ၼပူဝ်းလီးယၼ်း: လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈ ၼႂ်းၵႄႈ လွင်ႈၶူၼ်ႉၶႆႈ

Content deleted Content added
ထႅဝ် 12:
မိူဝ်ႈၼပူဝ်းလီးယၼ်း ၸူပ်းယဝ်ႉႁူင်းႁဵၼ်းသိုၵ်းၼၼ်ႉ မၼ်းတိုၵ်ႉႁႃလႆႈ 16 ၶူပ်ႇၵွၺ်း။ မၼ်းပဵၼ်လႆႈပဵၼ် ၵႅမ်ၸဝ်ႈႁၢၼ် ၾၢႆႇၶိူင်ႈလူင်(a second lieutenant)။ ဝၢႆးၼၼ်ႉမႃး မၼ်းလႆႈဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းလၢႆလၢႆတီႈ ၼႂ်းတပ်ႉသိုၵ်းမႃးယူႇယဝ်ႉ။ သိုပ်ႇမႃး မၼ်းၸင်ႇၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၵၢၼ်ၶပ်းတူင်ႉတႃႇလွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃဢၼ်ဢမ်ႇလႅပ်ႈပဵၼ်မႃးလႆႈၼၼ်ႉ တီႈ ၶေႃးသီးၵႃႇ။ မိူဝ်ႈ 1793 ၼၼ်ႉ မၼ်းပွၵ်ႈၵႂႃႇၶိုၼ်းတီႈဝဵင်းပႃႇရီႇ တႃႇႁဵတ်းၵၢၼ် သေၸိူဝ်ႉသေလွင်ႈဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။
 
== '''ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်ႊမႃး''' ==
ပဵၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်း ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈလူင်လၢင် ပုၼ်ႈတႃႇမိူင်းၾရင်ႇသဵတ်ႈဝႆႉတေႉတေႉယူႇယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၾရင်ႇသဵတ်ႈ(French Revolution)ၵေႃႈ လႆႈတႄႇမႃးမိူဝ်ႈ 1789 သေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်သိုၵ်ၵၢင်မိူင်း ဢၼ်တင်းၼမ်တင်းလၢႆ လႆႈလိူတ်ႈတူၵ်းယၢင်ဢွၵ်ႇမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၾႃႉလုၺ်းသ် ထူၼ်ႈ 15 ၵေႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းပႃႇရီႇၶဝ် တီႉသႂ်ႇၶွၵ်ႈသေ ဢမ်ႇႁိုင်ဢဝ်ၶိူင်ႈတႅပ်းၶေႃးသေလႄႈ လႆႈတၢႆၵႂႃႇယဝ်ႉ။ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉသေၶိုၼ်ႈမႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးၽူႈၶဵၼ်တင်းလၢႆလွမ်ႉႁွပ်ႈဝႆႉယူႇသေ ပဵၼ်ပၢင်သိုၵ်းၵၼ်တင်း မိူင်းဢေႃးသထြီးယႃး(Austria) ၊ မိူင်းပရူးသျႃး(Prussia)၊ မိူင်းၵရဵတ်ႉပရိတ်ႉတိၼ်ႇ(Great Britain)၊ မိူင်းႁေႃးလႅၼ်ႇ(Holand) လႄႈ မိူင်းသပဵၼ်း(Spain)ဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ၵႃႊတီႈၼႂ်းမိူင်းၾရသဵတ်ႈၵေႃႈ မီးဝႆႉၸုမ်းဢၼ်မီးသၸ်ႉၸႃႇတေႃႇၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်သေ သၢၼ်ၶတ်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉဝႆႉ။ ဝဵင်းလူင်ထူးလွၼ်ႇ(Toulon) ဢၼ်ပဵၼ်တီႈပၵ်းသဝ်း တပ်ႉသိုၵ်းၼမ်ႉ ၼိူဝ်ၼမ်ႉမႅတ်ႉတိတ်ႇတႂ်ႇရေးၼီးယၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၽူႈသၢၼ်ၶတ်းၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ် ႁုပ်ႈသိပ်းဢဝ်သေယဝ်ႉ ယိုၼ်ႈပၼ်ဢိင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်ၵႂႃႇ။
 
လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၾရင်ႇသဵတ်ႈၶဝ်ၵေႃႈ သူင်ႇၼပူဝ်းလီးယၼ်း ၵႂႃႇဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းတီႈဝဵင်းလူင်ထူးလွၼ်ႇ။ မၼ်းၵေႃႈ ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၾၢႆႇၶိူင်ႈလူင်သေ ၽႅၼ်ၵၢၼ်ဢဝ်မႃးလႆႈၶိုၼ်းဝဵင်းထူးလွၼ်ႇသေယဝ်ႉလႄႈ ၸင်ႇလႆႈႁပ်ႉသူးၶိုၼ်ႈၸၼ်ႉတႃႊၶုၼ်မၼ်းမႃးပဵၼ် ၸွမ်သိုၵ်း??(general)။ ၽွင်းမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ဢႃႇယူႉမၼ်းတိုၵ်ႉမီး 24 ၶူပ်ႇၵွၺ်းယူႇယဝ်ႉ။
 
ဝၢႆးသေၼၼ်ႉမႃးထႅင်ႈ 2 ပီႊ လွင်ႈဢွင်ႇမၢင်ႇမၼ်းၵေႃႈ မီးမႃးထႅင်ႈဢၼ်ၼိူင်ႈ။ မိူဝ်ႈ 1795 ၼၼ်ႉ မီးၸုမ်းလုၵ်ႉႁိုၼ်ႇတီႈဝဵင်းပႃႇရီႇ သၢၼ်ၶတ်းလွင်ႈ ပၢင်တုမ်ႊလူင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ(National Convention) ဢၼ်ပွင်မိူင်းဝႆႉယူႇယၢမ်းမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ။ ၼပူဝ်းလီးယၼ်းၵေႃႈ ဢၼ်မီးယူႇတီႈဝဵင်းပႃႇရီႇၼၼ်ႉ သမ်ႉဝႃႈဢမ်ႇၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၼႆသေတႃႉၵေႃႈ လႆႈႁပ်ႉၶေႃႈပူင် ဢဝ်တပ်ႉသိုၵ်းၵႂႃႇၵႅဝ်ၸွမ်းယူႇယဝ်ႉ။ မၼ်းၵေႃႈၸင်ႇ ၽဵဝ်ႈပႅတ်ႈလႆႈလွင်ႈယုင်ႈယၢင်ႈဢၼ်ၵိူတ်ႇပဵၼ်ယူႇၸွမ်းသဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်းသေ ပေႉၸႂ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႅင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မွပ်ႈပၼ်မၼ်းပဵၼ် ၽူႈၸီႉသင်ႇတပ်ႉသိုၵ်းၾရင်ႇသဵတ်ႈ ဢၼ်မီးယူႇတီႈ ဢိတ်ႇတလီႇ လူၺ်ႈတင်းတၢင်းယိူင်းဢၢၼ်း တႃႇတေႁိုပ်ႇ ၸၢဝ်းဢေႃးသထြီးယႃးၶဝ် ဢွၵ်ႇၵႂႃႇဢိတ်ႇတလီႇ။
 
== '''ပဵၼ်ၶုၼ်ၽွင်းၶဵဝ်ပွၵ်ႇဢွၼ်တၢင်းသုတ်း'''==
== '''မိူင်းတုမ်ႊၵႅၼ်ႇ''' ==
ဢဝ်ၶိုၼ်းမႃးတီႈ "https://shn.wikipedia.org/wiki/ၼပူဝ်းလီးယၼ်း"