ်း ပဵၼ်ဢႃႇၼႃႇလဵဝ်ယူႇယဝ်ႉ။ <br>

<br> မိူဝ်ႈဢၼ် မၼ်းဢဝ်တၢႆ ၸုမ်းၸိူဝ်းၶဝ် ၸဝ်ႈႁူၵ်းမိူင်းသေ ၵေႃႉဢၼ် ဢမ်ႇပႃးၸွမ်းၼၼ်ႉတႄႉ ၵေႃႉပဵၼ်မေးၼၢင်း ၸဝ်ႈမိူင်းသႅၼ်ၵွၼ်ၶဵဝ်(Ten Cwan Chew) ဢၼ်ႁွင်ႉၸိုဝ်ႈဝႃႈ သိူဝ် သျှမ် (Tsi Shan)ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉဢမ်ႇၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ၸွမ်းလႄႈ ဢမ်ႇထိုင်တီႈလႆႈတၢႆၸွမ်းသေ ၶိုၼ်းဢွၼ်တပ်ႉသိုၵ်း မိူင်းမၼ်းၼၢင်း လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ တိုၵ်းၶိုၼ်း ပီလၢဝ်ၶုၼ်လူးၵွၼ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢဵၼ်ႁႅင်း ၵူႈယိူင်ႈ ဢမ်ႇပဵင်းၵၼ်လႄႈ မိူင်းမၼ်းၼၢင်း လႆႈသုမ်းၸူး ပီလၢဝ်ၶုၼ်သေတႃႉ မၼ်းၼၢင်းတႄႉ ဢမ်ႇယွမ်းပၼ် ႁႂ်ႈတီႉၺွပ်းလႆႈလႄႈ ၵိၼ်ယႃတၢႆၵႂႃႇ ႁင်းၵူၺ်းယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼႆႉမႃး မိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ၸင်ႇပဵၼ် တႂ်ႈႁေႃၶမ်း ၸီႉသင်ႇဢၼ်လဵဝ်မႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းၵေႃႈယႂ်ႇၵႂၢင်ႈ မၢၵ်ႈမႃးသေ မုၼ်ဢူမိူင်းႁႅင်းမႃးတႄႉတႄႉ။ ပီလၢဝ်ၶုၼ်ၼႆႉ ဝၢႆးသေ ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ႁေႃၶမ်းယဝ်ႉၵေႃႈ A.D 729 ၼၼ်ႉ တႄႇတူၺ်းဝၢၼ်ႈတူၺ်းမိူင်း ၽႅဝ်သိပ်းသွင်ပၼ်းၼႃး၊ ပူၼ်ႉလူင်း ပွတ်းသေ ၵႂႃႇတႄႇတင်ႈဝႆႉ မိူင်းတႅင်@ၼႃးၼွႆႉဢွႆႈၼူႉ ဢၼ်မီးယူႇၼႂ်း ဝႅတ်ႉၼမ်ႉ(ၼၢမ်း) တေႃႇႁၢၼ်ႉၼႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပီလၢဝ်ၶုၼ်ၼႆႉ မီးလုၵ်ႈၸၢႆး ၸဵတ်းၵေႃႉသေ ၵေႃႉဢၼ်မီးၼမ်ႉၵတ်ႉၼၼ်ႉ ပၼ်တႄႇဝၢၼ်ႈတႄႇမိူင်းလႄႈ လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းၸဝ်ႈ-

===(1) ၶုၼ်လူႇၽူင်း===

===(2) တၢဝ်ႉၵမ်ၽွင်း===

လုၵ်ႈၸၢႆး ပီလၢဝ်ၶုၼ် ထႅင်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈ တၢဝ်ႉၵမ်ၽွင်း(Phong)(ၼႂ်းပိုၼ်းလၢၼ်ႉၼႃး ႁၼ်တႅမ်ႈဝႆႉ ၸိုဝ်ႈဝႃႈ သႅင်ႁူဝ်ၼဝၢတ်ႉ(Singhonawat)ၼႆႉ မႃးတိုၵ်းဢဝ် ဢီႈဝ(Wa)လႄႈ ၶူမ်(Khoms)သေ တႄႇတင်ႈမိူင်း ၵဵင်းသႅၼ် မိူဝ်ႈ A.D 773။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ပီလၢဝ်ၶုၼ် ပၼ်မႃးၸွမ်း ၶႃႈဝၢၼ်ႈမိူင်းသႅၼ်ၼိုင်ႈ(100,000)ၼႆယဝ်ႉ။

<br> A.D 739 ပီလၢဝ်ၶုၼ် ၶၢႆႉမိူင်းသေ (ဢၼ်မီးပွတ်းၸၢၼ်းယူႇၼၢၼ်ႇ)သေ ၶိုၼ်ႈမိူဝ်းပူၵ်း ဝဵင်းႁေႃၶမ်း တီႈၽၢႆႇၸၢၼ်း တႃႇလီၾူး၊ ၽၢႆႇတူၵ်း ၼွင်ဢၢင်ႇႁူၺ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ဝဵင်းႁေႃၶမ်း တႃႇဢွၼ်ႁူဝ်မိူင်းလႄႈ တၢင်ႇၸိုဝ်ႈဝဵင်းဝႃႈ တႃႇႁူဝ်(Ta Ho))ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ပၢၼ်ပီလၢဝ်ၶုၼ်ၼႆႉ ဢဵၼ်ႁႅင်းသိုၵ်း၊ ဢဵၼ်ႁႅင်းမိူင်း ပဵၼ်ဢၼ်ယႂ်ႇမႃး တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈလႄႈ ထိုင်တီႈ ၶႄႇလႄႈတီႉပႅတ်ႉ(တူၾၢၼ်ႇ)ပေႃးလႆႈ တူၵ်းၸႂ်ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈဢၼ်ၶႄႇ လႄႈ တီႉပႅတ်ႉတိုၵ်းၵၼ်ၼႆႉ မႃးတုမ်ႉတိူဝ်ႉၺႃးပႃး လႅၼ်လိၼ်တႆး မိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈၼႆလႄႈ ယင်းၵႂႃႇတိုၵ်း တီႉပႅတ်ႉလူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ တႆး၊ ၶႄႇ လႄႈ တီႉပႅတ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်သၢမ်ၶႃၵဵင်းသေ ၶႄႉၶဵင်ႇ

ဢဵၼ်ႁႅင်းၵၼ်မႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၶႄႇ လႄႈ တီႉပႅတ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇႁတ်းသႂၢင်းမဝ် ၼိူဝ်တႆးၼင်ႇၵဝ်ႇ။ မိူဝ်ႈပၢၼ် ပီလၢဝ်ၶုၼ်ၼႆႉ ၶႄႇတေၽုၺ်ႇတၢင်း တႄႇဢဝ်လႅၼ်လိၼ်ၶႄႇ လႄႈ တီႉပႅတ်ႉ ၸပ်းၵၼ် တီႈဢိူင်ႇဝူႇၶျၢၼ်ႇ တေႃႇထိုင် ဝႅတ်ႉၼၢမ်းပွတ်းၼိူဝ်(တူင်ႇၵိၼ်း)ၼႆလႄႈ တီႈဢၼ်သဵၼ်ႈတၢင်း တေလႆႈလတ်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉ မီးၵူၼ်းၶိူဝ်း လၢဝ်းလၢဝ်း@မူးသိူဝ်းၶဝ် ယႃႉၵဝ်းဝႆႉယူႇလႄႈ ၶႄႇ ၸင်ႇလႆႈယွၼ်း တၢင်းၸွႆႈထႅမ်မႃး တီႈတႆးမိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ယွၼ်ႉလူၺ်ႈဝႃႈ ပဵၼ် မိူင်းဢူၺ်းလီၵၼ်ၼႆလႄႈ သိုၵ်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈၵေႃႈ လႆႈလူင်းၸွႆႈယူႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းတႆး လႆႈယႂ်ႇမၢၵ်ႈမႃး တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈလႄႈ ၶႄႇၶဝ်ၼႆႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ပဵၼ် မိူင်းဢူၺ်းလီၵၼ် သေတႃႉၵေႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇမီးၼမ်ႉၸႂ် ၸိုၼ်းလီတေႃႇတႆး။ ၵူဝ်ၵေႃႈ ၶႄႇၶဝ် လွမ်ၵူဝ် ဢဵၼ်ႁႅင်းတႆးမႃးယူႇ။ ယွၼ်ႉၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇႁတ်း ပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းတေႃႇတႆး။ သိုပ်ႇႁဵတ်း ဢူၺ်းလီၵၼ်ယူႇသေတႃႉ ၶဝ်ႁႃလၢႆး တေယႃႉၵဝ်းလႆႈ တႆးၼၼ်ႉယူႇ တႃႇသေယဝ်ႉ။ ပီလၢဝ်ၶုၼ်ၼႆႉ ဢဝ်လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းၸဝ်ႈ ၶုၼ်လူႇၽူင်း ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၵႅမ်မိူင်းသေ ဢႃႇယူႉလႆႈ ႁႃႈသိပ်းဢဵတ်း(51)ပီ လႆႈၼွၼ်းၽႄးၵႂႃႇမိူဝ်ႈ A.D 748 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တၼ်းလႆႈပဵၼ်ၶုၼ်မိူင်း သၢဝ်း(20)ပီယူႇယဝ်ႉ။

==(5) ၶုၼ်လူႇၽူင်း (Ko Lo Feng) @ ၶုၼ်လူင်(A.D 748-778)==

ၶုၼ်လူႇၽူင်းၼႆႉ ၼႂ်းၵႃႈ ပၢၼ်ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း မိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ် ၵေႃႉၵတ်ႉၶႅၼ်ႇသေပိူၼ်ႈ ၼႆလႄႈ ၶႄႇၶဝ်ၵေႃႈ ၵူဝ်မၼ်းသေ မဝ်ႇၵႃး ယွမ်းႁပ်ႉဝႃႈ ပဵၼ်ငိူၼ်ႈၶုၼ်မၼ်ႈၵႅၼ်ႇ ၼႆသေ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၶႄႇ ၸင်ႇဢဝ် လုၵ်ႈယိင်း မႃးသၢၵ်ႈထိုင် ႁႂ်ႈပဵၼ်လုၵ်ႈပႂ်ႉ ၶုၼ်လူႇၽူင်းၼႆႉယဝ်ႉ။ လႆႈဝႃႈ ၶႄႇယွမ်းၸူး သိုပ်ႇႁႂ်ႈပဵၼ် ဢူၺ်းလီၵၼ်ၼႆယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈ A.D 739 ဢၼ်ဢူႈမၼ်းၸဝ်ႈ ၶၢႆႉဝဵင်းႁေႃၶမ်းသေ တၢင်ႇၸိုဝ်ႈဝဵင်းႁေႃၶမ်းဝႆႉဝႃႈ ပဵၼ်ဝဵင်းတႃႇႁူဝ်ၼႆၼၼ်ႉ ထိုင်ပၢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈမႃး A.D 748 ၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈဝႃႈ ႁႂ်ႈပဵၼ်တႃႇလီ မိူင်းႁေႃၶမ်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ဝႃႈၼႆသေ မႄးလၢႆႈၸိုဝ်ႈ ဝဵင်းႁေႃၶမ်း ‘’’တႃႇႁူဝ်’’’ ၼၼ်ႉ ပဵၼ်’’’တႃႇလီ’’’ ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ တႃႇလီၼႆႉ ယင်းမီးယူႇ ၼႂ်းယူႇၼၢၼ်ႇ တေႃႇထိုင်ႁၢၼ်ႉၼႆႉ ၶႄႇတႄႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ‘’’တႃလီးၾူး’’’ ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ လွင်ႈဢၼ် ၶႄႇလႄႈတႆး လႆႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ် မိူဝ်ႈပၢၼ်ၶုၼ်လူႇၽူင်းၼႆႉ တီႈၼႂ်းပပ်ႉ ပိုၼ်းၵဝ်ႇၶႄႇ Chiu T'ang Shu, Chapter 197 on Nan Chao}}”ၼၼ်ႉ ႁၼ်တႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ-