ၵိူတ်ႇလဵင်ႉႁၼ်ၼႃႈ
ၼေႃႇၶမ်းၽြႃးၸဝ်ႈၼႆႉ တႄႇသၼ်ႇထေႇၼႂ်းၵူင်တွင်ႉ ၸဝ်ႈၼၢင်းမႁႃႇမႃႇယႃႇတေႇဝီႇသေ ပေႃးထူၼ်ႈသိပ်းလိူၼ်ၵေႃႈ ၸဝ်ႈမႄႈမႃႇယႃႇတေႇဝီႇၼႆႉ ဢွၵ်ႇၸႂ်ၶႂ်ႈၵႂႃႇမိူဝ်းမိူင်းတေႇဝတႁ တီႈၸဝ်ႈပေႃႈၸဝ်ႈမႄႈၼၢင်းယူႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶုၼ်လူင်သုတ်ႉထေႃးတၼၵေႃႈ ၸွမ်းပၼ်ၵၢင်ၸႂ်ၼၢင်းၶၢင်းႁူဝ်သေ ၶပ်းၶိုင်ပၼ်လေႃႉမႃႉ ဢၼ်မႃႉယၢင်းပႅတ်ႇတူဝ် ၸၼ်လၢၵ်ႈၼၼ်ႉ ပၼ်တႃႇၵႂႃႇမႃးငၢႆႈလူမ်ၸႂ်ၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၵေႃႈ ႁႂ်ႈၼၢင်းမႃႇယႃႇတေႇဝီႇ ၶိုၼ်ႈၶီႇၼိူဝ်ဝေႃးသေ တႃႇသိုပ်ႇဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၸင်ႇဢဝ်ဝႆႉပၼ်ၸွမ်းၽွင်းမိူင်း ၸိူင်ႉၼၢင်းၽူႈၸမ်တူဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ ၶိုၼ်းၶဝ်ႈမိူဝ်းဝဵင်းလူင် ၵပိလဝတ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
ၼႂ်းၵႄႈ တေႇဝတႁလႄႈ မိူင်းၵပိလဝတ်ႉၼႆႉ သူၼ်ပႃႇမႆႉပဝ်းလူင် လုပ်ႇပိၼီႇၵေႃႈ မွၵ်ႇပဝ်းဢွၼ်ႇၶဝ် ပေႃးၵီႈလွၼ်ႉတဵမ်တူၼ်ႈသေ ႁၢင်ႈလီဝႆႉယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈမႄႈမႃႇယႃႇတေႇဝီႇၼႆႉ ၽႅဝ်ႇၵႂႃႇတီႈၼႂ်းသူၼ်လုမ်ႇပိၼီႇသေ ပေႃးဝႃႈမုင်ႈႁၼ်တူၼ်ႈမႆႉပဝ်း ဢၼ်မွၵ်ႇပဝ်းၶဝ် ပေႃးၵီႈလွၼ်ႉတဵမ်တူၼ်ႈမၼ်းယူႇၼၼ်ႉၵေႃႈ လူင်းဝေႃးမႃးသေ ၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းလူင်ထိူၼ်ပႃႇမႆႉပဝ်းၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ ၶၢဝ်းဢၼ်တိုၵ်ႉပၼ်ႇဢႅဝ်ႇၸွမ်းၼႂ်းသူၼ်ၼၼ်ႉ ယၢမ်းတိုၵ်ႉၼူဝ်ႇဢဝ်ၵိင်ႇမႆႉပဝ်းၵိင်ႇၼိုင်ႈ လူမ်းၵမ်ႇမၸ ၼႂ်းၵူင်တွင်ႉ တူင်ႉမႃး/ ႁဵတ်းၼၼ်သေ ၵူၼ်းၸွႆႈလႄႈ ၽူႈၵႅမ်တူဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ် မႃးၵင်ႈယင်ပၼ်ၽႃႈၵင်ႈ လွမ်ႉႁွပ်ႈပၼ် ၸဝ်ႈၼႃးမႃႇယႃႇတေႇဝီႇသေ ၵႂႃႇယမ်တူဝ်ပႂ်ႉဝႆႉ တီႈႁၢပ်ႉၵႆၵႆၸဝ်ႈၼၢင်းၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ ၸိူင်ႉၼၢင်းလုမ်းလၢင်းၶဝ်ၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်မႃးလုမ်းလႃးပၼ်လႄႈ ဢမ်ႇႁိုင်ဢမ်ႇၼၢၼ်း ၸဝ်ႈၼၢင်းမႃႇယႃႇတေႇဝီႇ ၸင်ႇၵိူတ်ႇလဵင်ႉႁၼ်ၼႃႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈႁဝ်းမႃးယူႇယဝ်ႉ။ လုၵ်ႈႁၵ်ႉဢၼ်ပဵၼ် ၼေႃႇၶမ်းၽြႃးၸဝ်ႈၼႆႉ ပေႃးၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃးၼႂ်း ၵူင်တွင်ႉမႄႈယဝ်ႉ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉ ယၢင်ႈတိၼ်ၵႂႃႇၼႃႈတၢင်းႁွင်ႇသေ ၶၢၼ်ပၢၵ်ႇဝႃႈၼင်ႇပႃႈတႂ်ႈၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။
(႑) ဢၵ်ၵေႃႁမသ်မိ လေႃၵသ်သ (ၵဝ်ၼႆႉ မျၢတ်ႈတွၼ်းလိူဝ်ပိူၼ်ႈ ၼႂ်းလေႃးၵ)
(႒) ꩡိတ်ꩪေႃးႁမသ်မိ လေႃၵသ်သ (ၵဝ်ၼႆႉ ၶႅၼ်ႇလိူဝ်ပိူၼ်ႈ ၼႂ်းလေႃးၵ)
(႓) 'သိတ်ꩪေႃႁမသ်မိ လေႃၵသ်သ (ၵဝ်ၼႆႉ ၶိုၵ်ႉတွၼ်းလိူဝ်ပိူၼ်ႈ ၼႂ်းလေႃးၵ)
ပဵၼ်ၶေႃႈၶၼ်ပၢၵ်ႇ ဢၼ်တူၵ်းထုၵ်ႇမႅၼ်ႈလီတႄႉတႄႉ။ ၵွပ်ႈသင်ပႃးၼႆၸိုင် ယၢမ်းတေႃႈလဵဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇမီးၽႂ်တွၼ်ႉယၢမ်ႈထႅမ်ပႃႇရမီႇသိပ်းပိူင် ပေႃးမိူၼ်ၼင်ႇမၼ်းၸဝ်ႈ။ ယွၼ်ႉၼၼ်ႇၼၼ်လႄႈ မျၢတ်ႈတွၼ်းလိူဝ်၊ ၶႅၼ်ႇတွၼ်းလိူဝ်၊ ၶိုၵ်ႉတွၼ်းလိူဝ်ၵူၼ်း၊ ၽီလႄႈ သၢင်ၶဝ်ယူႇယဝ်ႉ။ သိုပ်ႇသေ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈဝႃႈ -
(႔) ဢယ မၼ်တိမႃ ꩡႃတ (ပတိသၼ်ႇထေႇဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း)
(႕) 'ၼၼ်ထိ ၻႃၼိ ပုၼꧤဝေႃတိ (ဢမ်ႇပဵၼ်ၽဝထႅင်ႈပွၵ်ႈၼိုင်ႈယဝ်ႉ)
ၶၼ်ပၢၵ်ႇၶေႃႈၵႂၢမ်းသတ်ႉၸႃႇ ဢၼ်မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇလႅၵ်ႈလၢႆႈၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
ၽိုၼ်ဢိင် မႄးထတ်း
ၼႃႈလိၵ်ႈ ႑႐၊ ပပ်ႉ - ႁၢင်ႈပိုၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ| တႅမ်ႈ - သြႃႇလူင်ဢူးၵူဝ်ႇဢိင်ႇၵႃႇ (ၽူႈၼႄတြႃးဝိပသ်သၼႃႇလုမ်ႈၾႃႉ)