ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး: လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈ ၼႂ်းၵႄႈ လွင်ႈၶူၼ်ႉၶႆႈ
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
ထႅဝ် 175:
ၵူၼ်းၶိူဝ်း ၶျိဢၢၼ်ႇ ဢၼ်တေပဵၼ်မႃး မၢၼ်ႈၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈပၢၼ်မိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈၼႆႉ ၶဝ်ပဵၼ် ၵူၼ်းလဵင်ႉသူဝ်း လဵင်ႉပႄႉ တီႈပၢင်ႇပဵင်း ဢၼ်မီးၼႂ်းမိူင်းၶႄႇ ဢိူင်ႇၵၢၼ်ႇၸူႉၼၼ်သေ A.D 713 ၼၼ်ႉၸင်ႇ သိုၵ်းတႆး ၺွပ်းဢဝ်ၶဝ်မႃး ႁဵတ်းၵူၼ်းတူၺ်းမႃႉ သိုၵ်းတႆး။ ဝၢႆးမႃး လူဝ်ႇၵူၼ်းသိုၵ်း ၼမ်လႄႈ တႆးသွၼ်ပၼ်ၶဝ် ၵၢၼ်သိုၵ်း သွၼ်ပၼ် လၢႆးၶီႇမႃႉ ဢဝ်ၶဝ်ႈပႃး ၼႂ်းတပ်ႉမႃႉတႆး၊ ၶဝ်ဢမ်ႇ ယူႇသဝ်းၸွမ်းလႆႈ မၢႆမီႈတႆး။ မိူဝ်ႈတႆး လူင်းတိုၵ်းပိဝ်ႇ A.D 832 ၼၼ်ႉ ၶဝ်ၵႂႃႇၸွမ်းလႄႈ လႆႈႁၼ်မိူင်းပိဝ်ႇ၊ ၶဝ်ၶွႆပိဝ်ႇသေ ၶဝ်လၵ်ႉယူႇဝႆႉ ၸွမ်းပိဝ်ႇၽွင်ႈ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ လုၵ်ႉတီႈလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ပၢႆႈၶဝ်ႈ ယူႇၸွမ်းပိဝ်ႇသေ ႁိုင်မႃး ၶဝ်ဢိုၼ်ဢဝ် ပိဝ်ႇၵႂႃႇလွႆးလွႆး၊ ႁိုင်မွၵ်ႈသီႇပၢၵ်ႇ (400)ပီမႃး ၶဝ်ဢိုၼ်ဢဝ်ပိဝ်ႇ ယဵၼ်းပဵၼ်မၢၼ်ႈၵႂႃႇ သဵင်ႈယဝ်ႉလႄႈ ယၢမ်းလဵဝ်ပိဝ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပၢၼ် မိူင်းတႆးလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ႁႅင်းဢူၽုင်းယႂ်ႇၼၼ်ႉ မၢၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢွၼ်ႇဢၼ်ၼိုင်ႈ၊ ဢၼ်ဢမ်ႇမီးၸၼ်ႉသင်၊ ဢၼ်ဢမ်ႇၶိုတ်းၵၢပ်ႈ၊ ဢမ်ႇမီးတၢင်းႁူႉႁၼ် လွင်ႈသင်လႄႈ ယင်းတိုၵ်ႉ လဵင်ႉလူသတ်းယူႇၼၼ်ႉၵူၺ်း ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ လွင်ႈၵၢၼ်သိုၵ်း၊ မၢႆ မီႈၵူႈပိူင်ပိူင်၊ ပၢႆးဢုပ်ႉပိူင်ႇမိူင်း ၸိူဝ်းၼႆႉၸိုင် တႆးမိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈၼႆႉ သွၼ်ပၼ်ၶဝ်မႃး ယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇၸွမ်းလႆႈ မၢႆမီႈတႆးသဵင်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၶဝ်ၵူဝ် မၢႆမီႈတႆးလႄႈ ၶဝ်ၸင်ႇလၵ်ႉပၢႆႈ ဢွၵ်ႇသိုၵ်းတႆးသေ လူင်းၵႂႃႇဢိုၼ်ပိဝ်ႇ၊ ၵႂႃႇယူႇမိူင်းပိဝ်ႇသေလႄႈ ၸင်ႇၽႅဝ်မႃး ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။
==ပၢၼ်ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ==
==(1) သိူဝ်လုၵ်ႈလၢဝ် (Si Nu Lo) A.D 649-674==
မိူဝ်ႈပၢၼ် သိူဝ်လုၵ်ႈလၢဝ် ၼႆႉတႄႉ ထုၵ်ႇမေႃၵၼ် တင်းၶႄႇယူႇ၊ မိူဝ်ႈပၢၼ်မၼ်းၼႆႉ တင်းၶုၼ်မိူင်းၶႄႇ ၶၢဝ်သုင်(Kao Tsung)ၼၼ်ႉ ယင်းသူင်ႇ ၽွင်းၶဵဝ်ၸူးၵၼ်သေ ၵပ်းသိုပ်ႇ မိုတ်ႈၵိုဝ်း ပဵၼ်မိူင်းဢူၺ်းလီၵၼ်ယူႇ။ ႁဵတ်းလိၵ်ႈ ပၵ်းပိူင် ၽွမ်ႉၽဵင်ႇႁဵတ်းၵေႃႉၵၼ်ယူႇ။ သိူဝ်လုၵ်ႈလၢဝ်ၼႆႉ မၼ်းယုၵ်ႉဢဝ် လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းၸဝ်ႈ လၢဝ်သႅင်(Lo Shang) ပဵၼ် ၵႅမ်မိူင်းယဝ်ႉ ၼွၼ်းၽႄးၵႂႃႇ မိူဝ်ႈ A.D 674 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
==(2) လၢဝ်သႅင် (Lo Shang) A.D 674-712==
မိူဝ်ႈပၢၼ်ၼႆႉၵေႃႈ ဢမ်ႇတိုၵ်းၵၼ် တင်းၽႂ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ဢဝ်လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း သႅင်လၢဝ်ပီ(Shang Lo Pi)ပဵၼ် ၵႅမ်မိူင်းသေ လူႉၵႂႃႇမိူဝ်ႈ A.D 712 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
==(3) သႅင်လၢဝ်ပီ (Shang Lo Pi) A.D 712-729==
ပၢၼ် သႅင်လၢဝ်ပီ ၼႆႉ A.D 713 ၼၼ်ႉ မိူင်းလၢၼ်ႉၸၢဝ်ႈ လူင်းမႃးတိုၵ်း မိူင်းပိဝ်ႇ၊ မႅၼ်ႈမိူဝ်ႈပၢၼ် သရေႇၶိတ်ႉတရႃႇ (သရေခေတ္တရာ)၊ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ မိူင်းပိဝ်ႇၼႆႉ ပဵၼ် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ၸေႃးၶူၺ်းမိၼ်း (စောခွေးမင်း) (A.D 710-716) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပိဝ်ႇသုမ်းသိုၵ်းလႄႈ တီႉၺွပ်းဢဝ် ပိဝ်ႇ မိူဝ်းၸွမ်းႁဵတ်း ၵူၼ်းသိုၵ်း လၢၼ်ႉၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ တႄႇဢဝ်မိူဝ်ႈၼၼ်ႉမႃး ပိဝ်ႇၼႆႉ ပဵၼ် မိူင်းဢၼ်လႆႈၶၢမ်ႇ ဢေႃးၸႃႇမိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ယူႇယဝ်ႉ။ တိုၵ်းပိဝ်ႇယဝ်ႉသေ တီႉၺွပ်းဢဝ် ပိဝ်ႇမႃးသေ မဝ်ႇၵႃး A.D 713 မႃး တီႉၺွပ်းဢဝ်မႃး ၵူၼ်းၶိူဝ်း ၶျိဢၢၼ် ၵူၼ်း ဢၼ်တေယဵၼ်းပဵၼ် မၢၼ်ႈၼၼ်ႉ၊ တိုၵ်ႉလဵင်ႉပႄႉ လဵင်ႉလူသူဝ်း ယူႇၸွမ်းပၢင်ႇပဵင်း တီႈဢိူင်ႇ ၵၢၼ်ႇၸူႉသေဢဝ် မႃးႁဵတ်း ၵူၼ်းလဵင်ႉမႃႉ တီႈတပ်ႉလၢၼ်ႉၸဝ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ ၶျိဢၢၼ်ၼၼ်ႉ ၶဝ် ယၢမ်ႈယူႇၸွမ်းသတ်း ႁူႉထုင်းသတ်းလႄႈ ၸင်ႇၸႂ်ႉၶဝ် ထိင်းသတ်းယဝ်ႉ။ ပၢၼ်သႅင်လၢဝ်ပီၼႆႉ တႄႇတင်ႈ ပူၵ်းပွင် တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ ႁွမ်ႁႅင်းသိုၵ်း ႁႂ်ႈယႂ်ႇၵိုၼ်းမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ယိူင်းဢၢၼ်း တႃႇတေတိုၵ်းၶႄႇၼႆယဝ်ႉ။ သႅင်လၢဝ်ပီ ဢဝ်လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းၸဝ်ႈ ပီလၢဝ်ၶုၼ် ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၵႅမ်မိူင်းသေ လူႉတၢႆၵႂႃႇမိူဝ်ႈ A.D 729 ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ တေႃႇထိုင် ပၢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ဝဵင်းႁေႃၶမ်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ မီးတီႈ မိူင်းသႄ(ဢၼ်ၸဝ်ႈပိုၼ်း ၵမ်ႈၽွင်ႈ ႁွင်ႉဝႃႈ မုင်ႈႁဵၼ်ၸဝ်ႈၶႄႇ သမ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ ၼၢၼ်းၵႅဝ်ႈ (NAN KIAO))မီးၸဵင်ႇႁွင်ႇ ဝၼ်းတူၵ်း ၵဵင်းရုင်ႉ@ ၵဵင်းႁူင်ႉ@ မိူင်းဢရုင်ႇ တီႈၼႂ်း သိပ်းသွင်ပၼ်းၼႃး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
==(4) ပီလၢဝ်ၶုၼ် (Pi Lo Ko)@ Khun Borom @ Boulom A.D 729-748==
ဝၢႆးသေ ဢူႈမၼ်းၸဝ်ႈ သႅင်လၢဝ်ပီ ၼွၼ်းၽႄးယဝ်ႉၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း မိူဝ်ႈဢႃႇယူႉလႆႈ(31)ပီ။ ၼႂ်းပိုၼ်းလၢဝ်း ႁၼ်တႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ မီးလုၵ်ႈၸဵတ်း(7)ၵေႃႉ။ ၼႂ်းၶႄႇ ႁၼ်တႅမ်ႈဝႆႉ မီးလုၵ်ႈၸၢႆးသၢမ်သိပ်း(30)၊ လုၵ်ႈယိင်းသၢမ်သိပ်း(30)သေ ပၼ်ၵႂႃႇဢုပ်ႉ ၵူႈမိူင်းမိူင်းဝႃႈၼႆ။ မူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ႁဵတ်းပွႆး ၶိုၼ်ႈႁၢင်ႈႁေႃၼၼ်ႉ မွၵ်ႇပၢင်းဢဝ် ၸဝ်ႈႁူၵ်းမိူင်း(ဢၼ်ပႃး ၼႂ်းမိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ)ၶဝ်ၼႆႉ မႃးၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ပွႆးၶိုၼ်ႈႁၢင်ႈႁေႃ။ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ လုၵ်ႈလၢင်းၼၢင်းမေးၶဝ် လႆႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ၵူႈၵေႃႉလႄႈ မိူဝ်ႈၶဝ်မႃးပွႆးၼၼ်ႉ ပီလၢဝ်ၶုၼ် ဢွႆႇငူၼ်ႉသၢၼ်သေ ဢဝ်တၢႆပႅတ်ႈ သဵင်ႈယဝ်ႉၵေႃႈ ဢဝ်ဢႃႇၼႃႇ တႆးႁူၵ်းမိူင်း ၶိုၼ်ႈႁႂ်ႈႁူမ်ႈပဵၼ် ဢႃႇၼႃႇလဵဝ်မႃးယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၶိင်း ပၢၼ်ဢူႈမၼ်းမႃး A.D 649-729 ၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်မိူင်းလဵဝ်ၵၼ်သေ တႃႉၵေႃႈ လွင်ႈသင်မဝ်ႇဝႃႈ ၸဝ်ႈႁူၵ်းမိူင်းၸွႆႈဝူၼ်ႉ၊ ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်ယဝ်ႉ ၸင်ႇၸၢင်ႈတႅပ်းတတ်း ႁဵတ်းသၢင်ႈလႆႈ။ ထိုင်မႃး ပၢၼ်ပီလၢဝ်ၶုၼ်တႄႉ လႆႈဝႃႈ မၼ်းႁူပ်ႈသိမ်း ပဵၼ်ဢႃႇၼႃႇလဵဝ်ယူႇယဝ်ႉ။ <br>
<br> မိူဝ်ႈဢၼ် မၼ်းဢဝ်တၢႆ ၸုမ်းၸိူဝ်းၶဝ် ၸဝ်ႈႁူၵ်းမိူင်းသေ ၵေႃႉဢၼ် ဢမ်ႇပႃးၸွမ်းၼၼ်ႉတႄႉ ၵေႃႉပဵၼ်မေးၼၢင်း ၸဝ်ႈမိူင်းသႅၼ်ၵွၼ်ၶဵဝ်(Ten Cwan Chew) ဢၼ်ႁွင်ႉၸိုဝ်ႈဝႃႈ သိူဝ် သျှမ် (Tsi Shan)ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉဢမ်ႇၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ၸွမ်းလႄႈ ဢမ်ႇထိုင်တီႈလႆႈတၢႆၸွမ်းသေ ၶိုၼ်းဢွၼ်တပ်ႉသိုၵ်း မိူင်းမၼ်းၼၢင်း လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ တိုၵ်းၶိုၼ်း ပီလၢဝ်ၶုၼ်လူးၵွၼ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢဵၼ်ႁႅင်း ၵူႈယိူင်ႈ ဢမ်ႇပဵင်းၵၼ်လႄႈ မိူင်းမၼ်းၼၢင်း လႆႈသုမ်းၸူး ပီလၢဝ်ၶုၼ်သေတႃႉ မၼ်းၼၢင်းတႄႉ ဢမ်ႇယွမ်းပၼ် ႁႂ်ႈတီႉၺွပ်းလႆႈလႄႈ ၵိၼ်ယႃတၢႆၵႂႃႇ ႁင်းၵူၺ်းယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼႆႉမႃး မိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ၸင်ႇပဵၼ် တႂ်ႈႁေႃၶမ်း ၸီႉသင်ႇဢၼ်လဵဝ်မႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းၵေႃႈယႂ်ႇၵႂၢင်ႈ မၢၵ်ႈမႃးသေ မုၼ်ဢူမိူင်းႁႅင်းမႃးတႄႉတႄႉ။ ပီလၢဝ်ၶုၼ်ၼႆႉ ဝၢႆးသေ ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ႁေႃၶမ်းယဝ်ႉၵေႃႈ A.D 729 ၼၼ်ႉ တႄႇတူၺ်းဝၢၼ်ႈတူၺ်းမိူင်း ၽႅဝ်သိပ်းသွင်ပၼ်းၼႃး၊ ပူၼ်ႉလူင်း ပွတ်းသေ ၵႂႃႇတႄႇတင်ႈဝႆႉ မိူင်းတႅင်@ၼႃးၼွႆႉဢွႆႈၼူႉ ဢၼ်မီးယူႇၼႂ်း ဝႅတ်ႉၼမ်ႉ(ၼၢမ်း) တေႃႇႁၢၼ်ႉၼႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပီလၢဝ်ၶုၼ်ၼႆႉ မီးလုၵ်ႈၸၢႆး ၸဵတ်းၵေႃႉသေ ၵေႃႉဢၼ်မီးၼမ်ႉၵတ်ႉၼၼ်ႉ ပၼ်တႄႇဝၢၼ်ႈတႄႇမိူင်းလႄႈ လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းၸဝ်ႈ-
===(1) ၶုၼ်လူႇၽူင်း===
မိူဝ်ႈပႅတ်ႇပၢၵ်ႇပီမိူင်း(8 Century= ၈ ရာစု)ၼၼ်ႉ ၶုၼ်လူႇၽူင်း တႄႇ လူင်ၽရႃႉပၢင်း။ လူင်ၽရႃႉပၢင်းၼႆႉ မိူဝ်ႈဢွၼ် ပဵၼ် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶႃႈ(Khas)ၶဝ် ယူႇသေ ၶုၼ်လူႇၽူင်း ၵႂႃႇတိုၵ်းပႄႉယဝ်ႉ တႄႇ လူင်ၽရႃႉပၢင်း ယူႇယဝ်ႉ။ ႁၢၼ်ႉတေႃႇယၢမ်းလဵဝ် ယင်းတိုၵ်ႉပဵၼ် ၶိူဝ်းၶုၼ်သၢႆသိုပ်ႇ ၶုၼ်လူႇၽူင်းၼႆႉ ၽွင်းငမ်းဝႆႉယူႇ။ ၶုၼ်လူႇၽူင်း တႄႇလူင်ၽရႃႉပၢင်းယဝ်ႉ ႁဵတ်းၶုၼ်ၽွင်းငမ်း ယူႇသေ ဝၢႆးဢူႈမၼ်းၸဝ်ႈ လူႉယဝ်ႉ ဢဝ်လုၵ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ၶုၼ်
သဝ(Sawa) ၽွင်းငမ်းဝႆႉ လူင်ၽရႃႉပၢင်းသေ မၼ်းၸဝ်ႈ ၸင်ႇမႃး ၶိုၼ်ႈႁဵတ်းၶုၼ် မိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈၶိုၼ်းယူႇယဝ်ႉ။
===(2) တၢဝ်ႉၵမ်ၽွင်း===
လုၵ်ႈၸၢႆး ပီလၢဝ်ၶုၼ် ထႅင်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈ တၢဝ်ႉၵမ်ၽွင်း(Phong)(ၼႂ်းပိုၼ်းလၢၼ်ႉၼႃး ႁၼ်တႅမ်ႈဝႆႉ ၸိုဝ်ႈဝႃႈ သႅင်ႁူဝ်ၼဝၢတ်ႉ(Singhonawat)ၼႆႉ မႃးတိုၵ်းဢဝ် ဢီႈဝ(Wa)လႄႈ ၶူမ်(Khoms)သေ တႄႇတင်ႈမိူင်း ၵဵင်းသႅၼ် မိူဝ်ႈ A.D 773။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ပီလၢဝ်ၶုၼ် ပၼ်မႃးၸွမ်း ၶႃႈဝၢၼ်ႈမိူင်းသႅၼ်ၼိုင်ႈ(100,000)ၼႆယဝ်ႉ။
===(3) ၶုၼ်ၾႃႉရမ်း===
လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းၸဝ်ႈ ၶုၼ်ၾႃႉရမ်း Khun Phalaran ၸမ်ႉ လႆႈၵႂႃႇၽွင်းငမ်း ၼွင်သႄ ယူႇယဝ်ႉ။
===(4) ၶျၢတ်ႉၶျွင်ႇ===
လုၵ်ႈၸႆးၸဝ်ႈၸိုဝ်ႈ ၶျၢတ်ႉၶျွင်ႇ(Chet Chaung)ၵႂႃႇတႄႇ မိူင်း ၵဵင်းၶႂၢင်၊ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ၵဵင်းၶႂၢင်ၼႆႉ တိုၵ်ႉပဵၼ် သၢႆသိုပ်ႇၶိူဝ်းမၼ်းၸဝ်ႈ သိုပ်ႇၽွင်းငမ်းဝႆႉယူႇ။
===(5) ၶျူးသွင်း===
လုၵ်ႈၸဝ်ႈ ၶျူးသွင်း(Chu Song)လူင်းၵႂႃႇတႄႇ သိပ်းသွင်ၸဝ်ႈတႆး(သိပ်းသွင်ၶုၼ်တႆး) @ တူင်ႇၵိၼ်းသေ ၽွင်းငမ်း။
===(6) ၶွမ် @ ၶရွမ်(Krom)===
လုၵ်ႈၸဝ်ႈၸိုဝ်ႈ ၶွမ် @ ၶရွမ်(Krom) လူင်းတႄႇ မိူင်း ၶမွၼ်(Kammuon) (ယၢမ်းလဵဝ်ပဵၼ် တႃႈၶႅၵ်ႇ ဢၼ်မီးတီႈ ၵႄႈလႅၼ်လိၼ် မိူင်းလၢဝ်း လႄႈ မိူင်းၶမဵၼ် ယၢမ်းလဵဝ်)ၼၼ်ႉသေ ၽွင်းငမ်း။
===(7) ဢိၼ်း(In)===
ဢိၼ်း(In) သမ်ႉၵႂႃႇတႄႇသေ ဢုပ်ႉမိူင်း ဢယူၵ်ႉတယ။ သၢႆသိုပ်ႇၶိူဝ်းၶုၼ် ဢယူၵ်ႉတယၼႆႉတႄႉ သုတ်းႁၢႆဝၢႆးၵႂႃႇ မိူဝ်ႈၽွင်း မၢၼ်ႈၶဝ်ႈတိုၵ်းယႃႉ A.D 1768 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။<br>
<br> မိူဝ်ႈ A.D 737 ၼၼ်ႉ လႅၼ်လိၼ်တီႉပႅတ်ႉ လႆႈတူၵ်းၵႂႃႇ တႂ်ႈၶႄႇလႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ် တေလႆႈၶိုၼ်းၼၼ်ႉ တီႉပႅတ်ႉၶဝ် ၶႂ်ႈတိုၵ်းၶိုၼ်းၶႄႇသေ ဢဵၼ်ႁႅင်း ဢမ်ႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈလႄႈ ယွၼ်းတၢင်းၸွႆႈထႅမ်မႃး တီႈမိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ တီႈပီလၢဝ်ၶုၼ်။ ၶႄႇ ၵူဝ်သိုၵ်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ၶဝ်ႈၸွႆႈလႄႈ ပွႆႇသိုၵ်းၶဝ် လူင်းမႃးတိုၵ်း လၢၼ်ႉၸဝ်ႈ။ ပီလၢဝ်ၶုၼ် ပွႆႇလုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းၸဝ်ႈ ၵေႃႉပဵၼ် ၵႅမ်မိူင်း ၶုၼ်လူႇၽူင်းၼၼ်ႉ ၵေႃႉဢွၼ်ႁူဝ် သိုၵ်းတႆး တိုၵ်းၶႄႇလႄႈ ၶႄႇလႆႈတူၵ်းသုမ်း ၼမ်တႄႉတႄႉ။ ၶႄႇၶဝ် ၸင်ႇၸွမ်းၸူးတႆးသေ ထိုင်တီႈ ပေႃးလႆႈ မၵ်းမၼ်ႈ လွင်ႈၵတ်းယဵၼ် ပဵၼ်မိူင်းဢူၺ်းလီၵၼ် မိူဝ်ႈ A.D 745 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပၢၼ်ပီလၢဝ်ၶုၼ်ၼႆႉ တင်းၶုၼ်ၶႄႇ ၶိူဝ်းထၢင်ႇၸူဝ်းႁူၵ်း သိုပ်ႇမိၼ်ႉတီ(Ming Ti))ၼႆႉ တႆးလႄႈၶႄႇ လႆႈထုၵ်ႇမေႃၵၼ်မႃးယူႇယဝ်ႉ။ <br>
<br> A.D 739 ပီလၢဝ်ၶုၼ် ၶၢႆႉမိူင်းသေ (ဢၼ်မီးပွတ်းၸၢၼ်းယူႇၼၢၼ်ႇ)သေ ၶိုၼ်ႈမိူဝ်းပူၵ်း ဝဵင်းႁေႃၶမ်း တီႈၽၢႆႇၸၢၼ်း တႃႇလီၾူး၊ ၽၢႆႇတူၵ်း ၼွင်ဢၢင်ႇႁူၺ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ဝဵင်းႁေႃၶမ်း တႃႇဢွၼ်ႁူဝ်မိူင်းလႄႈ တၢင်ႇၸိုဝ်ႈဝဵင်းဝႃႈ တႃႇႁူဝ်(Ta Ho))ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ပၢၼ်ပီလၢဝ်ၶုၼ်ၼႆႉ ဢဵၼ်ႁႅင်းသိုၵ်း၊ ဢဵၼ်ႁႅင်းမိူင်း ပဵၼ်ဢၼ်ယႂ်ႇမႃး တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈလႄႈ ထိုင်တီႈ ၶႄႇလႄႈတီႉပႅတ်ႉ(တူၾၢၼ်ႇ)ပေႃးလႆႈ တူၵ်းၸႂ်ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈဢၼ်ၶႄႇ လႄႈ တီႉပႅတ်ႉတိုၵ်းၵၼ်ၼႆႉ မႃးတုမ်ႉတိူဝ်ႉၺႃးပႃး လႅၼ်လိၼ်တႆး မိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈၼႆလႄႈ ယင်းၵႂႃႇတိုၵ်း တီႉပႅတ်ႉလူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ တႆး၊ ၶႄႇ လႄႈ တီႉပႅတ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်သၢမ်ၶႃၵဵင်းသေ ၶႄႉၶဵင်ႇ
ဢဵၼ်ႁႅင်းၵၼ်မႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၶႄႇ လႄႈ တီႉပႅတ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇႁတ်းသႂၢင်းမဝ် ၼိူဝ်တႆးၼင်ႇၵဝ်ႇ။ မိူဝ်ႈပၢၼ် ပီလၢဝ်ၶုၼ်ၼႆႉ ၶႄႇတေၽုၺ်ႇတၢင်း တႄႇဢဝ်လႅၼ်လိၼ်ၶႄႇ လႄႈ တီႉပႅတ်ႉ ၸပ်းၵၼ် တီႈဢိူင်ႇဝူႇၶျၢၼ်ႇ တေႃႇထိုင် ဝႅတ်ႉၼၢမ်းပွတ်းၼိူဝ်(တူင်ႇၵိၼ်း)ၼႆလႄႈ တီႈဢၼ်သဵၼ်ႈတၢင်း တေလႆႈလတ်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉ မီးၵူၼ်းၶိူဝ်း လၢဝ်းလၢဝ်း@မူးသိူဝ်းၶဝ် ယႃႉၵဝ်းဝႆႉယူႇလႄႈ ၶႄႇ ၸင်ႇလႆႈယွၼ်း တၢင်းၸွႆႈထႅမ်မႃး တီႈတႆးမိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ယွၼ်ႉလူၺ်ႈဝႃႈ ပဵၼ် မိူင်းဢူၺ်းလီၵၼ်ၼႆလႄႈ သိုၵ်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈၵေႃႈ လႆႈလူင်းၸွႆႈယူႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းတႆး လႆႈယႂ်ႇမၢၵ်ႈမႃး တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈလႄႈ ၶႄႇၶဝ်ၼႆႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ပဵၼ် မိူင်းဢူၺ်းလီၵၼ် သေတႃႉၵေႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇမီးၼမ်ႉၸႂ် ၸိုၼ်းလီတေႃႇတႆး။ ၵူဝ်ၵေႃႈ ၶႄႇၶဝ် လွမ်ၵူဝ် ဢဵၼ်ႁႅင်းတႆးမႃးယူႇ။ ယွၼ်ႉၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇႁတ်း ပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းတေႃႇတႆး။ သိုပ်ႇႁဵတ်း ဢူၺ်းလီၵၼ်ယူႇသေတႃႉ ၶဝ်ႁႃလၢႆး တေယႃႉၵဝ်းလႆႈ တႆးၼၼ်ႉယူႇ တႃႇသေယဝ်ႉ။ ပီလၢဝ်ၶုၼ်ၼႆႉ ဢဝ်လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းၸဝ်ႈ ၶုၼ်လူႇၽူင်း ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၵႅမ်မိူင်းသေ ဢႃႇယူႉလႆႈ ႁႃႈသိပ်းဢဵတ်း(51)ပီ လႆႈၼွၼ်းၽႄးၵႂႃႇမိူဝ်ႈ A.D 748 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တၼ်းလႆႈပဵၼ်ၶုၼ်မိူင်း သၢဝ်း(20)ပီယူႇယဝ်ႉ။
===(5) ၶုၼ်လူႇၽူင်း (Ko Lo Feng) @ ၶုၼ်လူင်(A.D 748-778)===
ၶုၼ်လူႇၽူင်းၼႆႉ ၼႂ်းၵႃႈ ပၢၼ်ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း မိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ် ၵေႃႉၵတ်ႉၶႅၼ်ႇသေပိူၼ်ႈ ၼႆလႄႈ ၶႄႇၶဝ်ၵေႃႈ ၵူဝ်မၼ်းသေ မဝ်ႇၵႃး ယွမ်းႁပ်ႉဝႃႈ ပဵၼ်ငိူၼ်ႈၶုၼ်မၼ်ႈၵႅၼ်ႇ ၼႆသေ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၶႄႇ ၸင်ႇဢဝ် လုၵ်ႈယိင်း မႃးသၢၵ်ႈထိုင် ႁႂ်ႈပဵၼ်လုၵ်ႈပႂ်ႉ ၶုၼ်လူႇၽူင်းၼႆႉယဝ်ႉ။ လႆႈဝႃႈ ၶႄႇယွမ်းၸူး သိုပ်ႇႁႂ်ႈပဵၼ် ဢူၺ်းလီၵၼ်ၼႆယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈ A.D 739 ဢၼ်ဢူႈမၼ်းၸဝ်ႈ ၶၢႆႉဝဵင်းႁေႃၶမ်းသေ တၢင်ႇၸိုဝ်ႈဝဵင်းႁေႃၶမ်းဝႆႉဝႃႈ ပဵၼ်ဝဵင်းတႃႇႁူဝ်ၼႆၼၼ်ႉ ထိုင်ပၢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈမႃး A.D 748 ၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈဝႃႈ ႁႂ်ႈပဵၼ်တႃႇလီ မိူင်းႁေႃၶမ်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ဝႃႈၼႆသေ မႄးလၢႆႈၸိုဝ်ႈ ဝဵင်းႁေႃၶမ်း ‘’’တႃႇႁူဝ်’’’ ၼၼ်ႉ ပဵၼ်’’’တႃႇလီ’’’ ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ တႃႇလီၼႆႉ ယင်းမီးယူႇ ၼႂ်းယူႇၼၢၼ်ႇ တေႃႇထိုင်ႁၢၼ်ႉၼႆႉ ၶႄႇတႄႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ‘’’တႃလီးၾူး’’’ ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ လွင်ႈဢၼ် ၶႄႇလႄႈတႆး လႆႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ် မိူဝ်ႈပၢၼ်ၶုၼ်လူႇၽူင်းၼႆႉ တီႈၼႂ်းပပ်ႉ ပိုၼ်းၵဝ်ႇၶႄႇ Chiu T'ang Shu, Chapter 197 on Nan Chao}}”ၼၼ်ႉ ႁၼ်တႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ-
*“ဝၢႆးသေ ၶုၼ်လူႇၽူင်း ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းယဝ်ႉ ဢမ်ႇႁိုင်ဢမ်ႇၼၢၼ်းၼၼ်ႉ ၽူႈဢၼ်ပဵၼ် ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၶႄႇၶဝ် တီႈ ၵျႅၼ်ႇၼၢင်း (Chien Nan) (ယၢမ်းလဵဝ် ပဵၼ် ဢိူင်ႇပူႇၶျွမ်ႇ)ၼၼ်ႉ ဝႆႉၸႂ်ၵႅပ်ႈသေ မဝ်ႇၵႃး မေႃၸႂ်ပိတ်းၶေႃးလွတ်း ဢမ်ႇမေႃၵပ်းသိုပ်ႇ ႁဵတ်းၵေႃႉၵူၼ်း၊ ၶုၼ် ၵေႃႉဢၼ်ၵပ်းသိုပ်ႇႁဵတ်းၵေႃႉ ဢိူင်ႇယူႇၼၢၼ်ႇ တၢႆႇသျႃဝ်ႇ(Tai Shou Prefeet))ၼၼ်ႉၵေႃႈ သမ်ႉမေႃပႅတ်ႉလႅၼ်၊ မေႃၶႂ်ႈလႆႈၼႃႈ၊ မေႃမၢပ်ႇလၢတ်ႈၽၢမ်းပဵၼ်ၸူး ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ။ တၢႆႇသျႃဝ်ႇၼႆႉ လၵ်ႉၵူတ်ႉမေး ၶုၼ်လူႇၽူင်းသေမဝ်ႇၵႃး ၼင်ႇၵႃႈ ဢၼ်မၼ်းၶႂ်ႈလႆႈၼၼ်ႉ ပွႆႇၵူၼ်းမၼ်း မႃးတုၵ်းယွၼ်း တီႈ ၶုၼ်လူႇၽူင်း၊ ပေႃးယွၼ်းဢမ်ႇလႆႈ သမ်ႉသႄႉသမ်ႇမုၵ်ႈပုၵ်ႈၶၢတ်ႈ လႃႇၵႂၢမ်း ဢမ်ႇလီသင် တေႃႇၶုၼ်လူႇၽူင်း၊ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ သမ်ႉပၢႆဝႃႈ ၶုၼ်လူႇၽူင်းၼႆႉ မိူၵ်ႈလိူင်းႁၢႆႉၼႃႇ၊ ပႄႉၵိၼ်ၵူၼ်းမိူင်း တႄႉတႄႉၼႆသေ တၢင်ႇလၢတ်ႈထိုင် ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈလူင်မၼ်းၼၼ်ႉလူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ”
လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ၶုၼ်လူႇၽူင်း ႁူႉထိုင်ၶိုၼ်းယူႇ၊ မိူဝ်ႈတႄႇတႄႉ ၶုၼ်လူႇၽူင်း ယိူၼ်ႉၵၼ်ႈလႆႈယူႇသေတႃႉ ၵွႆႈယူႇၵွႆႈၼႃႇမႃး တိၵ်းတိၵ်းလႄႈ ၶုၼ်လူႇၽူင်းၵေႃႈ ဢမ်ႇၽွမ်ႉၸႂ်လႆႈယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် မၼ်းၸင်ႇ ၸႂ်ႉၵူၼ်းသိုၵ်းမၼ်း ၵႂႃႇဝႅတ်ႉႁိူၼ်း တၢႆႇသျႃဝ်ႇၼၼ်ႉသေ ၽၼ်းတၢႆပႅတ်ႈ မိူဝ်ႈ A.D 750 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶႄႇၶဝ်ၵေႃႈ တီႉၺွပ်းဢဝ်ဝႆႉ ၵူၼ်းသိုၵ်းၶုၼ်လူႇၽူင်း ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ A.D 751 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈလူင်ၶႄႇၼၼ်ႉ သူင်ႇမႃး ၵူၼ်းသိုၵ်းမၼ်း ဢဝ်ႁူမ်လူမ်ႈ လႅၼ်လိၼ်ၶႄႇလႄႈ တႆးထႅင်ႈယဝ်ႉ။ ၶုၼ်လူႇၽူင်းၵေႃႈ ဝူၼ်ႉဝႃႈ ပဵၼ် မိူင်းဢူၺ်းလီၵၼ်ၼႆလႄႈ မၼ်းၸင်ႇပွႆႇၵႂႃႇ ၽွင်းၶဵဝ်မၼ်း မွၵ်ႇလၢတ်ႈ ယွမ်းႁပ်ႉၵႂႃႇ တၢင်းၽိတ်းမၼ်းယူႇသေတႃႉ ၶႄႇဢမ်ႇၶႂၢင်းပၼ်သေ မဝ်ႇၵႃး တီႉၺွပ်းမတ်ႉဢဝ်ဝႆႉ ၵူၼ်းဢၼ်မၼ်းသူင်ႇၵႂႃႇၼၼ်ႉ သဵင်ႈသဵင်ႈလူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ သမ်ႉၶိုၼ်ႈပွႆႇၵႂႃႇထႅင်ႈ ၽွင်းၶဵဝ်မၼ်း ၵႂႃႇယွၼ်းဢဝ်ၶိုၼ်း ၵူၼ်းဢၼ်ၶႄႇၶဝ် တီႉၺွပ်းဝႆႉၼၼ်ႉ ၶူဝ်းၶွင် ဢၼ်ၶႄႇၶဝ် ႁိမ်ဢဝ်ၵႂႃႇ ၵူႈယိူင်ႈယိူင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းသင်ႇၵႂၢမ်းၵႂႃႇပႃးဝႃႈ - “မိူဝ်ႈလဵဝ် တီႉပႅတ်ႉၶဝ် ၽႅဝ်မႃး တီႈၼႂ်းလႅၼ်လိၼ် ႁဝ်းယူႇယဝ်ႉ၊ လွင်ႈဢၼ်ႁဝ်း ၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပေႃးဢမ်ႇယွမ်း ၽွမ်ႉပၼ်ၸိုင် ဝၢႆးၼႆႉမႃး ႁဝ်း(တႆး) တေဢမ်ႇပဵၼ်ၸႂ်သူလႆႈယဝ်ႉ”ၼႆသေတႃႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈလူင်ၶႄႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၽွမ်ႉၸွမ်း လွင်ႈဢၼ်တုၵ်းယွၼ်းၼၼ်ႉသေ မဝ်ႇၵႃး ပၢႆတီႉၺွပ်းဢဝ်ပႃး ၽွင်းၶဵဝ် ဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈ သူင်ႇသင်ႇၵႂၢမ်းၵႂႃႇထႅင်ႈ ၼၼ်ႉလူးၵွၼ်ႇ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၵႃး ပွႆႇသိုၵ်းၶႄႇလူင်းမႃး ႁႂ်ႈထိုင် တႃႇလီ(Ta Li)၊ ၶဝ်ႈမႃးထိုင်တီႈ ပႄႉငၢႆႈ(Peh Ngai) ဢၼ်မီးႁိမ်း တႃႇလီၼၼ်ႉလႄႈ သိုၵ်းတႆးလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ႁပ်ႉတိုၵ်းသိုၵ်းၶႄႇ၊ သိုၵ်းၶႄႇ ဢမ်ႇပႄႉသိုၵ်းတႆး၊ ၶႄႇၶဝ် တူၵ်းသုမ်း တင်းၼမ်သေ ထိုင်တီႈ ပေႃးလႆႈႁူၼ်ပၢႆႈမိူဝ်းၵႂႃႇ ၶိုၼ်းယူႇယဝ်ႉ။ <br>
<br> ယွၼ်ႉလူၺ်ႈ ၶႄႇ ဢမ်ႇႁဵတ်းလီတေႃႇ မၼ်းၸဝ်ႈ လၢႆပွၵ်ႈလၢႆၶႃႇယဝ်ႉလႄႈ ထိုင်မႃး A.D 752 ၸိုင် ၶုၼ်လူႇၽူင်း ၸင်ႇႁူမ်ႈပဵၼ် ဢူၺ်းလီၵၼ် တင်းတီႉပႅတ်ႉယဝ်ႉ။ တီႉပႅတ်ႉၵေႃႈ ဢဝ်ၵုင်ႇမုၼ်မၼ်းၸဝ်ႈသေ ယိုၼ်ႈသူင်ႇပၼ် မိၵ်ႈၸုမ်ႈၶမ်း ဢၼ်ၼိုင်ႈသေ မဝ်ႇၵႃး ၶိုၼ်ႈၸိုဝ်ႈပဵၼ်သဵင် တုင်တီ(Tung Ti) (နေမဝင်ဘုရင်) ၼၼ်ႉလူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ ႁႂ်ႈပဵၼ် လွင်ႈမၢႆတွင်း ဢၼ်လႆႈတိုၵ်းပႄႉသိုၵ်းၶႄႇ တီႈပႄႉငၢႆႈၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ လွင်ႈဢၼ်ၶႄႇ ပႄႉၵိၼ်မႃးၼႆႉ ယိၼ်းၸဵပ်းၸႂ်ၼႃႇလႄႈသင်၊ ႁႂ်ႈလႆႈပဵၼ် တီႈဢၼ်မၢႆတွင်းၼႆလႄႈ ၶုၼ်လူႇၽူင်း ၸင်ႇတႅမ်ႈသဝ်ႁိၼ် ဢၼ်ၼိုင်ႈဝႆႉ ၼႂ်းႁေႃၶမ်းမၼ်းၸဝ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈသဝ်ႁိၼ်ၼၼ်ႉ တႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ-
*“ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၵဝ် ဢၼ်ပူၼ်ႉမႃးၸိူ ဝ်းၼၼ်ႉ ယၢမ်ႈပဵၼ် ၶီႈၶႃႈၶႄႇၵေႃႈ မီးမႃး၊ ၵေႃႉ ဢၼ်ယၢမ်ႈတူၵ်း တႂ်ႈမိုဝ်းၶႄႇ ပႄႉၵိၼ်မႃးၵေႃႈ မီးမႃးတင်းၼမ်၊ ၵေႃႉ ဢၼ်ယၢမ်ႈပဵၼ် ဢူၺ်းလီၵၼ် လႄႈ လႆႈသူးမိၵ်ႈၶမ်း တီႈၶႄႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ယၢမ်ႈမီးမႃး တင်းၼမ်ယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ...တႄႇဢဝ်ယၢမ်းလဵဝ် ပၢၼ်ၵဝ်ၼႆႉၵႂႃႇ တေႃႇထိုင် ၸိူဝ်ႈလုၵ်ႈပၢၼ်လၢၼ်ၵဝ် ဢၼ်တေပုတ်ႈတႅၼ်း တႃႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ၵဝ်ၵႂႃႇ မိူဝ်းၼႃႈၼၼ်ႉ လႅၵ်ႈလၢႆႈပႅတ်ႈ ပိူင်ၵႂႃႇလႃႈ...ၵဝ်ပွႆႇဝၢင်းပၼ်ယဝ်ႉ။ ယႃႇဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်း ဢူၺ်းလီၶႄႇယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ ၽွင်းၶဵဝ်ၶႄႇၶဝ် ၽႅဝ်မႃး ထၢမ်ၵပ်းသိုပ်ႇၸိုင် ၸူဝ်းၵၼ် ၸီႉၼႄ လိၵ်ႈသဝ်ႁိၼ်ၼႆႉသေ ၼႄးဝႃႈ ၵဝ်ပဵၼ်ၵေႃႉတႅမ်ႈပိုၼ်းၼႆတႃႉ... ပုၼ်ႈတႃႇတေပဵၼ် ၶီႈၶႃႈတႂ်ႈမိုဝ်းၶႄႇ ထႅင်ႈတႄႉ ၽႂ်ၵေႃႈ ယႃႇႁႂ်ႈလႆႈပဵၼ်ထႅင်ႈ...” <br>
တႅမ်ႈဝႆႉ ၼင်ႇၼႆယူႇယဝ်ႉ။
A.D 753 ၼၼ်ႉ ၶုၼ်သိုၵ်းၶႄႇ လီမီ(Li Mi) ဢွၼ်ႁူဝ်သိုၵ်းၶဝ်သေ လူင်းမႃးတိုၵ်း တႃႇလီ သိုၵ်းတႆး မိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ႁူပ်ႇပၼ်ၶဝ်လႄႈ သိုၵ်းၶႄႇၶဝ် တၢႆပဵၼ်ၵေႃႇပဵၼ်ၵွင်၊ ၵူၼ်းပၢၵ်ႇ(100)ၼိုင်ႈၼႆႉ တၢႆၵဝ်ႈသိပ်း(90)ၵေႃႉ၊ ၶဝ်ဢမ်ႇပႄႉ သိုၵ်းတႆးလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်ႁူၼ်မိူဝ်း ၶိုၼ်းယဝ်ႉ။ A.D 755-756 ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၶိူဝ်း ဢၼ်ယူႇ မိူင်းၶႄႇပွတ်းတူၵ်း ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်တၢၵ်ႉ (Tark) ဢႅၼ်ႇလူႇသျႅၼ်ႇ(An Lu Shan)ၼၼ်ႉ ၸူဝ်းၵၼ် လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶိုၼ်းၶႄႇ၊ ယၢမ်းၼၼ်ႉမႅၼ်ႈၽွင်း ၶႄႇသုၵ်ႉၸႂ်ယူႇ တႄႉတႄႉယဝ်ႉ။ ၶုၼ်လူႇၽူင်းၵေႃႈ ၸင်ႇဢွၼ်ဢဝ် ၵူၼ်းၶဝ်ႈတိုၵ်း သိမ်းဢဝ်လႆႈ ဝဵင်းၸုၺ်ႇၵျူဝ်(Sui Chou)၊ ႁူၺ်ႈတုင်(Hui Tung)ယူႇယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇတူၵ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မႃးသိမ်း ဢဝ်လႆႈပႃး ၵူၼ်းၶိူဝ်း ယုၼ်ႇၶျွၼ်ႇ(Hsun Chuan)ၼၼ်ႉထႅင်ႈယဝ်ႉ။ ၶုၼ်လူႇၽူင်း တိုၵ်းပႄႉလႆႈ ၶႄႇပွတ်းၼိူဝ် ယူႇၼၢၼ်ႇသေယဝ်ႉ ဢမ်ႇၵႃး တႃႇတေ ၵပ်းသိုပ်ႇၵၼ် တၢင်းတီႉပႅတ်ႉၼၼ်ႉ မၼ်းၶိုၼ်းၶၢႆႉ ၼႃႈသိုၵ်း မႃးၽၢႆႇတူၵ်းထႅင်ႈယဝ်ႉ။ ၶႄႇၼႆႉ တီႈတီႉပႅတ်ႉၵေႃႈ မၼ်းလႆႈသုမ်းသိုၵ်းသေမဝ်ႇၵႃး ၼႂ်းမိူင်းၵေႃႈ သုၵ်ႉယုင်ႈလႄႈ တႃႇတေၶိုၼ်းလူင်း မႃးတိုၵ်းတႆးထႅင်ႈတႄႉ ဢမ်ႇမီးငဝ်းလၢႆးမၼ်းလႆႈယဝ်ႉ။ တႃႇတေလႆႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းသိုၵ်းလႄႈသင်၊ တႃႇတေလႆႈ ငိုၼ်းတွင်းလႄႈသင်၊ လၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ၸင်ႇၶႂၢၵ်ႈၼႃႈသိုၵ်းလူင်းမႃး ၽၢႆႇၸဵင်ႇၸၢၼ်း ဝၼ်းတူၵ်းၼႆႉထႅင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ <br>
== ရှေးရှမ်းနယ်များ ==
Line 182 ⟶ 220:
== ယနေ့ ရှမ်းပြည်နယ် ==
ပြည်နယ်မြို့တော် [[||||||||||||Wp/shn/တောင်ကြီးမြို့|တောင်ကြီးမြို့]]
အကျယ်အဝန်း ၆၀ဝ၀ဝ စတုရန်းမိုင်ခန့်
Line 199 ⟶ 237:
== ရှမ်း ၉ ဆက်၊ ၉ စော်ဘွား ==
[[||||||||||||Wp/shn/သုတေသနသရုပ်ပြအဘိဓာန်|သုတေသနသရုပ်ပြအဘိဓာန်]]တွင် ဖော်ပြချက်အရ ''ရှမ်းကိုးဆက်၊ ကိုးစော်ဘွား၊ လူးတဆယ့်နှစ်ပနား၊ ရာတပါးနှင့်၊ စော်ဘွားစော်ခံ၊ ရွှေဥကင်ဘုံပျံမှာ၊ ညီလာခံခ, ညောင်း၊ မှူးမတ်အပေါင်းစုံကြပြီလား ....... မင်းကြီးများ'' ဟူ သောဇာတ်သဘင် ဘုရင်၏စကားအရ---(၁) မိုးကောင်းစော်ဘွား၊ (၂) မိုးညှင်းစော်ဘွား၊ (၃) သောင်သွပ်စော်ဘွား၊ (၄) မိုးမိတ်စော်ဘွား၊ (၅) မိုးနဲစော်ဘွား၊ (၆) သိန္နီစော်ဘွား၊ (၇) မိုင်းပဲစော်ဘွား၊ (၈) ညောင်ရွှေစော်ဘွား၊ (၉) သီပေါစော်ဘွားတို့ ဟူ၏။
မှတ်ချက်။ ။ရှမ်းပြည်အစ ''မိုင်းမော'' က- ဟူသော စကားအရမိုင်းမောမှတဆင့် စော်ဘွား ၉-ဆက် ဖြစ်ပေါ်လာသည် ဟူ၏။
Line 214 ⟶ 252:
===ဘာသာ===
ဘာသာအယူဝါဒအရေးတွင် ရှေးအခါက အလွန်မှားယွင်းသည့် အယူအဆများ၊ နတ်ကိုးခြင်းများကို ယုံကြည်ခဲ့ကြသည်။ သခင်စော်ဘွားဖြစ်သူ သေလွန်လျှင် မိဖုရား၊ မောင်းမနှင့် ကျွန်လူ၊ တိရစ္ဆာန်များကိုပါ သတ်ဖြတ်ကာ အတူမြေမြုပ်သည့် အလေ့များပင် ရှိခဲ့သည်ဟုဆိုသည်။ သို့သော် ဟံသာဝတီဆင်ဖြူများရှင် [[||||||||||||Wp/shn/ဘုရင့်နောင်|ဘုရင့်နောင်]]မင်းကြီးမှ ရှမ်းပြည်တစ်လွှားကို သိမ်းသွင်းပြီးနောက်တွင် အဆိုပါ မှားယွင်းရက်စက်သည့် အယူများကို ဆက်လက်ပြုလုပ်စေခြင်း မရှိတော့ပဲ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ကိုးကွယ်စေခဲ့သည်။ သို့ဖြင့် ယနေ့အချိန်အထိ ရှမ်းလူမျိုးအများစုမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ ဖြစ်ကြပြီး အခြားဘာသာကိုးကွယ်သူ အနည်းငယ်လည်း ရှိကြသည်။
===စာပေ===
Line 221 ⟶ 259:
==ထင်ရှားသော ရှမ်းလူမျိုးများ==
* [[||||||||Wp/shn/စဝ်ရွှေသိုက်၊ (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ပထမဆုံး မြန်မာနိုင်ငံ သမ္မတကြီး စဝ်ရွှေသိုက်]]
* [[||||||||Wp/shn/ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း၊ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းပွၼ်|အာဇာနည် ဝန်ကြီး မိုင်းပွန်စော်ဘွားကြီး စဝ်စံထွန်း]]
* [[||||||||Wp/shn/နွံ၊ စဝ်|လဲချား စော်ဘွားကြီး သရေစည်သူ စဝ်နွံ ]]
* [[||||||||Wp/shn/ခမ်းလိတ်၊ စိုင်း|တေးပြုစာဆို ဒေါက်တာ စိုင်းခမ်းလိတ် ]]
* [[||||||||Wp/shn/ထီးဆိုင်၊ စိုင်း|တေးရေးဆရာ၊ အဆိုတော် စိုင်းထီးဆိုင် ]]
* [[||||||||Wp/shn/အောင်ထီးခမ်း၊ စိုင်း| အဆိုတော် စိုင်းအောင်ထီးခမ်း ]]
* [[||||||||Wp/shn/စိုင်းခမ်းလှိုင်၊ စိုင်း| အဆိုတော်၊ သရုပ်ဆောင်၊ မော်ဒယ်၊ စာရေးဆရာ စိုင်းစိုင်းခမ်းလှိုင်]]
== အနုသုခုမအနုပညာ ==
| |||