ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး: လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈ ၼႂ်းၵႄႈ လွင်ႈၶူၼ်ႉၶႆႈ

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
ထႅဝ် 72:
 
 
==မိူင်းပႃး (PA) မိူင်းလူင် (LONG) မိူင်းလုင်း(Lung)==
== မြန်မာ့သမိုင်းနှင့် ရှမ်းခေတ်များ ==
မိူဝ်ႈ B.C 1971 ၼၼ်ႉ မိူင်းပႃး(PA) လႄႈ မိူင်းလူင်ၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်ဢဵၼ် ႁႅင်းယႂ်ႇသေ ၵမ်ႉထႅမ်ၶဝ်ႈပႃး ၼႂ်းမိူင်းၸူႈ(T'su)ၼၼ်ႉယူႇ ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ပေႃးမိူင်းၼႆႉ လူႉယဝ်ႉၵေႃႈ ၶႄႇႁွင်ႉတႆးမိူင်းၼႆႉဝႃႈ ပႃးယီႈ(PA-YI) ၼႆယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းဢၼ်ယူႇသဝ်း ၼႂ်းဢိူင်ႇၵႂၢၼ်ႇၼၢၼ်ႇ (Kwang Nan) (ၵႂၢင်ၼမ်)ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ၶဝ်ယင်း တိုၵ်ႉဝႃႈ ၶဝ်ပဵၼ် ၵူၼ်းမိူင်းပႃးၼၼ်ႉ ၼႆယူႇ။ ၶဝ်ပဵၼ် တႆးပႃး(တႆးပႃႈ)(PA) ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၸိူဝ်း ယူႇသဝ်း ဢိူင်ႇၵႂၢၼ်ႇၼၢၼ်ႇ(Kwang Nan)(ၵႂၢင်ၼမ်)၊ ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ ယူႇၼၢၼ်ႇ၊ ဢၼ်ၶႄႇ ႁွင်ႉၶဝ်ဝႃႈ တူးၵျႅၼ်း (Tu Jen)ၼႆႉ ၶဝ်ပဵၼ် တႆးမိူင်းလူင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ Mr.Dodd ဝႃႈ ၵႂၢမ်းတႆးလုင်း(လူင်)ၼၼ်ႉ ပေႃးၶဝ်လၢတ်ႈ သွင်ပၢၵ်ႇႁႃႈသိပ်း(250)ၶေႃႈၸိုင် ပႅတ်ႇပုၼ်ႈၸဵတ်းပုၼ်ႈ(7/8)ပဵၼ် ၵႂၢမ်းတႆးယဝ်ႉ။ တႆးလုင်း(လူင်)ၼႆႉ ၶဝ်ႁွင်ႉတူဝ်ၶဝ်ဝႃႈ တႆးၶုၼ်ယႂ်ႇ ၼႆလူးၵွၼ်ႇ။ တႆးမိူင်းပႃး(PA)ၼၼ်ႉ ဝၢႆးသေ မိူင်းပႃးလူႉယဝ်ႉၵေႃႈ ယင်းတိုၵ်ႉ သိုပ်ႇမီးယူႇ တေႃႇႁၢၼ်ႉၼႆႉ ၶဝ်ယူႇ ဢိူင်ႇယၢၼ်ႇၸီႇ ႁိမ်း ၽင်ႇၼမ်ႉယႃႈလုင်းၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
မြန်မာ့သမိုင်းတွင်လည်း ရှမ်းတို့အင်အားကြီးခဲ့ချိန်များ ရှိဖူးပါသည်။ ထင်ထင်ရှားရှား အင်အားများသည့် ခေတ်နှစ်ခေတ် ရှိပေသည်။ ပထမ အကြိမ်မှာ ပုဂံကို မွန်ဂိုတို့ဖျက်စီးအပြီးတွင် မင်းမဲ့အခြေအနေနှင့် ကြုံတွေ့နေရစဉ် ကာလနှင့် နောင်ဒုတိယပုဂံခေတ် ပြန်ထူထောင်သည်အထိ ဖြစ်သည်။ ထိုကာလက ရာဇသင်္ကြန်၊ အသင်္ခယာနှင့် သိင်္ဂသူ ([[|||||||Wp/shn/တစ်စီးရှင်သီဟသူ|တစ်စီးရှင်သီဟသူ]]) ရှမ်းညီအစ်ကို သုံးဦးတို့ ခေတ်ဖြစ်ပြီး မြင်စိုင်း၊ [[|||||||Wp/shn/ပင်းယ|ပင်းယ]]၊ [[|||||||Wp/shn/စစ်ကိုင်း|စစ်ကိုင်း]]တို့တွင် ကြီးစိုးကြသည်။
 
မိူင်းပၢင်(PANG)၊ မိူင်းပႃး(PA)၊ မိူင်းလူင်(လုင်း)(LUNG)လူႉၵႂႃႇသေတႃႉၵေႃႈ မိူင်းၸူႈ(T'su)တႄႉ တိုၵ်ႉသိုပ်ႇၵိုတ်းယူႇ ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၽႅၼ်ႇလိၼ် မိူင်းၸူႈ(T'su)တႄႉ ၵႅပ်ႈၵႂႃႇလွႆးလွႆးယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈ B.C 666 ၼၼ်ႉ တႆးမိူင်းၸူႈၼႆႉ ၶိုၼ်းမိူဝ်းသိမ်းဢဝ် ဢိူင်ႇၵုၺ်ႇၶျွင်ႇၶိုၼ်းလူးၵွၼ်ႇ။ B.C 400-300 ၼၼ်ႉ မိူင်းၸူႈ(T'su)ၼႆႉ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇ ထိုင်ပၢင်ႇလၢႆႇလိူင်(Yellow Sea))၊
ဒုတိယခေတ်မှာ [[|||||||Wp/shn/အင်းဝခေတ်|အင်းဝခေတ်]]၏ နောက်ဆုံးကာလများတွင် ဖြစ်သည်။ အင်းဝရှိ မြန်မာမင်း [[|||||||Wp/shn/ရွှေနန်းကျော့ရှင်နရပတိ|ရွှေနန်းကျော့ရှင်နရပတိ]] (၈၆၃-၈၈၈) အားနည်းချိန်တွင် မြောက်ဖက်တစ်လွှားမှ ရှမ်းစော်ဘွားများ အင်အားကြီးမားလာပြီး အင်အားအကြီးဆုံးဖြစ်သည့် မိုးညှင်းစော်ဘွား မိုးညှင်းစလုံ (၈၈၈-၉၀၄) က သက္ကရာဇ် ၈၈၈၊ တန်ခူးလဆန်း ၁၂ ရက်တွင် အင်းဝကိုသိမ်းပြီး နရပတိကို သတ်ကာ ထီနန်းအရိုက်အရာကို သားဖြစ်သူ [[|||||||Wp/shn/သိုဟန်ဘွား|သိုဟန်ဘွား]]မှ ဆက်ခံပြီး အလွန်ဆိုးသွမ်းရက်စက်ကာ မိစ္ဆာအယူရှိလေရာ ဗုဒ္ဓဘာသာ ရဟန်းတော်များကို နန်းတော်သို့ ပင့်ဖိတ်ဟန်ပြုကာ သတ်ဖြတ်လေသောကြောင့် မင်းကြီးရန်နောင်နှင့် မြန်မာမှူးမတ်တို့က လုပ်ကြံနန်းချခြင်းဖြင့် သေလွန်သည်။
ပႃးမိူင်းငူး(Ngu@Wu)၊ မိူင်းယူၺ်ႉ(Yueh)ၽၢႆႇၸၢၼ်းထိုင် လွႆၼၢင်းလိုၼ်း(Nan Lin)၊ ၽၢႆႇႁွင်ႇ ထိုင်ႁူဝ်ၼမ်ႉ(Honam)၊ တေႃႇထိုင် သိူဝ်ၶွၼ်ႇ(ၸူႇၶျွၼ်ႇ)ပွတ်းဢွၵ်ႇ၊ ၵုၺ်ႇၶျွင်ႇတင်းမူတ်း လႄႈ ဢိူင်ႇယူႇၼၢၼ်ႇ(မိူင်းသႅၼ်) တေႃႇထိုင်ပွတ်းၸၢၼ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃး ၼႂ်းမိူင်းၸူႈ(T'su@Chu)ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ယူႇၼၢၼ်ႇၼႆႉ ႁွင်ႉဝႃႈ မိူင်းသႅၼ်ၼႆယဝ်ႉ။ B.C 284-224 ၼၼ်ႉ ဢဵၼ်ႁႅင်းတႆး ၶိုၼ်းယႂ်ႇမႃးလႄႈ လႅၼ်လိၼ်တႆးၵေႃႈ ၵႂၢင်ႈမႃးၶိုၼ်းယူႇ။ မိူင်းသႅၼ်ၼႆႉ မီးၶုၼ်မိူင်းႁူၵ်း(6)မိူင်း ၽွင်းငမ်းၽႂ်မၼ်းသေ ႁွမ်းႁဵတ်းပဵၼ် မိူင်းလဵဝ်လႄႈ သႂ်ႇၸိုဝ်ႈ မိူင်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈႁူၵ်းမိူင်းၼၼ်ႉဝႃႈ မိူင်းသႅၼ်ၼႆယဝ်ႉ။ မိူင်းသႅၼ်ၼႆႉ ဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇ တၼ်းမီးဢႃႇယူႉမိူင်း ႁူၵ်းသိပ်း(60) ပီမႃးယူႇယဝ်ႉ။ မိူင်းသႅၼ်ၼႆႉ တေႃႇထိုင်သိူဝ်ၶွၼ်ႇပွတ်းဢွၵ်ႇ၊ ယူႇၼၢၼ်ႇတင်းသဵင်ႈ၊ တေႃႇထိုင် မိူင်းၶႄႇပွတ်းၸၢၼ်း ပႃးၼႂ်းမိူင်းသႅၼ်ယဝ်ႉ။ <br>
 
<br> မိူဝ်ႈ B.C 279 ၼၼ်ႉ ၶႄႇတိုၵ်းပႄႉတႆးလႄႈ ၶၢမ်ႈၼမ်ႉ ယၢၼ်ႇၸီႇမႃးသေ B.C 222 ၶႄႇတိုၵ်းမိူင်းတႆးၸူႈ(T'su@Chu) လူႉလႅဝ်တႅၵ်ႇယၢႆႈၵႂႃႇသေ ႁေႃၶမ်းတႆး လႆႈလူႉသုမ်းၵႂႃႇလႄႈ
ထို့နောက် မှူးမတ်တို့က မင်းကြီးရန်နောင်အား နန်းတင်ကြသော်လည်း ငြင်းပယ်ကာ အုန်းဘောင်စော်ဘွား ခုံမှိုင်းကို နန်းတင်ရန်ပြောဆိုမှာကြားပြီး ရဟန်းဝတ်ဖြင့် တောထွက်သွားခဲ့သည်။ နောက်အုန်းဘောင်ခုံမှိုင်းလွန်လျှင် [[|||||||Wp/shn/မိုးဗြဲနရပတိ|မိုးဗြဲနရပတိ]]ဆက်လက်စိုးစံရာ စစ်ကိုင်းမှ [[|||||||Wp/shn/စစ်ကိုင်းနရပတိစည်သူ|စည်သူကျော်ထင်]]က တိုက်ခိုက်အနိုင်ယူကာ [[|||||||Wp/shn/အင်းဝ|အင်းဝ]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။
ၶႄႇဢိုၼ်လႆႈ မိူင်းတႆး မိူင်းၸူႈ(T'su)ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈ B.C 338 ၼၼ်ႉ ၶႄႇၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ် တိုၵ်းမိူင်းသႅၼ်(Tsen) သိမ်းလႆႈ မိူင်းၶႂၢၼ်လူင်း မိူဝ်ႈၶႄႇသျႅၼ်း(T'sin)ႁေႃသႅင် သၼ်သီၶၢမ်ႈၼမ်ႉယၢၼ်ႇၸီႇမႃး ၽၢႆႇၸၢၼ်း (ဢိုၼ်တႆးလူင်းမႃးထႅင်ႈ)သေ ယူႇသဝ်းယဝ်ႉ။ B.C 224 မႃး ၶႄႇၶဝ် ႁဵတ်းသိုၵ်းသိမ်းဢဝ် မိူင်းပႃး(PA)လႄႈ မိူင်းငိဝ်ႉ(Ngio)လႆႈတူၵ်းသုမ်းပၼ်ၶႄႇ။ B.C 224 မႃး မိူင်းသျိၼ်း မႃးတိုၵ်း မိူင်းသႅၼ်လူႉၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ <br>
<br> B.C (269-232) ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ဢႃႇသေႃးၵႃႉ ၶိုၼ်ႈမႃး မိူင်းတႃႇလီ(ပၢၼ်ၵဝ်ႇ) မႃးဢဝ်လုၵ်ႈယိင်း ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းတႆး တႃႇလီ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ သႅင်မိူင်းၵိုင်ႇ Chien Meng Kui)သေ မီးလုၵ်ႈႁူမ်ႈၵၼ် သၢမ်ၵေႃႉယဝ်ႉၵေႃႈ ဢႃႇသေႃးၵႃႉ မိူဝ်းၶိုၼ်းယဝ်ႉ။ ၶုၼ်မိူင်း ဢၼ်ၽွင်းငမ်း မိူင်းတႃႇလီၽူး (မိူင်းသႅၼ်) ယူႇၼၢၼ်ႇပွတ်းတူၵ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၶိူဝ်းၶုၼ်သိုပ်ႇ လုၵ်ႈၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ဢႃႇသေႃးၵႃႉၼႆႉယဝ်ႉ။ ယူႇၼၢၼ်ႇပွတ်းဢွၵ်ႇသမ်ႉ မီးၶုၼ်မိူင်းထႅင်ႈ ႁင်းၶေႃလူးၵွၼ်ႇ။ <br>
<br> မိူဝ်ႈ B.C 280--220 ၼၼ်ႉ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၶႄႇ ၸႂ်ႉၸွမ်သိုၵ်းမၼ်း ဢၼ်ပဵၼ်တႆး ၸိုဝ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ ၶႂၢၼ်ၸဝ်ႈ (Chuan Chao))ၼၼ်ႉ ႁႃသဵၼ်ႈတၢင်း ဢၼ်တေၵႂႃႇ မိူင်းၵြႃး(ၵလႃး) (India) ႁႂ်ႈၵႂႃႇႁႃ ထုင်းၵိူဝ်း ပုတ်ႉထသႃႇသၼႃႇလႄႈ မၼ်းၸင်ႇလူင်းမႃးထိုင် ႁိမ်းၼမ်ႉယူႇၼၢၼ်ႇ၊ မႃးထူပ်းပၢင်တိုၵ်း ယူႇၼၢၼ်ႇတူၵ်းလႄႈ ယူႇၼၢၼ်ႇဢွၵ်ႇတိုၵ်းၵၼ် ၼၼ်ႉသေ ပဵၼ်လွင်ႈႁၢမ်ႈတတ်းမၼ်း၊ မၼ်းၸင်ႇ ဢမ်ႇသိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၵႂႃႇထႅင်ႈ၊ မိူဝ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈမိူဝ်းၶိုၼ်းယဝ်ႉသေ ႁွမ်ႁႅင်းၵူၼ်း တႄႇတင်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း သႅၼ်ၵူၵ်း@သႅၼ်ၵဝ်ႈ(Tien Kuo))ႁဵတ်းၶုၼ်ၽွင်းငမ်း ႁင်းၶေႃယူႇယဝ်ႉ။
B.C 187-140 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶႄႇၶိုၼ်းၸႂ်ႉ ႁႃတၢင်းၵႂႃႇၸူး သႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထၸဝ်ႈ တီႈမိူင်းၵြႃးထႅင်ႈလႄႈ မႃးထိုင်မိူင်းသႅၼ်၊ ၶုၼ်မိူင်းသႅၼ် ႁၢမ်ႈတတ်းလူလၢႆၼႆသေ ၶႄႇၸင်ႇဢဝ် တပ်ႉသိုၵ်း မႃးတိုၵ်းယူႇၼၢၼ်ႇ ပွတ်းဢွၵ်ႇလႄႈ သႅၼ်ၵူၵ်း(သႅၼ်ၵဝ်ႈ) ၸင်ႇလႆႈတူၵ်းသုမ်းၸွမ်းသေ ၶိုၼ်းပဵၼ်တႂ်ႈၶႄႇၵႂႃႇယဝ်ႉ။ B.C 122-117 ၼၼ်ႉ ယူႇၼၢၼ်ႇပွတ်းတူၵ်း ၶႅၼ်ႇၵူၵ်း@ ၶႅၼ်ႇၵဝ်ႈ(Jen Kuo)လႄႈ ယူႇၼၢၼ်ႇပွတ်းဢွၵ်ႇသႅၼ်ၶိင်း(Chang Ching)) တိုၵ်းၵၼ်လႄႈ ၶႄႇၸွႆႈထႅမ် ၽၢႆႇယူႇၼၢၼ်ႇပွတ်းတူၵ်း ၶႅၼ်ႇၵူၵ်း(ၶႅၼ်ႇၵဝ်ႈ)လႄႈ ပႄႉယူႇၼၢၼ်ႇဢွၵ်ႇယဝ်ႉၵေႃႈ ယူႇၼၢၼ်ႇပွတ်းတူၵ်း တင်းယူႇၼၢၼ်ႇပွတ်းဢွၵ်ႇ ၸင်ႇႁွမ်းပဵၼ်မိူင်းလဵဝ်ၵၼ်သေ လၢႆႈၸိုဝ်ႈ ပဵၼ် မိူင်းပၢႆၸူႈၵူၵ်း @ ပၢႆၸူႈၵဝ်ႈ(Pai T'su Kuo)) ၼႆယဝ်ႉ။ ပွင်ႇဝႃႈ မိူင်းၸူႈသိုပ်ႇလိုၼ်းၼႆယဝ်ႉ။ <br>
<br> ၵွပ်ႈၼၼ် ဝၢႆးသေမိူင်းၸူႈလူင် လႆႈလူႉၵႂႃႇသေတႃႉ ဢဵၼ်ႁႅင်းတႆး ဢမ်ႇမွတ်ႇတၢႆႁၢႆၵႂႃႇၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ႁွမ်ႁႅင်းၶိုၼ်းသေ ပဵၼ်လႆႈၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ ၶိုၼ်းဢွၼ်ၵၼ် ပူၵ်းတင်ႈမိူင်းၶိုၼ်းယူႇ။ လွင်ႈလူၺ်ႈ မိူင်းၸူႈ(T'su)ၼႆႉ လႆႈႁၼ်ဝွၵ်း(ကဗျာ) တႆးတွႆႈၶဝ် တႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ လၢဝ်ၸီး(Lao Tse)၊ ဝၢင်း (Wangs)၊ ၼီ(Ni)၊ ႁၢၼ် (Han)၊ ပူႇဢွၼ်ႇ(Pu On)၊ ၵူႈ(Ku)၊ ၸူႈ @ သူႈ(T'su)၊ ဢွၼ်ႇတွၼ်ႇ(On Ton)ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ဝႃႈပဵၼ် ၸိုဝ်ႈၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ဢၼ်ၽုင်းယႂ်ႇသေၽွင်းငမ်း မိူင်းၸူႈ@မိူင်းသူႈ(T'su)မႃး ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ တႆးတွႆႈၶဝ်ၼႆႉ ၶဝ်ယင်းတိုၵ်ႉ တိူင်ႇၵၢဝ်ႇထိုင် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၶဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉသေ မုင်ႈမွင်းဝႃႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ တေပဵၼ် ၼင်ႇၾီလူင်ၶိုၼ်းတူၺ်း
ထိုင်ၵႅတ်ႇၶႄႇပၼ် လွင်ႈၽေးၶဵၼ် ၵူႈယိူင်ႈယူႇၼႆ ယုမ်ႇယမ်တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ယူႇယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈ B.C 222 ၼၼ်ႉ မိူင်းႁေႃၶမ်းတႆး မိူင်းၸူႈ(T'su)လႆႈတူၵ်းသုမ်းပၼ် ၶႄႇၵႂႃႇသေတႃႉၵေႃႈ မိူင်းဢၼ်ၶဝ်ႈပႃး ၼႂ်းမိူင်းၸူႈ(T'su) မိူင်းသႅၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ တိုၵ်ႉပဵၼ်မိူင်းတႆးသေ တႆးလႆႈၽွင်းငမ်း ၵွၼ်းၶေႃ ၵိုတ်းဝႆႉယူႇ တေႃႇထိုင် ၵူႇပလၢႆၶၢၼ်ႇ ၶဝ်ႈတိုၵ်း ႁေႃၶမ်း မိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ လူႉပင်းမိူဝ်ႈ 7.1.1253 A.D ၼၼ်ႉယူႇ။ ၼႂ်းမိူင်းသႅၼ်(ယူႇၼၢၼ်ႇ)ၼၼ်ႉ မိူင်းသႅၼ်ၸႄႈၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉယူႇ။ မိူင်းသႅၼ်ၸႄႈၼႆႉတႄႉ ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈမိူင်း ဢၼ်တူၵ်းသုမ်းၸွမ်းၵူႈပလၢႆၶၢၼ်ႇ။ သႅၼ်ၸႄႈၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းမၢဝ်း မိူဝ်ႈဢွၼ် ဢၼ်မီးၽၢႆႇႁွင်ႇၼမ်ႉမၢဝ်းသေ ယၢမ်းလဵဝ် မီးၼႂ်း ယူႇၼၢၼ်ႇ(မိူင်းၶႄႇ)ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ မိူင်းသႅၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇလင်၊ ဢဵၼ်ႁႅင်းတႆးတိုၼ်းၶွၼ်ႈ မႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈ B.C 2205 ဢၼ်ပူၼ်ႉမႃး ႁိုင်ယၢဝ်းသီႇႁဵင်ပီယဝ်ႉလႄႈ တႆးၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ် ယွင်ႈယေႃး တၢင်ႇၵုင်ႇမိူင်းသႅၼ်သေ ၸိုဝ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းမႂ်ႇၵေႃႈ ၵူဝ်သႅၼ်ၼၼ်ႉႁၢႆလႄႈ သိုပ်ႇတၢင်ႇဝႃႈ သႅၼ်ၽူဝ်း၊ ၵဵင်းသႅၼ်၊ သႅၼ်ဝီ၊ သႅၼ်ၸႄႈ ၼႆမႃးယူႇ။ ယူႇၼၢၼ်ႇ(မိူင်းသႅၼ်)ၼႆႉတိုၼ်းမီး ၵူၼ်းယူႇသဝ်းသေ ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈပဵၼ်မိူင်းမႃးယူႇ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ B.C 2205 ၼႆ လႆႈႁၼ် ၼႂ်းၽိုၼ်ပပ်ႉမၢႆတွင်းၶႄႇၼၼ်ႉမႃးယူႇယဝ်ႉ။
 
== ရှေးရှမ်းနယ်များ ==
Line 85 ⟶ 92:
 
== ယနေ့ ရှမ်းပြည်နယ် ==
ပြည်နယ်မြို့တော် [[||||||||Wp/shn/တောင်ကြီးမြို့|တောင်ကြီးမြို့]]
 
အကျယ်အဝန်း ၆၀ဝ၀ဝ စတုရန်းမိုင်ခန့်
Line 102 ⟶ 109:
 
== ရှမ်း ၉ ဆက်၊ ၉ စော်ဘွား ==
[[||||||||Wp/shn/သုတေသနသရုပ်ပြအဘိဓာန်|သုတေသနသရုပ်ပြအဘိဓာန်]]တွင် ဖော်ပြချက်အရ ''ရှမ်းကိုးဆက်၊ ကိုးစော်ဘွား၊ လူးတဆယ့်နှစ်ပနား၊ ရာတပါးနှင့်၊ စော်ဘွားစော်ခံ၊ ရွှေဥကင်ဘုံပျံမှာ၊ ညီလာခံခ, ညောင်း၊ မှူးမတ်အပေါင်းစုံကြပြီလား ....... မင်းကြီးများ'' ဟူ သောဇာတ်သဘင် ဘုရင်၏စကားအရ---(၁) မိုးကောင်းစော်ဘွား၊ (၂) မိုးညှင်းစော်ဘွား၊ (၃) သောင်သွပ်စော်ဘွား၊ (၄) မိုးမိတ်စော်ဘွား၊ (၅) မိုးနဲစော်ဘွား၊ (၆) သိန္နီစော်ဘွား၊ (၇) မိုင်းပဲစော်ဘွား၊ (၈) ညောင်ရွှေစော်ဘွား၊ (၉) သီပေါစော်ဘွားတို့ ဟူ၏။
 
မှတ်ချက်။ ။ရှမ်းပြည်အစ ''မိုင်းမော'' က- ဟူသော စကားအရမိုင်းမောမှတဆင့် စော်ဘွား ၉-ဆက် ဖြစ်ပေါ်လာသည် ဟူ၏။
Line 117 ⟶ 124:
 
===ဘာသာ===
ဘာသာအယူဝါဒအရေးတွင် ရှေးအခါက အလွန်မှားယွင်းသည့် အယူအဆများ၊ နတ်ကိုးခြင်းများကို ယုံကြည်ခဲ့ကြသည်။ သခင်စော်ဘွားဖြစ်သူ သေလွန်လျှင် မိဖုရား၊ မောင်းမနှင့် ကျွန်လူ၊ တိရစ္ဆာန်များကိုပါ သတ်ဖြတ်ကာ အတူမြေမြုပ်သည့် အလေ့များပင် ရှိခဲ့သည်ဟုဆိုသည်။ သို့သော် ဟံသာဝတီဆင်ဖြူများရှင် [[||||||||Wp/shn/ဘုရင့်နောင်|ဘုရင့်နောင်]]မင်းကြီးမှ ရှမ်းပြည်တစ်လွှားကို သိမ်းသွင်းပြီးနောက်တွင် အဆိုပါ မှားယွင်းရက်စက်သည့် အယူများကို ဆက်လက်ပြုလုပ်စေခြင်း မရှိတော့ပဲ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ကိုးကွယ်စေခဲ့သည်။ သို့ဖြင့် ယနေ့အချိန်အထိ ရှမ်းလူမျိုးအများစုမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ ဖြစ်ကြပြီး အခြားဘာသာကိုးကွယ်သူ အနည်းငယ်လည်း ရှိကြသည်။
 
===စာပေ===
Line 124 ⟶ 131:
==ထင်ရှားသော ရှမ်းလူမျိုးများ==
 
* [[||||Wp/shn/စဝ်ရွှေသိုက်၊ (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ပထမဆုံး မြန်မာနိုင်ငံ သမ္မတကြီး စဝ်ရွှေသိုက်]]
* [[||||Wp/shn/ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း၊ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းပွၼ်|အာဇာနည် ဝန်ကြီး မိုင်းပွန်စော်ဘွားကြီး စဝ်စံထွန်း]]
* [[||||Wp/shn/နွံ၊ စဝ်|လဲချား စော်ဘွားကြီး သရေစည်သူ စဝ်နွံ ]]
* [[||||Wp/shn/ခမ်းလိတ်၊ စိုင်း|တေးပြုစာဆို ဒေါက်တာ စိုင်းခမ်းလိတ် ]]
* [[||||Wp/shn/ထီးဆိုင်၊ စိုင်း|တေးရေးဆရာ၊ အဆိုတော် စိုင်းထီးဆိုင် ]]
* [[||||Wp/shn/အောင်ထီးခမ်း၊ စိုင်း| အဆိုတော် စိုင်းအောင်ထီးခမ်း ]]
* [[||||Wp/shn/စိုင်းခမ်းလှိုင်၊ စိုင်း| အဆိုတော်၊ သရုပ်ဆောင်၊ မော်ဒယ်၊ စာရေးဆရာ စိုင်းစိုင်းခမ်းလှိုင်]]
 
== အနုသုခုမအနုပညာ ==