ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး: လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈ ၼႂ်းၵႄႈ လွင်ႈၶူၼ်ႉၶႆႈ
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
ထႅဝ် 46:
Douglas & Mr.Hallett ၼၼ်ႉ တႅမ်ႈၼႄဝႆႉ ၸႅင်ႈၸႅင်ႈလႅင်းလႅင်းယူႇယဝ်ႉ။ <br>
<br> မိူင်းၸူႈ(T'su)သိူဝ်(Tso)ၼႆႉ ပဵၼ် မိူင်းႁေႃၶမ်းတႆး ဢၼ်မီးၼႂ်းမိူင်းၶႄႇ(ယၢမ်းလဵဝ်)ၸဵမ်မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းၶႄႇ ပႆႇလူင်းမႃးယူႇၼၼ်ႉ လူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးမၼ်းမႃး ၶႄႇၶဝ်လူင်းမႃး တႄႇတင်ႈမိူင်းၶဝ် ပဵၼ်မိူင်းသျိၼ်း(T'sin) တီႈႁူဝ်ၼမ်ႉႁွင်ႈႁူဝ်။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉမိူင်းသျိၼ်း(T'sin) လႄႈမိူင်းၸူႈ(T'su) သွင်မိူင်းၸမ်ၵၼ်လႄႈ ၵႆႉၵႆႉ လႆႈတိုၵ်းၽၼ်းၵၼ်၊ တီႉၺွပ်းၵၼ်။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ မိူင်းသျိၼ်း(T'sin)ၶဝ် တီႉၺွပ်းလႆႈၵႂႃႇ ၵူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ၊ ၶႄႇမိူင်းသျိၼ်း(T'sin)ၶဝ်ဝႃႈ မၼ်းပဵၼ် ၵူၼ်းမိူင်းပွတ်းၸၢၼ်း ဢၼ်ၶဵၼ်းၶဵၼ်းႁူဝ် (မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၶႄႇဢမ်ႇတိုဝ်းမၢၵ်ႇႁူဝ်)၊ ၶႄႇမိူင်းသျိၼ်း(T'sin)ၶဝ် ထၢမ်တူၺ်း ၵူၼ်းၵေႃႉဢၼ်ၶဝ် တီႉၺွပ်းလႆႈၼၼ်ႉ မၼ်းဝႃႈမၼ်း ပဵၼ် ၵူၼ်းမိူင်းၸူႈ (T'su)@(Chu) ဢၼ်ယူႇ မိူင်းၽၢႆႇၸၢၼ်း၊ ဢၼ်ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈ မိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉဝႃႈၼႆ။ ၶႄႇၶဝ်ဢဝ်တိင်ႇ ပၼ်မၼ်း ႁႂ်ႈလဵတ်းသေ ႁွင်ႉၵႂၢမ်းၼႄ ၼႆလႄႈ မၼ်းယင်းႁႆႇတိင်ႇသေ ႁွင်ႉၵႂၢမ်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်(ၵႂၢမ်းတႆး)ၼၼ်ႉ ၼႄၶႄႇလူးၵွၼ်ႇၼႆ Mr.Douglas & Hallett ၶဝ် တၢင်ႇမၢႆပိုၼ်းဝႆႉယူႇ။
မိူဝ်ႈ B.C 880 ၼၼ်ႉႁႅင်းၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၶႄႇ ယူပ်ႈယွမ်းသေ တူၵ်းသုမ်းပၼ် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းတႆး မိူင်းၸူႈ(T'su)လႄႈ၊ တႆးလႆႈဢုပ်ႉပိူင်ႇ မိူင်းႁၢၼ်ႇ တေႃႇထိုင်ယၢၼ်ႇၸီႇၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃး ၼႂ်းမိူင်းၸူႈ(T'su)မူတ်းမူတ်းယူႇယဝ်ႉ။ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၵေႃႉၼႆႉ ယင်းပႆႇၸိုဝ်ႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း မိူင်းၸူႈ(T'su)ၵေႃႉထီႉၼိုင်ႈလူးၵွၼ်ႇ။ မိူဝ်ႈမၼ်းတႄႇမိူဝ်း ဢုပ်ႉပိူင်ႇမိူင်းၶႄႇ မိူင်းသျိၼ်း(T'sin)ၼၼ်ႉ ၶႄႇၶဝ် ဢၢင်ႈတေဢၢပ်ႈပၼ် ၶိူင်ႈၶွင်တၢင်ႇၵုင်ႇ ယွင်ႈယေႃးမၼ်းလႄႈ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းတႆး မိူင်းၸူႈ(T'su)လၢတ်ႈတီႈၶႄႇၶဝ်ဝႃႈ- “ၵဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းလိူင်း၊ ပႃႇထိူၼ်ႇၶိူဝျ်း Barbarians မိူၼ်ၼင်ႇသူဝႃႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ... ၵွပ်ႈၼၼ် ၸိုဝ်ႈသဵင်တၢင်ႇၵုင်ႇမုၼ် ဢၼ်သူတေပၼ်ၵဝ်ၼႆႉ ၵဝ်ဢမ်ႇၶႂ်ႈလႆႈ... ၵဝ်တၢႆၵေႃႈလီ ၵဝ်လိပ်းၵေႃႈလီ... ၸိုဝ်ႈသဵင်တၢင်ႇၵုင်ႇမုၼ်သူၼႆႉ ယႃႇမႃး သႂ်ႇပၼ်ၵဝ်... ၵဝ်ဢမ်ႇၽွမ်ႉႁပ်ႉ...” မၼ်းယင်းဝႃႈၼႆ လူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ မၼ်းဢမ်ႇၶႂ်ႈႁပ်ႉဢဝ် လွင်ႈၶႄႇ တေတၢင်ႇၵုင်ႇမုၼ်မၼ်း။
B.C 700 ၼၼ်ႉ ပဵၼ်မိူဝ်ႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းမိူင်းၸူႈ(T'su) ၶုၼ်သိူဝ်ႁၢၼ်ၼၼ်ႉၵိူတ်ႇယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈမၼ်း တိုၵ်ႉၵိၼ်ၼူမ်းယူႇၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉဝႃႈ ဢူႈမႄႈမၼ်း တၢႆၵႂႃႇသေ မၼ်းမီးၵေႃႉလဵဝ် တိုၵ်ႉႁွင်ႉႁၢႆႈယူႇလႄႈ သိူဝ်ၸုမ်း ဢၼ်သိူဝ်ၽိူၵ်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ် မီးလုၵ်ႈၼွင်ႉ သိူဝ်ၸုမ်းႁႃႈသိပ်း(50)တူဝ်ၼၼ်ႉ မႃးထူပ်းႁၼ်မၼ်း၊ သိူဝ်ၸုမ်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇမႃးၵဵပ်းလဵင်ႉမၼ်း၊ တိုၵ်းသွမ်ၼူမ်းမၼ်း၊ လဵင်ႉလူမၼ်း တေႃႇပေႃးယႂ်ႇ။ ယႂ်ႇမၢၵ်ႈၵႃႈသုင်မႃးယဝ်ႉ မီးၼမ်ႉၵတ်ႉတၢင်းၶႅၼ်ႇသေ ထိုင်တီႈ ပေႃးလႆႈပဵၼ် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းတႆး မိူင်းၸူႈ(T'su)ၼၼ်ႉမႃးယဝ်ႉ။ တင်ႈတႄႇဢဝ်ၼၼ်ႉမႃး တႆးၼႆႉ ၸင်ႇမၵ်းမၼ်ႈမႃးဝႃႈ ပဵၼ်ၶိူဝ်းသိူဝ်ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ၵႂၢမ်းတႆးမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ(ပေါရာဏ)ၵေႃႈ သိူဝ်ၼႆႉ ႁွင်ႉဝႃႈ“ဢူႈတူႈ”(Udu)ၼႆမႃးယဝ်ႉ။ <br>
<br> ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ်ဝႃႈ“တႆးၼႆႉ ၶဝ်ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ သိူဝ်ပႂ်ႉလူလွမ် ထိင်းတူၺ်းၶဝ်ယူႇတႃႇသေႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ-သိူဝ်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ၵေႃႈဢမ်ႇၼႄလႆႈၼင်ႇၵဝ်ႇ”ဝႃႈၼႆ။ တႆးတီႈလႂ်၊ ၸုမ်းလႂ်သေမဝ်ႇဝႃႈ တိုၼ်းယုမ်ႇယမ် ပဵၼ်ၶိူဝ်းသိူဝ်။ သိူဝ်ၸွမ်းတူၺ်းၼႆၼၼ်ႉ ၸႂ်ႈတႄႉယူႇ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ တႆးၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ် ယုမ်ႇယမ်ၼပ်ႉထိုင် သမိူင်း(ၾီၸဝ်ႈမိူင်း)၊ ပေႃးႁဵတ်းဢမ်ႇမႅၼ်ႈလၢႆးမႅၼ်ႈပိူင်ၼႆ သိူဝ်ႁွင်ႉ၊ သိူဝ်လဵပ်ႈဝၢၼ်ႈ၊ ၼႆၼႆႉ ပဵၼ်ထုင်း ဢၼ်တႆး တိုၵ်ႉဢွၼ်ၵၼ် သိုပ်ႇယုမ်ႇယမ်ယူႇ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉတႄႉ ၽႂ်တေဢမ်ႇထဵင်လႆႈ။ <br>
<br> မိူဝ်ႈ B.C 597 ၼၼ်ႉ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း မိူင်းၸူႈ(T'su)လႄႈ ၽွင်းၶဵဝ်မၼ်း ဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇၶဝ်ႈပွႆး တီႈမိူင်းသျိၼ်း(T'sin)သေ မိူဝ်းႁူပ်ႉထူပ်း ဢုပ်ႇၵၼ်တင်းၶုၼ်ၶႄႇ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၶႄႇသမ်ႉ ၸႂ်ႉယူႇသဝ်း ႁဵတ်းသၢင်ႈ ၸွမ်းၼင်ႇ ၾိင်ႈထုင်းၶႄႇၶဝ်ၼၼ်ႉလႄႈ ၽွင်းၶဵဝ်တႆး မိူင်းၸူႈ(T'sin)ၼၼ်ႉ ယင်းလၢတ်ႈ တီႈၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၶႄႇဝႃႈ-“ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်း မိူင်းႁဝ်းၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈၸွမ်းလႆႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၾင်ႈထုင်းၶႄႇသူၼၼ်ႉဝႃႈ...” ၼႆယဝ်ႉ။ လွင်ႈၼႆႉ ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈပိုၼ်း(Mr.Parker) တိုၼ်းႁၼ်ထိုင် ၸႅင်ႈလႅင်း လွင်ႈဝႃႈ လၢႆးဢုပ်ႉပိူင်ႇ၊ လၢႆးယူႇသၢင်ႈ၊ ၾိင်ႈထုင်း ၵူၼ်းသွင်မိူင်း(မိူင်းၸူႈ လႄႈ မိူင်းသျိၼ်းၼႆႉ ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်၊ တိုၼ်းတေ ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ယူႇ တႄႉတႄႉၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ ၶဝ်သွင်မိူင်းၼႆႉ တိုၼ်းဢမ်ႇၸိုဝ်ႈ ၶိူဝ်းၵူၼ်း ဢၼ်လဵဝ်ၵၼ်လႄႈ ၸင်ႇပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ် ဝႃႈၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။ လွင်ႈဢၼ် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းတႆး လၢတ်ႈတီႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၶႄႇၼၼ်ႉၵေႃႈ Mr.Parker လႆႈႁၼ် ၼႂ်းပိုၼ်းၶႄႇၶဝ် တႅမ်ႈဝႆႉ လွင်ႈဢၼ်ၶဝ်ယၢမ်ႈ လႆႈၵပ်းသိုပ်ႇတေႃႇၵၼ် တင်းမိူင်းတႆး မိူင်းၸူႈ(T'sin)ၼၼ်ႉ မႃးဝႃႈၼင်ႇၼႆယူႇယဝ်ႉ။ <br>
<br> မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၶိူဝ်း ဢၼ်ၶႄႇႁွင်ႉၶဝ်ဝႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းလိူင်း (ၶႄႇၶဝ် တိုၼ်း ၶႂ်ႈတဵၵ်းတဵင် ပိူၼ်ႈလႄႈ လိူဝ်သေၶႄႇၶဝ်၊ ၶဝ်ဝႃႈပိူၼ်ႈ ဢမ်ႇၶိုတ်းၸၼ်ႉ လွင်ႈယူႇသၢင်ႈၵိၼ်သဝ်းၼႆလႄႈ ၶဝ်ၸင်ႇႁွင်ႉ တႆးဝႃႈ ပဵၼ် ၵူၼ်းလိူင်း(Barbarians) ၼႆယဝ်ႉ။) တႆးမိူင်းၸူႈ(T'su)ၼၼ်ႉ ၶဝ်ယူႇတီႈထုင်ႉလိၼ် ၵႄႈၼမ်ႉမႄႈယၢၼ်ႇၸီႇသေ ဢုပ်ႉပိူင်ႇမိူဝ်း တေႃႇထိုင် မိူင်းၶႄႇပွတ်းၸၢၼ်း၊ ပွတ်းတူၵ်းသဵင်ႈသဵင်ႈယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႃႈ ၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉၸိုင် ပဵၼ် ၶိူဝ်းဢၼ်တေပဵၼ်မႃး ယၢင်း၊ ဢႃႇၼၢၼ်ႇ(Annamites)ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ယူႇသဝ်းၸွမ်းၵႄႈၶဝ်ယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶိူဝ်းၵူၼ်း ဢၼ်ယႂ်ႇၼမ်သေပိူၼ်ႈ ၼႂ်းမိူင်းၸူႈ(Annamites)ၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်တႆးယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈသင်ဝႃႈ ပဵၼ်တႆးၼႆၸိုင် ၵႂၢမ်းဢၼ်လၢတ်ႈ ၼႂ်းမိူင်းၸူႈ(Annamites)မိူဝ်ႈၼၼ်ႉၼၼ်ႉ ပဵၼ် ၵႂၢမ်းတႆးၼႆယဝ်ႉ။ လွင်ႈဢၼ်လၢတ်ႈဝႃႈ“တမ်၊ လႆႈ၊ လမ်”ၸိူဝ်းၼႆႉ တီႈပွင်ႇ လႄႈ လွင်ႈတၢင်း ဢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၵေႃႈ မိူၼ်ၵၼ် တင်းၵႂၢမ်းတႆး ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉယူႇ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ သိူဝ်ၼႆႉတႆးႁွင်ႉ“ဢူႈတူႈ”(Udu)။ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း(ဢမ်ႇၼၼ်) ၶုၼ်မိူင်းတႆးတႄႉ တႆးမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ“ၵူၼ်းငဝ်ႈ”ၼႆယဝ်ႉ။ <br>
<br> ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၶိူဝ်းၵူၼ်း Mr.Terrien De La Couperice ၼၼ်ႉ တႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ“မိူင်းၸူႈ(T'su)ၼႆႉ ၵႂၢမ်းၵူၼ်း ဢၼ်ႇယူႇသဝ်း ၼႂ်းမိူင်းၶဝ် တိုၼ်းပဵၼ်ၵႂၢမ်းတႆးလႄႈ မိူင်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈမိူင်းတႆးၼႆ ၽႂ်တိုၼ်းတေဢမ်ႇထဵင်လႆႈ”ၼႆယဝ်ႉ။ တႆးၼႆႉ တိုၼ်းယူႇသဝ်းဝႆႉ ၼႂ်းမိူင်းၶႄႇပွတ်းၵၢင်လႄႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းတူၵ်း ဝႆႉယူႇ ၸဵမ်မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ၶႄႇ ယင်းပႆႇမႃးယူႇၼၼ်ႉ တႄႉတႄႉယဝ်ႉ။ မိူင်းတႆး မိူင်းၸူႈ(T'su) မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ဢဝ်မိူင်းၶႄႇတွၼ်ႈၵၢင်ယၢမ်းလဵဝ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵၢင်မိူင်း မိူင်းၸူႈ(T'su)သေ ႁူႇပေ၊ ႁူဝ်ႇၼၢၼ်ႇ၊ ၵုၺ်ႇၶျွင်ႇလႄႈ တေႃႇထိုင်ၽၢႆႇႁွင်ႇၼမ်ႉမႄႈလိူင် တင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်လိၼ်မိူင်းၸူႈ (T'su)ၼၼ်ႉမႃးယဝ်ႉ။ ၼႂ်းမိူင်းၸူႈ(T'su)တႆးၼၼ်ႉ ပဵၼ် မိူင်းဢွၼ်ႇသၢဝ်း(20)မိူင်း (ၵူၼ်းၶိူဝ်းသၢဝ်းၶိူဝ်း) ႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်သေ ပဵၼ်မိူင်းႁေႃၶမ်း ဢၼ်လဵဝ်ယဝ်ႉ။ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ၵေႃႉဢၼ်ဢုပ်ႉပိူင်ႇၽွင်းငမ်းတႄႉ ပဵၼ်တႆးယဝ်ႉ။ မိူင်းဢၼ်ၶဝ်ႈပႃး ၼႂ်းမိူင်းၸူႈ(T'su)သေ ၸိုဝ်ႈသဵင်လင်လႄႈ ၵိုတ်းဝႆႉ ၼႂ်းပိုၼ်းမႃးၼၼ်ႉတႄႉ-
== မြန်မာ့သမိုင်းနှင့် ရှမ်းခေတ်များ ==
မြန်မာ့သမိုင်းတွင်လည်း ရှမ်းတို့အင်အားကြီးခဲ့ချိန်များ ရှိဖူးပါသည်။ ထင်ထင်ရှားရှား အင်အားများသည့် ခေတ်နှစ်ခေတ် ရှိပေသည်။ ပထမ အကြိမ်မှာ ပုဂံကို မွန်ဂိုတို့ဖျက်စီးအပြီးတွင် မင်းမဲ့အခြေအနေနှင့် ကြုံတွေ့နေရစဉ် ကာလနှင့် နောင်ဒုတိယပုဂံခေတ် ပြန်ထူထောင်သည်အထိ ဖြစ်သည်။ ထိုကာလက ရာဇသင်္ကြန်၊ အသင်္ခယာနှင့် သိင်္ဂသူ ([[|||||Wp/shn/တစ်စီးရှင်သီဟသူ|တစ်စီးရှင်သီဟသူ]]) ရှမ်းညီအစ်ကို သုံးဦးတို့ ခေတ်ဖြစ်ပြီး မြင်စိုင်း၊ [[|||||Wp/shn/ပင်းယ|ပင်းယ]]၊ [[|||||Wp/shn/စစ်ကိုင်း|စစ်ကိုင်း]]တို့တွင် ကြီးစိုးကြသည်။
ဒုတိယခေတ်မှာ [[|||||Wp/shn/အင်းဝခေတ်|အင်းဝခေတ်]]၏ နောက်ဆုံးကာလများတွင် ဖြစ်သည်။ အင်းဝရှိ မြန်မာမင်း [[|||||Wp/shn/ရွှေနန်းကျော့ရှင်နရပတိ|ရွှေနန်းကျော့ရှင်နရပတိ]] (၈၆၃-၈၈၈) အားနည်းချိန်တွင် မြောက်ဖက်တစ်လွှားမှ ရှမ်းစော်ဘွားများ အင်အားကြီးမားလာပြီး အင်အားအကြီးဆုံးဖြစ်သည့် မိုးညှင်းစော်ဘွား မိုးညှင်းစလုံ (၈၈၈-၉၀၄) က သက္ကရာဇ် ၈၈၈၊ တန်ခူးလဆန်း ၁၂ ရက်တွင် အင်းဝကိုသိမ်းပြီး နရပတိကို သတ်ကာ ထီနန်းအရိုက်အရာကို သားဖြစ်သူ [[|||||Wp/shn/သိုဟန်ဘွား|သိုဟန်ဘွား]]မှ ဆက်ခံပြီး အလွန်ဆိုးသွမ်းရက်စက်ကာ မိစ္ဆာအယူရှိလေရာ ဗုဒ္ဓဘာသာ ရဟန်းတော်များကို နန်းတော်သို့ ပင့်ဖိတ်ဟန်ပြုကာ သတ်ဖြတ်လေသောကြောင့် မင်းကြီးရန်နောင်နှင့် မြန်မာမှူးမတ်တို့က လုပ်ကြံနန်းချခြင်းဖြင့် သေလွန်သည်။
ထို့နောက် မှူးမတ်တို့က မင်းကြီးရန်နောင်အား နန်းတင်ကြသော်လည်း ငြင်းပယ်ကာ အုန်းဘောင်စော်ဘွား ခုံမှိုင်းကို နန်းတင်ရန်ပြောဆိုမှာကြားပြီး ရဟန်းဝတ်ဖြင့် တောထွက်သွားခဲ့သည်။ နောက်အုန်းဘောင်ခုံမှိုင်းလွန်လျှင် [[|||||Wp/shn/မိုးဗြဲနရပတိ|မိုးဗြဲနရပတိ]]ဆက်လက်စိုးစံရာ စစ်ကိုင်းမှ [[|||||Wp/shn/စစ်ကိုင်းနရပတိစည်သူ|စည်သူကျော်ထင်]]က တိုက်ခိုက်အနိုင်ယူကာ [[|||||Wp/shn/အင်းဝ|အင်းဝ]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။
== ရှေးရှမ်းနယ်များ ==
Line 60 ⟶ 69:
== ယနေ့ ရှမ်းပြည်နယ် ==
ပြည်နယ်မြို့တော် [[|||||Wp/shn/တောင်ကြီးမြို့|တောင်ကြီးမြို့]]
အကျယ်အဝန်း ၆၀ဝ၀ဝ စတုရန်းမိုင်ခန့်
Line 77 ⟶ 86:
== ရှမ်း ၉ ဆက်၊ ၉ စော်ဘွား ==
[[|||||Wp/shn/သုတေသနသရုပ်ပြအဘိဓာန်|သုတေသနသရုပ်ပြအဘိဓာန်]]တွင် ဖော်ပြချက်အရ ''ရှမ်းကိုးဆက်၊ ကိုးစော်ဘွား၊ လူးတဆယ့်နှစ်ပနား၊ ရာတပါးနှင့်၊ စော်ဘွားစော်ခံ၊ ရွှေဥကင်ဘုံပျံမှာ၊ ညီလာခံခ, ညောင်း၊ မှူးမတ်အပေါင်းစုံကြပြီလား ....... မင်းကြီးများ'' ဟူ သောဇာတ်သဘင် ဘုရင်၏စကားအရ---(၁) မိုးကောင်းစော်ဘွား၊ (၂) မိုးညှင်းစော်ဘွား၊ (၃) သောင်သွပ်စော်ဘွား၊ (၄) မိုးမိတ်စော်ဘွား၊ (၅) မိုးနဲစော်ဘွား၊ (၆) သိန္နီစော်ဘွား၊ (၇) မိုင်းပဲစော်ဘွား၊ (၈) ညောင်ရွှေစော်ဘွား၊ (၉) သီပေါစော်ဘွားတို့ ဟူ၏။
မှတ်ချက်။ ။ရှမ်းပြည်အစ ''မိုင်းမော'' က- ဟူသော စကားအရမိုင်းမောမှတဆင့် စော်ဘွား ၉-ဆက် ဖြစ်ပေါ်လာသည် ဟူ၏။
Line 92 ⟶ 101:
===ဘာသာ===
ဘာသာအယူဝါဒအရေးတွင် ရှေးအခါက အလွန်မှားယွင်းသည့် အယူအဆများ၊ နတ်ကိုးခြင်းများကို ယုံကြည်ခဲ့ကြသည်။ သခင်စော်ဘွားဖြစ်သူ သေလွန်လျှင် မိဖုရား၊ မောင်းမနှင့် ကျွန်လူ၊ တိရစ္ဆာန်များကိုပါ သတ်ဖြတ်ကာ အတူမြေမြုပ်သည့် အလေ့များပင် ရှိခဲ့သည်ဟုဆိုသည်။ သို့သော် ဟံသာဝတီဆင်ဖြူများရှင် [[|||||Wp/shn/ဘုရင့်နောင်|ဘုရင့်နောင်]]မင်းကြီးမှ ရှမ်းပြည်တစ်လွှားကို သိမ်းသွင်းပြီးနောက်တွင် အဆိုပါ မှားယွင်းရက်စက်သည့် အယူများကို ဆက်လက်ပြုလုပ်စေခြင်း မရှိတော့ပဲ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ကိုးကွယ်စေခဲ့သည်။ သို့ဖြင့် ယနေ့အချိန်အထိ ရှမ်းလူမျိုးအများစုမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ ဖြစ်ကြပြီး အခြားဘာသာကိုးကွယ်သူ အနည်းငယ်လည်း ရှိကြသည်။
===စာပေ===
Line 99 ⟶ 108:
==ထင်ရှားသော ရှမ်းလူမျိုးများ==
* [[|Wp/shn/စဝ်ရွှေသိုက်၊ (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ပထမဆုံး မြန်မာနိုင်ငံ သမ္မတကြီး စဝ်ရွှေသိုက်]]
* [[|Wp/shn/ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း၊ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းပွၼ်|အာဇာနည် ဝန်ကြီး မိုင်းပွန်စော်ဘွားကြီး စဝ်စံထွန်း]]
* [[|Wp/shn/နွံ၊ စဝ်|လဲချား စော်ဘွားကြီး သရေစည်သူ စဝ်နွံ ]]
* [[|Wp/shn/ခမ်းလိတ်၊ စိုင်း|တေးပြုစာဆို ဒေါက်တာ စိုင်းခမ်းလိတ် ]]
* [[|Wp/shn/ထီးဆိုင်၊ စိုင်း|တေးရေးဆရာ၊ အဆိုတော် စိုင်းထီးဆိုင် ]]
* [[|Wp/shn/အောင်ထီးခမ်း၊ စိုင်း| အဆိုတော် စိုင်းအောင်ထီးခမ်း ]]
* [[|Wp/shn/စိုင်းခမ်းလှိုင်၊ စိုင်း| အဆိုတော်၊ သရုပ်ဆောင်၊ မော်ဒယ်၊ စာရေးဆရာ စိုင်းစိုင်းခမ်းလှိုင်]]
== အနုသုခုမအနုပညာ ==
| |||