ၵဝိထၸ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇ
ပိုၼ်းၵႅပ်ႈလႄႈ တၢင်းႁၼ်ထိုင် ၸဝ်ႈသြႃႇ ၽတ်ႉတၼ်တ ၵဝိထၸ "မႁႃသတ်ႉထမ်မၸေႃးတိၵထၸ" ၊ တိူၵ်ႈသွၼ်ထမ်းၵျွင်းတွင်ႇပွၵ်ႉ၊ ဝဵင်းမေႃႇလမႅင်ႇ၊ မိူင်းမွၼ်း ၶႃႈဢေႃႈ။
ပေႃႈမႄႈလႄႈတီႈၵိူတ်ႇ
မႄးထတ်းၸိုဝ်ႈပေႃႈပဵၼ် လုင်းပုၼ့်၊ ၸိုဝ်ႈမႄႈပဵၼ် ပႃႈယွတ်ႈ (ႁွင်ႉ) ပႃႈမျႃႉယဵၼ်ႇ၊ မီးပီႈၼွင်ႉ 8 ၵေႃႉ၊ ၸဝ်ႈပဵၼ်ၵေႃႉထူၼ်ႈ 6၊ ဝၢၼ်ႈတေႃႉသၢင်ႇ၊ ၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်းမႄး ၊ မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇဢေႃႈ။
ၶိုၼ်ႈပဵၼ်သၢင်ႇ
မႄးထတ်းၸဝ်ႈသြႃႇဢုၵ်ႉၵမ်သ၊ ၵျွၵ်းဢူၵ်ႉၽူဝ်ႇ၊ ဝဵင်းမိူင်းၵုတ်ႈ ႁဵတ်းပဵၼ်သြႃႇ ဢုပတ်ႉသၢႆး၊ ႁပ်ႉဢဝ်ပတ်ႉၸေးသီႇပိူင် ဢူးၸၢမ်ႇဝိၼ်း ပေႃႈမႄႈလုၵ်ႈ၊ ဝၢၼ်ႈသျၢမ်းတေႃး၊ ဝဵင်းမိူင်းၵုတ်ႈသေ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈသၢင်ႇမႃးယဝ်ႉ။
ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸၢင်း
မႄးထတ်းပီၵေႃးၸႃႇ 1347 ၼီႈ၊ လိူၼ် 6 မႂ်ႇ 14 ၶမ်ႈ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇဝိမလ၊ ၵျွင်းဢူၵ်ႉၽူဝ်ႇ၊ ဝဵင်းမိူင်းၵုတ်ႈ ႁဵတ်းပဵၼ်သြႃႇ ဢုပတ်ႉသၢႆး၊ ႁပ်ႉဢဝ် ဢူးမွင်ႇၵျီး၊ တေႃႇၶိၼ်ႇတၢၼ်းဢေး ပေႃႈမႄႈလုၵ်ႈ ပဵၼ်ပေႃႈဢွၵ်ႇမႄႈယေႃးသေ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈၸၢင်းမႃးယဝ်ႉ။
ၸုမ်ႈၶူးဢၼ်လႆႈႁပ်ႉ
မႄးထတ်း- သႃသၼထၸထမ်မႃၸရိယ၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ
- M.A Sri Lanka
ၼႃႈၵၢၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ်၊ ဢွၼ်တၢင်း
မႄးထတ်း- ၸဝ်ႈၸတ်းၼႃႈၵၢၼ် ၵျွင်းတွင်ႇပွၵ်ႉ၊ ဝဵင်းမေႃႇလမႅင်ႇ၊ မိူင်းမွၼ်း
- ပဵၼ်ၶူးသွၼ် တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈပုပ်ႉၽႃႇရူင်ႇ၊ ဝဵင်းပႃႇၵိူဝ်၊ တိူင်းပႃႇၵိူဝ်
- ပဵၼ်ၽူႈၵွၼ်းဝတ်ႉ တမ်ႈတီႈ ၵျွင်းၵၢင်ပၢင်တီး ၼွင်ပိင်၊ ၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်းမႄး (ပီ 2016)
- ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းပၢႆးႁူမ်ႇလူမ်ႈ ပၢင်ၶူၼ်ႉၶႆႈလိၵ်ႈဝိၼယၼုၵ်ႉၵႁ ပတ်းပိုတ်ႉၵိူင်းသုထမ်မႃႇ၊ ဝဵင်းမေႃႇလမႅင်ႇ၊ မိူင်းမွၼ်း။
- ၶဝ်ႈပဵၼ် ၽူႈၸွႆႈထႅမ် ပိၼ်ႇပိတၵၢတ်ႈတႆး ပုၼ်ႈတႃႇ တူဝ်ပႃႇလိတႆး။
ၸုမ်ႈၵုၼ်းဢၼ်ယၢမ်ႈလႆႈႁပ်ႉ
မႄးထတ်း- "ၵၼ်ထဝႃၸၵပၼ်တိတ"၊ ပီၶရဵတ်ႉ 2006 ၼီႈ
- "မႁႃႇသတ်ႉထမ်မၸေႃးတိၵထၸ"၊ ပီၶရဵတ်ႉ 2015 ၼီႈ
ၶေႃႈတိုၵ်းသူၼ်း
မႄးထတ်းတၢမ်ၼင်ႇႁႅင်းတူဝ် ႁႅင်းၸႂ် ႁႅင်းတၢင်းမေႃမီးၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းသၢင်ႈ ၵၼ်ထထူရ လွင်ႈသွၼ်ႁဵၼ်းႁေႃးဝႃႈတႅမ်ႈမၢႆ၊ ဝိပတ်ႉသၼႃႇထူရ လွင်ႈၽိုၵ်းၵျၢင်ႉၵမ်ၸႂ် မၼ်ႈၵိုမ်း ႁူႉႁၼ်တိုၼ်းပဵၼ် တုၵ်ႉၶ၊ ဢၼတ်ႉတသေ ႁႂ်ႈသႃႇသၼႃႇ ႁိူဝ်ႈႁိူင်းပိူင်းသႂ်ၵႂႃႇ ဝၼ်းတႃမိူဝ်းၼႃႈ ၵူႈၸဝ်ႈၵူႈတူၼ်ၵူႈပႃးသေၵမ်းတီႈၶႃႈ။
တီႈယူႇသဝ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်
မႄးထတ်းႁူမ်ႈႁွမ်းၸွမ်းၼႃႈၵၢၼ် ၽႃႇသႃႇ သႃႇသၼႃႇ ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ တင်းၸဝ်ႈၶူးဝိၸိၼ်တႃႇ လႄႈ ၸဝ်ႈၶူးဝိၸိတ်ႉတႃၽိပႃႇလသေ ယူႇသဝ်းတီႈၵျွင်းတွင်ႇပွၵ်ႉ၊ ဝဵင်းမေႃႇလႅမ်ႇ၊ မိူင်းမွၼ်းသေ ပီ 2016 ၸဝ်ႈသြႃႇၼွင်ပိင် ၵျွင်းၵၢင်ပၢင်တီး ဢူးၼေမိၼ်ႇတ လွၼ်ႇၵႂႃႇလႄႈ သင်ႇၶႃႇ ၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်းမႄး ၸင်ႇလႆႈၸႂ်ၵၼ် ၵႂႃႇပၢင်းဢဝ် ၸဝ်ႈဝိထၸ မႃးၼင်ႈၵျွင်းၵၢင်ပၢင်တီး တီႈတေၶဝ်ႈၵႂႃႇ ဝၢၼ်ႈၼွင်ပိင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။